Grup Şirket Nasıl Kurulur

Şirket, ticari faaliyette bulunmak üzere kurulmuş bir tüzel kişiliktir. Bir kişi veya bir grup insan tarafından kurulabilir ve birçok farklı şekil alabilir. Şirket sahipleri, üyeler veya hissedarlar olarak bilinir. Yasal statüsü, bir şirkete gerçek bir kişi ile aynı hakları verir; bu, bir şirketin borç altına girebileceği ve dava açabileceği anlamına gelir. Farklı şirket türleri farklı şekilde vergilendirilir; bu nedenle, şirketin vergilendirilmesi türünü tanımlar.

Şirket Türleri Nelerdir?

Şirketler, “Şahıs Şirketleri” ve “Sermaye Şirketleri” olarak ikiye ayrılır. TTK’ya (Türk Ticaret Kanunu) göre, pek çok farklı şirket türü olmasına rağmen, şirketlerin  çoğu bu 2 ana kategori altında toplanır.

Türk Ticaret Kanunu’na göre şahıs şirketleri; adi şirketler, kollektif şirketler ve komandit şirketler olmak üzere üç tiptir. 

Türk Ticaret Kanunu’na göre sermaye şirketleri; anonim şirketler, limited şirketler ve paylıkomandit şirketler olmak üzere üç tiptir. 

1. Şahıs Şirketleri

Şahıs şirketleri, genellikle işletmenin kurucusu olan bir kişiye aittir ve bu kişi tarafından yönetilir. Bir şahıs şirketinin kurulması oldukça kolaydır ve sahibine onun üzerinde tam kontrol sağlama avantajı verir. Şirkette çalışanlar olabilir veya şirket tek bir işletme sahibi tarafından işletilebilir.

Şahıs şirketinin en büyük dezavantajı, mal sahibi ile şirketin arasında yasal bir ayrım olmamasından kaynaklanır. Bu, sahiplerin şirketten kişisel olarak sorumlu olduğu ve ticari borçları veya yükümlülükleri karşılamak için kendi kişisel varlıklarını kullanmaları gerekebileceği anlamına gelir.

Bir şahıs şirketinin avantajları aşağıdaki gibidir:

Şahıs şirketi, şirket kurmanın en basit şeklidir.

• Tek başına karar alma özgürlüğü

Şirket sahibi tek kişi ise, şirketle ilgili tüm kararları almakta özgürdür.

Gizlilik, şahıs şirketlerinin sunduğu bir diğer önemli avantajdır. Bunun nedeni, tüm işin şirketin sahibinin kendisi tarafından ele alınması ve bu nedenle ticari sırların yalnızca kendisi tarafından bilinmesinden kaynaklanmaktadır.

Buna ek olarak, şirket sahibi hesaplarını açıklamak veya yayınlamak zorunda değildir. Günümüz iş ortamında, bir rakip bir kişinin işi hakkında ne kadar az şey bilirse, kişi o kadar daha iyi durumda olur.

Diğer şirket biçimleriyle karşılaştırıldığında, şahıs şirketleri belirli vergi avantajlarından yararlanır.

2. Sermaye Şirketleri

Sermaye şirketleri, tüzel kişiliği olan ve şirkete ortak olan kişilerin sorumluluklarını, şirkete yatırdıkları sermaye ile sınırlandırılmış olan şirketlerdir.

Bir sermaye şirketinin temel özellikleri aşağıdaki gibidir:

• Tıpkı bir kişi gibi hakları vardır

Bir ismi ve banka hesapları olduğu için kanun, şirkete yasal bir kişi muamelesi yapar. Bir şirket, kendi adı altında mülk sahibi olabilir, diğer şirketlere veya şahıslara karşı dava açabilir veya başka şirketlerle ortak olabilir. Yani bir kişinin yasal olarak yapabileceği tüm faaliyetleri yerine getirir. Bu nedenle kanun şirkete yapay bir birey gibi davranır.

• Ayrı bir tüzel kişiliktir

Tüzel kişilik, faaliyetlerini kontrol eden kişilerinden tamamen bağımsız olunması anlamına  gelir. Başka bir deyişle, faaliyetlerini kontrol eden kişiler borçlarını ödemezlerse, şirket bu durumdan sorumlu olmaz. Aynı şey şirket için de geçerli. Şirket alacaklılarına borçlarını ödeyemediği takdirde, faaliyetlerini kontrol eden kişilerin şirketin borcunu ödemesine gerek yoktur.

• Sınırlı Sorumlulukları Vardır

Şirkete ortak olan kişilerin sorumlulukları, şirkete yatırdıkları sermaye ile sınırlandır. Tabii bir şahıs şirketiyseniz, şirket borçlarına karşı sınırsız sorumlu olursunuz. 

Bir şirket, bir tüzel kişi olarak hareket ettiği için, üzerine isim ve adres kazınmış bir damga veya mühürü vardır. Bu damga şirketin imzası gibi kullanılır. Kaşe ve şirket mührü, çeşitli belgelerin doğrulanması ve yetkilendirilmesi için kullanılır.

Mülkiyet, ortaklık veya diğer herhangi bir iş türünden farklı olarak, bir şirket; sahiplerine, yönetim kuruluna, hissedarlarına veya çalışanlarına bağlı değildir. Şirkete birçok insan gelir ve gider, ama şirket kalır. Bu nedenle, şirketin varlığı daha istikrarlıdır.

Halka Açık ve Özel Şirket Nedir?

Şirketler halka açık veya özel olabilir. Halka açık bir şirket, borsada hisse ihraç eden şirkettir. Hisseler herkes tarafından satın alınabilir ve hisse sahiplerinin hepsinin şirketin işleyişinde söz hakkı vardır. Özel bir şirket, bir bireye veya bir gruba aittir.

Her tür şirket halka açık olamaz, ancak tümü özel olarak sahiplenilebilir.

Bir şirketin halka açık veya özel olması, özellikle raporlama ve açıklama gereklilikleri söz konusu olduğunda, tabi oldukları düzenlemeleri etkiler.

Kâr Amacı Gütmeyen Şirketler

Kâr amacı gütmeyen bir kuruluş/şirket, para kazanmak için değil, sosyal fayda sağlamak için vardır. Bu kuruluşlar, çalışmalarının hayırsever doğası gereği herhangi bir vergi ödemez ve genellikle bağışlarla finanse edilir.

Vergi muafiyetlerini elde etmek için devlete kayıtlı olmaları gerekir. Kazandıkları tüm paralar şirketin kendisinde tutulur. Karlar sahiplere dağıtılamaz ve genellikle şirketin operasyonlarını genişletmeye yardımcı olmak için kullanılır.

En Popüler Şirket Türü Olan Limited Şirket Nedir, Avantajları Nelerdir?

Limited Şirket veya LTD, ortaklıkların ve şirketlerin en iyi özelliklerinden bazılarını birleştiren karma bir şirket türüdür. 

Bir limited şirket kurmanın bazı avantajları vardır. Bu avantajlardan bazıları aşağıdaki şekildedir:

1. Vergi verimliliği

Bir limited şirketin, bir şahıs şirketine kıyasla vergi açısından daha verimli olma olasılığının daha yüksektir. Bu, limited şirketin  popüler bir iş modeli olmasının birçok nedeninden biridir. 

Limited şirketler kârları üzerinden %25 kurumlar vergisi ödemek zorundayken, bir şahıs firması % arasında bir vergi öder.

2. Sınırlı sorumluluk

Bir limited şirket, işletme sahibine sınırlı sorumluluk sunar. Şahıs şirketinde kişiler, tüm işlerden sorumlu ve yükümlüyken, limited şirket sahibi/yöneticisi sınırlı sorumluluğa sahiptir. Girişimcilerin bu iş yapısını tercih etmelerinin en büyük nedenlerinden biri de budur. Sınırlı sorumluluğa sahip olmak, bir işletmenin borca ​​girmesi durumunda, kişisel varlıklarınızın ve mali durumunuzun yasaların gözünde korunacağı anlamına gelir.

3. Ayrı bir varlık

Yasanın gözünde, limited şirket, sahibine göre ayrı bir varlıktır. Şahıs şirketinde kişiler tek bir varlık olarak görülür. 

Limited şirket ayrı bir varlık olduğu için sözleşmeler yapabilir ve tüm ticari işlemlerden sorumludur. Bir limited şirket yöneticisi, şirketteki payları dışında şirketin eylemlerinden sorumlu değildir.

4. Prestij

İşletme imajı söz konusu olduğunda, limited şirketler daha prestij durur ve bu onları profesyonel gösterir. Bu da, bir limited şirketin, diğer iş yapılarından daha fazla müşteri ve yatırımcı çekme olasılığı olduğu anlamına gelir. Hatta limited şirketler güvenli bir iş olarak görüldüğü için bankalardan kredi almaları daha kolaydır.

Şirket Nasıl Kurulur?

Hayalinizdeki iş için hangi şirket türünün sizin için uygun olduğuna karar verdikten ve sermaye miktarınızı belirledikten sonra artık kurulum aşamasına geçebilirsiniz. Fakat şirket kurmak, şirket türlerine göre farklılık göstereceği için her şirket türü için farklı bir prosedür izlemeniz gerekir.

Şirketleri, Sermaye Şirketleri ve Şahıs Şirketleri olarak 2 grupta incelemek gerekirse:

1. Sermaye Şirketi Kurmak 

Sermaye Şirketlerini; “Limited Şirketler ve Anonim Şirketler, Paylı Komandit Şirketler olarak ele alabiliriz. Limited Şirketi kurmak için ana sermaye tutarı en az TL olmalıdır ve ortak sayısı 50’yi geçmemek zorundadır.

Diğer şirket türleri ile karşılaştırıldığında, anonim şirket kurmak daha maliyetli ve uzun bir yolculuktur.

  nasıl kurulur, nedir ve nasıl bir getirisi vardır diyorsanız yüksek sermaye birikimi sağlamak için iktisadi faaliyet içine girecek kişiler tarafından tercih edilmelidir. Anonim Şirketler en az 5 tüzel veya gerçek kişi tarafından kurulabilmektedir ve ana sermaye tutarı en az TL’dir. Paylı Komandit Şirketlerde ise şirket kurallarında bir farklılık bulunmadığı takdirde Anonim Şirket hükümleri ile çalışmaktadır.

2. Şahıs Şirketi Kurmak

Daha az cirolu ticari faaliyetler için tercih edilen şahıs şirketlerinin kurulumu ile ilgili tüm detaylara ilgili yazımızdan ulaşabilirsiniz.

Şirket Kurmak İçin Gerekli Evraklar

Sermaye ya da şahıs şirketi kurmak için edinmeniz gereken evraklar aşağıdaki şekildedir:

1. Anonim ve Limited Şirket İçin Gerekli Evraklar

Anonim ve Limited Şirket kurmak için gerekli evraklar aşağıdaki şekildedir:

• Tüm ortaklara ait ikamet belgeleri
• Tüm ortaklara ait nüfus cüzdan fotokopisi
• Tüm ortaklara ait 3 adet vesikalık fotoğraf
• Şirketinizi kurmak istediğiniz yere ait adres ve kira sözleşmesi ya da tapu fotokopisi
• Kurmayı planladığınız şirketin unvanı
• Limited Şirket için en az TL, Anonim Şirket için en az TL’den az olmamak şartı ile şirketiniz için belirlediğiniz sermaye miktarı
• Tüm ortaklar ait sermaye pay ve oranlarının belirlenmesi
• Şirketinizin temsilcilerinin belirlenmesi

2. Şahıs Şirketleri İçin Gerekli Evraklar

Şahıs şirketi kurmak için gerekli olan evraklar aşağıdaki şekildedir:

• Vekalet (muhasebecinizin ya da mali müşavirininizin şirket kurma işlemlerini halledebilmesi için)
• Tam olarak doldurulmuş başvuru formu
• Şirketi kuracak kişiye ait kimlik fotokopisi
• İmza beyannamesi (Noterden)
• Şirketi kuracak kişiye ait ikametgah belgesi
• Şirketinizi kurmak istediğiniz yere ait adres ve kira sözleşmesi ya da tapu fotokopisi

Şirketinizi Kurduktan Sonra Uzman Posta İle Profesyonel Hayata İlk Adımınızı Atın

Şirketinizi kurduktan sonra işletmenizi daha prestijli bir hale getirmek için yapmanız gerekenler var. Kurumsal kimlik oluşturma, web sitesi kurulumu ve kurumsal e-posta yapmanız gerekenler arasında en önemlileri.

Neden mi?

Çünkü [email protected] gibi profesyonel bir e-posta adresi, Gmail veya Hotmail uzantılı ücretsiz e-posta adreslerinden çok daha fazlasıdır. Kurumsal e-posta adresi, işletmenizin daha prestijli ve güvenilir görünmesini sağlar.

Kurumsal e-posta hizmetinin sundukları sadece bu kadarla sınırlı değildir.

Uzman Posta, işletmenizin gelişmiş e-posta yönetimi çözümleriyle çalışmasına olanak tanır ve işletmenize; gelişmiş spam ve virüs koruma, dinamik ve esnek kota,  sürekli ve kesintisiz erişim, Outlook vb. mail programları ile % uyum, güvenlik, premium e-posta özellikleri vb. birçok avantaj sunar.

Soner ALTA&#; / Sanayi ve Ticaret Bakanl&#;&#;&#; Müfetti&#;i

Kamuoyunda, holding &#;irket kurabilmek için en az be&#; &#;irketin bulunmas&#; gerekti&#;i yönünde yayg&#;n bir kan&#; vard&#;r. Oysa, hemen belirtelim ki, bu yanl&#;&#; bir kan&#;d&#;r. Holding &#;irket kurulu&#;u, san&#;lan&#;n aksine, oldukça kolay ve basittir. Zira, holding &#;irket kurulu&#;u için, özel hukuki formaliteler söz konusu de&#;ildir. Sözkonusu yanl&#;&#; kan&#;n&#;n alt&#;nda yatan en önemli etken, bu konudaki çal&#;&#;malar&#;n azl&#;&#;&#;ndan ve mevzuatta bu konuda aç&#;k bir düzenlemenin bulunmay&#;&#;&#;ndan kaynaklanan eksik bilgidir.

Türk Ticaret Kanunu'nda, anonim, limited, kolektif, komandit ve payl&#; komandit &#;irketleri kapsaml&#; bir &#;ekilde düzenlendi&#;i halde, holding &#;irketlere, yedek akçeyle ilgili hükümlerinin düzenlenmesi s&#;ras&#;nda, dolayl&#; bir &#;ekilde de&#;inilmi&#;, holding &#;irketin hangi &#;irket türünde kurulaca&#;&#; konusunda aç&#;k bir hükme yer verilmemi&#;tir. Ancak, uygulamada, holdinglerin anonim &#;irket biçiminde kurulduklar&#; görülmektedir. Bu yönüyle, ülkemizde, uygulaman&#;n, holding &#;irket kurulu&#;una yol gösterdi&#;ini ve bu konudaki bo&#;lu&#;u doldurdu&#;unu söylemek yanl&#;&#; olmayacakt&#;r. Di&#;er anonim &#;irketlerde oldu&#;u gibi, holding &#;irketler de Türk Ticaret Kanunu'nun ani kurulu&#;a ve tedrici kurulu&#;a ili&#;kin hükümleri uyar&#;nca kurulurlar. Yani, be&#; gerçek ya da tüzel ki&#;i orta&#;&#;n biraya gelmesi ve en az TL sermaye taahhüt edilmesi ile holding &#;irket kurulabilecektir. Ancak, Sanayi ve Ticaret Bakanl&#;&#;&#; &#;ç Ticaret Genel Müdürlü&#;ünce sadece saf holding &#;eklinde ve anonim &#;irket statüsünde holding &#;irket kurulu&#;una izin verildi&#;ini belirtelim. Dolay&#;s&#;yla, ola&#;an bir anonim &#;irket kurmak için Bakanl&#;ktan izin alma mecburiyeti bulunmamas&#;na kar&#;&#;l&#;k, holding &#;irketler ba&#;ta olmak üzere baz&#; özel nitelikli &#;irket kurulu&#;lar&#;nda ve ana sözle&#;me de&#;i&#;ikliklerinde ilgili Bakanl&#;ktan izin al&#;nmas&#; gerekmektedir.

Peki "saf holding" ne demektir? Kendileri s&#;naî ve ticarî faaliyette bulunmayan, amaçlar&#; esas itibariyle ba&#;ka &#;irketlere i&#;tirak etmek olan holding &#;irket türü, saf holding olarak adland&#;r&#;lmaktad&#;r. Oysa, önceki uygulamalarda, karma holdinglere de, yani hem ba&#;ka &#;irketlere i&#;tirak eden hem de ticari ve s&#;naî faaliyette bulunan holding kurulu&#;lar&#;na izin verilmekte idi. Örne&#;in; Deva Sanayi ve Ticaret Anonim &#;irketi, eski faaliyet konular&#;n&#; sürdürürken, bunlara holding &#;irkete özgü amaç ve konular&#; da eklemi&#;, sonuçta da ortaya karma bir holding ç&#;km&#;&#;t&#;r.

Di&#;er yandan, do&#;rudan holding anonim &#;irket olarak kurulma yöntemi yan&#;nda, halihaz&#;rda var olan bir &#;irketin "holding &#;irkete" dönü&#;türülmesi de mümkündür. Bu yöntemde, halihaz&#;rda mevcut olan bir anonim &#;irketin ana sözle&#;mesinin ticaret unvan&#; ile amaç ve konu maddesinde de&#;i&#;iklik yap&#;lmakta, böylece ortakl&#;k holding &#;irkete dönü&#;türülmektedir. Ancak, bu de&#;i&#;iklik için de, Sanayi ve Ticaret Bakanl&#;&#;&#;'ndan izin al&#;nmas&#; gerekir.

Bu itibarla, holding &#;irket kurulu&#;u için, önce be&#; tane &#;irket kurmak sonra da bunlar&#; ba&#;l&#; &#;irket olarak tek bir çat&#; alt&#;nda toplamak gibi bir zaruret bulunmamaktad&#;r. Kald&#; ki, ülkemizde birçok holding &#;irketin, ba&#;l&#; &#;irketlerini kendisinin kurdu&#;u ve böylece büyüdü&#;ü bilinmektedir. Holding sisteminin kurulmas&#;nda sade ve basit kabul edilen ve en çok uygulanan da bu yöntemdir. Bu yöntemde, ilk olarak anonim &#;irket statüsünde holding &#;irket kurulmakta ve sonras&#;nda bu holding &#;irket, hakimiyetini sa&#;lay&#;c&#; oranlarda veya &#;artlarda i&#;tirak ederek, ba&#;l&#; &#;irketlerini kendisi kurmaktad&#;r.

Yaz&#;m&#;z&#;, ülkemizdeki holding &#;irketlere ili&#;kin bir istatistikî bilgi ile tamamlayal&#;m: Ülkemizin ilk holding &#;irketi unvan&#;, 20 Kas&#;m tarihinde kurulan ve kurulu&#;u 12 Aral&#;k tarihli Resmi Gazete'de ilan edilen Koç Holding'e aittir. Yine, ülkemizde y&#;l&#;nda civar&#;nda olan holding say&#;s&#;, y&#;l&#;nda 'ya, y&#;l&#; sonu itibariyle 'ye ula&#;m&#;&#;, y&#;l&#; sonu itibariyle ise 'ü a&#;m&#;&#;t&#;r. Konuya ilgi duyanlar, Yakla&#;&#;m Dergisi'nin y&#;l&#; A&#;ustos say&#;s&#;nda yay&#;mlanm&#;&#; olan "Ülkemizde Holding &#;irket Uygulamas&#;" ba&#;l&#;kl&#; makalemize bakabilirler.

Şirketler grubu, ortak bir kontrol kaynağı aracılığıyla tek bir ekonomik varlık olarak işlev gören ana ve yan kuruluşların bir araya geldiği ekonomik bir gruptur. Grup kavramı, vergi hukuku, muhasebe ve şirketler hukukunda, grubun bir üyesinin haklarını ve görevlerini diğerine veya tümüne atfetmek için sıklıkla kullanılır. Şirketler tamamen farklı işlerle uğraşıyorsa, gruba konglomerat denir. Şirket gruplarının oluşturulması, genellikle birleşme ve devralmalar yoluyla konsolidasyonu içerir, ancak grup kavramı, ana şirket tarafından feshedildikleri durumlardan ziyade, birleştirilmiş ve devralınan kurumsal varlıkların varlığını sürdürdüğü durumlara odaklanır. Grup, fiili faaliyeti bulunmayan bir holding şirketine ait olabilmektedir.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir

“Şirketler Topluluğu” düzenlemeleri ile ne tür imkanlar, yükümlülükler ve yaptırımlar getirdi?

Holding ve Grup Şirketlerinde yeni Türk Ticaret Kanunu, “Şirketler Topluluğu” düzenlemeleri ile ne tür imkanlar, yükümlülükler ve yaptırımlar getirdi? Bu imkanlardan nasıl faydalanabilir, bu düzenlemelere yasal uyumu nasıl sağlayabiliriz?

Av. Kenan Yılmaz – Av.  Çağrı Bağatur  – Av. Adnan Erdoğmuş

Bu yazımızda Holding ve Grup Şirketlerini önemli ölçüde ilgilendiren, sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun (“Yeni TTK” veya “Kanun”) “Şirketler Topluluğu” düzenlemeleri ile ne tür imkanlar getirmekte olduğu, hangi yükümlülükleri hüküm altına aldığı, bu yükümlülüklere uyulmaması halinde karşılaşılabilecek yaptırımların neler olduğu, hâkim ve bağlı şirketlerimizde bu düzenlemeler hakkında yasal uyumun ve işleyişin nasıl sağlanabileceği hususlarına ilişkin olarak, bu konular hakkında, ilgili kanun hükümlerini, kanunun gerekçesini ve uygulama kanunlarını da bir bütün halinde içermeye çalışarak, görüşlerimizi paylaşmaktayız.

 

02 Aralık,

 

İçindekiler:

• Şirketler Topluluğu düzenlemelerinin amacı nedir?
• “Şirketler Topluluğu”, “Hâkim ve bağlı şirket” tanımları nelerden ibarettir?
• Şirketler Topluluğu sadece ticari şirketlerden mi oluşmaktadır?
• Doğrudan ve dolaylı hâkimiyet nasıl oluşmaktadır?
• Yabancılık unsuru neden kapsanmaktadır?
• Karşılıklı iştirak nasıl oluşmaktadır?
• Bildirim, tescil ve ilan yükümlülükleri nelerdir?
• Bağlı ve Hâkim şirketlerin raporları neleri içerecektir?
• Bağlı şirketler hakkında bilgi alma hakları nelerden oluşmaktadır?
• Hakların donması hangi durumlarda söz konusu olacaktır?
• Hâkimiyetin hukuka aykırı kullanılmasının sonuçları neler olacaktır? Tam hâkimiyet halinin getireceği imkanlar ve sorumluluklar nelerdir? Özel denetim hakkı neleri içermektedir?
• Satın alma hakkı ne zaman kullanılabilecektir?
• Güvenden doğan sorumluluk neleri içermektedir?
• Şirketler Topluluğu denetimi hakkındaki düzenlemeler nelerdir?

Ekleri:

• sayılı Türk Ticaret Kanunu metni
• sayılı Türk Ticaret Kanunu metni Gerekçesi
• sayılı Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun
• sayılı Türk Ticaret Kanunu İle Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü Ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun

 

1. Şirketler Topluluğu düzenlemelerinin amacı nedir?

Yeni TTK’nun yürürlüğe girmesinden önceki süreçte, hukuk düzenimizde devleti vergi kaybından koruma amacıyla, şirketler topluluğu, hâkim şirket ve bağlı şirket ilişkileri, vergi mevzuatında düzenlenmişti. Yeni TTK’nda ilk kez şirketler topluluğuna ilişkin düzenlemeler getirilmiş; hâkim şirket ve bağlı şirket kavramları ilk kez kanun içinde yer almış ve eski kanun uygulamasında yer almakta olan “her şirket yönetim kurulu bağımsız olarak hareket eder” yönündeki anlayıştan vazgeçilerek, bağlı şirketlerin hâkim şirket tarafından yönlendirilmesi bir vakıa olarak kabul edilmiş ve buna önemli sonuçlar bağlanmıştır. Böylelikle, şirket pay sahiplerinin, çalışanların ve alacaklıların haklarının korunması sağlanmak istenmiştir.

Bu düzenlenmeler ile Kanun’un esasen kuvvetlendirmeye ve hayata geçirmeye çalıştığı kurumsal yönetim ilkelerini hâkim şirket ve bağlı şirket arasındaki ilişkilere de yaymak suretiyle şeffaflık, sorumluluk ve hesap verilebilirliğin sağlanması istenmektedir.

Söz konusu düzenlemeler öte yandan, topluluk menfaati ile bağlı şirket menfaati arasında bir denge kurmaya çalışmaktadır. Bu dengenin bir tarafında, şirketler topluluğuna ve hâkim şirkete, topluluğun tümüne toplamda yarar sağlayacak stratejik yatırım kararları alabilme esnekliğinin sağlanması, öte yanda ise hâkim teşebbüse bir takım yükümlülükler, sorumluluklar getirilmesi ve hesap verebilir konumda tutulması suretiyle bağlı şirketin varlığının korunması düşüncesi yer almaktadır.

Kanun hâkim teşebbüsler için öngörmüş olduğu sorumluluklar ve yaptırımların yanı sıra, şirketler topluluğunda, hâkim şirketin, bağlı şirketleri de bağlayacak biçimde topluluk üst faydasını gözetecek stratejik kararları alabilmesini ve topluluk şirketleri arasında kolaylaştırılmış şekilde birleşmeyi sağlayan düzenlemelerle önemli esneklikler de sağlamaktadır.

1. “Şirketler Topluluğu”, “Hâkim ve bağlı şirket” tanımları nelerden ibarettir?

Kanun, bir ticaret şirketinin, diğer bir ticaret şirketinin,

• doğrudan veya dolaylı olarak oy haklarının çoğunluğuna sahip olduğu,

• yönetim organında karar alabilecek çoğunluğu oluşturan sayıda üyenin seçimini sağlayabildiği veya

• bir sözleşme gereğince veya başka bir yolla tek başına veya diğer pay sahipleri ile birlikte hâkimiyeti altında tutabildiği hallerde,

“Şirketler Topluluğu” varlığının oluştuğunu kabul ederek, hâkimiyeti elinde tutan  şirketi “hâkim”, diğer şirketi ise “bağlı” şirket olarak tanımlamaktadır.

Bunun yanı sıra, Kanun’da özel bir düzenleme getirilerek “Bir ticaret şirketinin başka bir ticaret şirketinin paylarının çoğunluğuna veya onu yönetebilecek kararları alabilecek miktarda  paylarına sahip bulunmasını” birinci şirketin hâkimiyetinin varlığına karine olarak kabul edilmiştir.

Bununla birlikte söz konusu karinenin aksi ispat edilebilir. Zira, gerçekten de, her durumda bir sermaye şirketinin paylarının çoğunluğuna sahip olmak esasında hâkimiyetin kurulması için yeterli olmayabilir. Bu noktada, önemli olan oy haklarının çoğunluğuna sahip bulunmaktır. Çünkü oyda imtiyaz hakları ve yönetim organındaki çoğunluk, sermaye çoğunluğunu tamamen etkisiz duruma getirebilecektir.

Nitekim, Kanun’un gerekçesine göz attığımızda, hâkimiyetin varlığından söz edebilmek için oy hakları, yönetim organı üyelerinin çoğunluğu veya oy sözleşmeleri ile sağlanan çoğunluğunun varlığının arandığını, salt sermayenin çoğunluğuna sahip bulunmayı bir hâkimiyet (kontrol) aracı olarak kabul etmediğini görmekteyiz. Hâkimiyetin varlığının kanunen kabulü için fıkranın yukarıda sayılan şartların bir arada bulunması gerekmez. Bu hallerden herhangi birinin varlığı yeterlidir. Bunu vurgulamak amacıyla “veya” sözcüğü tekrarlanmıştır.

Bunun yanı sıra, yukarıda da ifade edildiği üzere, bir sözleşmeye dayanarak bir şirketin yönetim hakkının elinde bulundurulması da hâkimiyeti oluşturan durumlardan biri olarak sayılmıştır. Kanun’un gerekçesinde, şirketler topluluğunun oluşumda bir sözleşme gereğince hâkimiyet durumunun sağlanması halinde, ilk planda borçlar hukuku bağlamında hâkimiyet sözleşmelerinin kastedildiği belirtilmiştir. Hâkimiyet sözleşmesi ile bir şirket, kendi yönetimini; diğer bir ifadeyle, yönetim kuruluna talimat verme yetkisini diğer bir teşebbüse bırakmaktadır.

Hâkimiyet sözleşmesinin geçerli olabilmesi için bu sözleşmenin ticaret siciline tescil ve ilanı şarttır.

Yukarıda da belirtildiği üzere, bir şirketin hâkimiyetini tek bir pay sahibi tek başına elinde tutabileceği gibi diğer pay sahipleri ile birlikte elinde tutabilir. Pay sahipleri sözleşmeleri veya oy sözleşmeleri ile birden fazla kişinin hâkimiyeti birlikte tutmaları halinde bunlar arasındaki ilişkinin niteliği ve birlikte hâkim olanlar arasında şirketler topluluğu yükümlülükleri açısından teselsül ilişkisi bulunup bulunmayacağı sorunlarının çözümü ise öğretiye ve içtihatlara bırakılmıştır.

1. Şirketler Topluluğu ve “hâkimiyet” unsuru sadece ticari şirketler bakımından mı önem taşımaktadır?

Kanun’da “hâkim teşebbüs” kavramından bahsedilmiştir. Bu çerçevede gerçek kişi, vakıf, dernek veya kamu tüzel kişileri de hâkim durumda olmaları halinde kanunda hâkim şirketler için öngörülen yükümlülüklere tabi olabileceklerdir. Nitekim, bu husus, Kanunun gerekçesinde de belirtilmiştir.

Ayrıca bir şirketler topluluğunun tepesinde sermaye şirketi olmayan herhangi bir özel veya kamu tüzel kişisi, gerçek kişi veya ticarî işletme bulunabileceği, bunların merkezleri veya yerleşim yerlerinin yurt dışında da olabileceği, tüm bu olguların söz konusu topluluğun şirketler topluluğu kabul edilmesine engel olmayacağı, şirketler topluluğuna ilişkin özel hükümlerin uygulanmamasının gerekçesini oluşturamayacağından da bahsedilmiştir. Şirketler topluluğuna dahil olan şirketlerden en az birinin yerleşim yerinin Türkiye’de bulunması bu hükümlerin şirketler topluluğuna dahil tüm şirketler bakımından uygulanması için yeterlidir.

Bu bahisten, anılan özel hükümlerin uygulanmasından kaçınmanın (kurtulmanın) yollarını kapatmak amacıyla, geniş kavramlara ve ifadelere yer verildiğini, bu sebeple sıfatı, türü, amacı, görevi, yetkileri ve ehliyet durumu ne olursa olsun, gerçek ve tüzel kişiyi ya da işletmeyi niteleyip uygulamadan kaçınmaya yol açabilecek yorumlara müsait kılınmadığını anlamaktayız.

Söz konusu düzenlemelerde, hukukî şekilden hareketle istisna getirilmemesi ve amaca sıkı bağlılık ilkesine göre yapılacak yorumların tercih edilmesi amacıyla “teşebbüs” sözcüğünün bilinçle seçildiği vurgulanarak, “teşebbüs” kavramının yukarıda da belirtildiği üzere, sadece ticari şirketleri değil, gerçek şahısları, dernekleri, vakıfları, iktisadi kamu teşebbüslerini ve belediyeleri de kapsam içine aldığı vurgulanmaktadır.

Nitekim, şirketler topluluğunun temelini teşkil eden hâkim şirket ve bağlı şirket kavramlarını tanımlayan Kanun’un Maddesinin son bendinde: “Şirketler topluluğuna ilişkin hükümlerin uygulanmasında “yönetim kurulu” teriminin limitet şirketlerde müdürleri, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile şahıs şirketlerinde yöneticileri, diğer tüzel kişilerde yönetim organını ve gerçek kişilerde gerçek kişinin kendisini ifade eder.“ şeklinde bir ifadeye yer verilerek, yukarıda belirtilen teşebbüs kavramının ne ölçüde geniş yorumlandığına işaret edilmekte ve bu ifadeye söz konusu terimlerden doğabilecek yorum güçlüklerinin ortadan kaldırılması amacıyla yer verildiği görülmektedir.

1. Doğrudan ve dolaylı hâkimiyet nasıl oluşmaktadır?

Kanun’un maddesinin (1) a fıkrasında hâkimiyetin doğrudan olabildiği gibi dolaylı olarak da oluşabileceği öngörülmektedir. Diğer bir ifadeyle, bir şirketin, bir ya da birkaç şirketi  aracılığıyla dolaylı olarak bir başka şirkete hâkim olması durumunda da dolaylı hâkimiyet söz  konusu olabilecektir.

Şirketler Topluluğu oluşurken genelde en tepede holding sıfatına haiz bir şirketin varlığı görülmekte ise de, hâkim şirketin mutlaka holding vasfında olması şartı bulunmamaktadır.

Önemli olan tepede yer alan teşebbüsün diğer iştirakleri üzerinde, yukarıda açıklamaya çalıştığımız mahiyette bir hâkimiyetinin bulunup bulunmadığıdır.

Bu silsilede, tepede hâkim şirketin (A), iştiraki bir şirkette (B) doğrudan hâkimiyeti, (B) şirketini, bağlı şirket kılarken, bu bağlı şirketi (B)’nin bir başka iştirak şirketi (C) üzerindeki kendi hâkimiyeti de bu kez (B)’yi (C) şirketi bakımından hâkim şirket, (C) şirketini de bağlı şirket kılacaktır. Tepedeki hâkim şirket (A), (C) şirketine karşı da hâkim şirket konumunu bu kez dolaylı olarak elde  etmiş  olacaktır. Dolayısıyla tepe şirket, yukarıda örneklemeye çalıştığımız üzere, her halükarda aşağıya doğru doğrudan veya dolaylı olarak hâkimiyeti elde tutacağı tüm iştirak şirketleri için hâkim şirket, iştiraki şirketler ise ona bağlı şirketler konumunda bulunacaklardır. Aradaki şirketler ise, aynı zamanda birbirleri arasında kendi konumlarına göre birbirlerine hem hâkim hem de bağlı durumda bulunabileceklerdir.

1. Yabancılık unsuru neden kapsanmaktadır?

Yukarıda da ifade edildiği üzere, Kanun maddenin (1) b fıkrasında hâkimiyeti tarif ederken, şirketlerden en az birinin merkezinin Türkiye’de bulunması durumunda, bu Kanundaki şirketler topluluğuna ilişkin hükümlerin uygulanacağını düzenlemiş olmakla merkezi Türkiye dışında olan şirketler topluluğuna dahil şirketler de kapsam içine alınmıştır.

Böyle bir durumda, şirketler topluluğuna dahil tek bir şirketin dahi merkezinin Türkiye’de olması durumunda, yurt dışı şirketin hâkim veya bağlı şirket konumunda olması durumu fark ettirmeyecek, şirketler topluluğu oluşmuş sayılacaktır. Kanun’un buradaki amacı, özellikle yurtdışı hâkim şirketlerin, ister uluslar arası bir şirket olsun, isterse yerel bir teşebbüsün yurtdışında hâkim konumda kuracağı bir hâkim şirket olsun, Türkiye’de yerleşik bağlı şirketin menfaatlerinin korunmasıdır. Sorumluluğun doğduğu hallerde, hâkim şirkete müracaat edilebilmesi için tüzel kişi perdesi kaldırılarak, sorumluluk davaları, hâkim şirkete karşı, bu konuda getirilen özel yetki düzenlemeleri ile Türk Mahkemeleri’nde açılabilecek, hâkim şirketin Türkiye’deki malvarlığı üzerine gidilebilecek, yoksa yurtdışındaki malvarlıkları için uluslar arası tenfiz yoluyla yaptırımların uygulanması sağlanabilecektir.

1. Karşılıklı iştirak nasıl oluşmaktadır?

Kanun, maddesinde birbirlerinin paylarının en az dörtte birine sahip bulunan sermaye şirketlerinin karşılıklı iştirak durumunda olduklarını belirtmektedir. Bu bağlamda pay yüzdelerinin hesaplanmasında maddede yapılan düzenlemeler esas alınacaktır.

Anılan şirketlerden biri diğerine hâkimse, ikincisi aynı zamanda bağlı şirket sayılacaktır.  Karşılıklı iştirak durumundaki şirketlerin her biri diğerine hâkimse, kanunun uygulamaları açısından ikisi de bağlı ve hâkim şirket kabul olunacaktır.

Kanun’un gerekçesinde yer verildiği üzere, Kanun karşılıklı iştirak düzenlemesi ile sermayenin sulandırılması (köpük sermaye), bilânçonun gerçekliğinin tereddüt yaratması gibi sorunları önlemeyi amaçlamaktadır. Bu sebeple karşılıklı katılma geçersiz sayılmamakta, fakat karşılıklı katılmanın hâkimiyet ve çoğu kez karşılıklı hâkimiyet ilişkisini kurarak, bu durumdaki şirketlerin hâkim ve bağlı şirketin yüküm ve sorumluluklarına tâbi olacağı açıkça hükme bağlanmakta ve sınırlamaları da beraberinde getirmektedir. İleride, karşılıklı iştirak konumuna bilerek girilmesi halinde bu kısıtlamalar nedeniyle hakların donması hususuna detaylı olarak değinmekteyiz.

Diğer yandan gerekçeye göre; karşılıklı katılmanın yüksek oranlarda kurulduğu durumlarda (meselâ, iki sermaye şirketinin birbirlerine yüzde yetmiş-seksen oranında katılmaları varsayımında olduğu gibi) geçerliliği kabul etmenin doğru olmadığı düşünülebilir ve uluslararası öğretide bu görüşü ileri sürenler (çoğunlukta olmasalar bile) mevcuttur. madde söz konusu varsayımda karşılıklı katılmayı geçerli saymakla birlikte, her halde hukuka uygunluk garantisi de sağlamamaktadır. Yüksek karşılıklı katılma, bilânço ilkelerine aykırı düşüyorsa, maddenin varlığı böyle bir aykırılığın müeyyidesinin uygulanmasına engel olmayacaktır. Bunun gibi, karşılıklı hâkimiyet ilişkisinin sorumluluğa etkileri de aynen geçerli olacaktır.

1. Bildirim, tescil ve ilan yükümlülükleri nelerdir?

Kanun’un Maddesi kapsamında, bir teşebbüsün, bir sermaye şirketinin sermayesinin, doğrudan veya dolaylı olarak, yüzde beşini, onunu, yirmisini, yirmibeşini, otuzüçünü, ellisini, altmışyedisini veya yüzde yüzünü temsil eden miktarda paylarına sahip olduğu veya payları bu yüzdelerin altına düştüğü takdirde; durumu söz konusu işlemlerin tamamlanmasını izleyen on gün içinde, sermaye şirketine ve bu sermaye şirketinin de bu Kanun ile diğer kanunlarda gösterilen yetkili makamlara bildirimde bulunmaları yükümlülüğü düzenlenmiştir.

Bildirimleri alan sermaye şirketleri, bu bildirimleri, kayıtlı bulundukları Ticaret Sicili Müdürlüklerinde bildirimi aldıkları tarihten itibaren on gün içinde tescil ve ilan ettirmekle yükümlüdürler.

Payların yukarıda belirtilen oranlarda kazanılması veya elden çıkarılması, yıllık faaliyet ve denetleme raporlarında ayrı  bir  başlık altında açıklanacak ve şirketin internet sitesinde de ilan edilecektir.

Payların yüzdelerinin hesaplanmasında yine maddede getirilen düzenlemeler esas alınacaktır.

Teşebbüsün ve sermaye şirketinin yönetim kurulu üyeleriyle yöneticileri de, kendilerinin, eşlerinin, velayetleri altındaki çocuklarının ve bunların, sermayelerinin en az yüzde yirmisine sahip bulundukları ticaret şirketlerinin o sermaye şirketindeki payları ile ilgili olarak bildirimde bulunacaklardır. Bildirimler yazılı şekilde yapılacak, ticaret siciline tescil ve ilan olunacaktır.

Bildirim ile tescil ve ilan yükümlülüğü yerine getirilmediği sürece, ilgili paylara ait oy hakkı dâhil, diğer pay sahipliğinden doğan tüm haklar donacaktır. Bildirmemenin öncelikli sonucu, oy hakkının kullanılmaması olacaktır. Aksi halde, kullanılan oy geçersiz addolunacaktır. Bu çerçevede, geçersiz oylar da dikkate alınarak alınan genel kurul kararı da geçersiz olma tehlikesi altında bulunabilecektir. Bu çerçevede söz konusu kararın geçerliliğini sürdürüp sürdürmeyeceği geçersiz oyların karar nisabını etkileyip etkilememesine bağlı tutulacaktır.

Bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesine dair diğer hukuki sonuçlara ilişkin hükümler ayrıca saklı tutulmaktadır.

Bir diğer bildirim yükümlülüğü de, hâkimiyet sözleşmeleri hakkında düzenlenmiştir. Hâkimiyet sözleşmesinin geçerli olabilmesi için de, bu sözleşmenin de ticaret siciline tescil ve ilanı şarttır. Sözleşmenin geçersizliği, bu Kanun ile diğer kanunlardaki şirketler topluluğuna dair yükümlülüklere ve sorumluluklara ilişkin hükümlerinin uygulanmasına engel olmayacaktır. Gerekçeye göre, hâkimiyet sözleşmelerinin tescil ve ilânına ilişkin yükümlülük bir geçerlilik kuralıdır. Bu suretle hâkimiyet sözleşmenin yazılı olarak yapılması zorunluluğu öngörülerek ilişki kayıt altına alınmak ve kamuya tanıtılmak istenmiştir.

Bildirim yükümlülükleri ile, katılma ilişkilerinin, özellikle karşılıklı katılmaların açıklanması, bu yolla kamunun aydınlatılması, şeffaflığın sağlanması ve sorumluluk hükümlerinin amacına uygun şekilde uygulanması amaçlanmıştır.

Gerekçede yer verildiği üzere, bildirim bütün payları kapsamalı, yoksa sadece eşiği aşan paylara özgülenmemelidir. Bildirim anının belirlenmesinde payların hukuken iktisabı esas alınmalıdır.

Bildirim adresleri olarak ticaret sicilinin yanı sıra, katılınan şirkete göre, şirketin tabi olduğu diğer mevzuatın öngördüğü SPK, BDDK, RK ve Hazine gibi özel kurumlar ve hükümet kuruluşları olarak belirlenmiş olup, bildirimi alan kurum ve kuruluşların, kendi kanunlarına göre işlem yapacakları belirtilmiştir.

1. Bağlı ve Hâkim şirketlerin raporları neleri içerecektir?

Kanun, maddesinde, bağlı şirketlerin yönetim kurullarına, her faaliyet yılının ilk üç ayı içinde, şirketin hâkim ve bağlı şirketlerle ilişkileriyle kanunda yer alan diğer bilgileri ihtiva edecek bir rapor (gerekçede yer verilen tanımıyla “Bağlılık Raporu”) düzenlemeleri yükümlülüğünü getirmiştir.

Şirketler topluluğu içindeki grup içi işlemler her yıl bağlı şirket yönetim kurulları tarafından yasal süre ve kapsamına uyularak ayrı ve açık bir raporlama ile ortaya konulmak zorundadır. Söz konusu Bağlılık Raporları’nın herhangi bir şekilde tesciline ilişkin bir yükümlülük getirilmemiştir. Buna karşılık, hâkim şirketler bakımından söz konusu raporları hazırlamaları esas olarak zorunlu tutulmamış; bu raporun sadece hâkim şirketin herhangi bir yönetim kurulu üyesinin talepte bulunması halinde hazırlanması gerektiği öngörülmüştür.

Bağlı şirketin söz konusu raporu düzenlememesi halinde güne kadar adli para cezası uygulanabilecektir. Son uygulama kanunu değişikliği öncesinde bu hususta ayrıca 2 yıla kadar hapis cezası da öngörülmüştü.

Gerekçede açıklandığı üzere raporun amacı, pay sahiplerinin bu rapora dayanarak sorumluluk davası açabilmelerini, bilgi alma haklarını daha bilinçli bir şekilde kullanabilmelerini sağlamaktır. Rapor bağlı şirketlerin kendi aralarındaki ve hâkim şirketle aralarındaki ilişkileri ve bu ilişkilerin kayıp/yarar olarak sonuçlarını açıklayacak olup, raporun hazırlanmaması cezaî yaptırıma bağlanmıştır.

Raporda, şirketin geçmiş faaliyet yılında hâkim şirketle, hâkim şirkete bağlı başka bir şirketle, hâkim şirketin yönlendirmesiyle onun ya da ona bağlı başka bir şirketin yararına yaptığı tüm hukuki işlemlerin ve geçmiş faaliyet yılında hâkim  şirketin  ya  da  ona  bağlı  bir  şirketin  yararına  alınan veya alınmasından kaçınılan tüm diğer önlemlerin açıklaması yapılacaktır.

Hukuki işlemlerde edimler ve karşı edimler, önlemlerde, önlemin sebebi ve şirket yönünden yarar ve zararları belirtilecektir.

Şayet bağlı şirketin zararı hâkim şirket tarafından denkleştirilmişse, bunun faaliyet yılı içinde fiilen nasıl gerçekleştiği veya şirketin sağladığı hangi menfaatlere ilişkin olarak bir istem hakkı tanındığı ayrıca belirtilmelidir.

Bağlı şirket yönetim kurulu, raporu düzenlerken özen göstermek, gerçeği aynen yansıtmak, doğru ve dürüst şekilde hesap vermek zorundadır.

Gerekçede, Bağlılık Raporu düzenlenmesinin amacının, sadece aydınlatma, üyelerin fikirleri olsun diye bilgi verme değil; denetlemeye olanak sağlayacak rakamların, olguların ve sonuçların açıklanması olduğu belirtilmektedir. Hükmün öngörülme amacı hâkim şirketin yönetim kurulu  üyelerine, konsolide bir finansal ve malvarlıksal resim vererek onlara denetim ve gözetim yapma, gereğinde önlem alma, fikir edinme olanağını sağlamaktır.

Yönetim kurulu raporun sonunda şirketin, hukuki işlemin yapıldığı veya önlemin alındığı veya alınmasından kaçınıldığı anda kendilerince bilinen hâl ve şartlara göre, her bir hukuki işlemde uygun bir karşı edim sağlanıp sağlanmadığını ve alınan veya alınmasından kaçınılan önlemin şirketi zarara uğratıp uğratmadığını açıklamalıdır. Şirket zarara uğramışsa, yönetim kurulu ayrıca söz konusu zararın hâkim şirket tarafından denkleştirilip denkleştirilmediğini de belirtmelidir. Söz konusu  açıklama sadece bağımsız denetçi tarafından incelenecek olup, faaliyet raporunda sonucuna yer verilecektir. Bunun dışında gizli tutulacaktır.

Gerekçede açıklandığı gibi yönetim kurulunun hazırladığı raporun sonuç kısmı, yıllık rapora alınarak olağan genel kurulda pay sahiplerinin bilgisine sunulan, böylece pay sahiplerinin aydınlatılmasında en önemli rolü olan kısımdır. Burada yönetim kurulu, faaliyet yılında gerçekleştirdiği tüm hukuki işlemleri ve alınan veya alınmayan tedbirleri değerlendirerek, bunların şirkete sağladığı fayda ve kayıpları ortaya koyacaktır. Yönetim kurulu, değerlendirmesini, söz konusu işlemlerin veya tedbirlerin gerçekleştirilmesinin söz konusu olduğu sırada kendisi tarafından bilinen hal ve şartlar ışığında yapacaktır. Yönetim kurulunun sorumluluğu açısından kurulca “bilinmesi gereken” bazı hal ve şartların da dikkate alınıp alınmayacağı, öğreti ve içtihat faaliyeti gerektirecektir. Her halükarda yönetim kurulu, ilgili her hukuki işlem için karşı edimin uygunluğunu değerlendirecek, uygun bir karşı edim alınmamışsa bundan doğan kaybın nasıl denkleştirildiğini açıklayacaktır.

Hâkim şirketin her yönetim kurulu üyesi, yönetim kurulu başkanından; bağlı şirketlerin finansal ve malvarlığıyla ilgili durumları ile üç aylık hesap sonuçları, hâkim şirketin bağlı şirketlerle, bağlı şirketlerin birbirleriyle, hâkim ve bağlı şirketlerin pay sahipleri ve bunların yakınlarıyla ilişkileri; yaptıkları işlemler ve bunların sonuç ve etkileri hakkında, özenli, gerçeği aynen ve dürüstçe yansıtan hesap verme ilkelerine göre düzenlenmiş bir rapor hazırlattırıp yönetim kuruluna sunmasını ve bunun sonuç kısmının yıllık rapor ile denetleme raporuna eklenmesini isteyebilecektir. Bağlı şirketler, red için yoruma yer bırakmayacak açıklıkta bir haklı sebebin varlığını ispat edemedikleri takdirde, bu raporun hazırlanması için gerekli olan bilgi ve belgeleri hâkim şirketin bu işle görevlendirilen uzmanlarına vermekle yükümlü tutulmuşlardır. Aksi takdirde yine güne kadar adli para cezası uygulanabilecektir. İstemde bulunan yönetim kurulu üyesi, bunu bir üçüncü kişinin yararlanması amacıyla yapmışsa bunun sonuçlarından sorumlu tutulabilecektir.

Bilgi alma hakkı bağlı şirketlerin birbirleriyle, pay sahipleri ve bunların yakınlarıyla ilişkilerini de kapsadığından, hüküm şeffaflığa da yardımcı olacaktır. Şirketin bu raporu kendi bilgi ve olanaklarıyla hazırlaması hem güçtür; hem de böyle bir rapor amaca tam olarak hizmet edemez. Bu sebeple madde bağlı şirketlerin de gerekli bilgi ve belgeleri vermelerini açıkça ve emredici nitelikte öngörmüştür.

Bağlı şirket yoruma yer bırakmayacak açıklıkta haklı bir sebebin bulunması halinde bilgi ve belge vermeyi reddedebilir. Gerekçeye göre, İstenen bilginin hükmün amacı dışında, meselâ bir haberde, davada, diğer bir raporda, bir kitapta kullanılacak olması, rakibe, potansiyel rakibe veya yabancılara verilme tehlikesi taşıması, bu hüküm anlamında haklı sebep sayılabilecektir.

1. Bağlı şirketler hakkında bilgi alma hakları nelerden oluşmaktadır?

Kanun, maddesi hükmüyle, hâkim şirketin her pay sahibi, genel kurulda, bağlı şirketlerin finansal ve malvarlığıyla ilgili durumları ile hesap sonuçları, hâkim şirketin bağlı şirketlerle, bağlı şirketlerin birbirleriyle, hâkim ve bağlı şirketlerin pay sahipleri, yöneticileri ve bunların yakınlarıyla ilişkileri, yaptıkları işlemler ve bunların sonuçları hakkında, özenli, gerçeği aynen ve dürüstçe yansıtan hesap verme ilkelerine uygun, doyurucu bilgi verilmesini isteyebilme hakkıyla donatılmıştır.

Gerekçede bu maddenin hâkim şirketin pay sahibinin bilgi alma hakkını bağlı şirketleri kapsayacak tarzda genişletmek amacıyla öngörüldüğü, bu bilgi alma hakkının adresinin hâkim şirket yönetim kurulu ve bilgi alınacak yerin ise genel kurul olduğu açıklanmıştır.

1. Hakların donması hangi durumlarda söz konusu olacaktır?

Kanun, maddesi kapsamında, bir sermaye şirketinin paylarını iktisap edip karşılıklı iştirak konumuna  bilerek  giren  diğer  bir  sermaye  şirketi,  iştirak  konusu  olan  paylardan  doğan    toplam oylarıyla diğer pay sahipliği haklarının sadece dörtte birini kullanabilir; bedelsiz payları edinme hakkı hariç, diğer tüm pay sahipliği hakları donar, hükmünü getirmiştir . Söz konusu paylar toplantı ve karar nisabının hesaplanmasında, ve maddede yer verilen hükümler istisna olmak üzere, dikkate alınmayacaktır.

Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun’un maddesi uyarınca oy haklarının kullanılmasına ilişkin sınırlamasına dair bu hüküm, Kanunun yayımı tarihinden itibaren iki yıl sonra ( tarihinde) yürürlüğe girecektir.

Düzenlemenin amacı, gerekçede, temelde kökenleri aynı olan payların yönetime etkilerini sınırlamak olarak açıklanmıştır. Bu nedenle bağlı şirketin hâkim şirketin paylarını iktisap etmesi halinde, bu payların verdiği oyların tamamının her zaman kullanılamayacağı hükme bağlanmaktadır. Bağlı şirket hâkim şirketin ne kadar payına sahip olursa olsun en çok kendisinin sahip olduğu payların yüzde yirmibeşinin verdiği oyları kullanabilecektir. Mesela, yavru şirket ana şirketin sermayesinin yüzde kırkına sahipse, yüzde kırkın yüzde yirmibeşi olan yüzde on yavru şirketin kullanabileceği oyun sınırını gösterecektir. Geri kalan yüzde otuz ise donacaktır. Ana şirketin paylarının veya  oylarının çoğunluğuna sahip olmadığı halde topluluğu yöneten azınlıktaki pay sahiplerinin haksız bir olanaktan yararlanmasına engel olunmak istenmiştir. Kural sadece oy hakları için değil, payın  verdiği diğer haklar için de geçerlidir. Yavru ortaklığın iştirakinin ekonomik değerine zarar vermemek için rüçhan hakkı ile bedelsiz payları iktisap hakları istisna edilmelidir. Hüküm uyarınca kullanılmayan haklar kaybolmaz, donar ve bu payların devri ile yeni devralan donmuş hakları kullanma olanağına sahip bulunur. Kullanılmayan kısım toplantı ve karar nisaplarında hesaba katılmaz.

Bir ana şirketin birden çok yavru şirketi ile karşılıklı iştirakleri varsa her şirket açısından sınırlamalar ayrı olarak doğacaktır. Kanun, ana şirketin birden çok yavru şirketle bu tür bir ilişki içinde bulunmasını, azınlıkta kalan pay sahipleri açısından olumsuz bir durum olarak değerlendirmekte ve yaygınlık kazanmasında hukuk politikası açısından sakınca görmektedir.

Hakların donması sınırlaması, bağlı şirketin hâkim şirketin paylarını iktisap etmesi veya her iki şirketin birbirlerine hâkim olması hâlinde uygulanmayacaktır. Gerekçede yer alan açıklamaya göre, karşılıklı iştirak, iştirak eden şirketlerin her ikisi üzerinde de hâkimiyet sağlıyorsa sınırlama ortadan kalkacaktır. Çünkü karşılıklı iştirakin her iki şirkete de hâkimiyet sağlaması halinde, her ikisi de bağlı her ikisi de hâkim şirket sayılacağı için, bu konumda bulunmanın sonuçlarına katlanır. Kanun bu olumsuz konumu daha da ağırlaştırmak istememiştir.

1. Hâkimiyetin hukuka aykırı kullanılmasının sonuçları neler olacaktır?

Yeni TTK uyarınca sadece hâkim şirket konumunda bulunmak sorumluluğun doğmasına yol açmaz; hâkim şirketin sorumlu olabilmesi için Kanun’un maddesi tahtında, hâkim şirketin, hâkimiyetini bağlı şirketi kayba uğratacak şekilde kullanması gerekmektedir. Hâkimiyet durumunu kullanarak bağlı şirketi zarara uğratan hâkim şirket açısından denkleştirme yükümlülüğü öngörülmüştür.  Bu çerçevede hâkim şirket, örneğin, bağlı şirketi,

• iş, varlık, fon, personel, alacak ve borç devri gibi hukuki işlemler yapmaya;
• kârını azaltmaya ya da aktarmaya;
• malvarlığını ayni veya kişisel nitelikte haklarla sınırlandırmaya;
• kefalet, garanti ve aval vermek gibi sorumluluklar yüklenmeye;
• ödemelerde bulunmaya;
• haklı bir sebep olmaksızın tesislerini yenilememek, yatırımlarını kısıtlamak, durdurmak gibi verimliliğini ya da faaliyetini olumsuz etkileyen kararlar veya önlemler almaya yahut gelişmesini sağlayacak önlemleri almaktan kaçınmaya,

yönelttiği takdirde bağlı şirketin kaybını, söz konusu kaybın gerçekleştiği faaliyet yılı içinde fiilen denkleştirmek veya kaybın nasıl ve ne zaman denkleştirileceği belirtilmek suretiyle en geç o faaliyet yılı sonuna kadar, bağlı şirkete denk değerde bir istem hakkı tanımakla yükümlüdür.

Gerekçede yer verildiği üzere, hâkimiyet durumu, hâkim şirkete hâkimiyet gücünü bağlı şirketlere karşı hukuka aykırı olarak onları zarara uğratacak şekilde kullanma hakkını vermez. Her hukuka aykırılık durumunda olduğu üzere, hâkimiyetin hukuka aykırı kullanımına da hukuki sonuç bağlanmıştır. Hâkimiyetin hukuka aykırı kullanılmasının belirlenmesi ve hükümlerinin gösterilmesi Türk hukukunda yenidir. Düzenleme Türk sorumluluk hukukuna yeni bir ufuk ve  boyut kazandırmakta, hukuka bağlılığı vurgulamaktadır.

Yukarıda hâkimiyetin hukuka aykırı olarak kullanılması hâlleri sadece örnek olarak belirtilmiş olup bunların dışında da hâkim şirketin bağlı şirketini zarara uğratması halinde hâkim şirketin sorumluluğu bulunacaktır. Hâkimiyet uygulaması, genel anlamda, bağlı şirketin yönetim kuruluna yaptırılan bazı hukukî işlemler (kâr, borç, alacak devri gibi) ve maddî fiiller (tesisi yenilememe, kapatma, üretimi kısıtlama gibi) ile bağlı şirkete aldırılan birleşme, bölünme, tür değiştirme, menkul değer ihracı gibi önemli genel kurul kararları şeklinde iki kategori üzerinden açıklanmıştır.

Madde kapsamında öngörülen herhangi bir işlem, meselâ kefalet veya garanti verme, alacak ya da borç devretme, birleşme, bölünme, kanunen hukuka aykırı değildir. Hâkimiyetini bağlı şirketi kayba uğratacak şekilde kullanmaması şartıyla şirketler topluluğuna dâhil şirketlerimiz birbirlerine kefil olabilir ve garanti verebilirler. Hukuka aykırılık, hâkimiyetin bağlı şirketi zarara uğratacak şekilde kullanılması ve uygulanması bağlamında doğacaktır. Hukuka aykırılık, işlemin, alınan kararın veya uygulanan ya da uygulanmasından kaçınılan önlemin bağlı şirketin kaybına sebep olmasından ve şirkete, pay sahiplerine ve şirket alacaklılarına zarar vermesinden ve şirket yönünden haklı bir sebebi bulunmamasından kaynaklanacaktır.

Maddede “kayıp” kelimesi kullanılmış olup, gerekçede, bu ibarenin borçlar hukuku anlamında “zarar”dan farklı ve onu da kapsayacak genişlikte olduğu vurgulanmıştır. Kayıp, bir malvarlığı eksilmesi veya malvarlığının artmasının önlenmesi şeklinde ortaya çıkabileceği gibi, iş, fon ve personel devrinde olduğu üzere şansın veya bir işi başarı ile yapabilme olanağının yitirilmesi tarzında da görülebilecektir. Bu bağlamda doktrinde kayıp, bağlı şirketin malvarlığını, karlılığını veya aktifini azaltan, pasifini arttıran, riske sokan her türlü iş veya kayıp doğurucu iş veya işlemler olarak tanımlanmaktadır İşlemin kayba sebebiyet verebileceğinin ikna edici bulgular ve çıkarımlarla anlaşılması yeterlidir. Meselâ, bir ihaleye girmemek veya ihale şartlarından bazılarını gerçekleştirebilecekken bundan bilinçli olarak kaçınmak “iş”in devridir. İhale konusunun, amaçlanan işletme tarafından kazanılmamış olması önemli değildir. Önemli olan, kaybın şartlarının bağlı şirket tarafından hazırlanmasıdır. Somut olayın özelliklerine göre, “kâr aktarılması”nın aynı zamanda “kâr nakli” olarak da anlaşılması, amaca uygun yorum gereğidir. Öte yandan, bağlı şirketin, hâkim şirketin hâkimiyeti kullanması sonucu, kendisine kayıp verecek tarzda aynî ve şahsî yükler üstlenmesi, hâkim şirketin makro planlarına ve politikalarına bağlı şirketin feda edilmesi gibi uygulamalar da kayıp halleri olarak   nitelendirilebilecektir.   Kısacası,   hâkim   şirket   açısından   denkleştirme      yükümlülüğünün doğabilmesi için bağlı şirketin zarara uğraması şart değildir. Bağlı şirket açısından zarar tehlikesinin doğması durumunda dahi hâkim şirket açısından denkleştirme yükümlülüğü söz konusu olacaktır

Gerekçede, hükümdeki “yöneltecek” ibaresinin de bilinçli olarak seçildiği vurgulanmış olup, söz konusu işlem ve olguların tasarlanması, planlanması veya gerçekleştirilebilmesi için hâkim şirketin, yönetim kurulu kararlarının alınmasında oy gücü ile etkili olabileceği gibi, çeşitli baskı uygulamalarına girişebileceği, “yöneltecek” ibaresinin, bütün bu olasılıkları kapsadığı belirtilmiştir.

Aynı zamanda hüküm, hâkim şirketin veya ortakların makro politikalarının uygulanabilmesine de olanak sağlayan, esnek bir kurala yer vermiştir. O da, bağlı şirkete verilen kaybın o hesap yılında fiilen denkleştirilmesi veya denkleştirmenin nasıl ve ne zaman yapılacağı konusunda şirkete bir talep hakkı tanınmasıdır.

Gerekçede denkleştirmenin bağlı şirkete yarar ve bir avantaj tanınması gibi kaybın giderilmesini sağlayacak bir karşılığa ilişkin olabileceği belirtilmiş olup,

• verilen garanti veya kefaletin, karşı garanti ve kefalet ya da avalle güvence altına alınması,
• herhangi bir lisans ve marka kullanma hakkı tanınması,
• herhangi bir ücret talep edilmeden araştırma ve geliştirme hizmeti verilmesi,
• know-how verilmesi,
• personele staj ve eğitim imkânları sağlanması,
• pazarlama ağından yararlandırılması,
• denk değerde bir taşınmazın devri,
• bağlı şirketin kayba uğramasının karşılığında yararlandırılmış olan diğer bir bağlı şirketin sermaye artırımında rüçhan hakkı tanınması,
• şartlı sermaye artırımında kayba uğrayan şirketin hak sahibi kılınması,

gibi örneklerle açıklanmıştır. Denkleştirme, kayba sebebiyet verilen hesap yılı içinde fiilen gerçekleştirilebileceği gibi, o hesap yılı içinde şirkete denkleştirmenin nasıl ve ne zaman yapılacağı konusunda bir talep hakkı kazandırılması şeklinde de olması mümkündür. Talep hakkının kullanılmasının, beklenen faydayı sağlamayacak şekilde uzun bir süreye yayılmaması ve  kayba uğrayan bağlı şirketin yenilik doğurucu haklarla talebin konusuna kavuşmasının mekanizmalarının da öngörülmesi tercih edilmelidir.

Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun’un maddesi uyarınca, bir bağlı şirketin, Yeni TTK’nun yürürlüğe girdiği tarihte, bu kapsamda kaybı veya kayıpları varsa bunların, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıl içinde (en geç tarihinde) denkleştirilmesi veya ilgili şirkete kaybı veya kayıpları denkleştirecek istem hakkının tanınması zorunluluğu getirilmiş olup, aksi hâlde aşağıda yer verilen dava haklarının hemen kullanılabileceği öngörülmüştür.

Denkleştirme, faaliyet yılı içinde fiilen yerine getirilmez veya süresi içinde denk bir istem hakkı tanınmazsa, bağlı şirketin her pay sahibi, hâkim şirketten ve onun, kayba sebep olan, yönetim kurulu üyelerinden, şirketin zararını tazmin etmelerini isteyebilecektir. Hâkim istem üzerine veya resen somut olayda hakkaniyete uygun düşecekse, tazminat yerine davacı pay sahiplerinin paylarının hâkim şirket tarafından satın alınmasına veya duruma uygun düşen ve kabul edilebilir başka bir  çözüme karar verebilecektir.

Böyle bir durumda aynı zamanda alacaklılar da, şirket iflas etmemiş olsa bile, şirketin zararının şirkete ödenmesini isteyebileceklerdir.

Ancak kayba sebebiyet veren işlemin, aynı veya benzer koşullar altında, şirket menfaatlerini dürüstlük kuralına uygun olarak gözeten ve tedbirli bir yöneticinin özeniyle hareket eden, bağımsız bir şirketin yönetim kurulu üyeleri tarafından da yapılabileceği veya yapılmasından kaçınılabileceğinin ispatı hâlinde tazminata hükmedilemeyecektir. Gerekçeye göre bu hüküm, adaletin gereğidir. Hâkimiyet hakkının kullanılmasını içeren işlem ve fiiller hâkimiyet ilişkilerinden doğmayıp da basiretli hareketin bir gereği olarak ortaya çıkıyorsa, tazminat sorumluluğuna gidilmesine imkân yoktur.

Hâkim teşebbüsün merkezinin yurt dışında bulunması hâlinde tazminat davası bağlı şirketin merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesinde açılabilecektir.

Gerekçeye göre, burada öngörülen davaların açılabilmesinin şartı, süresi içinde denkleştirmenin yerine getirilmemesi veya süresi içinde bu konuda şirkete bir talep hakkı tanınmamasıdır. Dava hakkı, şirkete tanınmamış, bunun yerine pay sahipleriyle şirket alacaklılarına bu olanak sağlanmıştır. Bunun sebebi hukukî gerçekçiliktir. Çünkü, şirketin bu davayı hâkim şirkete karşı açıp samimiyetle izleyebileceği konusunda şüpheye düşülmüştür. Kökleşmiş uygulama da bu şüpheyi destekler niteliktedir. Ayrıca bağlı şirket yönetim kurulunu, hâkim şirket ve yönetim kurulu ile karşı karşıya getirmenin doğru bir hukuk politikası olmadığı inancı ağırlık kazanmıştır. Ayrıca, böyle bir durumda yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğunu düzenleyen ve devamı maddelerdeki düzenlemelerin aksine burada alacaklıların dava açma hakları şirketin iflâsına bağlanmamıştır.

Öte yandan, hâkimiyetin uygulanması ile gerçekleştirilen ve bağlı şirket bakımından  açıkça anlaşılabilir haklı bir sebebi bulunmayan, birleşme, bölünme, tür değiştirme, fesih, menkul kıymet çıkarılması ve önemli esas sözleşme değişikliği gibi işlemlerde, genel kurul kararına red oyu verip tutanağa geçirten veya yönetim kurulunun bu ve benzeri konulardaki kararlarına yazılı olarak itiraz eden pay sahipleri; hâkim teşebbüsten, zararlarının tazminini veya paylarının varsa en az borsa değeriyle, böyle bir değer bulunmuyorsa veya borsa değeri hakkaniyete uygun düşmüyorsa, gerçek değerle veya genel kabul gören bir yönteme göre belirlenecek bir değerle satın alınmasını mahkemeden isteyebileceklerdir.

Değer belirlenirken mahkeme kararına en yakın tarihteki veriler esas alınacaktır. Tazminat veya payların satın alınmasına yönelik istem davası, genel kurul kararının verildiği veya yönetim kurulu kararının ilan edildiği tarihten başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrayacaktır.

Söz konusu dava açılınca, davacıların muhtemel zararlarını veya payların satın alma değerini karşılayan tutardaki paranın teminat olarak, mahkemece belirlenecek bir bankaya mahkeme adına yatırılmasına karar verilecektir. Teminat yatırılmadığı sürece genel kurul veya yönetim kurulu kararına ilişkin hiçbir işlem yapılamayacaktır. Davaların kötü niyetle açılması hâlinde davalı, uğradığı zararın müteselsilen tazmin edilmesini ve mahkemeye teminat olarak yatırılmasını davacılardan isteyebilecektir.

Gerekçede belirtildiği üzere, bu hükümle, hâkimiyetin kullanılmasının yol açabileceği sakıncalara karşı pay sahipleri bakımından tazminat hakkının yanı sıra alternatif bir diğer çözüm de getirilmektedir. Buna göre, hâkimiyetin kullanılması sebebiyle bağlı şirkette yapılan bazı işlemlere muhalif olan pay sahipleri, muhalif oldukları işlemin doğurduğu zararların giderilmesini isteyebilecekleri gibi, kendi paylarının şirket tarafından satın alınmasını da açtıkları davada mahkemeden talep edebileceklerdir. Türk hukukunda yeni olan bu talep hakkı, hâkimiyetin kullanılması karşısında azınlıkta kalan ve hâkimiyetin kullanılış biçimine karşı çıkan pay sahiplerine şirketten çıkış imkânı vermektedir. Talep ve davanın şartı, karşı çıkılan işlemin bağlı şirket yönünden açıkça anlaşılabilir bir haklı sebebin bulunmamasıdır. Kanun, bu manada, birleşme, bölünme ve tür değiştirmede, pay sahiplerine ve ortaklara tanınmış bulunan diğer hakları saklı tutmuştur.

Gerekçeye göre, uygulamada, bağlı şirket yönetim kurulu üyeleri, kendilerinin sorumluluğunu doğurabileceğini düşündükleri için yapmaktan çekinecekleri bazı tasarrufları, yukarıdan (yani hâkim şirketlerinden) gelen talimatlar nedeniyle yapmak zorunda kalabilmektedirler. Böyle bir durumda kalan bağlı şirket yönetim kurulu üyesi, almış olduğu talimat nedeniyle  gerçekleştirdiği işlemlere ilişkin olarak kanundan doğan sorumluluğunu bertaraf edemez. Bu nedenle, yönetim kurulu üyesi, kendisine düşebilecek sorumluluğun hâkim şirket tarafından karşılanması için hâkim şirketle sözleşme yaparak üçüncü kişilere karşı ödemekle yükümlü kılındığı tazminatların hâkim şirket tarafından taahhüt edilmesini talep edebilecektir. Kanuna göre, bağlı şirketin yöneticileri, bu düzenlemeler dolayısıyla pay sahiplerine ve alacaklılara karşı doğabilecek sorumluluklarının tüm  hukuki sonuçlarının, bir sözleşme ile üstlenmesini hâkim teşebbüsten isteyebilirler. Böyle bir talep durumunda, hâkim teşebbüs söz konusu sözleşmeyi, kendisinden talepte bulunan bağlı  şirket yönetim kurulu üyeleri ile akdetmek zorunda kalacaktır.

1. Tam hâkimiyet halinin getireceği imkanlar ve sorumluluklar nelerdir?

Tam hâkimiyet hâli Kanun’un, Maddesinde bir ticaret şirketinin bir sermaye şirketinin paylarının ve oy haklarının doğrudan veya dolaylı olarak yüzde yüzüne sahip olması olarak tanımlanmıştır.

Tam hâkimiyet halinde, Kanun, hâkim şirketin yönetim kurulunu, topluluğun belirlenmiş ve somut politikalarının gereği olmak şartıyla, bağlı şirketin kaybına sebep verebilecek sonuçlar doğurabilecek nitelik taşısalar bile, bağlı şirketin ödeme gücünü açıkça aşan, varlığını tehlikeye düşürebilecek olan veya önemli varlıklarını kaybetmesine yol açabilecek nitelik taşımaması şartıyla, bağlı şirketin yönlendirilmesine ve yönetimine ilişkin talimat verebilme yetkisi ile donatmış, bağlı şirketin organlarını da bu talimatlara uymakla yükümlü tutmuştur.

Bağlı şirketin yönetim kurulu üyeleri, yöneticileri ve sorumlu tutulabilecek ilgililer, bu tür talimatlara uymaları nedeniyle, şirkete ve pay sahiplerine karşı sorumlu tutulamayacaklardır.

Ancak hâkim şirket ve yöneticilerinin, bu madde çerçevesinde verdikleri talimatlar dolayısıyla bağlı şirkette oluşan kayıp, o hesap yılı içinde, denkleştirilmediği veya zamanı ve şekli de belirtilerek şirkete denk bir istem hakkı tanınmadığı takdirde, zarara uğrayan alacaklılar hâkim şirkete ve onun kayıptan sorumlu yönetim kurulu üyelerine karşı tazminat davası açabileceklerdir.

Ancak kayba sebebiyet veren işlemin, aynı veya benzer koşullar altında, şirket menfaatlerini dürüstlük kuralına uygun olarak gözeten ve tedbirli bir yöneticinin özeniyle hareket eden, bağımsız bir şirketin yönetim kurulu üyeleri tarafından da yapılabileceği veya yapılmasından kaçınılabileceğinin ispatı hâlinde yine tazminata hükmedilemeyecektir.

Davalılar, ayrıca krediden ve benzeri sebeplerden kaynaklanan alacaklarda, davacının, denkleştirmenin yapılmadığını veya istem hakkının tanınmadığını bilerek söz konusu alacağı doğuran ilişkiye girdiğini veya işin niteliği gereği bu durumu bilmesi gerektiğini ispatlayarak sorumluluktan kurtulabileceklerdir.

Gerekçeye göre, bir şirket doğrudan veya dolaylı bir şekilde bir diğer şirketin paylarına ve oy haklarının yüzde yüzüne sahipse bağlı şirketin yönetim kurulu “tam bağlı” bir yönetim kuruludur. Tam bağlı yönetim kurulu, hâkim şirketin veya şirketler topluluğunun politikalarına ve talimatlarına uymak zorunda bulunan, aksi halde işini yitirecek olan üyelerden oluşan bir kuruldur. Her gelen üye, aynı konumda olur. Bu konumdaki yönetim kurullarının şirketlerinin menfaatlerini hâkim şirketin menfaatine üstün tutmaları gerektiğini kabul etmek ve aksi halde yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğuna gitmek, gerçeğe gözleri kapayan, aldatıcı ve yanıltıcı bir varsayımdır. Böyle bir yönetim kurulu yönünden uygun olan çözüm, onların talimatları yerine getirmek zorunda bulunduklarını, bundan dolayı şirketlerine ve pay sahiplerine karşı sorumsuz olduklarını kabul etmek, ancak şirket alacaklılarına dava hakkı tanımak, hâkim şirketi verdiği talimatlardan doğacak kayıplardan sorumlu tutmak düşüncesine dayanarak bulunabilir.

Gerekçede, hükmün uygulanabilmesinin ikinci şartı, talimatın toplulukça belirlenmiş somut politikaların gereği olması olarak açıklanmıştır. Günlük gereksinimlere göre verilen talimatlar maddenin kapsamı dışındadır. Bu tür talimat verilmesi halinde şirket alacaklarına karşı hâkim şirketin sorumluluğu ağırlaşacaktır. Zaten bağlı şirket hâkim şirketin doğrudan veya dolayısıyla sahipliğinde bulunduğuna göre pay sahiplerine dava hakkı tanımak hukuken mümkün değildir. Aksini kabul, talimatı verip, kayba sebep olana dava hakkı tanımak anlamına gelecektir. Bu hükmün uygulanabilmesinin şartı olan pay ve oy haklarının yüzde yüzüne sahip olunması gereği, emredici niteliktedir.

Tam hâkimiyet halinde korunması gereken menfaat esasen ancak alacaklılar yönünden işleyebileceğinden, Kanun, bu durumda yönetime şirketin mahvına, iflasına yol açacak talimatlar hariç daha fazla esneklik tanımaktadır. Ancak alacaklıların menfaatlerinin korunması açısından da denkleştirme yükümlülükleri ve dava hakları ilgili koşullarının varlığı halinde yine geçerli olacaktır.

1. Özel denetim hakkı neleri içermektedir?

Özel denetim, Kanun’un Maddesinde düzenlenmiş olup, denetçi, özel denetçi, halka açık şirketler için zorunlu tutulan riskin erken saptanması ve yönetimi komitesi; bağlı şirketin, hâkim şirketle veya diğer bağlı bir şirketle ilişkilerinde hilenin veya dolanın varlığını belirtir şekilde görüş bildirmişse, bağlı şirketin her pay sahibi, bu konunun açıklığa kavuşturulması amacıyla, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden özel denetçi atanmasını isteyebilecektir.

1. Satın alma hakkı ne zaman kullanılabilecektir?

Hâkim şirket, doğrudan veya dolaylı olarak bir sermaye şirketinin paylarının ve oy haklarının en az yüzde doksanına sahipse, azlık şirketin çalışmasını engelliyor, dürüstlük kuralına aykırı davranıyor, fark edilir sıkıntı yaratıyor veya pervasızca hareket ediyorsa, hâkim şirket azlığın paylarını varsa borsa değeri, böyle bir değer bulunmuyorsa veya borsa değeri hakkaniyete uygun düşmüyorsa, gerçek değerle veya genel kabul gören bir yönteme göre belirlenecek bir değerle satın alınmasını mahkemeden istemek suretiyle belirlenecek değer ile satın alabilecektir.

Değer belirlenirken mahkeme kararına en yakın tarihteki veriler esas alınacaktır. Uygulamada, söz konusu davaların uzun süreceği göz önüne alındığında değerin söz konusu hukuka aykırı, pervasız işlemlerin etkisiyle düşme ihtimali bulunduğundan, bu tür hallerde hâkim, hakkaniyetin gerektirdiği hallerde mahkemeden istem tarihini de göz önüne alabilmelidir.

Gerekçede bu hükmün amacı, bir şirketin sermayesinin ve oy haklarının bu kadar güçlü, üstün çoğunlukla uygun gördüğü bir kararın alınıp uygulanmasına çoğu kişisel çeşitli sebeplerle karşı çıkan pay sahiplerinin şirketin işlem yapmasını engelleyen davranışlarına son verip şirket içi barışı sağlamak olarak açıklanmıştır. Kötüye kullanmalara ve özellikle pay bedelinin ödenmemesi tehlikesine engel olmak amacı ile karar mahkemeye bırakılmış, pay bedelinin belirlenmesine ilişkin usuller yukarıda da açıklandığı üzere kanunen belirlenmiştir.

1. Güvenden doğan sorumluluk nedir ve neleri içermektedir?

Kanun, Maddesi ile hâkim şirketin topluluk itibarının, topluma veya tüketiciye güven veren bir düzeye ulaştığı hâllerde, bu itibarın kullanılmasının uyandırdığı güvenden dolayı üçüncü kişilere karşı sorumluluğunun bulunması öngörülmüştür.

Gerekçede yer verilen açıklamalara göre, Türkiye bu hüküm ile, Avrupa öğretisinde çoğunluk tarafından savunulan güven kavramının önemli bir uygulamasını oluşturan ve İsviçre Federal Mahkemesinin emsal bir kararı ile kabul edilen şirketler topluluğunun toplumda veya tüketicide yarattığı güvenden doğan sorumluluğunu kanunen düzenleyen ilk ülke olmuştur. Sorunun özel ve dar bir şekilde görünüşü “patronaj açıklaması” olarak belirtilmiştir. Hükmün amacı bir şirketler topluluğu bağlamında hâkim şirketin toplumda veya daha dar bir çevre olan tüketicide yarattığı güveni kullandığı takdirde bu kullanmanın sonuçlarını yüklenmesini sağlamaktır.

Gerekçede belirtildiği üzere, bağlı şirketler çoğu kez üyesi oldukları şirketler topluluğunun adını şirket kırtasiyesinde, ilân ve özellikle reklamlarda zikretmekte, bu yolla kendilerine müşteri bağlamakta, ticarî menfaat sağlamaktadır. Adı anılan şirketler topluluğunun toplumda yüksek itibarı haiz olduğu durumlarda bu kazanç yüksek olmaktadır. Kullanılan topluluk adına güvenerek halkın veya daha dar anlamda tüketicinin bağlı şirkete yönelmesinin ve bağlı şirketin pazar payının yükseltilmesinin temelinde, o topluluğun üyesi olan şirketin, dürüst hareket edeceği, verdiği bilgilerin ve kamuya açıklanan tablo ve belgelerinin gerçeği yansıttığı, teknolojinin üstün, kalitenin iyi ve her şeyin gereği gibi olduğu inanç ve güveni vardır. İtibarın kullanılması ise, somut olaya göre belirlenir. Kullanılma için adın zikredilmesi, topluluk logosunun kullanılması şart değildir. Tablo, bilgi, kalite vs. güvene uymuyor ise adının kullanılmasına sesini çıkarmayan hâkim şirket sonuçtan sorumlu olmalıdır. Bu sebeple sorumluluğun merkez şartı, “itibarın kullanılması”dır. Kullanma yoksa, sadece topluluğa “mensubiyet”, sorumluluğu doğurmaz.

Her şirketler topluluğu, hükmün kapsamında değildir. Bir topluluğun kapsama girebilmesi için itibarının topluma veya tüketiciye güven veren bir düzeye ulaşmış olması gerekir. Bu da, somut olaya göre belirlenecektir.

Sorumluluk tayininde ayrıca, kanunun bu düzenlemedeki esas amacı olan dürüstlük kuralına uygun davranılıp davranılmadığı, bağlı şirketle işlem yapan müşterilerde, tüketicilerde bir beklenti, bir güven uyandırılıp uyandırılmadığı ve bu güvene aykırı davranılıp davranılmadığı belirleyici olacaktır.

Maddenin lafzı ve doktrindeki yorumlar dikkate alındığında, aşağıdaki koşulların oluşması halinde, hâkim şirket, bağlı şirketin işlemlerinden dolayı üçüncü kişilere karşı sorumlu tutulabilecektir:

• Sorumlu tutulmak istenen hâkim şirketin ve şirketler topluluğunun itibarının topluma ya da tüketiciye güven veren bir düzeye ulaşmış olması;
• Bu itibarın, bağlı şirket tarafından, belirli bir işlem temelinde somut beklenti uyandıracak şekilde kullanılması;
• Söz konusu beklentinin haklı ve korumaya layık bir nitelik taşıması;
• Bu beklentinin hâkim şirket tarafından kusurlu olarak yerine getirilmemesi; ve
• Bu nedenle üçüncü kişilerin zarara maruz kalması.

Maddede, hâkim şirketin güvenden doğan sorumluluğunun kapsamının ne olduğu açık bir şekilde düzenlenmemiş olup, bu durum uygulamada soruna yol açabilecek niteliktedir.

1. Şirketler Topluluğu denetimi hakkındaki düzenlemeler nelerdir?

Kanun’un maddesi hükmünce, Bakanlar Kurulunca belirlenen kriterler uyarınca denetime tabi olan anonim şirketlerin ve şirketler topluluğunun finansal tabloları denetçi tarafından,  Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yayımlanan uluslararası denetim standartlarıyla uyumlu Türkiye Denetim Standartlarına göre denetlenmek zorundadır. Yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu içinde yer alan finansal bilgilerin, denetlenen finansal tablolar ile tutarlı olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığı da denetim kapsamı içindedir. Bağımsız denetim, envanterin denetlenmesini de kapsayacaktır. Denetçi ayrıca, halka açık şirketlerde riskin erken teşhisi komitesinin kurulup kurulmadığını ve işleyip işlemediğini de denetleyerek, rapor edecektir.

Konsolidasyona dâhil olan ana şirketin finansal tablolarını denetlemek için seçilen denetçi, başka bir denetçi seçilmediği takdirde, topluluk finansal tablolarının da denetçisi kabul edilir

Denetçinin, her faaliyet dönemi ve her hâlde görevini yerine getireceği faaliyet dönemi bitmeden seçilmesi şarttır. Seçimden sonra, yönetim kurulu, gecikmeksizin denetleme görevini hangi denetçiye verdiğini ticaret siciline tescil ettirir ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile internet sitesinde ilan eder.” hükmünü getirmiştir. İnternet sitesinde denetçi bilgisine “Bilgi Toplumu Hizmetleri” kısmında yer verilmek zorundadır.

Topluluk Denetçisi için de, Kanun’da belirlenen denetçi seçilme kriterlerini karşılaması ve seçilme süresi kısıtlamalarına uyulması şarttır.

Hâkim şirketin yönetim kurulu, konsolide finansal tabloları ve yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunu ve belgeleri düzenlettirip onaylayarak, süresinde, gecikmeksizin, denetçiye vermekle yükümlüdür. Yine yönetim kurulu, şirketin defterlerinin, yazışmalarının, belgelerinin, varlıklarının, borçlarının, kasasının, kıymetli evrakının, envanterinin incelenerek denetlenebilmesi için denetçiye gerekli imkânları sağlamakla sorumludur.

Denetim raporu yasal içerik koşullarını karşılamalı ve raporun sonunda maddede kapsamı belirlenen “Görüş Yazısı”na yer verilmelidir.

Değerlendirme sonucunda denetçinin olumlu görüş vermesi halinde, hazırlanacak görüş yazısında, Türkiye Denetim Standartları uyarınca yapılan denetimde Türkiye Muhasebe Standartları ve diğer gereklilikler bakımından herhangi bir aykırılığa rastlanmadığı; denetim sırasında elde edilen bilgilere göre şirketin veya topluluğun finansal tablolarının doğru olduğu, malvarlığı ile finansal duruma ve kârlılığa ilişkin resmin gerçeğe uygun bulunduğu ve tabloların bunu dürüst bir şekilde yansıttığı belirtilecektir.

Şirket defterlerinde, denetlemenin uygun bir şekilde yapılmasına ve sonuçlara varılmasına olanak vermeyen ölçüde belirsizliklerin bulunması veya şirket tarafından denetlenecek hususlarda önemli kısıtlamaların yapılması ya da finansal tabloların kapsamlı ve büyük aykırılıklar içerdiği durumlarda denetçi, bunları ispatlayabilecek delillere sahip olmasa bile, gerekçelerini açıklayarak görüş vermekten kaçınabilir veya olumsuz görüş verebilir. Olumsuz görüş verilmiş veya görüş açıklamaktan kaçınılmışsa, yönetim kurulu, genel kurulu toplantıya çağırarak istifa etmekle yükümlü olacaktır. Ancak bu şekilde istifa eden yönetim kurulu üyelerinin yeniden seçilmesine bir engel bulunmamaktadır.

Şirket ile denetçi arasında şirketin ve topluluğun yılsonu hesaplarına, finansal tablolarına ve yönetim kurulunun faaliyet raporuna ilişkin, ilgili kanunun, idari tasarrufun veya esas sözleşme hükümlerinin yorumu veya uygulanması konusunda doğan görüş ayrılıkları var ise bunun hakkında, yönetim kurulunun veya denetçinin istemi üzerine şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesine başvurulması ve  verilecek karara uyulması gerekecektir.

Yazarların notu:

Bu yazımızda yer verilen görüşler yazı tarihi itibarıyla kişisel tespitlerimizi içermekte olup, yazı tarihinden sonra gerçekleşebilecek yasal değişiklikler, gelişecek uygulamalar ve yargı kararları ileride farklı düzenlemeler ve değerlendirmeler söz konusu olabilecektir. Kanun yeni olduğundan bilimsel doktrin ve mahkeme içtihatları henüz yeterince oluşmamıştır. Tasarı hazırlanırken ülke ihtiyaçları göz önünde tutulduğundan ve birçok maddenin gerekçesinde konuların uygulamada somut olaylara göre belirlenmesi gerektiği vurgusu yapılarak, öğretiye ve içtihatlara bırakılmış olması nedeniyle mehaz kanunlardan referanslar alınması da çok anlamlı bulunmamaktadır. Hâlâ biraz karanlıkta yol alınırken ele aldığımız bu konunun, zaman içerisinde öğretideki ve içtihatlardaki gelişmeler çerçevesinde daha çok aydınlanacağını ve olgunlaşacağını vurgulamak isteriz.

Kenan Yılmaz, Baş Hukuk Müşaviri, Koç Holding , Ankara doğumlu olan Avukat Kenan Yılmaz, yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olmuştur. yılında ABD’de Tulane Law School’da “International Business Transactions” alanında hukuk  yüksek  lisansı  yapan  Yılmaz,  ayrıca  Koç  Üniversitesi’nde  EMBA  programını  tamamlamıştır. Çalışma hayatına yılında Koç Holding bünyesinde Hukuk Müşaviri olarak başlayan Yılmaz, Holding’de 24 yıllık hizmet süresi boyunca çalışmalarını sürdürmekte ve ’dan bu yana Koç Holding Baş Hukuk Müşaviri olarak görevini yürütmektedir. Koç Üniversitesi Mezunlar Derneği Başkanı, Türkiye Sualtı Arkeoloji Vakfı (TINA) Kurucu Üyesi ve Yönetim Kurulu Üyesi, Türkiye Etik Değerler Merkezi Vakfı Kurucu Üyesi, Yılı “Palio Cup” Rally Şampiyonu olan Yılmaz evli ve iki çocuk babasıdır.

Dr. M. Çağrı Bağatur, Kurucu Ortak, Bağatur Hukuk Bürosu

Ankara doğumlu Avukat Dr. Mehmet Çağrı Bağatur, yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olmuş ve Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nde Tarım Ekonomisi alanında doktorasını yılında tamamlamıştır. Dr. Mehmet Çağrı Bağatur kurucu  ortağı  olduğu  Bağatur  Avukatlık  Bürosu  ile  Avrupa’da ve Türkiye’de Ulusal Kalite Hareketine katıldı, yılında EFQM Mükemmellikte Yetkinlik ödülü kazandı. Uzmanlık alanları; hukuk (reklam, satın alma ve birleşme, hastane işletmeciliği), bilgi yönetimi (Sivil Toplum Örgütleri, satış güvenliği) ve toplam kalite yönetimi olan Bağatur, İstanbul Barosu, Uluslararası Barolar Birliği, Kalder, TEİD, Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği, Rotary Kulübü, Junior Chamber International üyesi olup, evli ve 3  çocuk babasıdır.

Adnan B. Erdoğmuş, Kurucu, Erdoğmuş Yönetim Danışmanlığı yılında İskenderun’da doğan Avukat Adnan Bülent Erdoğmuş yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olmuştur. yılında İstanbul Barosu’nda avukatlık stajını ve yılında Marmara Üniversitesi’nde Çağdaş İşletme Yönetimi ihtisas programını tamamlayan Erdoğmuş, iş hayatına yılında Süzer Holding Hukuk İşleri bölümünde Avukat olarak adım atmıştır. Erdoğmuş yılında Hewlett-Packard Türkiye organizasyonuna katılmış olup; 20 yıllık hizmet süresi boyunca Hukuk Danışmanlığı görevinin yanı sıra değişik bölümlerde yönetici olarak görev yapmıştır. yılından itibaren yönetim danışmanlığı, bağımsız icra ve danışma kurulu üyelikleri yapan Erdoğmuş; İstanbul Barosu, Uluslararası Barolar Birliği, SHRM, Peryön, Kalder, TEİD üyesi olup, evli ve iki çocuk babasıdır.

 

TÜRK TİCARET KANUNU

Kanun Numarası                    :

Kabul Tarihi                            : 13/1/

Yayımlandığı funduszeue.info         : Tarih: 14/2/       Sayı :

Yayımlandığı Düstur              : Tertip : 5  Cilt : 50

G) Şirketler topluluğu

MADDE – (1) a) Bir ticaret şirketi, diğer bir ticaret şirketinin, doğrudan veya dolaylı olarak;

1. Oy haklarının çoğunluğuna sahipse veya
2. Şirket sözleşmesi uyarınca, yönetim organında karar alabilecek çoğunluğu oluşturan sayıda üyenin seçimini sağlayabilmek hakkını haizse veya
3. Kendi oy hakları yanında, bir sözleşmeye dayanarak, tek başına veya diğer pay sahipleri ya da ortaklarla birlikte, oy haklarının çoğunluğunu oluşturuyorsa,
4. b) Bir ticaret şirketi, diğer bir ticaret şirketini, bir sözleşme gereğince veya başka bir yolla hâkimiyeti altında tutabiliyorsa,

birinci şirket hâkim, diğeri bağlı şirkettir. Bu şirketlerden en az birinin merkezi Türkiye’de ise, bu Kanundaki şirketler topluluğuna ilişkin hükümler uygulanır.

(2) Birinci fıkrada öngörülen hâller dışında, bir ticaret şirketinin başka bir ticaret şirketinin paylarının çoğunluğuna veya onu yönetebilecek kararları alabilecek miktarda paylarına sahip bulunması, birinci şirketin hâkimiyetinin varlığına karinedir.

3) Bir hâkim şirketin, bir veya birkaç bağlı şirket aracılığıyla bir diğer şirkete hâkim olması, dolaylı hâkimiyettir.

• Hâkim şirkete doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunan şirketler, onunla birlikte şirketler topluluğunu oluşturur. Hâkim şirketler ana, bağlı şirketler yavru şirket konumundadır.
• Şirketler topluluğunun hâkiminin, merkezi veya yerleşim yeri yurt içinde veya dışında bulunan, bir teşebbüs olması hâlinde de, ilâ uncu maddeler ile bu Kanundaki şirketler topluluğuna ilişkin hükümler uygulanır. Hâkim teşebbüs tacir sayılır. Konsolide tablolar hakkındaki hükümler saklıdır.
• Şirketler topluluğuna ilişkin hükümlerin uygulanmasında “yönetim kurulu” terimi limited şirketlerde müdürleri, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile şahıs şirketlerinde yöneticileri, diğer tüzel kişilerde yönetim organını ve gerçek kişilerde gerçek kişinin kendisini ifade
• – Pay ve oy oranlarının hesaplanması

MADDE – (1) Bir ticaret şirketinin bir sermaye şirketindeki iştirakinin yüzdesi, o sermaye şirketindeki payının veya payların itibarî değerleri toplamının, iştirak olunan şirketin sermayesine oranlanmasıyla bulunur. Sermaye şirketinin hem kendi hem de onun hesabına alınmış olup da üçüncü kişilerin elindeki kendi payları, hesaplamada o şirketin esas veya çıkarılmış sermayesinden düşülür.

• Bir ticaret şirketinin bir sermaye şirketindeki oy hakkının yüzdesi, ticaret şirketinin o sermaye şirketinde sahip bulunduğu paylardan doğan kullanılabilen oy haklarının toplamının, sermaye şirketindeki kullanılabilir tüm oy haklarının toplamına oranlanmasıyla bulunur. Hesaplamada, sermaye şirketinin hem kendi hem de onun hesabına alınmış olup da üçüncü kişilerin elindeki paylarından doğan oy hakları düşülür.
• Bir ticaret şirketinin bir sermaye şirketinde sahip olduğu paylar hesaplanırken ona bağlı şirketlerin sahip oldukları veya onun hesabına alınmış olup üçüncü kişilerin elindeki paylar da hesaba katılır.
• – Karşılıklı iştirak
• MADDE – (1) Birbirlerinin paylarının en az dörtte birine sahip bulunan sermaye şirketleri karşılıklı iştirak durumundadır. Bu payların yüzdelerinin hesaplanmasında ncı madde uygulanır. Anılan şirketlerden biri diğerine hâkimse, ikincisi aynı zamanda bağlı şirket sayılır. Karşılıklı iştirak durumundaki şirketlerin her biri diğerine hâkimse ikisi de bağlı ve hâkim şirket kabul olunur.
  • – Bildirim, tescil ve ilan yükümlülükleri

  MADDE – (1) Bir teşebbüs, bir sermaye şirketinin sermayesinin, doğrudan veya dolaylı olarak, yüzde beşini, onunu, yirmisini, yirmibeşini, otuzüçünü, ellisini, altmışyedisini veya yüzde yüzünü temsil eden miktarda paylarına sahip olduğu veya payları bu yüzdelerin altına düştüğü takdirde; teşebbüs, durumu söz konusu işlemlerin tamamlanmasını izleyen on gün içinde, sermaye şirketine ve bu Kanun ile diğer kanunlarda gösterilen yetkili makamlara bildirir. Payların yukarıda belirtilen oranlarda kazanılması veya elden çıkarılması,  yıllık faaliyet ve denetleme raporlarında ayrı bir başlık altında açıklanır ve sermaye şirketinin internet sitesinde ilan edilir.

  Payların yüzdelerinin hesaplanmasında ncı madde uygulanır. Teşebbüsün ve sermaye şirketinin yönetim kurulu üyeleriyle yöneticileri de, kendilerinin, eşlerinin, velayetleri altındaki çocuklarının ve bunların, sermayelerinin en az yüzde yirmisine sahip bulundukları ticaret şirketlerinin o sermaye şirketindeki payları ile ilgili olarak bildirimde bulunurlar. Bildirimler yazılı şekilde yapılır, ticaret siciline tescil ve ilan olunur.

  • Birinci fıkrada öngörülen bildirim ile tescil ve ilan yükümlülüğü yerine getirilmediği sürece, ilgili paylara ait oy hakkı dâhil, diğer haklar donar. Bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesine  dair diğer hukuki sonuçlara ilişkin hükümler saklıdır.
  • Hâkimiyet sözleşmesinin geçerli olabilmesi için bu sözleşmenin ticaret siciline tescil ve ilanı şarttır. Sözleşmenin geçersizliği, bu Kanun ile diğer kanunlardaki şirketler topluluğuna dair yükümlülüklere ve sorumluluklara ilişkin hükümlerinin uygulanmasına engel
  • – Bağlı ve hâkim şirketlerin raporları

  MADDE – (1) Bağlı şirketin yönetim kurulu, faaliyet yılının ilk üç ayı içinde, şirketin hâkim ve bağlı şirketlerle ilişkileri hakkında bir rapor düzenler. Raporda, şirketin geçmiş faaliyet yılında hâkim şirketle, hâkim şirkete bağlı bir şirketle, hâkim şirketin yönlendirmesiyle onun ya da ona bağlı bir şirketin yararına yaptığı tüm hukuki işlemlerin ve geçmiş faaliyet yılında hâkim şirketin ya da ona  bağlı  bir  şirketin  yararına  alınan veya alınmasından kaçınılan tüm diğer önlemlerin açıklaması yapılır. Hukuki işlemlerde edimler ve  karşı edimler, önlemlerde, önlemin sebebi ve şirket yönünden yarar ve zararları belirtilir. Zarar denkleştirilmişse, bunun faaliyet yılı içinde fiilen nasıl gerçekleştiği veya şirketin sağladığı hangi menfaatlere ilişkin olarak bir istem hakkı tanındığı ayrıca bildirilir.

  • Rapor, doğru ve dürüst hesap verme ilkelerine uygun olmalıdır.
  • Yönetim kurulu raporun sonunda şirketin, hukuki işlemin yapıldığı veya önlemin alındığı veya alınmasından kaçınıldığı anda kendilerince bilinen hâl ve şartlara göre, her bir hukuki işlemde uygun bir karşı edim sağlanıp sağlanmadığını ve alınan veya alınmasından kaçınılan önlemin şirketi zarara uğratıp uğratmadığını açıklar. Şirket zarara uğramışsa, yönetim kurulu ayrıca zararın denkleştirilip denkleştirilmediğini de Bu açıklama sadece yıllık faaliyet raporunda yer alır.
  • Hâkim şirketin her yönetim kurulu üyesi, yönetim kurulu başkanından; bağlı şirketlerin finansal ve malvarlığıyla ilgili durumları ile üç aylık hesap sonuçları, hâkim şirketin bağlı şirketlerle, bağlı şirketlerin birbirleriyle, hâkim ve bağlı şirketlerin pay sahipleri ve bunların yakınlarıyla ilişkileri; yaptıkları işlemler ve bunların sonuç ve etkileri hakkında, özenli, gerçeği aynen ve dürüstçe yansıtan hesap verme ilkelerine göre düzenlenmiş bir rapor hazırlattırıp yönetim kuruluna sunmasını ve bunun sonuç kısmının yıllık rapor ile denetleme raporuna eklenmesini isteyebilir. Bağlı şirketler, red için yoruma yer bırakmayacak açıklıkta bir haklı sebebin varlığını ispat edemedikleri takdirde, bu raporun hazırlanması için gerekli olan bilgi ve belgeleri hâkim şirketin bu işle görevlendirilen uzmanlarına vermekle yükümlüdürler. İstemde bulunan yönetim kurulu üyesi, bunu bir üçüncü kişinin yararlanması amacıyla yapmışsa bunun sonuçlarından sorumlu
  • – Bağlı şirketler hakkında bilgi alma

  MADDE – (1) Hâkim şirketin her pay sahibi genel kurulda, bağlı şirketlerin finansal ve malvarlığıyla ilgili durumları ile hesap sonuçları, hâkim şirketin bağlı şirketlerle, bağlı şirketlerin birbirleriyle, hâkim ve bağlı şirketlerin pay sahipleri, yöneticileri ve bunların yakınlarıyla ilişkileri, yaptıkları işlemler ve bunların sonuçları hakkında, özenli, gerçeği aynen ve dürüstçe yansıtan hesap verme ilkelerine uygun, doyurucu bilgi verilmesini isteyebilir.

  • – Hakların donması
  • MADDE – (1) Bir sermaye şirketinin paylarını iktisap edip karşılıklı iştirak konumuna bilerek giren diğer bir sermaye şirketi, iştirak konusu olan paylardan doğan toplam oylarıyla diğer pay sahipliği haklarının sadece dörtte birini kullanabilir; bedelsiz payları edinme hakkı hariç, diğer tüm pay sahipliği hakları donar. Söz konusu paylar toplantı ve karar nisabının hesaplanmasında dikkate alınmaz. ile nci madde hükümleri saklıdır.(2) Birinci fıkrada öngörülen sınırlama, bağlı şirketin hâkim şirketin paylarını iktisap etmesi veya her iki şirketin birbirlerine hâkim olması hâlinde uygulanmaz.
    1. Hâkimiyetin hukuka aykırı kullanılması

    MADDE – (1) a) Hâkim şirket, hâkimiyetini bağlı şirketi kayba uğratacak şekilde kullanamaz. Özellikle bağlı şirketi, iş, varlık, fon, personel, alacak ve borç devri gibi hukuki işlemler yapmaya; kârını azaltmaya ya da aktarmaya; malvarlığını ayni veya kişisel nitelikte haklarla sınırlandırmaya; kefalet, garanti ve aval vermek gibi sorumluluklar yüklenmeye; ödemelerde bulunmaya; haklı bir sebep olmaksızın tesislerini yenilememek, yatırımlarını kısıtlamak, durdurmak gibi verimliliğini ya da faaliyetini olumsuz etkileyen kararlar veya önlemler almaya yahut gelişmesini sağlayacak önlemleri almaktan kaçınmaya yöneltemez; meğerki, kayıp, o faaliyet yılı içinde fiilen denkleştirilsin veya kaybın nasıl ve ne zaman denkleştirileceği belirtilmek suretiyle en geç o faaliyet yılı sonuna kadar, bağlı şirkete denk değerde bir istem hakkı tanınsın.

    1. Denkleştirme, faaliyet yılı içinde fiilen yerine getirilmez veya süresi içinde denk bir istem hakkı tanınmazsa, bağlı şirketin her pay sahibi, hâkim şirketten ve onun, kayba sebep olan, yönetim kurulu üyelerinden, şirketin zararını tazmin etmelerini isteyebilir. Hâkim istem üzerine veya resen somut olayda hakkaniyete uygun düşecekse, tazminat yerine bu maddenin ikinci fıkrası hükümlerine göre, davacı pay sahiplerinin paylarının hâkim şirket tarafından satın alınmasına veya duruma uygun düşen ve kabul edilebilir başka bir çözüme karar
    2. Alacaklılar da, (b) bendi uyarınca, şirket iflas etmemiş olsa bile, şirketin zararının şirkete ödenmesini isteyebilirler.
    3. Kayba sebebiyet veren işlemin, aynı veya benzer koşullar altında, şirket menfaatlerini dürüstlük kuralına uygun olarak gözeten ve tedbirli bir yöneticinin özeniyle hareket eden, bağımsız bir şirketin yönetim kurulu üyeleri tarafından da yapılabileceği veya yapılmasından kaçınılabileceğinin ispatı hâlinde tazminata hükmedilemez.
    4. Pay sahiplerinin ve alacaklıların açacağı davaya, kıyas yoluyla , ilâ , ve inci maddeler uygulanır. Hâkim teşebbüsün merkezinin yurt dışında bulunması hâlinde tazminat davası bağlı şirketin merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesinde açılır.
    • Hâkimiyetin uygulanması ile gerçekleştirilen ve bağlı şirket bakımından açıkça anlaşılabilir haklı bir sebebi bulunmayan, birleşme, bölünme, tür değiştirme, fesih, menkul kıymet çıkarılması ve önemli esas sözleşme değişikliği gibi işlemlerde, genel kurul kararına red oyu verip tutanağa geçirten veya yönetim kurulunun bu ve benzeri konulardaki kararlarına yazılı olarak itiraz eden pay sahipleri; hâkim teşebbüsten, zararlarının tazminini veya paylarının varsa en az borsa değeriyle, böyle bir değer bulunmuyorsa veya borsa değeri hakkaniyete uygun düşmüyorsa, gerçek değerle veya genel kabul gören bir yönteme göre belirlenecek bir değerle satın alınmasını mahkemeden isteyebilirler. Değer belirlenirken mahkeme kararına en yakın tarihteki veriler esas alınır. Tazminat veya payların satın alınmasını istem davası, genel kurul kararının verildiği veya yönetim kurulu kararının ilan edildiği tarihten başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrar.
    • İkinci fıkrada öngörülen dava açılınca, davacıların muhtemel zararlarını veya payların satın alma değerini karşılayan tutardaki paranın teminat olarak, mahkemece belirlenecek bir bankaya mahkeme adına yatırılmasına karar Teminat yatırılmadığı sürece genel kurul veya yönetim kurulu kararına ilişkin hiçbir işlem yapılamaz. Bu maddenin birinci ve ikinci fıkralarında öngörülen davaların kötüniyetle açılması hâlinde davalı, uğradığı zararın müteselsilen tazmin edilmesini ve mahkemeye teminat yatırılmasını davacılardan isteyebilir.
    • Birleşme, bölünme ve tür değiştirmede, pay sahiplerine ve ortaklara tanınmış bulunan diğer haklar saklıdır.
    • Bağlı şirketin yöneticileri, bu madde hükümleri dolayısıyla pay sahiplerine ve alacaklılara karşı doğabilecek sorumluluklarının tüm hukuki sonuçlarının, bir sözleşme ile üstlenmesini hâkim teşebbüsten

Tam hâkimiyet hâlinde

a)  Talimat

MADDE – (1) Bir ticaret şirketi bir sermaye şirketinin paylarının ve oy haklarının doğrudan veya dolaylı olarak yüzde yüzüne sahipse, hâkim şirketin yönetim kurulu, topluluğun belirlenmiş ve somut politikalarının gereği olmak şartıyla, kaybına sebep verebilecek sonuçlar doğurabilecek nitelik taşısalar bile, bağlı şirketin yönlendirilmesine ve yönetimine ilişkin talimat verebilir. Bağlı şirketin organları talimata uymak zorundadır.

İstisna

MADDE – (1) Bağlı şirketin ödeme gücünü açıkça aşan, varlığını tehlikeye düşürebilecek olan veya önemli varlıklarını kaybetmesine yol açabilecek nitelik taşıyan talimat verilemez.

Bağlı şirketin organlarının şirkete ve pay sahiplerine karşı sorumsuzluğu

MADDE – (1) Bağlı şirketin yönetim kurulu üyeleri, yöneticileri ve sorumlu tutulabilecek ilgililer, ve üncü madde kapsamındaki talimatlara uymaları nedeniyle, şirkete ve pay sahiplerine karşı sorumlu tutulamazlar.

Şirket alacaklılarının dava hakkı

MADDE – (1) Hâkim şirket ve yöneticilerinin, üncü madde çerçevesinde verdikleri talimatlar dolayısıyla bağlı şirkette oluşan kayıp, o hesap yılı içinde, denkleştirilmediği veya zamanı ve şekli de belirtilerek şirkete denk bir istem hakkı tanınmadığı takdirde, zarara uğrayan alacaklılar hâkim şirkete ve onun kayıptan sorumlu yönetim kurulu üyelerine karşı tazminat davası açabilirler. Davalılar nci maddenin birinci  fıkrasının

(d) bendine dayanabilir. Bu davaya nci maddenin birinci fıkrasının (e) bendi uygulanır.

(2) Davalılar, krediden ve benzeri sebeplerden kaynaklanan alacaklarda, davacının, denkleştirmenin yapılmadığını veya istem hakkının tanınmadığını bilerek söz konusu alacağı doğuran ilişkiye girdiğini veya işin niteliği gereği bu durumu bilmesi gerektiğini ispatlayarak sorumluluktan kurtulabilirler.

– Çeşitli hükümler

Özel denetim

MADDE  –  (1)  Denetçi,  (…)  (1)   özel  denetçi,  riskin  erken  saptanması  ve  yönetimi  komitesi;  bağlı

şirketin, hâkim şirketle veya diğer bağlı bir şirketle ilişkilerinde hilenin veya dolanın varlığını belirtir  şekilde görüş bildirmişse, bağlı şirketin her pay sahibi, bu konunun açıklığa kavuşturulması amacıyla, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden özel denetçi atanmasını isteyebilir. (1)

Satın alma hakkı

MADDE – (1) Hâkim şirket, doğrudan veya dolaylı olarak bir sermaye şirketinin paylarının ve oy haklarının en az yüzde doksanına sahipse, azlık şirketin çalışmasını engelliyor, dürüstlük kuralına aykırı davranıyor, fark edilir sıkıntı yaratıyor veya pervasızca hareket ediyorsa, hâkim şirket azlığın paylarını varsa borsa değeri, yoksa nci maddenin ikinci fıkrasında öngörülen şekilde belirlenen değer ile satın alabilir.

Güvenden doğan sorumluluk

MADDE (1) Hâkim şirket, topluluk itibarının, topluma veya tüketiciye güven veren bir düzeye ulaştığı hâllerde, bu itibarın kullanılmasının uyandırdığı güvenden sorumludur.

TÜRK TİCARET KANUNU – ŞİRKETLER TOPLULUĞU HÜKÜMLERİNE YÖNELİK KANUN GEREKÇELERİ

Madde – ncı madde, hâkimiyetin varolup olmadığının saptanmasında pay ve oy miktarlarının hesaplanmasının yöntemini ve yorumunu belirleyen emredici nitelikte bir hükümdür.

Hüküm, inci maddenin uygulanmasında kilit role sahiptir. Hükmün esin kaynağı Alm. POK 16 ncı paragrafıdır. Ancak Alman sistemi işletme esasına dayalı olduğu için 16 ncı paragrafı sermaye şirketi dışındaki olasılıklar için de hükümler öngörmüştür. Birinci fıkra pay, ikinci fıkra oy oranlarının hesabına ilişkindir.

Birinci fıkra: Bir sermaye şirketinin diğer bir sermaye şirketine katılma oranı katılan şirketin katınılan şirketteki paylarının nominal değerlerinin toplamının katılınan şirketin sermayesine oranına göre bulunur. Hesaplamada payların sayısının değil, itibarî değerlerinin dikkate alınması şarttır. “İtibarî değer” kavramı , ve üncü maddelere göre yorumlanır. Payların bedellerinin tümünün ödenmiş olup olmaması hesaplamada etkili olmaz.

Katılma payı oranının hesaplanmasında, katınılan şirketin iktisap ettiği kendi payları, isterse bu paylar o şirket hesabına başkasında bulunsun, toplamdan düşülür.

İkinci fıkra: Birinci fıkradaki kural ikinci fıkrada tekrarlanmıştır. Ancak hareket noktası oyda imtiyazlı paylardır. Hesaplamada, oy imtiyazını haiz payların verdiği oy hakları hem katılan şirket yönünden hesaba katılır, hem de katılınan şirketteki toplam oy sayısı bulunarak oranlama yapılır. Hükümde önem taşıyan bir diğer hukukî olgu “kullanılabilir oy”dur. Kullanılması mahkemece verilen tedbir kararıyla engellenmiş bulunan, oydan yoksunluk hükümlerine tâbi (m. ) olan veya inci maddenin kapsamına giren paylardan doğan oylar gibi kullanılmayan oylar hesaba katılmaz.

Madde – Hüküm hukukumuzda yenidir. Sermayenin sulandırılması (köpük sermaye), bilânçonun gerçekliğinin tereddüt yaratması gibi sorunları önlemeyi amaçlamaktadır. Bu sebeple nci madde karşılıklı katılmayı geçersiz saymamakta, fakat karşılıklı katılmanın hâkimiyet ve çoğu kez karşılıklı hâkimiyet ilişkisini kurarak, bu durumdaki şirketlerin hâkim ve bağlı şirketin yüküm ve sorumluluklarına tâbi  olacağını açıkça hükme bağlamakta ve sınırlamaları da beraberinde getirmektedir. Sınırlamalardan biri inci maddede yer almaktadır. Bu düzenleme yetersiz görülebilir. Özellikle karşılıklı katılmanın yüksek oranlarda kurulduğu durumlarda (meselâ, iki sermaye şirketinin birbirlerine yüzde yetmiş-seksen oranında katılmaları varsayımında olduğu gibi) geçerliliği kabul etmenin doğru olmadığı düşünülebilir. Uluslararası öğretide bu  görüşü  ileri sürenler (çoğunlukta olmasalar bile) mevcuttur. nci madde söz konusu varsayımda karşılıklı  katılmayı geçerli saymakla birlikte, her halde hukuka uygunluk garantisi de sağlamamaktadır. Yüksek karşılıklı katılma, bilânço ilkelerine aykırı düşüyorsa, nci maddenin varlığı böyle bir aykırılığın müeyyidesinin uygulanmasına engel olmaz. Bunun gibi, karşılıklı hâkimiyet ilişkisinin sorumluluğa etkileri de aynen geçerli olur.

Madde – Hüküm iki konuyu içerir: (1) Bildirim; (2) tescil ve ilân yükümlülüklerini. İkinci konu içinde özellikle hukukumuzda düzenlenmemiş bulunan hâkimiyet sözleşmelerinin tescil ve ilânına ilişkin yükümlülük bir geçerlilik kuralıdır. Bu suretle hâkimiyet sözleşmenin yazılı olarak yapılması zorunluğu öngörülerek ilişki kayıt altına alınmak ve kamuya tanıtılmak istenmiştir. Bildirim yükümlülükleri, katılma ilişkilerinin, özellikle karşılıklı katılmaların açıklanması, bu yolla kamunun aydınlatılması, sermaye piyasasında şeffaflığın sağlanması ve sorumluluk hükümlerinin uygulanması yönünden ağırlık kazanır.

Birinci fıkra: Katılma oranları, azlık hakları, karşılıklı katılma sınırları, hâkimiyet karinesi, önleyici azınlık ve üncü maddedeki tam hâkimiyet olgusu dikkate alınarak oluşturulmuştur.

Bildirim bütün payları kapsar, yoksa sadece eşiği aşan paylara özgülenemez. Bildirim anının belirlenmesinde payların

hukuken iktisabı esas alınır. Hüküm, bildirim yükümünü paysahipliği sıfatının kazanılmasına bağlamamıştır. Bildirim adresleri katılınan şirket, SPK, BDDK, RK ve Hazine gibi özel kurumlar ve hükûmet kuruluşlarıdır. Bildirimi alan kurum ve kuruluş, kendi kanununa göre işlem yapar.

İkinci fıkra: Bildirmemenin sonucu, oy hakkının kullanılmamasıdır. Aksi halde, kullanılan oy geçersiz olur. Kararın geçerliliğini sürdürüp sürdürmeyeceği geçersiz oyların karar nisabını etkileyip etkilememesine bağlıdır.

Üçüncü fıkra: Genel kısımda yapılan açıklamaya bakılmalıdır.

Madde – Birinci fıkra: Birinci fıkra Alm POK nci paragrafından alınmıştır. Bağlı şirketin yönetim kurulu her yıl “bağlılık raporu” diye adlandırılan bir rapor hazırlar. Bu rapor bağlı şirketlerin kendi aralarındaki ve hâkim şirketle aralarındaki ilişkileri ve bu ilişkilerin kayıp/yarar olarak sonuçlarını açıklar. Raporun hazırlanmaması cezaî yaptırıma bağlanmıştır. Rapor yarar/kayıp sonuçlarını açıkladığı için, ve devamı hükümleri, özellikle kayıp ve denkleştirme davaları yönünden önem taşır. Hüküm, şirketler topluluğuna ilişkin sorumluluk hükümleri ve özellikle ve devamı maddelerde düzenlenmiş bulunan özel denetim ve nci maddede öngörülen inceleme hakkı ile birlikte değerlendirildiğinde amacı daha iyi anlaşılır. Çünkü pay sahipleri bu rapora dayanarak sorumluluk davası açabilecekleri gibi bilgi alma haklarını daha bilinçli bir şekilde kullanabilirler.

İkinci fıkra: Dördüncü fıkra altında verilen açıklamalara bakılmalıdır.

Üçüncü fıkra: Yönetim kurulunun hazırladığı raporun sonuç kısmı, yıllık rapora alınarak olağan genel kurula sunulan, böylece paysahiplerinin aydınlatılmasında önemli rolü olan kısımdır. Burada yönetim kurulu, faaliyet yılında gerçekleştirdiği tüm hukuki işlemleri ve alınan veya alınmayan tedbirleri değerlendirerek, bunların şirkete sağladığı fayda ve kayıpları ortaya koyacaktır. Yönetim kurulu, değerlendirmesini, söz konusu işlemlerin veya tedbirlerin gerçekleştirilmesinin söz konusu olduğu sırada kendisi tarafından bilinen hal ve şartlar  ışığında

yapacaktır. Yönetim kurulunun sorumluluğu açısından kurulca “bilinmesi gereken” bazı hal ve şartların da dikkate alınıp alınmayacağı, öğreti ve içtihat faaliyeti gerektirir. Her halükarda yönetim kurulu, ilgili her hukuki işlem için karşı edimin uygunluğunu değerlendirecek, uygun bir karşı edim alınmamışsa bundan doğan kaybın nasıl denkleştirildiğini açıklayacaktır. Alınan veya alınmasından kaçınılan tedbirler için de fayda/zarar analizi yapılır. O faaliyet yılında birinci fıkraya göre açıklanması gereken bir hukuki işlem veya tedbir bulunmuyorsa, bu da rapora yazılır.

Dördüncü fıkra: Bu fıkra, hâkim şirketin yönetim kurulu üyelerinin, bağlı şirketler hakkında bazı ilişkileri sorgulama ve bilgi alma hakkını düzenlemektedir. Rapor “özenli, gerçeği aynen ve dürüstçe yansıtan hesap verme ilkeleri”ne göre düzenlenmelidir. Raporun niteliğine (kalitesine) ilişkin bu ölçü emredicidir. “Hesap verme” ibaresi ise hükme bilinçle konulmuştur. Amaç, sadece aydınlatma, üyelerin fikirleri olsun diye bilgi verme değil; denetlemeye olanak sağlayacak rakamların, olguların ve sonuçların açıklanmasıdır. Hükmün öngörülme amacı hâkim şirketin yönetim kurulu üyelerine, konsolide bir finansal ve malvarlıksal resim vererek onlara denetim ve gözetim yapma, gereğinde önlem alma, fikir edinme olanağını sağlamaktır. Bilgi alma hakkı bağlı şirketlerin birbirleriyle, paysahipleri ve bunların yakınlarıyla ilişkilerini de kapsadığından, hüküm şeffaflığa da yardımcı olur. Şirketin bu raporu kendi bilgi ve olanaklarıyla hazırlaması hem güçtür; hem de böyle bir rapor amaca tam olarak hizmet edemez. Bu sebeple madde bağlı şirketlerin de gerekli bilgi ve belgeleri vermelerini açıkça ve emredici nitelikte öngörmüştür.

Bağlı şirket yoruma yer bırakmayacak açıklıkta haklı bir sebebin bulunması halinde bilgi ve belge vermeyi reddedebilir. İstenen bilginin hükmün amacı dışında, meselâ bir haberde, davada, diğer bir raporda, bir kitapta kullanılacak olması, rakibe, potansiyel rakibe veya yabancılara verilme tehlikesi taşıması, bu hüküm anlamında haklı sebeptir. Bilginin ayrıca amaca uygun kullanılması, yukarıda sayılan durumlardaki haklılığı ortadan kaldırmaz. Bu anlam özellikle son cümleden anlaşılır.

Son cümle özel bir sorumluluk hâlidir. Bu hüküm Alm. POK nci paragrafından tamamen farklı bir açıdan konuya yaklaşmaktadır.

Madde – Bu madde hâkim şirketin paysahibinin bilgi alma hakkını bağlı şirketleri kapsayacak tarzda genişletmek amacıyla öngörülmüştür. Bu bilgi alma hakkının adresi hâkim şirket yönetim kurulu ve bilgi alınacak yer ise genel kuruldur. uncu maddedeki ölçüler bu hükümde de tekrarlanmıştır.

Madde – Tasarının inci maddesi funduszeue.info’nın paragrafından kısmen esinlenilmiş olmakla beraber ondan tamamıyla farklı özgün bir maddedir. Bu farklılık ne ayrıntıda, ne de söylemdedir. Düzenlemelerin amaçları aynı ancak hükümleri değişiktir. Amaç, temelde kökenleri aynı olan payların yönetime etkilerini sınırlamaktır. Tasarıda kullanılabilecek oyların saptanmasında yavru şirketin oyları esas alınmış, yoksa ana şirketin toplam oylarına göre oy hakkı sınırlandırılmak yoluna gidilmemiştir. İkinci fıkra sınırlamanın kalktığı bir istisnai duruma yer vermiştir. Sınırlama 98 inci madde uyarınca bildirimle başlar.

Birinci fıkra: Birinci fıkra, bağlı şirketin hâkim şirketin paylarını iktisap etmesi halinde, bu payların verdiği oyların tamamının her zaman kullanılamayacağını hükme bağlamaktadır. Anılan fıkra uyarınca, bağlı şirket hâkim şirketin ne kadar payına sahip olursa olsun en çok kendisinin sahip olduğu payların yüzde yirmibeşinin verdiği oyları kullanabilir. Mesela, yavru şirket ana şirketin sermayesinin yüzde kırkına sahipse, yüzde kırkın yüzde yirmibeşi olan yüzde on yavru şirketin kullanabileceği oyun sınırını gösterir. Geri kalan yüzde otuz donar. Buna karşılık esin kaynağı olan Alm. POK’da yavru ortaklığın payları değil de ana ortaklığın toplam oyları esas alınır ve yavru ortaklık ana ortaklığın toplam oylarının yüzde yirmibeşine kadar oy kullanmak hakkını elde eder. Mesela, ana şirkette imtiyazlılar da dahil olmak üzere ikibin pay varsa, buna karşılık yavru şirketin ana şirketin sermayesine iştiraki yüzde kırk olup, bu dörtyüz oy yapıyorsa yavru şirket dörtyüz oyun tümünü kullanabilir. Çünkü ana şirketin toplam oylarının dörtte biri yani sınır beşyüz oydur. Oysa aynı örnekte Tasarıya göre yavru şirket sadece yüz oy kullanabilir. Birinci fıkradaki kural ana şirketin paylarının veya oylarının çoğunluğuna sahip olmadığı halde topluluğu yöneten azınlıktaki pay sahiplerinin haksız bir olanaktan yararlanmasına engel olmak için öngörülmüştür. Kural topluluk hukukunda, kanun koyucuların hemen hemen daima yer verdikleri bir ilkeye dayanmakta ve nesnel adalet anlayışından kaynaklanmaktadır.

Kural sadece oy hakları için değil, payın verdiği diğer haklar için de geçerlidir. Çünkü, yukarıda işaret edilen nesnel adalet anlayışı, ana şirketin ve topluluğun karşılıklı iştiraklerle bir azınlığın menfaatine kullanılmasına engeldir. Ancak yavru ortaklığın iştirakinin ekonomik değerine zarar vermemek için rüçhan hakkı ile bedelsiz payları iktisap hakları istisna edilmelidir. Hüküm uyarınca kullanılmayan haklar kaybolmaz, donar ve bu payların devri ile yeni devralan donmuş hakları kullanma olanağına sahip bulunur. Kullanılmayan kısım toplantı ve karar nisaplarında hesaba katılmaz.

Bir ana şirketin birden çok yavru şirketi ile karşılıklı iştirakleri varsa her şirket açısından sınırlamalar ayrı olarak doğar. Tasarı ana şirketin birden çok yavru şirketle bu tür bir ilişki içinde bulunmasını, azınlıkta kalan pay sahipleri açısından olumsuz bir durum olarak değerlendirmekte ve yaygınlık kazanmasında hukuk politikası açısından sakınca görmektedir.

İkinci fıkra: İkinci fıkra uyarınca karşılıklı iştirak, iştirak eden şirketlerin her ikisi üzerinde de hâkimiyet sağlıyorsa sınırlama ortadan kalkar. Çünkü karşılıklı iştirakin her iki şirkete de hâkimiyet sağlaması halinde Tasarının nci maddesi uyarınca her ikisi de bağlı her ikisi de hâkim şirket sayılır ve bu konumda bulunmanın sonuçlarına katlanır. Tasarı bu olumsuz konumu daha da ağırlaştırmak istememiştir.

Madde – Hâkimiyet, hâkim şirkete bu gücü bağlı şirketlere karşı hukuka aykırı olarak kullanması hakkını vermez. Her hukuka aykırı kullanmada olduğu gibi, buradaki hukuka aykırı kullanmaya da sonuç bağlanmıştır. Hâkimiyetin hukuka aykırı kullanılmasının belirlenmesi ve hükümlerinin gösterilmesi Türk hukukunda yenidir. Düzenleme Türk sorumluluk hukukuna yeni ufuk ve boyut kazandırmakta, hukuka bağlılığı vurgulamaktadır. nci madde hükmü, büyük bölümü itibarıyla özgündür. Hâkimiyetin hukuka aykırı olarak kullanılması hâllerini sınırlı sayı olmadan göstermekte ve sonuçlarını düzenlemektedir. nci maddede öngörülen herhangi bir işlem, meselâ kefalet veya garanti verme, alacak ya da borç devretme, birleşme, bölünme, kanunen hukuka aykırı değildir. Hukuka aykırılık, hâkimiyetin kullanılması ve uygulanması bağlamından doğmaktadır. Hukuka aykırılık, işlemin, alınan kararın veya uygulanan ya da uygulanmasından kaçınılan önlemin bağlı şirketin kaybına sebep olmasından ve şirkete, paysahiplerine ve şirket alacaklılarına zarar vermesinden ve şirket yönünden haklı bir sebebi bulunmamasından kaynaklanmaktadır.

nci madde sınırlı sayı olmadan iki kategori hâkimiyet uygulaması öngörmüştür: (1) Bağlı şirkete yaptırılan bazı hukukî işlemler (kâr, borç, alacak devri gibi) ve maddî fiiller (tesisi yenilememe, kapatma, üretimi kısıtlama gibi) ve (2) Bağlı şirkete aldırılan birleşme, bölünme, tür değiştirme, menkul değer ihracı gibi önemli kararlar.

Birinci fıkra: Hâkimiyetin hukuka aykırı kullanılması hâlleri hükümde sınırlı bir şekilde gösterilmemiş, sadece en çok rastlanılanlar örnek olarak sayılmıştır. Birinci fıkranın ilk cümlesinde kullanılan “kayıp” kelimesi borçlar hukuku anlamında “zarar”dan farklı ve onu da kapsayacak genişliktedir. Kayıp bir malvarlığı eksilmesi veya malvarlığının artmasının önlenmesi şeklinde ortaya çıkabileceği gibi, iş, fon ve personel devrinde olduğu üzere şansın veya bir işi başarı ile yapabilme olanağının yitirilmesi tarzında da görülebilir. Mehaz Kanunda kayıp için “Nachteil” kelimesi kullanılmış, bu kelime Alman Kanununun İngilizce çevirisinde “disadvantage” kelimesi ile karşılanmıştır.

Birinci fıkrada, bağlı şirketi kayba uğratabilecek bazı işlem ve önlemler gruplar halinde ve sınırlı sayı (numerus clausus) olmadan sayılmıştır. Birinci grupta bağlı şirketin bir işinin, bazı varlıklarının veya fonlarının, personelinin başka bir topluluk şirketine aktarılması, alacak temliki veya borç devri gibi işlemlerin yapılması söz konusudur. Örnek olarak gösterilen işlemlerin yapılmasıyla sonucun doğmuş olması şart değildir. İşlemin kayba sebebiyet verebileceğinin ikna edici bulgular ve çıkarımlarla anlaşılması yeterlidir. Meselâ, bir ihaleye girmemek veya ihale şartlarından bazılarını gerçekleştirebilecekken bundan bilinçli olarak kaçınmak “iş”in devridir. İhale konusunun, amaçlanan işletme tarafından kazınılmamış olması önemli değildir. Önemli olan, kaybın şartlarının bağlı şirket tarafından hazırlanmasıdır. Somut olayın özelliklerine göre, “kâr aktarılması”nın aynı zamanda “kâr nakli” olarak da anlaşılması, amaca uygun yorum gereğidir. İkinci grup bağlı şirketin, hâkim şirketin hâkimiyeti kullanması sonucu, kendisine kayıp verecek tarzda aynî ve şahsî yükler üstlenmesidir. Diğer bir grup kayıp hali ise, hâkim şirketin makro planlarına ve politikalarına bağlı şirketin feda edilmesi gibi uygulamalardır.

Hükümdeki “yöneltecek” ibaresi de bilinçle seçilmiştir. Çünkü birinci fıkrada öngörülen işlem ve olguların tasarlanması, planlanması veya gerçekleştirilebilmesi için hâkim şirket, yönetim kurulu kararlarının alınmasında oy gücü ile etkili olabileceği gibi, çeşitli baskı uygulamalarına girişebilir, “yöneltecek” ibaresi, bütün bu pratikleri kapsar.

Hüküm, hâkim şirketin veya ortakların makro politikalarının uygulanabilmesine de olanak sağlayan, esnek bir kurala yer vermiştir. O da, bağlı şirkete verilen kaybın o hesap yılında fiilen denkleştirilmesi veya denkleştirmenin nasıl ve ne zaman yapılacağı konusunda şirkete bir talep hakkı tanınmasıdır. Denkleştirme bağlı şirkete yarar ve bir avantaj tanınması gibi kaybın giderilmesini sağlayacak bir karşılığa ilişkin olabilir. Mesela verilen garanti veya kefaletin, karşı garanti ve kefalet ya da avalle güvence altına alınması, herhangi bir lisans ve marka kullanma hakkı tanınması, herhangi bir ücret talep edilmeden araştırma ve geliştirme hizmeti   verilmesi know-how verilmesi, personele staj ve eğitim imkânları sağlanması, pazarlama ağından yararlandırılması, denk değerde bir taşınmazın devri, bağlı şirketin kayba uğramasının karşılığında yararlandırılımış olan diğer bir bağlı şirketin sermaye artırımında rüçhan hakkı tanınması, şartlı sermaye artırımında kayba uğrayan şirketin hak sahibi kılınması gibi. Denkleştirme, kayba sebebiyet verilen hesap yılı içinde fiilen gerçekleştirilebileceği gibi, o hesap yılı içinde şirkete denkleştirmenin nasıl ve ne zaman yapılacağı konusunda bir talep hakkı kazandırılması da mümkündür. Talep hakkının kullanılmasının, beklenen faydayı sağlamayacak şekilde uzun bir süreye yayılmaması ve kayba uğrayan bağlı şirketin yenilik doğurucu haklarla talebin konusuna kavuşmasının mekanizmalarının da öngörülmesi tercih edilmelidir.

Kaynak kanun öğretisinde, talep hakkının bir sözleşme ile tanınması görüşü hâkimdir. Sözleşmenin denkleştirme için güvence olacağı şüphesizdir. Sözleşmenin taraflarını hâkim şirket ile bağlı şirket oluşturur. Ancak, sözleşmenin yerine hâkim şirketin bir taahhüdü de amaca hizmet edebilir. Alman öğretisi tarihi sebeplerle taahhüdü şüphe ile karşılamaktadır. Tarihi sebep ise Alman düzenlemesinin ilk şeklinde sözleşmenin metinde yer almış olmasıdır.

Birinci fıkranın (b) ve devamı bentlerinde denkleştirmenin yapılmaması halinde söz konusu olabilecek dava hakları ve şartları düzenlenmiştir. Burada öngörülen davaların açılabilmesinin şartı süresi  içinde denkleştirmenin yerine getirilmemesi veya süresi içinde bu konuda şirkete bir talep hakkı tanınmamasıdır. Dava hakkı, şirkete tanınmamış, bunun yerine pay sahipleriyle şirket alacaklılarına bu olanak sağlanmıştır. Bunun sebebi hukukî gerçekçiliktir. Çünkü, şirketin bu davayı hâkim şirkete karşı açıp samimiyetle izleyebileceği konusunda şüpheye düşülmüştür. Kökleşmiş uygulama da bu şüpheyi destekler niteliktedir. Ayrıca bağlı şirket yönetim kurulunu, hâkim şirket ve yönetim kurulu ile karşı karşıya getirmenin doğru bir hukuk politikası olmadığı inancı ağırlık kazanmıştır. ve devamı maddeler hükümlerinin aksine alacaklıların dava açma hakları şirketin iflâsına bağlanmamıştır.

(d) bendi, kaynak Kanunun nci paragrafından alınmıştır. Hüküm, adaletin gereğidir. Maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde sayılan işlem ve fiiller hâkimiyet ilişkilerinden doğmayıp da basiretli hareketin bir gereği olarak ortaya çıkıyorsa, maddenin uygulanmasına imkân

İkinci fıkra: İkinci fıkra, hâkimiyetin kullanılmasının yol açabileceği sakıncalara karşı bir diğer çözümü getirmektedir. Hâkimiyetin kullanılması sebebiyle bağlı şirkette yapılan bazı işlemlere muhalif olan pay sahipleri, muhalif oldukları işlemin doğurduğu zararların giderilmesini isteyebilecekleri gibi, kendi paylarının şirket tarafından satın alınmasını da dava edebilirler. Türk hukukunda yeni olan bu dava, hâkimiyetin kullanılması karşısında azınlıkta kalan ve hâkimiyetin kullanılış biçimine karşı çıkan pay sahiplerine şirketten çıkış imkânı vermektedir. Talep ve davanın şartı, karşı çıkılan işlemin bağlı şirket yönünden açıkça anlaşılabilir bir haklı sebebin bulunmamasıdır.

Beşinci fıkra: Uygulamada, bağlı şirket yönetim kurulu üyeleri, kendilerinin sorumluluğunu gerektirebileceğini düşündükleri için yapmaktan çekinecekleri bazı tasarrufları, yukarıdan gelen talimat nedeniyle yapmak zorunda kalabilmektedirler. Böyle bir durumda kalan yönetim kurulu üyesi, kanundan doğan sorumluluğunu bertaraf edemez. Bu nedenle, yönetim kurulu üyesi, kendisine düşebilecek sorumluluğun hâkim şirket tarafından karşılanması için hâkim şirketle sözleşme yapmalıdır.

 

Madde – Tam hâkimiyete ilişkin bu ilk hüküm, somut olay gerçeğinin gereğine uygun olarak, mevcut hukukumuz da dahil bir çok hukukta varolan gerçek düzen ve dogmatik düzen çelişkisini ortadan kaldırmaktadır. Bir şirket doğrudan veya dolaylı bir şekilde bir diğer şirketin paylarına ve oy haklarının yüzde yüzüne sahipse bağlı şirketin yönetim kurulu “tam bağlı” bir yönetim kuruludur. Tam bağlı yönetim kurulu, hâkim şirketin veya şirketler topluluğunun politikalarına ve talimatlarına uymak zorunda bulunan, aksi halde işini yitirecek olan üyelerden oluşan bir kuruldur. Her gelen üye, aynı konumda olur. Bu konumdaki yönetim kurullarının şirketlerinin menfaatlerini hâkim şirketin menfaatine üstün tutmaları gerektiğini kabul etmek ve aksi halde yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğuna gitmek, gerçeğe gözleri kapayan, aldatıcı ve yanıltıcı bir varsayımdır. Böyle bir yönetim kurulu yönünden uygun olan çözüm, onların talimatları yerine getirmek zorunda bulunduklarını, bundan dolayı şirketlerine ve pay sahiplerine karşı sorumsuz olduklarını kabul etmek, ancak şirket alacaklılarına dava hakkı tanımak, hâkim şirketi verdiği talimatlardan doğacak kayıplardan  sorumlu tutmak düşüncesine dayanarak bulunabilir. Hükmün uygulanabilmesinin ikinci şartı, talimatın toplulukça belirlenmiş somut politikaların gereği olmasıdır. Bu ilke özellikle Fransız Yüksek Mahkemesinin verdiği Rosenblum kararında ifadesini bulmuştur. Günlük gereksinimlere göre verilen talimatlar üncü maddenin kapsamı  dışındadır.  Bu  tür  talimat  verilmesi  halinde  şirket  alacaklarına  karşı  hâkim  şirketin     sorumluluğu ağırlaşır. Zaten bağlı şirket hâkim şirketin doğrudan veya dolayısıyla sahipliğinde bulunduğuna göre pay sahiplerine dava hakkı tanımak hukuken mümkün değildir. Aksini kabul, talimatı verip, kayba sebep olana dava hakkı tanımak anlamına gelir. Alacaklılar ise ncı madde ile korunmuştur.

Bu hükmün uygulanabilmesinin şartı olan pay ve oy haklarının yüzde yüzüne sahip olunması gereği, emredici niteliktedir. Bu hükmü, inci madde tamamlamaktadır.

Şirkette yüzde on oranına varan bir azlık var ise, hâkim veya yavru şirketlerden birine bunların paylarını satın alarak tam hâkimiyeti sağlama olanağı verildiğine göre anılan hükmün uygulamasında esneklik sağlanabilir. Ayrıca, inci maddenin ikinci fıkrasına, anılan fıkranın gerekçesine ve inci maddeyle gerekçesine bakılmalıdır.

Madde – Bu madde, iki yönden üncü maddenin istisnasını oluşturur. Hüküm (1) talimata uyulma gereğinin (2) uyulmuşsa yönetim kurulu üyelerinin sorumsuzluğunun istisnasıdır. Başka bir deyişle yönetim kurulu üncü maddeye rağmen bağlı şirketin ödeme gücünü açıkça aşan veya tehlikeye düşürebilecek ya da önemli varlıkların yitirilmesine sebep olabilecek talimata uymuşsa inci maddeye dayanamaz.

Madde – inci madde, ve üncü maddeleri tamamlamaktadır. Hüküm, sorumsuzluğu sadece üncü madde şartlarına uyan talimatlara özgülemiştir. “Sorumlu tutulabilecek diğer kişiler” ibaresinin yorumu öğreti ve içtihatlarla yapılacaktır. Ancak ibarenin üncü ve devamı maddeler ile  birlikte değerlendirilip sonuca varılması gerekir.

Madde – Birinci fıkra: Tam hâkimiyet halinde hâkim şirket bağlı şirketin kaybını denkleştirmek zorundadır. Aksi halde şirket alacaklıları hem hâkim şirketi hem de hâkim şirketin yönetim kurulu üyelerini dava edebilirler. Bu davaya , ilâ , ve inci madde hükümleri uygulanır. Bu maddelerin gerekçelerine bakılmalıdır.

İkinci fıkra: İkinci fıkra davalıların sorumluluktan hangi hallerde kurtulabileceğini düzenlemiştir.

Madde – Bu hüküm Tasarının tam hâkimiyete ilişkin hükümlerinin uygulanabilmesini sağlamak amacıyla öngörülmüştür.

Madde – Bu hüküm şirketler topluluğuna ilişkin Forum Europeum’un önerisinden esinlenerek kaleme alınmıştır. Amaç, bir şirketin sermayesinin ve oy haklarının yüzde doksanbeşinin uygun gördüğü bir kararın alınıp uygulanmasına çoğu kişisel çeşitli sebeplerle karşı çıkan ortakların/paysahiplerinin şirketi bunaltan ve engelleyen davranışlarına son verip şirket içi barışı sağlamaktır. Kötüye kullanmalara ve özellikle pay bedelinin ödenmemesi tehlikesine engel olmak amacı ile karar mahkemeye bırakılmış, pay bedeli kanunen belirlenmiştir.

Madde – Türkiye bu hüküm ile, Avrupa öğretisinde çoğunluk tarafından savunulan güven kavramının önemli bir uygulamasını oluşturan ve İsviçre Federal Mahkemesinin Wibru/Swissair kararı (BGE II ) ile kabul edilen şirketler topluluğunun (konzern’in) toplumda veya tüketicide yarattığı güvenden doğan sorumluluğu kanunen düzenleyen ilk ülkedir. Sorunun özel ve dar bir şekilde görünüşü “patronaj açıklaması”dır. Hükmün amacı bir şirketler topluluğu bağlamında hâkim şirketin toplumda veya daha dar bir çevre olan tüketicide yarattığı güveni kullandığı takdirde bu kullanmanın sonuçlarını yüklenmesini sağlamaktır.

Bağlı şirketler çoğu kez üyesi oldukları şirketler topluluğunun adını şirket kırtasiyesinde, ilân ve özellikle reklamlarda zikretmekte bu yolla kendilerine müşteri bağlamakta, ticarî menfaat sağlamaktadır. Adı anılan şirketler topluluğunun toplumda yüksek itibarı haiz olduğu durumlarda bu kazanç yüksek olmaktadır.

Kullanılan topluluk adına güvenerek halkın veya daha dar anlamda tüketicinin bağlı şirkete yönelmesinin ve bağlı şirketin pazar payının yükseltilmesinin temelinde, o topluluğun üyesi olan şirketin, dürüst hareket edeceği, verdiği bilgilerin ve kamuya açıklanan tablo ve belgelerinin gerçeği yansıttığı, teknolojinin üstün, kalitenin iyi ve herşeyin gereği gibi olduğu inanç ve güveni vardır. İtibarın kullanılması ise, somut olaya göre belirlenir. Kullanılma için adın zikredilmesi, topluluk logosunun kullanılması şart değildir. Tablo, bilgi, kalite vs. güvene uymuyor ise adının kullanılmasına sesini çıkarmayan hâkim şirket sonuçtan sorumlu olmalıdır. Bu sebeple sorumluluğun merkez şartı, “itibarın kullanılması”dır. Kullanma yoksa, sadece topluluğa “mensubiyet”, sorumluluğu doğurmaz.

Her şirketler topluluğu hükmün kapsamında değildir. Bir topluluğun kapsama girebilmesi için itibarının topluma veya tüketiciye güven veren bir düzeye ulaşmış olması gerekir. Bu da, somut olaya göre belirlenir.

 

TÜRK TİCARET KANUNUNUN YÜRÜRLÜĞÜ VE UYGULAMA

ŞEKLİ HAKKINDA KANUN (1)

Kanun Numarası                    :

Kabul Tarihi                            : 14/1/

Yayımlandığı funduszeue.info         : Tarih: 14/2/       Sayı :

Yayımlandığı Düstur              : Tertip : 5  Cilt : 50

BİRİNCİ KISIM

Genel Hükümler

1. Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Kanunun amacı, yeni Türk Ticaret Kanunu hükümlerinin yürürlüğe konulmasına ve uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

B)  Eski hukukun ve Türk Ticaret Kanununun uygulanacağı hâller

MADDE 2 – (1) Bu Kanunda aksi öngörülmemiş veya farklı bir şekilde düzenlenmemişse:

1. Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önce meydana gelen olayların hukukî sonuçlarına, bu olaylar hangi kanun yürürlükte iken gerçekleşmişlerse, o kanun hükümleri uygulanır.
2. Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önce gerçekleşmiş hukukî fiiller, bağlayıcılıkları ve hukukî sonuçları itibarıyla, bu tarihten sonra dahi, gerçekleştikleri tarihte yürürlükte bulunan kanuna tâbidir.
3. Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten sonra meydana gelen olaylara Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır.

• Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden sonra açılmış olan davalarda, mahkeme herhangi bir sebeple 29/6/ tarihli ve sayılı Türk Ticaret Kanununu uygulamışsa, kararında bunu ve gerekçesini açıkça
• Bu Kanunda kullanılan “eski hukuk” terimi, sayılı Kanunu ve bu Kanun ile ilgili diğer mevzuatı ifade

C)  Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden önceki olaylara uygulanması I – Kanunla düzenlenen ilişkiler

MADDE 3 – (1) Tarafların iradelerinden bağımsız olarak, kanunla düzenlenen hukukî ilişkilere, bunlar Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden önce kurulmuş olsalar bile, Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır.

II – Beklenen haklar

MADDE 4 – (1) Eski hukuk yürürlükte iken gerçekleşmiş olup da Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte henüz herhangi bir hak doğurmamış olaylara Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır.

–––––––––––––––––––

(1) 26/6/ tarihli ve sayılı Kanunun 48 inci maddesiyle, bu Kanunda yer alan “Sanayi ve Ticaret Bakanlığı” ibareleri “Gümrük ve Ticaret Bakanlığı”, “Denizcilik Müsteşarlığı” ibaresi “Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

D) Kazanılmış haklar

MADDE 5 – (1) Bu Kanunda kazanılmış haklar korunur.

E)  Zamanaşımı süreleri ve hak düşürücü süreler

MADDE 6 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden önce işlemeye başlamış bulunan zamanaşımı süreleri ile hak düşürücü süreler eski hukuka tâbidir.

(2) Zamanaşımı ile hak düşürücü sürelere ilişkin diğer hususlar, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren Türk Ticaret Kanununa tâbidir.

F) Yollamalar

MADDE 7 – (1) Bu Kanunun ve Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesiyle, sayılı Kanunun yürürlükten kaldırılan veya değiştirilen maddelerine diğer mevzuat tarafından yapılmış bulunan yollamalar, Türk Ticaret Kanununda o maddeleri karşılayan hükümler varsa onlara yapılmış sayılır. Aksi hâlde, hâkim 22/11/ tarihli ve sayılı Türk Medenî

Kanununun 1 inci maddesini uygular. Birinci cümle hükmü, esas sözleşmeler dahil, her çeşit sözleşme, taahhütname, beyan ve benzeri metinlerdeki eski hukuka yapılmış olan yollamalar için de geçerlidir.

İKİNCİ KISIM

Özel Hükümler BİRİNCİ BÖLÜM

Başlangıç

1. Deniz ticaretine ve deniz sigortalarına ilişkin hukuk davaları

MADDE 8 – (1) sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca kurulmuş bulunan denizcilik ihtisas mahkemesinin görmekte olduğu davalar, Türk Ticaret Kanununun 5 inci maddesinin ikinci fıkrasının ikinci cümlesi gereğince, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden itibaren bir ay içinde, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından, Türk Ticaret Kanunu ile diğer kanunlardan doğan deniz ticaretine ve deniz sigortalarına ilişkin hukuk davalarına bakmakla görevli kılınacak asliye ticaret mahkemesine devredilir.

(2) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden önce açılmış olan deniz ticaretine ve deniz sigortasına ilişkin hukuk davalarını görmekte olan mahkemeler, yargı çevreleri içinde ve görev alanlarına giren sonuçlanmamış davaları ve işleri devredemezler.

B)  Bileşik faiz

MADDE 9 – (1) sayılı Kanunun 8 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, faizin ana paraya eklenerek birlikte tekrar faiz yürütülmesini öngörmüş bulunan ve her iki tarafı da tacir olmayan cari hesap sözleşmeleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde değiştirilir ve faize faiz yürütülmesine ilişkin hükümler ile bu sonucu doğuran düzenlemeler sözleşmeden çıkarılır; aksi hâlde anılan sürenin sonunda söz konusu hükümler yazılmamış sayılır.

• Bileşik faize ilişkin düzenleme sözleşmeden çıkarılıncaya kadar, çıkarılmamışsa birinci fıkrada belirtilen üç aylık sürede işlemiş bulunan bileşik faiz borçludan
• Yalnız bu maddede öngörülmüş bulunan değişikliklerin yapılması damga resmi doğurmaz.

İKİNCİ BÖLÜM

Ticari İşletme

1. Ticari işletme

MADDE 10 – (1) Türk Ticaret Kanununun 11 inci maddesinin ikinci fıkrasında öngörülen Bakanlar Kurulu kararı çıkarılıncaya kadar yürürlükte bulunan düzenlemeler uygulanır.

B)  Ticaret unvanı

MADDE 11 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren anılan Kanunun ticaret unvanına ilişkin hükümleri uygulanır.

C)  Merkezleri Türkiye içinde ve dışında bulunan ticarî işletmelerin Türkiye şubelerinin tescili ve Türkiye’deki bir şirketin merkezinin yurt dışına taşınması (1)

MADDE 12 – (1) Merkezleri Türkiye dışında bulunan bir ticarî işletmenin veya ticaret şirketinin şubesinin Türkiye’de tescil edilebilmesi için, merkez işletmenin bulunduğu kaynak ülke hukukunun, işletmeler ile ticaret şirketlerinin türlerine göre şubelerinin tescilinde aradığı şartların gerçekleşmiş olması gerekir. Ayrıca, kaynak ülkede tescil için ibrazı gerekli tüm belgeler ile şirketin sözleşmesinin, anonim şirketlerde esas sözleşmenin onaylı suretleri, Türkiye’de tescili yapacak ticaret sicili müdürlüğüne verilir. Bundan başka, şube unvanı, adresi, şubeye ayrılmış sermaye tutarı, şubeyi mahkemeler dahil, özel kuruluşlar ve kamu kuruluşları nezdinde tam yetkili olarak temsil edecek kişi veya kişilerin adları, merkez işletmenin türü, işletme konusu, sermayesinin türü ve tutarı, sicil numarası, internet sitesi, tâbi olduğu hukuk, Avrupa Birliği üyesi olup olmadığı bilgileri ilgili ticaret sicili müdürlüğüne bir beyanname ile bildirilir ve gerekli belgeler eklenir. Tescil edilecek hususlarla   şubenin  tesciline  ilişkin  ayrıntılı   düzenleme   Türk   Ticaret   Kanununun   26   ncı   maddesine  göre  çıkarılacak

yönetmelikte yapılır. (1)

• Bir Türk şirketi, tasfiye edilmeksizin ve hedef ülkede yeniden kurulmaksızın yabancı bir ülkeye taşınabilir. Bunun için;

1. Türk hukukunun aradığı şartların yerine getirilmiş olduğu,
2. Şirketin taşındığı ülke hukukuna göre, o ülkede faaliyetine devam edebileceği,
3. Şirketin, konumunda meydana gelecek değişiklikten alacaklıların, ilân yoluyla haberdar edildikleri, alacaklarını

bildirmeye davet olundukları ve alacakların ödendiği veya teminat altına alındığı, ispat edilmelidir.

• Merkezini yurt dışına taşıyan şirketin unvanı, alacaklıların tümü tam olarak tatmin edilmeden ticaret sicilinden silinemez. Merkezin taşınmasına ilişkin ayrıntılı düzenlemeler Türk Ticaret Kanununun 26 ncı maddesine göre çıkarılacak yönetmelikte yapılır. (1)

(4) (Mülga: 26/6//47 md.)

1. Ticari defterlerle ispat

MADDE 13 – (Mülga: 26/6//47 md.)

–––––––––––––––––

(1) 26/6/ tarihli ve sayılı Kanunun 46 ncı maddesiyle, bu maddenin birinci fıkrasının son cümlesinde ve üçüncü fıkrasının son cümlesinde yer alan “Ticaret Sicili Tüzüğünde” ibareleri “Türk Ticaret Kanununun 26 ncı maddesine göre çıkarılacak yönetmelikte” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

B) Acenteye ilişkin rekabet yasağı anlaşması

MADDE 14 – (1) Türk Ticaret Kanununun üncü maddesi, anılan Kanunun yürürlüğe girmesinden önce yapılmış olup da devam etmekte olan acentelik sözleşmelerine de uygulanır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Ticaret Şirketlerine İlişkin Genel Hükümler

1. Ticaret şirketlerinin hak ehliyeti

MADDE 15 – (1) Şirket sözleşmelerinde veya esas sözleşmelerinde sayılı Kanunun nci maddesine uygun olarak, şirketin hak ehliyetinin şirket sözleşmesinde veya esas sözleşmesinde yazılı işletme konusu ile sınırlı olduğunu belirten hükümler bulunması hâlinde, bu hükümler Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yazılmamış sayılır.

B)  Sermaye koyma

MADDE 16 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önce bazı taşınmazlar bir şirkete sermaye olarak konulmuş, ancak bunların tapu sicilinde tescillerinin şirket adına yapılmamış olması hâlinde, şirket alacaklıları, ortakları veya pay sahipleri tescil isteminde bulunabilecekleri gibi, tescilin, ticaret sicili müdürlerince yaptırılması talimatını Gümrük ve Ticaret Bakanlığı da verebilir. Tescil harcı ile diğer harç ve masraflar, 21/7/ tarihli ve sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde şirketten alınır.

C)  Birleşme, bölünme, tür değiştirme ve şirketler topluluğu I – Tebliğler ve düzeltmeler

MADDE 17 – (1) Birleşme, bölünme ve tür değiştirme gibi yapı değişiklikleriyle ilgili olarak tapu ve gemi sicili ile fikrî mülkiyete ilişkin sicillerde ve benzeri sicil ve kayıt belgelerinde yapılması gerekli işlemlerin usul ve esasları ile başvuruda bulunacak kişiler ve ibrazı gerekli belgeler, Türk Ticaret Kanununun yayımı tarihini izleyen altı ay içinde, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ve Türk Patent Enstitüsünün görüşü alınarak, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanacak bir tebliğle düzenlenir.

(2) Birleşme, bölünme ve tür değiştirmeyle ilgili şeffaflığı ve hakların kullanılmasını sağlayıcı uygulama hükümleri Türk Ticaret Kanununun 26 ncı maddesine göre çıkarılacak yönetmelikte düzenlenir. (1)

II  – Hâkimiyetin kötüye kullanılması

MADDE 18 – (1) Bir bağlı şirketin, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte, anılan Kanunun nci maddesinin birinci fıkrası kapsamına giren kaybı veya kayıpları varsa bunlar, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıl içinde denkleştirilir veya ilgili şirkete kaybı veya kayıpları denkleştirecek istem hakları tanınır. Aksi hâlde, Türk Ticaret Kanununun nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde öngörülen dava hakları söz konusu sürenin bitmesiyle hemen kullanılabilir.

(2) Türk Ticaret Kanununun ncı maddesindeki pay ve oy oranlarının hesaplanması ile aynı Kanunun inci maddesindeki bildirim, tescil ve ilân yükümlülüklerine ilişkin usul ve esaslar Türk Ticaret Kanununun 26 ncı maddesine göre çıkarılacak yönetmelikte düzenlenir. (1)

III  – Bağlı şirketin hâkim şirketin paylarına sahip olması

MADDE 19 – (1) Türk Ticaret Kanununun inci maddesinin birinci fıkrasında öngörülmüş bulunan oy haklarının kullanılmasına ilişkin sınırlamaya dair hüküm, anılan Kanunun yayımı tarihinden itibaren iki yıl sonra yürürlüğe girer. Diğer haklarla ilgili sınırlamalar Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesiyle birlikte uygulanmaya başlar.

–––––––––––––––––

• 26/6/ tarihli ve sayılı Kanunun 46 ncı maddesiyle, bu fıkrada yer alan “Ticaret Sicili Tüzüğüyle” ibaresi “Türk Ticaret Kanununun 26 ncı maddesine göre çıkarılacak yönetmelikte” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Anonim Şirket ve Limited Şirketler

1. Genel hükümler, kuruluş ve temel ilkeler I – Asgarî sermaye

MADDE 20 – (1) Anonim ve limited şirketler, Türk Ticaret Kanununun yayımı tarihinden itibaren üç yıl içinde sermayelerini, anılan Kanunun ve inci maddelerinde öngörülen tutarlara yükseltirler; aksi hâlde mezkûr sürenin sonunda infisah etmiş sayılırlar.

• Sermayenin Türk Ticaret Kanununda öngörülen tutara yükseltilmesi için yapılacak genel kurullarda toplantı nisabı aranmaz, kararlar toplantıda mevcut oyların çoğunluğu ile alınır ve şartları bulunsa bile sayılı Kanunun uncu ve Türk Ticaret Kanununun üncü maddeleri uygulanmaz. Bu fıkra hükümleri, bu Kanunun 26 ve 28 inci maddeleri uyarınca yapılacak esas sözleşme değişiklikleri için toplanacak genel kurullara da uygulanır.
• Halka açık olmayan anonim şirketlerin kayıtlı sermaye sistemini kabul etmelerine, daha sonra bu sisteme geçmelerine, sermayelerini artırmalarına, kayıtlı sermaye tavanını yükseltmelerine, sistemden çıkmalarına ve çıkarılmalarına, yönetim kurulunun imtiyazlı ve primli paylar ihracına, rüçhan haklarını kanun çerçevesinde sınırlamasına ve diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanacak tebliğle; tescil ve ilâna dair

hususlar ise Türk  Ticaret  Kanununun 26 ncı maddesine göre çıkarılacak yönetmelikte düzenlenir. (1)

• Gümrük ve Ticaret Bakanlığı birinci fıkrada yazılı süreyi birer yıl olarak en çok iki defa

II  – Kuruluş

MADDE 21 – (1) Türk Ticaret Kanununun anonim ve limited şirketlerin kuruluşuna ilişkin hükümleri, anılan Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren hemen uygulanır. Ancak, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte, kuruluş hâlinde bulunan anonim şirketlerde esas sözleşme, limited şirketlerde şirket sözleşmesi yapılmış ve kurucuların imzaları noter tarafından onaylanmışsa, bu onay tarihinden itibaren bir ay içinde şirketin tescili için ticaret siciline başvurulduğu takdirde, kuruluşa sayılı Kanun hükümleri uygulanır.

III  – Esas sözleşme

MADDE 22 – (1) Anonim şirketler esas sözleşmelerini ve limited şirketler şirket sözleşmelerini, yürürlük tarihinden itibaren oniki ay içinde Türk Ticaret Kanunuyla uyumlu hâle getirirler. Bu süre içinde gerekli değişikliklerin yapılmaması hâlinde, esas sözleşmedeki ve şirket sözleşmesindeki düzenleme yerine Türk Ticaret Kanununun ilgili hükümleri uygulanır. (2)

• Esas sözleşme ve limited şirket sözleşmesini birinci fıkra uyarınca uyumlu hâle getirmek için yapılacak genel kurullara bu Kanunun 20 nci maddesinin ikinci fıkrası uygulanır.
• Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bu maddede öngörülen süreyi ancak bir yıla kadar

–––––––––––––––––

• 26/6/ tarihli ve sayılı Kanunun 46 ncı maddesiyle, bu fıkrada yer alan “Ticaret Sicili Tüzüğüyle” ibaresi “Türk Ticaret Kanununun 26 ncı maddesine göre çıkarılacak yönetmelikte” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
• 26/6/ tarihli ve sayılı Kanunun 46 ncı maddesiyle, bu fıkrada yer alan “yayımı tarihinden itibaren onsekiz” ibaresi “yürürlük tarihinden itibaren oniki” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

IV  – Tek pay sahipli anonim şirketler ile tek ortaklı limited şirketler

MADDE 23 – (1) Herhangi bir sebeple bir anonim şirketin tek pay sahibi ve bir limited şirketin tek ortağı olan gerçek veya tüzel kişi, bu Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren onbeş gün içinde, bu sıfatını, adını, adresini, vatandaşlığını, anonim şirketlerde yönetim kuruluna, limited şirketlerde müdüre veya müdürlere noter aracılığıyla bildirir. Bildirimin muhatapları, tebliğ tarihinden itibaren yedi gün içinde, Türk Ticaret Kanununun ve üncü maddelerinde öngörülen hususları tescil ve ilân ettirirler; aksi hâlde anılan maddelerde öngörülen hukukî sonuçlar doğar.

V  – Pay sahiplerinin ve limited şirket ortaklarının şirkete borçlanma yasağı MADDE 24 – (Mülga: 26/6//47 md.)

MADDE 25 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte görevde bulunan anonim şirket yönetim kurulları ile limited şirket müdürleri, görevden alınmaları veya yönetim kurulu üyeliğinin başka bir sebeple boşalması hâli hariç, sürelerinin sonuna kadar görevlerine devam ederler. Ancak, tüzel kişinin temsilcisi olarak üye seçilmiş bulunan gerçek kişinin, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde istifa etmesi, onun yerine tüzel kişinin ya da başkasının seçilmesi gerekir. Tüm ortakların hep birlikte müdür sıfatıyla şirket işlerini idare ve şirketi temsil ettiği limited şirketlerde de aynı üç aylık süre içinde Türk Ticaret Kanununun üncü maddesi hükmünün gereği yerine getirilir. Anonim şirketlerde Türk Ticaret Kanununun üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca seçim yapılan durumlarda, anılan  Kanunun

uncu maddesindeki şartları taşıyan yönetim kurulu üyelerinin seçilmeleri şarttır. Görevdeki yönetim  kurulunun görevinin sona ermesinden sonra seçilecek üyelerin, anılan uncu maddedeki şartları taşımaları zorunludur. (Mülga son cümle: 26/6//47 md.) (…)

(2) Yönetim kurulu üyelerinin özen ve bağlılık borcuna ilişkin hüküm, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte görülmekte olan davalarda uygulanmaz. Bu davalarda özen ve bağlılık borcu sayılı Kanuna göre değerlendirilir.

II      – Esas sözleşme değişikliklerinde toplantı ve karar nisapları

MADDE 26 – (1) Bir anonim şirketin esas sözleşmesinde veya bir limited şirketin şirket sözleşmesinde genel kurulun toplantı ve karar nisaplarına, madde numarası belirtilerek veya belirtilmeksizin sayılı Kanun hükümlerinin uygulanacağı öngörülmüşse, bu şirketler Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden itibaren oniki ay içinde anonim şirketlerde esas sözleşmelerini ve limited şirketlerde şirket sözleşmesini değiştirerek, anılan Kanuna uygun düzenleme yaparlar. Aksi hâlde, bu sürenin geçmesiyle Türk Ticaret Kanununun genel kurulun toplantı ve karar nisaplarına ilişkin hükümleri uygulanır. Sadece bu oniki ay içinde yapılan genel kurullarda sayılı Kanunun genel kurulların toplantı ve karar nisapları hakkındaki

hükümleri uygulanır. (1)

• Herhangi bir sözleşmede, taahhütnamede, temliknamede veya diğer bir belgede sayılı Kanunun inci maddesine madde numarası verilerek veya bu maddenin içeriğine yapılan yollamalar, Türk Ticaret Kanununun inci maddesine yapılmış sayılır.
• Bir esas sözleşmede esas sözleşme değişikliklerine ilişkin olarak sayılı Kanunun inci maddesindekinden daha ağır nisaplar öngörülmüş olup da bunlar Türk Ticaret Kanununun inci maddesinin birinci fıkrasında öngörülen nisaplardan ağırsa, bunların uygulanmasına devam olunabilir. Ağırlaştırılmış nisaplara dair esas sözleşmedeki veya herhangi bir sözleşme veya hukukî metindeki özel düzenleme Türk Ticaret Kanununun inci maddesine göre daha hafifse inci madde uygulanır.
• Bu maddenin ikinci ve üçüncü fıkraları hükümleri uyarlanarak limited şirketlere de uygulanır.

III      – Özel denetçi

MADDE 27 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden önce atanmış bulunan özel denetçi, anılan Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte henüz raporunu vermemişse, görevini Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre yerine getirir. Ancak, bu hâlde özel denetçi isterse, tazminat ödemeksizin veya herhangi bir yaptırıma uğramaksızın, görevinden ayrılabilir.

IV  – Oy hakkı ve oyda imtiyazlı paylar ile nama yazılı payların devredilmelerinin sınırlanması

MADDE 28 – (1) Türk Ticaret Kanununun ve inci maddeleri, anılan Kanunun yürürlük tarihinden itibaren oniki ay sonra yürürlüğe girer. (2)

• sayılı eski Kanun zamanında ve Türk Ticaret Kanununun kabul edilmesinden en az bir yıl önce esas sözleşme hükmü ile bazı pay gruplarına tanınmış olan yönetim kurulu üyeliği için aday gösterme hakkı, Türk Ticaret Kanununun ıncı maddesinin birinci fıkrasındaki sınırı aşsa bile müktesep hak sayılır.
• Türk Ticaret Kanununun uncu maddesinin birinci fıkrasına aykırı esas sözleşmeler, anılan Kanunun yayımı tarihinden itibaren üç yıl içinde, anılan fıkra hükmüne uygun hâle
• Türk Ticaret Kanununun uncu maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen sınırı aşan sayıda oyda imtiyaz öngören esas sözleşme hükümleri, Türk Ticaret Kanununun yayımı tarihinden itibaren üç yıl içinde, anılan fıkraya uyarlanır veya mahkemeden anılan fıkrada öngörülen karar alınır.

––––––––––––––––

• 26/6/ tarihli ve sayılı Kanunun 46 ncı maddesiyle, bu fıkrada yer alan “altı” ibareleri “oniki” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
• 26/6/ tarihli ve sayılı Kanunun 44 üncü maddesiyle, bu fıkrada yer alan “yayımı” ibaresi “yürürlük”, “onsekiz” ibaresi “oniki” şeklinde ve beşinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

• (Değişik: 26/6//44 ) Türk Ticaret Kanununun uncu maddesinin üçüncü fıkrasının (c) bendi, anılan Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl sonra uygulanır.
• Bu maddenin birinci ve üçüncü fıkralarında yapılması şart koşulan sürede gerekli esas sözleşme değişikliklerinin ve uyarlamaların gerçekleştirilmemesi hâlinde, oyda imtiyazı düzenleyen esas sözleşme hükümleri, birinci ve üçüncü fıkralarda belirtilen sürenin dolduğu tarihte kendiliğinden geçersiz hâle gelir ve esas sözleşmede öngörülen oya ilişkin imtiyazların tümü kanunen sona
• Nama yazılı payların devrini, red sebeplerini göstererek veya göstermeyerek sınırlandırmış bulunan anonim şirketler, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde, esas sözleşmelerini değiştirerek, Türk Ticaret Kanununun ilâ inci maddelerine uyarlamak zorundadır; aksi hâlde, bu sürenin dolmasıyla tüm sınırlamalar geçersiz hâle

BEŞİNCİ BÖLÜM

Taşıma İşleri

1. A) Taşıma sözleşmesi

MADDE 29 – (1) sayılı Kanun yürürlükte iken yapılmış olan taşıma sözleşmeleri, taşıma senedine ilişkin hükümler dahil, anılan Kanuna tâbidir. Ancak, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden sonra gerçekleşen, taşıma hukukuna özgü, zıya, hasar ve gecikmeden dolayı, sorumluluk hâlleri ile taşıyıcının sorumluluk sınırları hakkında Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır.

ALTINCI BÖLÜM

Deniz Ticareti

1. Türk Bayrağını çekme hakkının ve değişikliklerin tescili

MADDE 30 – (1) Gemilere Türk Bayrağı çekme hakkı, yürürlüğe girmesinden itibaren Türk Ticaret Kanununa tâbi olur. Türk Bayrağı çekme hakkını elde etmiş olan tescili zorunlu gemilerin bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki ay içinde Türk Gemi Siciline tescil ettirilmesi gerekir.

(2) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, daha önce gemi siciline tescil edilmiş olan hususlarda meydana gelecek bütün değişiklikler, gecikmeksizin sicil müdürlüğüne bildirilir.

B)  Gemi vasfını kazanan araçların tescili

MADDE 31 – (1) Türk Ticaret Kanunuyla gemi olma vasfını kazanan suda yüzme özelliği bulunan araçların malikleri, tescili zorunlu gemilerini, anılan Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren iki ay içinde aynı Kanunun inci maddesi uyarınca yetkili Gemi Sicil Müdürlüğüne tescil ettirmekle yükümlüdürler.

C)  Gemi mülkiyetinin devren iktisabı

MADDE 32 – (1) Bir gemi veya gemi payının temlikinde, gemi üzerindeki mülkiyeti sayılı Kanuna göre sadece sözleşmeyle iktisap etmiş olan kimseler, bu Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren bir ay içinde kendilerini gemi veya gemi payı maliki olarak gemi siciline tescil ettirmekle yükümlüdürler.

 

D) İpoteğin terkinini talep hakkı

MADDE 33 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte bir gemi üzerinde ipotek hakkına sahip olan alacaklı, kendinden önce gelen veya aynı derecede bulunan diğer bir gemi ipoteğinin düşmesi hâlinde bunun terkinini istemek hakkını haizdir.

E)  Şahsî ve aynî teminatların hapis hakkına dönüşmesi

MADDE 34 – (1) Navlun sözleşmelerinde alacaklarının temini için sayılı Kanunda taşıyana tanınmış olan bütün teminatlar, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihte ifa edilmeye başlanmış olan sözleşmelerden doğan alacaklar için, alacaklısı lehine hapis hakkına dönüşür.

F) Müşterek avarya

MADDE 35 – (1) Türk Ticaret Kanununun müşterek avarya ile ilgili hükümleri ancak geminin anılan Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra başladığı yolculuktan doğan olaylara uygulanır. Daha önce başlamış olan yolculuklar, sayılı Kanuna tâbi olmaya devam eder.

G)  Gemi alacaklısı hakkının devamı

MADDE 36 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önce, sayılı Kanun hükümlerine göre doğmuş olup da Türk Ticaret Kanunu uyarınca gemi alacaklısı hakkı bahşetmeyen alacaklar, sayılı Kanuna tâbi olmaya devam eder.

H) ve tarihli Sözleşmeler

MADDE 37 – (1) Türk Ticaret Kanununun ilâ uncu maddeleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren uygulanır. Şu kadar ki, 4/6/ tarihli ve sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 19/11/ tarihli Deniz Alacaklarına Karşı Mesuliyetin Sınırlanması Hakkında Milletlerarası Sözleşmenin Türkiye bakımından yürürlüğe girdiği 1/7/ tarihinden başlayarak, 24/7/ tarihli ve sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Petrol Kirliliğinden Doğan Zararın Hukuki Sorumluluğu ile İlgili Uluslararası Sözleşmenin ve 18/7/ tarihli ve sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Petrol Kirliliği Zararının Tazmini İçin Bir Uluslararası Fonun Kurulması ile İlgili Uluslararası Sözleşmenin Türkiye bakımından yürürlüğe girdiği 17/8/ tarihinden başlayarak uygulanması bundan müstesnadır.

A)    Cebrî icra

MADDE 38 – (1) Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden önce bir geminin paraya çevrilmesi yolu ile yapılan icra takibi kesinleşmiş olur veya yapı hâlindeki bir gemiye kesin haciz konulmuş bulunursa, paraya çevirmede Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden önceki hükümler uygulanır.

YEDİNCİ BÖLÜM

Sigorta Hukuku

1. Sigorta sözleşmesi

MADDE 39 – (1) sayılı Kanun yürürlükte iken yapılmış ve hüküm ifade etmeye başlamış sigorta sözleşmelerine, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden itibaren bir yıl süreyle sayılı Kanun hükümleri uygulanır. Ancak, bu bir yıllık süre içinde sigorta ettireni, sigortalıyı ve lehdarı koruyan hükümler bakımından, nci maddesi müstesna, Türk Ticaret Kanunu hükümleri geçerli olur.

(2) Birinci fıkranın birinci cümlesindeki bir yıllık süre içinde sona eren sayılı Kanuna tâbi sigorta sözleşmelerinin uzatılması ya da yenilenmesi hâlinde Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır.

B)  Koruyucu hükümler

MADDE 40 – (1) sayılı Kanun yürürlükte iken yapılmış olup da Türk Ticaret Kanununun , , ve nci maddelerine aykırı bulunan sigorta sözleşmeleri de bu Kanunun 39 uncu maddesi hükmüne tâbidir.

ÜÇÜNCÜ KISIM

Diğer Kanunların Değiştirilen ve Yürürlükten Kaldırılan Hükümleri ve Son Hükümler Değiştirilen ve yürürlükten kaldırılan hükümler

MADDE 41 – (1) 30 Teşrinisani tarihli Ecnebi Anonim ve Sermayesi Eshama Münkasim Şirketlerle Ecnebi Sigorta Şirketleri Hakkında Kanunu Muvakkat yürürlükten kaldırılmıştır.

(2)  (9/6/ tarihli ve sayılı İcra ve İflâs Kanunu ile ilgili olup yerine işlenmiştir.)

• 29/6/ tarihli ve sayılı Türk Ticaret Kanununun Mer’iyet ve Tatbik Şekli Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılmıştır.

Tüzük ve yönetmelikler

MADDE 42 – (1) (Değişik: 26/6//45 md.) Türk Ticaret Kanunu veya bu Kanun uyarınca hazırlanacak tüzük ve yönetmelikler, Türk Ticaret Kanununun yürürlüğü tarihinden itibaren altı ay içinde yürürlüğe konulur.

• Birinci fıkrada öngörülen tüzük ve yönetmelikler yürürlüğe girinceye kadar, ve sayılı kanunlara ya da Türk Ticaret Kanunu ile yürürlükten kaldırılan diğer kanunlardaki hükümlere dayanılarak yürürlüğe konulmuş bulunan tüzük ve yönetmeliklerin Türk Ticaret Kanununa ve bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri uygulanır, aykırı hükümleri ise usulüne uygun şekilde değiştirilip uygulanabilir. (1)
• Birinci fıkrada öngörülen süreden daha kısa bir süre içinde ihtiyaç duyulan düzenlemeler, ikinci fıkrada öngörülen tüzük ve yönetmeliklerde değişiklik yapılarak yürürlüğe

Yürürlük

MADDE 43 – (1) Bu Kanun 1/7/ tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 44 – (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

 

––––––––––––––––––

(1) 26/6/ tarihli ve sayılı Kanunun 45 inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “yayımlanıncaya” ibaresi “yürürlüğe girinceye” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

 

SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN VEYA ANAYASA MAHKEMESİ TARAFINDAN İPTAL EDİLEN HÜKÜMLERİN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE

Değiştiren Kanunun/ İptal Eden Anayasa Mahkemesinin Kararının Numarası	sayılı Kanunun değişen veya  iptal edilen maddeleri	Yürürlüğe Giriş Tarihi
	12, 13, 17, 18, 20, 22, 24, 25, 26, 28, 42 ve ibare değişiklikleri	30/6/

TÜRK TİCARET KANUNU İLE TÜRK TİCARET KANUNUNUN YÜRÜRLÜĞÜ VE UYGULAMA ŞEKLİ HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN

Kanun No. Kabul Tarihi: 26/6/

MADDE 1 – 13/1/ tarihli ve sayılı Türk Ticaret Kanununun 4 üncü maddesinin üst başlığı “IV – Ticari davalar, çekişmesiz yargı işleri ve delilleri” şeklinde değiştirilmiş, birinci fıkrasında yer alan “doğan hukuk davaları” ibarelerinden sonra gelmek üzere “ve çekişmesiz yargı işleri” ibareleri ve “ticari dava” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve ticari nitelikte çekişmesiz yargı işi” ibaresi eklenmiştir.

MADDE 2 – sayılı Kanunun 5 inci maddesinin başlığı “2. Ticari davalar ve çekişmesiz yargı işlerinin görüleceği mahkemeler” şeklinde, birinci fıkrasında yer alan “davalara” ibaresi ise “davalar ile ticari nitelikteki çekişmesiz yargı işlerine” şeklinde, üçüncü ve dördüncü fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(3) Asliye ticaret mahkemesi ile asliye hukuk mahkemesi ve diğer hukuk mahkemeleri arasındaki ilişki görev ilişkisi olup, bu durumda göreve ilişkin usul hükümleri uygulanır.

(4) Asliye ticaret mahkemesi bulunmayan yargı çevresindeki bir ticari davada görev kuralına dayanılmamış olması, görevsizlik kararı verilmesini gerektirmez; asliye hukuk mahkemesi, davaya devam eder.”

MADDE 3 – sayılı Kanunun 24 üncü maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

“(4) Ticaret sicili kayıt işlemlerinin elektronik ortamda yapılması için toplanması ve işlenmesi gerekli olan kişisel veriler, kişisel verilerin korunması ve bilgi güvenliğinin sağlanmasına ilişkin mevzuata uygun bir şekilde korunur.”

MADDE 4 – sayılı Kanunun 33 üncü maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(2) Sicil müdürünce verilen süre içinde tescil isteminde bulunmayan ve kaçınma sebeplerini de bildirmeyen kişi, sicil müdürünün teklifi üzerine mahallin en büyük mülki amiri tarafından bin Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılır.”

MADDE 5 – sayılı Kanunun 38 inci maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Tescil ve kayıt için gerçeğe aykırı beyanda bulunanlar, ikibin Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılır.”

MADDE 6 – sayılı Kanunun 39 uncu maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(2) Tescil edilen ticaret unvanı, ticari işletmenin görülebilecek bir yerine okunaklı bir şekilde yazılır. Tacirin işletmesiyle ilgili olarak düzenlediği ticari mektuplarda ve ticari defterlere yapılan kayıtların dayandığı belgelerde tacirin sicil numarası, ticaret unvanı, işletmesinin merkezi ile tacir internet sitesi oluşturma yükümlülüğüne tabi ise tescil edilen internet sitesinin adresi de gösterilir. Tüm bu bilgiler şirketin internet sitesinde de yayımlanır. Bu sitede ayrıca, anonim şirketlerde yönetim kurulu başkan ve üyelerinin adları ve soyadları ile taahhüt edilen ve ödenen sermaye miktarı, limited şirketlerde müdürlerin adları ve soyadları ile taahhüt edilen ve ödenen sermaye miktarı, sermayesi paylara bölünmüş  komandit şirketlerde yöneticilerin adları ve soyadları ile taahhüt edilen ve ödenen sermaye miktarı yayımlanır.”

MADDE 7 – sayılı Kanunun 51 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “ticaret sicili müdürüne ve Cumhuriyet savcılığına” ibaresi “makamlara” şeklinde, ikinci fıkrası ise aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

“(2) 39 ilâ 45 inci veya 48 inci maddeleri ihlal edenler, ikibin Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılır.”

“(3) 46 ncı maddeyi ihlal edenler veya 49 uncu maddeye aykırı olarak ticaret unvanını devredenlerle devralan ve kullananlar, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılır.”

MADDE 8 – sayılı Kanunun 64 üncü maddesinin birinci, üçüncü ve beşinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(1) Her tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde, ticari işlemleriyle ticari işletmesinin iktisadi ve  mali durumunu, borç ve alacak ilişkilerini ve her hesap dönemi içinde elde edilen neticeleri, bu Kanuna göre açıkça görülebilir bir şekilde ortaya koymak zorundadır. Defterler, üçüncü kişi uzmanlara, makul bir süre içinde yapacakları incelemede işletmenin faaliyetleri ve finansal durumu hakkında fikir verebilecek şekilde tutulur. İşletme faaliyetlerinin oluşumu ve gelişmesi defterlerden izlenebilmelidir.”

“(3) Fiziki ortamda tutulan yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri ile dördüncü fıkrada sayılan defterlerin açılış onayları, kuruluş sırasında ve kullanılmaya başlanmadan önce noter tarafından yapılır. Bu defterlerin izleyen faaliyet dönemlerindeki açılış onayları, defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk ayından önceki ayın sonuna kadar notere yaptırılır. Pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla izleyen faaliyet dönemlerinde de açılış onayı yaptırılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. Yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanış onayı, izleyen faaliyet döneminin üçüncü ayının sonuna kadar notere yaptırılır. Ticaret şirketlerinin ticaret siciline  tescili  sırasında  defterlerin  açılışı  ticaret  sicili  müdürlükleri  tarafından  da  onaylanabilir.  Açılış  onayının  noter tarafından yapıldığı hâllerde noter, ticaret sicili tasdiknamesini aramak zorundadır. Ticari defterlerin elektronik ortamda tutulması hâlinde bu defterlerin açılışlarında ve yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanışında noter onayı aranmaz. Fiziki ortamda veya elektronik ortamda tutulan ticari defterlerin nasıl tutulacağı, defterlere kayıt zamanı, onay yenileme ile açılış ve kapanış onaylarının şekli ve esasları Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Maliye Bakanlığınca müştereken çıkarılan tebliğle belirlenir.”

“(5) Bu Kanuna tabi gerçek ve tüzel kişiler, 4/1/ tarihli ve sayılı Vergi Usul Kanununun defter tutma ve kayıt zamanıyla ilgili hükümleri ile aynı Kanunun inci ve mükerrer nci maddelerinde yer alan yetkiye istinaden yapılan düzenlemelere uymak zorundadır. Bu Kanunun defter tutma, envanter, mali tabloların düzenlenmesi, aktifleştirme, karşılıklar, hesaplar, değerleme, saklama ve ibraz hükümleri sayılı Kanun ile diğer vergi kanunlarının aynı hususları düzenleyen hükümlerinin uygulanmasına, vergi kanunlarına uygun olarak vergi matrahının tespit edilmesine ve buna yönelik mali tabloların hazırlanmasına engel teşkil etmez.”

MADDE 9 – sayılı Kanunun 88 inci maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“VII – Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun yetkisi

MADDE 88 – (1) 64 ilâ 88 inci madde hükümlerine tabi gerçek ve tüzel kişiler münferit ve konsolide finansal tablolarını düzenlerken, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yayımlanan, Türkiye Muhasebe Standartlarına, kavramsal çerçevede yer alan muhasebe ilkelerine ve bunların ayrılmaz parçası olan yorumlara uymak ve bunları uygulamak zorundadır. ilâ inci maddeler ile bu Kanunun ilgili diğer hükümleri saklıdır.

• Bu düzenlemeler, uygulamada birliği sağlamak ve finansal tablolara milletlerarası pazarlarda geçerlilik kazandırmak amacıyla, uluslararası standartlara uyumlu olacak şekilde, yalnız Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından belirlenir ve yayımlanır.
• Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, değişik işletme büyüklükleri, sektörler ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar için özel ve istisnai standartlar koymaya ve farklı düzenlemeler yapmaya yetkilidir. Bu standart ve düzenlemeler, Türkiye Muhasebe Standartlarının cüz’ü
• Kanunlarla, belirli alanları düzenlemek ve denetlemek üzere kurulmuş bulunan kurum ve kurullar, Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun olmak şartıyla, kendi alanları için geçerli olacak standartlar ile ilgili olarak ayrıntıya ilişkin sınırlı düzenlemeleri
• Türkiye Muhasebe Standartlarında hüküm bulunmayan hâllerde, ilgili oldukları alan dikkate alınarak, dördüncü fıkrada belirtilen ayrıntıya ilişkin düzenleme, ilgili düzenlemede de hüküm bulunmadığı takdirde milletlerarası uygulamada genel kabul gören muhasebe ilkeleri uygulanır.”

MADDE 10 – sayılı Kanunun inci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(2) Birinci fıkradaki şartların varlığı, devralan şirketin merkezinin bulunduğu yerin ticaret sicili müdürlüğüne sunulan belgelerle ispatlanır.”

MADDE 11 – sayılı Kanunun uncu maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(2) Birinci fıkradaki şartın gerçekleşmiş olduğunu ispatlayan belgelerin, devralan şirketin merkezinin bulunduğu yerin ticaret sicili müdürlüğüne sunulması şarttır.”

MADDE 12 – sayılı Kanunun nci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve üçüncü

fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.

“(2) Birleşmeye katılan şirketler; alacaklılarına, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde, yedişer gün aralıklarla üç defa yapacakları ilanla ve ayrıca internet sitelerine konulacak ilanla haklarını bildirirler.”

MADDE 13 – sayılı Kanunun uncu maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“H) Gümrük ve Ticaret Bakanlığının düzenleme ve denetleme yetkisi

MADDE – (1) Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bu Kanunun ticaret şirketlerine ilişkin hükümlerinin uygulamasıyla ilgili tebliğler yayımlamaya yetkilidir. Ticaret sicili müdürlükleri ve şirketler bu tebliğlere uyarlar. Ticaret şirketlerinin, bu Kanun kapsamındaki işlemleri, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı denetim elemanları tarafından denetlenir. Bu denetimin ilkeleri ve usulü ile denetime tabi işlemler Bakanlıkça hazırlanan yönetmelikle düzenlenir.

• Diğer bakanlık, kurum, kurul ve kuruluşlar, ancak kendilerine kanunla tanınan yetkinin sınırları içinde kalmak

şartıyla ve öngörülen amaç, konu ve şekle tabi olarak şirketlere ilişkin düzenlemeler yapabilir.

• Kamu düzenine veya işletme konusuna aykırı işlemlerde veya bu yönde hazırlıklarda ya da muvazaalı iş ve faaliyetlerde bulunduğu belirlenen ticaret şirketleri hakkında, özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca, bu tür işlem, hazırlık veya faaliyetlerin öğrenilmesinden itibaren bir yıl içinde fesih davası açılabilir.”

MADDE 14 – sayılı Kanunun üncü maddesinin üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(3) üncü madde uyarınca verilen bilirkişi raporu ticaret sicili müdürlüğüne tevdi edilir.”

MADDE 15 – sayılı Kanunun inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“MADDE – (1) Pay sahipleri, sermaye taahhüdünden doğan vadesi gelmiş borçlarını ifa etmedikçe ve şirketin serbest yedek akçelerle birlikte kârı geçmiş yıl zararlarını karşılayacak düzeyde olmadıkça şirkete borçlanamaz.”

MADDE 16 – sayılı Kanunun ncı maddesinin üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(3) Şirketin borca batık durumda bulunduğu şüphesini uyandıran işaretler varsa, yönetim kurulu, aktiflerin hem işletmenin devamlılığı esasına göre hem de muhtemel satış fiyatları üzerinden bir ara bilanço çıkartır. Bu bilançodan aktiflerin, şirket alacaklılarının alacaklarını karşılamaya yetmediğinin anlaşılması hâlinde, yönetim kurulu, bu durumu şirket merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesine bildirir ve şirketin iflasını ister. Meğerki, iflas kararının verilmesinden önce, şirketin açığını karşılayacak ve borca batık durumunu ortadan kaldıracak tutardaki şirket borçlarının alacaklıları, alacaklarının sırasının diğer tüm alacaklıların sırasından sonraki sıraya konulmasını yazılı olarak kabul etmiş ve bu beyanın veya sözleşmenin yerindeliği, gerçekliği ve geçerliliği, yönetim kurulu tarafından iflas isteminin bildirileceği mahkemece atanan bilirkişilerce doğrulanmış olsun. Aksi hâlde mahkemeye bilirkişi incelemesi için yapılmış başvuru, iflas bildirimi olarak kabul olunur.”

MADDE 17 – sayılı Kanunun inci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(2) Pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri ile yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olmayan üncü maddede sayılan yakınları şirkete nakit borçlanamaz. Bu kişiler için şirket kefalet, garanti ve teminat veremez, sorumluluk yüklenemez, bunların borçlarını devralamaz. Aksi hâlde, şirkete borçlanılan tutar için şirket alacaklıları bu kişileri, şirketin yükümlendirildiği tutarda şirket borçları için doğrudan takip edebilir.”

MADDE 18 – sayılı Kanunun nci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

“(1) Dördüncü fıkra uyarınca denetime tabi olan anonim şirketlerin ve şirketler  topluluğunun  finansal tabloları denetçi tarafından, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yayımlanan uluslararası denetim standartlarıyla uyumlu Türkiye Denetim Standartlarına göre denetlenir. Yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu içinde yer alan finansal bilgilerin, denetlenen finansal tablolar ile tutarlı olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığı da denetim kapsamı içindedir.

(2) Denetime tabi olanlar, hazırlanmış olan finansal tablolarının denetimden geçip geçmediğini, denetimden geçmiş ise denetçi görüşünü ilgili finansal tablonun başlığında açıkça belirtmek zorundadır. Bu hüküm, yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu için de uygulanır. Denetime tabi olduğu hâlde, denetlettirilmemiş finansal tablolar ile yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu, düzenlenmemiş hükmündedir.”

“(4) inci madde kapsamında denetime tabi olacak şirketler Bakanlar Kurulunca belirlenir.”

MADDE 19 – sayılı Kanunun üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve dördüncü fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.

“(1) Denetçi, bağımsız denetim yapmak üzere, 1/6/ tarihli ve sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre ruhsat almış yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir unvanını taşıyan ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yetkilendirilen kişiler ve/veya ortakları bu kişilerden oluşan sermaye şirketi olabilir. Aşağıdaki hâllerden birinin varlığında, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir ve/veya sermaye şirketi ve bunların ortaklarından biri ve bunların ortaklarının yanında çalışan veya bu cümlede anılan kişilerin mesleği birlikte yaptıkları kişi veya kişiler, ilgili şirkette denetçi olamaz. Şöyle ki, önceki cümlede sayılanlardan biri;

1. Denetlenecek şirkette pay sahibiyse,
2. Denetlenecek şirketin yöneticisi veya çalışanıysa veya denetçi olarak atanmasından önceki üç yıl içinde bu sıfatı taşımışsa,
3. Denetlenecek şirketle bağlantısı bulunan bir tüzel kişinin, bir ticaret şirketinin veya bir ticari işletmenin kanuni temsilcisi veya temsilcisi, yönetim kurulu üyesi, yöneticisi veya sahibiyse ya da bunlarda yüzde yirmiden fazla paya sahipse yahut denetlenecek şirketin yönetim kurulu üyesinin veya bir yöneticisinin alt veya üst soyundan biri, eşi veya üçüncü derece dâhil, üçüncü dereceye kadar kan veya kayın hısmıysa,
4. Denetlenecek şirketle bağlantı hâlinde bulunan veya böyle bir şirkette yüzde yirmiden fazla paya sahip olan bir işletmede çalışıyorsa veya denetçisi olacağı şirkette yüzde yirmiden fazla paya sahip bir gerçek kişinin yanında herhangi bir şekilde hizmet veriyorsa,
5. Denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya finansal tablolarının düzenlenmesinde denetleme dışında faaliyette veya katkıda bulunmuşsa,
6. Denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya finansal tablolarının çıkarılmasında denetleme dışında faaliyette veya katkıda bulunduğu için (e) bendine göre denetçi olamayacak gerçek veya tüzel kişinin veya onunortaklarından birinin kanuni temsilcisi, temsilcisi, çalışanı, yönetim kurulu üyesi, ortağı, sahibi ya da gerçek kişi olarak bizzat kendisi ise,
   1. (a) ilâ (f) bentlerinde yer alan şartları taşıdığı için denetçi olamayan bir denetçinin nezdinde çalışıyorsa,
   2. Son beş yıl içinde denetçiliğe ilişkin meslekî faaliyetinden kaynaklanan gelirinin tamamının yüzde otuzundan fazlasını denetlenecek şirkete veya ona yüzde yirmiden fazla pay ile iştirak etmiş bulunan şirketlere verilen denetleme ve danışmanlık faaliyetinden elde etmişse ve bunu cari yılda da elde etmesi bekleniyorsa,

   denetçi olamaz.

   (2) On yıl içinde aynı şirket için toplam yedi yıl denetçi olarak seçilen denetçi üç yıl geçmedikçe denetçi olarak yeniden seçilemez. Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu bu süreleri kısaltmaya yetkilidir.”

   MADDE 20 – sayılı Kanunun üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında yer alan “geçici 3 üncü maddede öngörülen kurumun” ibareleri “Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun”, dördüncü fıkrasında yer alan “Geçici 3 üncü maddede öngörülen kurum” ibaresi “Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu” şeklinde ve beşinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

   “(5) Olumsuz görüş yazılan hâllerde yönetim kurulu, görüş yazısının kendisine teslimi tarihinden itibaren dört iş günü içinde, genel kurulu toplantıya çağırır ve genel kurul yeni bir yönetim kurulu seçer. Esas sözleşmede aksi öngörülmemişse, eski yönetim kurulu üyeleri yeniden seçilebilir. Yeni yönetim kurulu altı ay içinde, kanuna, esas sözleşmeye ve standartlara uygun finansal tablolar hazırlatır ve bunları denetleme raporu ile birlikte genel kurula sunar. Sınırlı olumlu görüş verilen hâllerde genel kurul, gerekli önlemleri ve düzeltmeleri de karara bağlar.”

   MADDE 21 – sayılı Kanunun üncü maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesi aşağıdaki şekilde ve üçüncü fıkrasında yer alan “bir bağımsız denetleme kuruluşu” ibaresi “bağımsız denetim yapmak üzere yetkilendirilen bir sermaye şirketi” şeklinde değiştirilmiştir.

   “Denetçi ve özel denetçi, bunların yardımcıları ile denetleme yapmasına yardımcı olan temsilcileri, denetimi dürüst ve tarafsız bir şekilde yapmak ve sır saklamakla yükümlüdür.”

   MADDE 22 – sayılı Kanunun inci maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

   “c) Kanunda öngörülen istisnalar dışında denetçinin seçimi ile görevden alınması.”

   MADDE 23 – sayılı Kanunun inci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve ikinci fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.

   “(1) Yönetim kurulu, sermaye artırımı beyannamesinde, yeni çıkarılan payların sayısını, itibarî değerini, türlerini, belirli gruplara tanınan imtiyazları veya hesap döneminin sonundaki sermayenin durumunu belirler. Yönetim kurulu esas sözleşmeyi mevcut duruma uyarlar.”

   MADDE 24 – sayılı Kanunun nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

   “MADDE – (1) Değiştirme ve alım haklarının sona ermesi üzerine yönetim kurulu, şarta bağlı sermaye artırımına ilişkin hükmü esas sözleşmeden çıkarır. Hüküm sicilde de silinir.”

   MADDE 25 – sayılı Kanunun inci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

   “(4) Sermayesinin yarısından fazlası tek başına veya birlikte; Devlet, il özel idaresi, belediye ve diğer kamu tüzel kişileri, sendikalar, dernekler, vakıflar, kooperatifler ve bunların üst kuruluşlarına ait anonim şirketlerde ve bu şirketlerin aynı oranda sermaye payına sahip oldukları iştiraklerinde; bunların sahip oldukları paylara tesis edilebilecek imtiyazlar hariç olmak üzere, diğer paylara, belirli bir grup oluşturan pay sahiplerine, belirli pay gruplarına ve azlığa bu Kanunda düzenlenen herhangi bir imtiyaz tesis edilemez. Bu hüküm, payları borsada işlem gören anonim şirketlere, sayılı Kanunun 3 üncü maddesinde tanımlanan kredi kuruluşlarına ve finansal kuruluşlara uygulanmaz.”

   MADDE 26 – sayılı Kanunun inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

   “MADDE – (1) Bankalar ile diğer kredi kurumlarının, finansal kiralama ve faktöring gibi finansal şirketlerin, sigorta ve reasürans şirketlerinin, Sermaye Piyasası Kanunu kapsamındaki tüm kurumların finansal tabloları ile konsolide finansal tablolarına ilişkin olarak Türkiye Muhasebe Standartlarında ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca belirlenmiş idari düzenlemelerde hüküm bulunmayan hâllerde, söz konusu alanları düzenlemek ve denetlemek üzere kurulan kurum, kurul ve kuruluşların özel kanunlarında yer alan hükümler uygulanır.

   • Türkiye Muhasebe Standartlarında, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca belirlenmiş finansal tablolara ilişkin idari düzenlemelerde ve özel kanunlarda hüküm bulunmayan hâllerde bu Kanun hükümleri uygulanır.
   • Kooperatiflerin finansal tabloları ile konsolide finansal tablolarına ilişkin özel hükümler saklıdır.”

   MADDE 27 – sayılı Kanunun nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

   “MADDE – (1) Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bir şirket kurmak veya şirketin sermayesini artırmak amacıyla yahut vaadiyle halka her türlü yoldan çağrıda bulunularak para toplanması yasaktır.”

MADDE 28 – sayılı Kanunun üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “yükümlülüklerini” ibaresinden sonra gelmek üzere “kusurlarıyla” ibaresi eklenmiştir.

MADDE 29 – sayılı Kanunun üncü maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“VI – Denetçinin sorumluluğu

MADDE – (1) Şirketin ve şirketler topluluğunun yılsonu ve konsolide finansal tablolarını, raporlarını, hesaplarını denetleyen denetçi ve özel denetçiler; kanuni görevlerinin yerine getirilmesinde kusurlu hareket ettikleri takdirde, hem şirkete hem de pay sahipleri ile şirket alacaklılarına karşı verdikleri zarar dolayısıyla sorumludur.”

MADDE 30 – sayılı Kanunun nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“MADDE – (1) Bu Kanunun;

1. 64 üncü maddesinin birinci fıkrasının ikinci veya üçüncü cümlesindeki yükümlülükleri yerine getirmeyenler,
2. 64 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca belgelerin kopyasını sağlamayanlar,
3. 64 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca gerekli onayları yaptırmayanlar,
4. 65 inci maddesine uygun olarak defterlerini tutmayanlar,
5. 66 ncı maddesindeki usule aykırı olarak envanter çıkaranlar,
6. 86 ncı maddesine göre belgeleri ibraz etmeyenler, dörtbin Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılır.

• 88 inci maddeye aykırı hareket edenler dörtbin Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılır.
• uncu maddenin birinci ve dördüncü fıkralarına aykırı hareket edenler ikiyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılır.
• Bu Kanun hükümlerine göre tutulmakla veya muhafaza edilmekle yükümlü olunan defter, kayıt ve belgeler ile bunlara ilişkin bilgileri, denetime tabi tutulan gerçek veya tüzel kişiye ait olup olmadığına bakılmaksızın, uncu maddenin birinci fıkrasına göre denetime yetkili olanlarca istenmesine rağmen vermeyenler veya eksik verenler ya da bu denetim elemanlarının görevlerini yapmalarını engelleyenler, fiilleri daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılır.
• ) Bu Kanunun;

1. uncu maddesine aykırı beyanda bulunan kurucular,
2. inci maddesine aykırı olarak pay sahiplerine borç verenler,
3. inci maddesinin ikinci fıkrasının birinci veya ikinci cümlesi hükümlerini ihlal edenler,

üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılır.

• Ticari defterlerin mevcut olmaması veya hiçbir kayıt içermemesi yahut bu Kanuna uygun saklanmaması hâllerinde, sorumlular üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılır.
• nci maddeye aykırı hareket edenler, Türk Ceza Kanununun uncu maddesi hükümlerine göre cezalandırılır.
• uncu maddede belirtilen belgeleri sahte olarak düzenleyenler ile ticari defterlere kasıtlı olarak gerçeğe aykırı kayıt yapanlar bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
• nci maddeye aykırı hareket edenler üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılır.
• inci maddeye aykırı hareket edenler doksan günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılır.
• nci maddeye aykırı hareket edenler altı aydan iki yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
• üncü maddede öngörülen internet sitesini oluşturmayan şirketlerin yönetim organı üyeleri, yüz günden üçyüz güne kadar adli para cezasıyla ve aynı madde uyarınca internet sitesine konulması gereken içeriği usulüne uygun bir şekilde koymayan bu fıkrada sayılan failler yüz güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.
• Bu Kanun kapsamındaki idari para cezaları, aksine hüküm bulunmayan hâllerde, mahallin en büyük mülki amiri tarafından verilir.
• Bu Kanunda tanımlanan kabahatlerden birinin idari yaptırım kararı verilinceye kadar birden çok işlenmesi hâlinde, ilgili gerçek veya tüzel kişiye bir idari para cezası verilir ve ilgili hükme göre verilecek ceza iki kat artırılır. Ancak, bu kabahatin işlenmesi suretiyle bir menfaat temin edilmesi veya zarara sebebiyet verilmesi hâlinde verilecek idari para cezasının miktarı bu menfaat veya zararın üç katından az ”

MADDE 31 – sayılı Kanunun inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“MADDE – (1) Şirket, kurucuların, kanuna uygun olarak düzenlenmiş bulunan, sermayenin tamamını ödemeyi şartsız olarak taahhüt ettikleri, imzalarının noterce onaylandığı şirket sözleşmesinde limited şirket kurma iradelerini açıklamalarıyla kurulur. Esas sermaye pay bedellerinin ödenmesi, ödeme yeri, ifa borcu, ifa etmemenin sonuçları, bedelleri tamamen ödenmemiş payların devri hususlarında bu Kanunun anonim şirketlere ilişkin hükümleri kıyasen uygulanır. inci maddenin birinci fıkra hükümleri saklıdır.”

MADDE 32 – sayılı Kanunun üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan “ve işlem denetçilerinin” ibaresi madde metninden çıkarılmış ve (b) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“b) Feshe ilişkin üncü madde, şirkete karşı borçlanma yasağına ilişkin inci madde, müdürlerin yakınlarının şirkete borçlanmasına ilişkin inci maddenin ikinci fıkrasının birinci ve ikinci cümlesi hükümleri, kâr payı avansına ilişkin uncu maddenin üçüncü fıkrası.”

MADDE 33 – sayılı Kanunun nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“MADDE – (1) Küçük ve orta büyüklükteki işletmeleri tanımlayan ölçütler, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun görüşleri alınarak, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından yönetmelikle düzenlenir. Yönetmelik, Resmî Gazetede yayımlanır. Bu ölçütler bu Kanunun ilgili tüm hükümlerine uygulanır.”

MADDE 34 – sayılı Kanunun üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“MADDE – (1) nci maddenin dördüncü fıkrası uyarınca denetime tabi olan sermaye şirketleri, kuruluşlarının ticaret siciline tescili tarihinden itibaren üç ay içinde bir internet sitesi açmak ve bu sitenin belirli bir bölümünü şirketçe kanunen yapılması gereken ilanların yayımlanmasına özgülemek zorundadır. İnternet sitesinde yayımlanacak içerikler, bu Kanunda belli bir süre belirtilmiş ise bu süre içinde, belirtilmemiş ise içeriğin dayandığı işlemin veya olgunun gerçekleştiği tarihten, tescil veya ilana bağlandığı durumlarda ise tescil veya ilanın yapıldığı tarihten itibaren en geç beş gün içinde, şirketin kuruluşundan internet sitesi açılıncaya kadar geçen sürede yayımlanması gereken içerikler de bu sitenin açıldığı tarihte siteye konulur.

• Birinci fıkrada öngörülen yükümlülüklere uyulmaması, ilgili kararların iptal edilmesinin sebebini oluşturur, Kanuna aykırılığın tüm sonuçlarının doğmasına yol açar ve kusuru bulunan yöneticiler ile yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğuna neden olur. Cezai hükümler saklıdır.
• İnternet sitesinin bilgi toplumu hizmetlerine ayrılmış bölümü herkesin erişimine açıktır. Erişim hakkının kullanılması, ilgili olmak veya menfaati bulunmak gibi kayıtlarla sınırlandırılamayacağı gibi herhangi bir şarta da bağlanamaz. Bu ilkenin ihlali hâlinde herkes engelin kaldırılması davasını açabilir.
• İnternet sitesinin bu maddenin amaçlarına özgülenmiş kısmında yayımlanan içeriğin başına tarih ve parantez içinde “yönlendirilmiş mesaj” ibaresi konulur. Bu ibare ancak bu Kanuna ve bu fıkrada anılan yönetmeliğe uyulmak suretiyle değiştirilebilir. Özgülenen kısımda yer alan bir mesajın, yönlendirildiği karinedir. Sitenin, bir numara altında tescili ve ilgili diğer hususlar Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından bir yönetmelikle düzenlenir.
• Bu Kanun ve ilgili diğer kanunlarda veya idari düzenlemelerde daha uzun bir süre öngörülmedikçe, şirketin internet sitesine konulan bir içerik, üzerinde bulunan tarihten itibaren en az altı ay süreyle internet sitesinde kalır, aksi hâlde konulmamış sayılır.
• İnternet sitesiyle ilgili olarak bu Kanunun ilgili maddelerinde ve bu maddede öngörülen düzenlemeler denetime tabi olmayan sermaye şirketleri hakkında uygulanmaz.”

MADDE 35 – sayılı Kanunun nci maddesinin beşinci fıkrası aşağıdaki şekilde ve altıncı fıkrasında yer alan “yönetmelikle” ibaresi “tebliğle” şeklinde değiştirilmiştir.

“(5) Anonim şirketlerde genel kurullara elektronik ortamda katılma, öneride bulunma, görüş açıklama ve oy verme, fizikî katılmanın ve oy vermenin bütün hukuki sonuçlarını doğurur. Bu hükmün uygulanması esasları Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanan yönetmelikle düzenlenir. Yönetmelikte, genel kurula elektronik ortamda katılmaya ve oy vermeye ilişkin esas sözleşme hükmünün örneği yer alır. Anonim şirketler yönetmelikten aynen aktarılacak olan bu hükümde değişiklik yapamazlar. Yönetmelik ayrıca oyun gerçek sahibi veya temsilcisi tarafından kullanılmasını sağlayan kurallar ile nci maddenin üçüncü fıkrasında öngörülen Bakanlık temsilcilerinin bu hususa ilişkin yetkilerini içerir. Bu yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile birlikte genel kurullara elektronik ortamda katılma ve oy kullanma sisteminin uygulanması pay senetleri borsaya kote edilmiş şirketlerde zorunlu hâle gelir.”

MADDE 36 – sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından belirlenen Türkiye Muhasebe Standartları;

1. Türkiye Muhasebe Standartları, Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TMS/TFRS) ve yorumlarından,
2. Kurum tarafından değişik işletme büyüklükleri, sektörler ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar için belirlenen standartlar ve diğer düzenlemelerden,

oluşur.

• Aşağıda sayılanlar TMS/TFRS ve yorumlarını uygulamakla yükümlüdür:

1. üncü maddenin ikinci fıkrasının (b) ilâ (e) bentlerindeki sermaye şirketleri.
2. TMS/TFRS ve yorumlarını uygulamayı tercih edenler
3. • TMS/TFRS’yi uygulamayı tercih eden KOBİ tanımındaki işletmelerden tekrar KOBİ/TFRS uygulamasına dönmek isteyen işletmeler.
   • Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, değişik işletme büyüklükleri, sektörler ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar itibarıyla Türkiye Muhasebe Standartlarından muaf olacakları tespit etmeye veya bunlar için ayrı düzenlemeler yapmaya
   • Türkiye Muhasebe Standartları (TMS/TFRS ve yorumları ile KOBİ/TFRS) ve kavramsal çerçevede belirlenen ilkeler bu Kanunun finansal tablolara ve raporlamaya ilişkin hükümleri ile ilgili diğer hükümlerine de uygulanır.”

   MADDE 37 – sayılı Kanunun geçici 6 ncı maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

   “GEÇİCİ MADDE 6 – (1) Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından  belirlenen şirketler 1/1/ tarihinde veya özel hesap dönemi dolayısıyla daha sonraki bir tarihte başlayacak hesap dönemi için, münferit ve konsolide finansal tablolarının düzenlenmesinde, Türkiye Muhasebe Standartlarını uygulamak zorundadır. Geçiş döneminde hazırlanacak finansal tablolara ilişkin olarak Türkiye Muhasebe Standartlarında yer alan hükümler uygulanır.

   • üncü maddede öngörülen denetçi, nci maddenin dördüncü fıkrasına göre denetime tabi tutulan şirketlerin yetkili organı tarafından en geç 31/3/ tarihine kadar seçilir. Seçim ile birlikte sayılı Kanuna göre görev yapan denetçinin görevi sona erer. nci maddenin dördüncü fıkrasına göre denetime tabi olmayan şirketlerin sayılı Kanuna göre görev yapan denetçilerinin görevi de 31/3/ tarihinde sona Bu tarihe kadar sayılı Kanuna göre görev yapan denetçi veya denetçilerin herhangi bir sebeple vazifelerinin sona ermesi hâlinde sayılı Kanunun inci maddesi uygulanır. 31/12/ tarihinde veya özel hesap dönemi dolayısıyla daha sonraki bir tarihte sona erecek olan dönemin bilançosu, sayılı Kanun hükümleri uyarınca sayılı Kanun hükümlerine göre seçilmiş bulunan denetçi tarafından denetlenir. 1/1/ tarihini taşıyan veya özel hesap dönemi dolayısıyla daha sonraki bir tarih itibarıyla çıkarılmış bulunan açılış bilançosu, bu Kanuna göre seçilmiş denetçi tarafından ve bu Kanun hükümleri uyarınca denetlenir. Bu Kanun hükümlerine göre seçilen denetçi, denetimini bu Kanun hükümlerine göre yapar. Ancak, denetçi bu Kanunun nci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, geçmiş yıla ait finansal tablolar ile gerekli karşılaştırmayı yapabilmek için, sayılı Kanuna veya diğer mevzuata göre hazırlanan finansal tablolara raporunda yer verir. Bu fıkra hükümleri uyarınca görevleri ve organ sıfatları son bulan denetçinin veya denetçilerin, sayılı Kanuna göre toplantıya çağırdıkları genel kurullar toplanır ve azlık, sayılı Kanunun nci maddesine göre görevleri sona eren denetçilere başvurmuşsa, o usule devam olunur.
   • Bu fıkranın yürürlük tarihinden önce ilgili mevzuatları uyarınca seçilmiş bağımsız denetim kuruluşlarının denetimde geçen süreleri üncü maddenin ikinci fıkrasında belirtilen sürelerin hesaplanmasında dikkate alınır.
   • Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla, 1/6/ tarihli ve sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre yeminli mali müşavirlik hakkını kazanmış olan meslek mensupları ile mülga sayılı Sanayi ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile sayılı Kanun hükümlerine göre ticaret şirketleri nezdinde denetim yetkisine en az on yıldır sahip olanlar, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca öngörülen eğitimi tamamlamış olmaları hâlinde sınav veya başkaca bir şart aranmaksızın bağımsız denetçi olarak ”

   MADDE 38 – sayılı Kanuna aşağıdaki geçici maddeler eklenmiştir.

   “GEÇİCİ MADDE 7 – (1) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıl içinde aşağıdaki hâlleri tespit edilen ya da bildirilen anonim ve limited şirketler ile kooperatiflerin tasfiyeleri ve ticaret sicilinden kayıtlarının silinmesi, ilgili kanunlardaki tasfiye usulüne uyulmaksızın bu madde uyarınca yapılır.

   Aşağıda sayılanlar birinci fıkranın (b) bendine göre belirlenen standart ve düzenlemeleri uygulamakla yükümlüdür:İkinci fıkranın (a) bendinde belirtilenlerin dışında kalan ve işletme yönetiminde yer almayan işletme sahipleri, işletmeye borç verenler ve kredi derecelendirme kuruluşları gibi dış kullanıcılar için genel amaçlı finansal tablo düzenleyen işletmeler.

   1. 24/6/ tarihli ve sayılı Türk Ticaret Kanununun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname gereğince, sermayelerini anılan Kanun Hükmünde Kararname ile öngörülen tutarlara çıkarmamış anonim şirketler ile limited şirketler.
   2. Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce veya yürürlük tarihinden itibaren iki yıl içinde münfesih olan anonim ve limited şirketler.
   3. Kooperatifler Kanunu hükümlerine göre herhangi bir nedenle dağılmış olan
   4. Sebebi ne olursa olsun aralıksız son beş yıla ait olağan genel kurul toplantıları yapılamayan anonim şirketler ile
      1. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce tasfiye işlemlerine başlanılmış ancak genel kurulun toplanamaması nedeniyle ara bilançoları veya son ve kati bilançosu genel kurula tevdi edilemediği için ticaret sicilinden terkin işlemi yapılamayan şirket ve kooperatifler.
      • Davacı veya davalı sıfatıyla devam eden davaları bulunan şirket veya kooperatiflere bu madde hükümleri
      • Bu madde kapsamındaki şirket ve kooperatifler; ilgili ticaret sicili müdürlüğünce resen veya herhangi bir kişi, kurum veya kuruluş tarafından kanıtlarıyla birlikte yapılacak bildirimleri de kapsayacak şekilde, ticaret sicili kayıtları üzerinden yapılacak incelemeyle tespit
      • Ticaret sicili müdürlüklerince;
      1. Kapsam dâhilindeki şirket ve kooperatiflerin ticaret sicilindeki kayıtlı son adreslerine ve sicil kayıtlarına göre şirket veya kooperatifi temsil ve ilzama yetkilendirilmiş kişilere bir ihtar yollanır. Yapılacak ihtar, ilan edilmek üzere Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi Müdürlüğüne aynı gün gönderilir. İlan, ihtarın ulaşmadığı durumlarda, ilan tarihinden itibaren otuzuncu günün akşamı itibarıyla, 11/2/ tarihli ve sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre yapılmış tebligat yerine geçer. Ayrıca anılan ilan, bildirici niteliği haiz olarak ilgili ticaret ve sanayi odası veya ticaret, sanayi ya da deniz ticaret odasının internet sitesinde aynen yayımlanır.
      2. sayılı Kanun Hükmünde Kararname gereğince sermaye artırımında bulunmayarak münfesih olan şirketlere yapılacak ihtarda; ortaklarından, yönetici veya denetçilerden ya da müdürlerinden tebliğ tarihinden itibaren iki ay içinde tasfiye memurunun bildirilmesi, aksi takdirde, bu madde hükümlerine göre ticaret sicili kayıtlarından unvanın silineceği, şirkete ait malvarlığının unvana ilişkin kaydın silindiği tarihten itibaren on yıl sonra Hazineye intikal edeceği ve bunun kesin olduğu açıkça yazılır.
      3. Bu fıkranın (b) bendinde belirtilen şirketler dışında kalan kapsam dâhilindeki diğer münfesih şirketler ile kooperatiflerden ayrıca, faaliyetlerine devam etme isteğinde bulunmaları hâlinde münfesih olma nedenini ortadan kaldıran işlemlerin yapılarak ispat edici belgelerin bildirilmesi
      • a) Tasfiye memuru olarak; şirket veya kooperatifin ortaklarından herhangi biri, ticaret siciline kayıtlı en son yetkilileri ya da bunların belirleyecekleri üçüncü şahıslar bildirilebilir. Tasfiye memuru olarak başka ortak veya yönetici tarafından bildirilen ortak veya yöneticiler ile üçüncü şahısların bu görevi kabul ettiklerine ilişkin yazılı beyan da bildirime Üçüncü şahısların tasfiye memuru olarak tescil edilebilmeleri ortakların veya yöneticilerin hiçbirinin tasfiye memuru olarak bildirilmemiş olmasına bağlıdır.
      1. Dördüncü fıkra uyarınca yapılan ihtar ve ilan üzerine süresi içinde tasfiye memurlarını bildiren şirket ve kooperatiflerin, tasfiye memurları ve tasfiye adresi, ilgili ticaret sicili müdürlüğü tarafından tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ve ilgili odanın internet sitesinde ilan
      2. Bu ilanda; şirket veya kooperatifin alacaklıları, alacaklarını kanıtlarıyla birlikte ilan tarihinden itibaren iki ay içinde tasfiye memurlarına bildirmeye davet Ayrıca ilanda, şirket veya kooperatifin mevcut malvarlığı ile alacak ve borçlarını gösterir listenin; belgeleri ile birlikte ilan tarihinden itibaren bir ay içinde, anonim şirket veya kooperatifin yönetim kurulu, kurulun bir veya birkaç üyesi, denetçileri, limited şirketlerde ise müdür veya müdürler tarafından ilgili tasfiye memuruna verilmesi ihtar edilir.
      3. Bu fıkra gereğince yapılacak ilan, Tebligat Kanunu hükümlerine göre yapılmış tebligat yerine geçer.

nest...

172036 172037 172038 172039 172040

çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası