Arka Çapraz Bağ Zedelenmesi Belirtileri

Genel bilgiler
Ön çapraz bağ yaralanmalarına sıklıkla rastlanılmasına rağmen arka çapraz bağ (PCL)
yaralanmalarına o kadar sıklıkla rastlanılmaz. Arka çapraz bağ, ön çapraz bağ fonksiyonunun
tersine tibianın arkaya kaymasını engeller. Anatomik olarak tibia’nın üstünde ve diz
ekleminin arka kısmında yer alır. Arka çapraz bağın kopması veya görevini görememesi
durumunda tibia sürekli olarak arkaya kaçar ve eklem kıkırdağı üzerinde aşındırıcı etki
gösterir.

Oluş mekanizması
Arka çapraz bağ çok güçlü bir bağdır. Yırtılabilmesi veya kopabilmesi için çok yüksek
düzeyde bir yüklenme gereklidir. En tipik sportif yaralanma biçimi, futbol kalecisinin karşıdan
gelen topu yakaladıktan sonra dizleri bükük olarak yere düşmesidir. Araçiçi trafik kazalarında
tibiaya karşıdan gelen darbelerde tibia güçlü bir şekilde arkaya doğru itilir ve arka çapraz bağ
kopar.

Belirtiler
Darbeyi takiben şiddetli ağrı ve diz içerisinde hızla gelişen şişlik gözlenir. Yaralanmaya
maruz kalan kişi yürümekte güçlük çeker, dizini hareket ettiremez ve dizinde boşluk hissi
gelişir.

Tanı
Yaralanmanın şiddetini değerlendirebilmek için detaylı öykü almak gerekir, darbe
hakkında yeterince bilgi sahibi olmak ve ayrıntılı muayene etmek gereklidir. Muayene
sırasında tibianın arkaya doğru sarkması arka çapraz bağ yaralanmasının en tipik bulgusudur.
Arka çapraz bağ yaralanmalarına diğer bağlar da eşlik edebilir. Bağ koparken kemikten bir
parça da almışsa direk grafide görülür. Çoğu zaman manyetik rezonans görüntüleme ile kesin
tanı konur.

Tedavi
Eğer arka çapraz bağ tek başına zedelenmişse 3. derece olsa bile doğru konservatif
tedaviyle mükemmel sonuçlar elde edilir. Ancak arka çapraz bağ ile birlikte başka bir bağ da
zedelenmişse cerrahi gerekebilir. Darbe anında damar sinir de yaralanmışsa cerrahi
kaçınılmazdır.

Konservatif tedavi:
Tedavi yaralanmanın şiddetine göre belirlenir. Eğer 1. dereceden bir yaralanma varsa
tedavi istirahat-buz-elastik bandaj-yükseğe kaldırma dır. İlk yaralanma ile birlikte ağrı kesici
ve ödem giderici ilaçlar hastayı rahatlatacaktır. Dizdeki şişme ve ödem gittikten sonra eklem
hareketlerini arttırmak ve sonrasında da özellikle quadriseps kasını güçlendirmek gereklidir.

Cerrahi tedavi:
Eğer arka çapraz bağ kemikten bir parça koparmışsa veya aynı zamanda başka bir bağ
yaralanması da varsa cerrahi tedavi gerekir. Arka çapraz bağın ucuca dikilmesi istenen
sonucu vermeyecektir, bu nedenle mutlaka başka bir doku ile arka çapraz bağ yenilenmelidir.

Rehabilitasyon
Rehabilitasyonun ilk amacı eklem hareket açıklığını tam olarak sağlamaktır. Genel
olarak diz çevresi kasların güçlü olması gerekir, quadriseps kasının ise arka çapraz bağ
yetersizliklerinde özel bir yeri vardır. Arka çapraz bağ yaralanmalarında arkaya sarkan tibia
kemiğini quadriseps kası öne doğru çeker.

İyileşme süreci
Tek başına arka çapraz bağ yaralandığında konservatif tedavi ile sahaya dönüş 6 – 12
hafta civarındadır. Cerrahi uygulandığında ise 6 aya kadar uzayabilir.

Önleme
Arka çapraz bağ sorunları travmatiktir, genel yaralanma önleme prensipleri dışında
yapılabilecek bir şey yoktur.

Arka çapraz bağ (AÇB), tibianın femur üstünde aşırı geri gitmesini önler. AÇB zedelenmeleri, Ön çapraz bağ (ÖÇB) zedelenmelerine göre daha az instabiliteye neden olduklarından tanı konulmayabilir. Bununla birlikte eğer AÇB çok ciddi zedelenirse ya da buna ilave olarak diğer diz dokularında zedelenme mevcut ise kişi dizini unstabil hisseder, boşalmalar olur. Zedelenmenin tipine ve şiddetine bağlı olarak diğer dokular AÇB ile birlikte zedelenebilir. Menisküs zedelenmesi, yan bağlarda (İç ve Dış) zedelenme, ÖÇB zedelenmesi ve kıkırdak ve kemikte zedelenme olabilir. AÇB kısmi ya da tam olarak zedelenebilir. Hiçbir zaman kendi kendine iyileşmez.

AÇB değişik yollarla zedelenebilir, fakat en sık olarak tibia kemiğine önden gelen darbe sonrası zedelenir. Bu darbe sonrası tibia, femur üstünden geri gider ve AÇB zedelenir. Dönme zorlamaları ya da yandan gelen darbeler sonrasıda dizin aşırı bükülmesi ya da düz hale gelmesi sonucu AÇB zedelenebilir. AÇB tek başına zedelenince fazla bir bulgu vermeyebilir. Eğer dizde diğer yapılarda da zedelenme mevcut ise ağrılı, şiş ve boşlukta hissedilen, stabil olmayan bir diz hissedilir. AÇB yırtığında dizin öne ve arkaya hareketi çok rahat olur, bir boşalma mevcuttur. Zedelenme anında yapılacak röntgen kontrolü , kırık olup olmadığı yönünden bize fikir verir. MRI bize AÇB yırtığı hakkında detaylı bilgi verir ve klinik muayene bulgularını destekler. Çalışmalarda AÇB zedelenmelerinde erken artrit yani kireçlenme görüldüğü gösterilmiştir.

AÇB zedelenmelerinde tedavi zedelenmenin şiddetine ve diğer ilave zedelenmelerin olup olmamasına bağlı olarak değişir. Öncelikle koltuk değneği, istirahat, bandaj ya da dizlik ve antienflamatuvar ilaçlarla zedelenmiş dizde şişliğin ve ağrının azaltılması amaçlanır. AÇB zedelenmesinden sonra amaç kişinin eski aktivitesini kazanmaktır, yani dizin eski stabilitesi ve fonksiyonlarını kazanmaktır. Diz rehabilitasyon programları ( kuvvet ve esneklik egzersizleri, aerobik kondisyon, propıoseption) ile diz stabilite ve fonksiyonları kazanılmaya çalışılır. Bazı kişilerde cihaz kullanmakla stabiliteye kavuşulabilinir. Bazı kişilerde stabilite sağlamak için cerrahi müdahele gerekebilir. En ideal tedaviye rağmen zedelenmiş diz eski haline dönmeyebilir ve kişi faaliyetlerini değiştirmelidir.

#açb#arkaçaprazbağ#zedelenmesi#artrit#kireçlenme#dizdeboşluk#şiş#kıkırdak

Çapraz bağ kopması genel olarak kişinin hareket kabiliyetini kısıtlamaktadır. Çapraz bağ kopması sporcuların karşı karşıya kalacağı bir durum olmasının yanında sporla uğraşan kişilerin de yaşayabileceği bir durumdur. Çapraz bağ kopması literatürde ciddi sakatlık türleri arasında kabul edilmektedir. Bu nedenle sporcuların korku duyduğu bir konudur. Çünkü pek çok sporcu çapraz bağ kopması yüzünden kariyerinde tehlike yaşamıştır.

Genellikle çapraz bağ kopması spor esnasında aniden dönme ve durma hareketleriyle ortaya çıkan stresin sonucunda oluşmaktadır. Ayrıca dizde ani bir dönme ya da dize darbe alınması da çapraz bağ kopmasına neden olmaktadır. Görüldüğü üzere spor esnasında dikkat edilmediğinde, vücut soğuk haldeyken ya da ani hareketler yüzünden çapraz bağ kopması yaşanabilmektedir. Bu içeriğimizde sizlere çapraz bağ kopması nedir, nasıl anlaşılır, çapraz bağ kopması belirtileri ve tedavisi hakkında ayrıntılı bilgileri bir araya getirdik. İşte çapraz bağ kopması hakkında merak edilenler…

Çapraz Bağ Kopması Nedir?

Çapraz bağ kopması nedir diye merak edenlere ilk olarak bunun dizlerde sıklıkla karşılaşılan önemli bir bağ yaralanması olduğunu söyleyebiliriz. Çapraz bağlar iki çeşittir. Arka ve ön çapraz bağlar olarak iki çeşit bulunmaktadır. Dizlerin arka kısmında bulunan çapraz bağların kopması öne göre çok daha ciddidir. Genellikle de arkadakiler kopma eğilimi göstermektedir. Çünkü ön çapraz bağlar iki kat kalın olduğundan kopması daha zordur. Fakat bu bağlar koptuğunda da kişide geri dönüşü olmayan sakatlıklar ortaya çıkabilmektedir.

Çapraz Bağ Kopması Tedavisi

Çapraz bap kopması tedavisi için yapılabilecek en önemli şey dinlenmektir. Özellikle çapraz bağı kopan diz şişeceği ve ağrıyacağı için dinlenmek bu kısmı rahatlatacaktır. Ağrı ve şişliklere iyi gelecek bir diğer tedavi yöntemi ise buzdur. Buz bağı kopan dize günde birkaç kere koyulabilmektedir. Buzun dizde tutulma süresi ortalama dakikadır. Son olarak çapraz bağı kopan dizin rahatlatıcı bir bandajla sarılması çok faydalıdır. Bütün bunların yapılması dizi ciddi anlamda rahatlatmaktadır.

Çapraz Bağ Kopması Belirtileri

Çapraz bağ kopması belirtileri arasında öne çıkanları sizler için sıraladık;

• Yürümenin zorlaşması ve rahatsız olma,
• Hareket esnasında dizin iç kısmında sesler gelmesi ve uyuşukluk hissiyatı,
• Geçmeyen ağrı yüzünden hareket kabiliyetinin kısıtlanması,
• Dizin gözle görülür derecede şişmesi,
• Hareket alanının kaybedilmesi.

Çapraz Bağ Kopması Nasıl Olur?

Çapraz bağ kopması nasıl olur diye merak edenlere yanlış ve ters davranışlar sonucunda oluşacağını söyleyebiliriz. Örneğin spor esnasında tek ayağın üzerinde sabit ve aniden dönme hareketinin çapraz bağ kopmasına neden olabileceği bilinmektedir. Çoğunlukla spor esnasında ortaya çıkan çapraz bağ kopması kişilerin sıradan yaşamında da yaşanabilmektedir.

Çapraz Bağ Kopması Nasıl Anlaşılır?

Çapraz bağ kopması nasıl anlaşılır diye soranlara ilk olarak aslında kopmanın ardından hareket halinde dizden kopma sesinin gelmesiyle diyebiliriz. Geçmeyen şiddetli bir ağrı hissedilmekte ve bu dizden tüm bacağa yayılmaktadır. Dizdeki şişkinlik ve ödem yüzünden yürümek ve hareket etmek oldukça zorlaşmaktadır.

Çapraz Bağ Yırtığı İyileşir Mi?

Çapraz bağ yırtığı iyileşir mi sorusu akılları kurcalamaktadır. Ancak bu durum yırtığın boyutuna göre değişiklik göstermektedir. Tam yırtıkların kendi kendine iyileşmesi mümkün değildir. Acil şekilde bağın tekrar dikilmesi için ameliyat gerektirmektedir.

Çapraz Bağ Yırtığı Ne Kadar Sürede Geçer?

Çapraz bağ yırtığı ne kadar sürede geçer diye merak edenlere ortalama iyileşme süresinin 12 ay olduğunu söyleyebiliriz.

Arka çapraz bağ diz ekleminde ön çapraz bağın arkasında yer alır. Uyluk kemiği (femur) ile kaval kemiği (tibia) arasında bağlantıyı sağlayan dört ana bağdan birisidir. Diz ekleminde kaval kemiğinin arkaya doğru çok fazla hareket etmesini yani hareket aralığını sınırlandırmaktadır. Çok güçlü olup tam kopma ihtimali düşüktür. En sık yaralanma sebebi yüksek enerjili travma veya trafik kazalarında bükülmüş dize doğrudan darbe alma sonucu meydana gelir. Özellikle araç içinde dizin ön konsola çarması sonucu daha sık meydana gelir. Spor musamakalarında ise bükülmüş dizin üstüne rakip sporcunun düşmesi de sebep olabilir.

Diz Anatomisi

Diz eklemi diz kapağı dışında uyluk (femur) ve kaval (tibia) gibi iki uzun kemikten oluşur. Bu iki uzun kemik ise 4 ana bağ ile diz eklemini oluşturmaktadır;

• İç yan bağ ( Medial Kollateral Ligament)

• Dış yan bağ (Lateral Kollateral Ligament)

• Ön çapraz bağ (Anterior Cruciate Ligament)

• Arka çapraz bağ (Posterior Cruciate Ligament) : Arka çapraz bağ, kuyruk kemiğinin geriye doğru çok fazla hareket etmesini önler. Kişinin serçe parmağı kadar kalın olup güçlüdür ve ön çapraza göre daha az yaralanır.

Kollateral bağlar. Bunlar dizin iç ve dış yanlarında bulunur. Medial kollateral ligament iç tarafta, lateral kollateral ligament ise dış taraftadır. Dizinizin yan hareketlerini kontrol eder ve olağandışı hareketlere karşı dizinizi korurlar.

Çapraz bağlar. Bunlar diz ekleminizin içinde bulunur. Ön çapraz bağ ve arkada bulunan arka çapraz bağ yanyana olup birbirlerini "X" şeklinde çaprazladıkları için çapraz bağ olarak isimlendirilirler. Çapraz bağlar dizinizin ileri ve geriye doğru hareketini kontrol ederler.

Hastalığın Tanımı

Çoğu zaman dizdeki diğer ligament yaralanmalarına göre değerlendirilmeleri daha zordur. Ayrıca dizde kıkırdak, diğer bağlar ve kemik gibi diğer yapılara ait yaralanmalarla birlikte ortaya çıkar. Yaralanmanın şiddetine göre derecelendirilir;

1. Derece Yaralanma; Ligament hafif hasarlıdır. Hafifçe gerilmiştir, ancak diz eklemini stabil tutmak için yeterli güce sahiptir.

2. Derece Yaralanma; Bağın gevşediği ve esnediği durum olup kısmi (parsiyel ) yırtık vardır.

3. Derece Yaralanma; Bağın tam yırtılması olarak adlandırılır. Bağ iki parçaya ayrılmış olup diz eklemi dengesiz yani instabildir.

Sebepleri

Arka çapraz bağın yaralanması birçok şekilde olabilir. Genellikle güçlü bir kuvvet gerektirir.

• Dizin ön tarafına doğrudan bir darbe (örneğin bir araba kazasında bir kontrol paneline vurma ya da sporda bükülmüş bir diz üzerine düşme gibi)

• Bağın çekilmesi veya gerilmesi (aşırı hiperekstansiyon yaralanması)

Klinik Belirtiler

Posterior çapraz bağ yaralanmasının tipik semptomları şunlardır:

• Yaralanmadan hemen sonra ve hızla meydana gelen şişlik ile ağrı

• Dizi sertleştiren şişlik, sıkıntıya neden olabilir

• Yürümede zorluk

• Diz güvensizlik ve çıkma hisleri

Teşhis ve Görüntüleme

Fizik muayenede doktor tarafından, yaralanan dizin tüm yapıları kontrol edilir ve yaralanmamış diz ile karşılaştırılır. Yaralı diziniz büküldüğünde geriye doğru sarkmış gibi görünebilir. Özellikle 90 ° 'lik bir açının ötesine büküldüğünde, geriye doğru çok fazla kayabilir.

Teşhisinizi doğrulamasına yardımcı olabilecek diğer testler röntgen ve manyetik rezonans görüntüleme (MRI) yaptırılmalıdır.

Röntgenler. Posterior çapraz bağa ait yaralanmayı göstermez fakat eşlik eden kemik patolojisini iyi gösterir. Bazen kopma kırığının (avulsiyon kırığı) eşlik edip etmediğini gösterir.

MR. Bu çalışma posterior cruciate ligament gibi yumuşak dokuları çok iyi görüntüler.

Tedavi

seafoodplus.infoi olmayan tedavi

Diz travması sonucu sadece arka çapraz bağınız yaralı ise ameliyatsız tedavi edilebilir. İlk tedavi;

RICE. RICE yöntemi (dinlenme, buz, badajlama ve yükseltme) ile iyileşme hızlandırılabilir.

İmmobilizasyon. Dizin hareket etmesini önlemek için bir destek önerebilir. Dizinizi daha fazla korumak ve bacağınıza ağırlık vermenizi önlemek için koltuk değnekleri kuıllanabilirsiniz.

Fizik Tedavi. Şişlik azaldıkça dikkatli bir fizik rehabilitasyon programı başlatılır. Spesifik egzersizler dizinize fonksiyonunuzu geri getirecek ve bunu destekleyen bacak kaslarını güçlendirecektir. Uyluğunuzun önündeki kasların güçlendirilmesi (kuadriseps) başarılı bir iyileşmede anahtar faktör olarak gösterilmiştir.

seafoodplus.infoi Tedavi

Dizinizde çoklu bağ yaralanması var ise öreneğin; Dizinizde çıkık varsa ve arka çapraz bağ dâhil olmak üzere çoklu bağları yırttıysanız, ameliyat hemen hemen her zaman gereklidir.

Bağın yeniden inşası (rekonstrüksiyon): Bağların primer tamiri yani uç uca dikilmesi genellikle başarısızdır. Bu nedenle yırtılmış arka çapraz bağın yeniden oluşturulması gerekir. Doktorunuz yırtık bağınızı bir doku grefti ile değiştirecektir. Bu greft vücudunuzun başka bir kısmından veya başka bir insan donöründen (kadavra) alınır. Greftin kemiğinize kaynaması ve iyileşme sağlaması birkaç ay sürebilir.

Prosedür. Bir arka çapraz bağın yeniden yapılandırılması için cerrahi küçük insizyonlar kullanılarak bir artroskopi ile yapılır. Artroskopik cerrahi daha az invazivdir. Daha az invaziv tekniklerin yararları arasında ameliyattan daha az ağrı, hastanede geçirilen daha az zaman ve daha hızlı iyileşme süreleri bulunur.

Posterior çapraz bağları onarmak için cerrahi prosedürler gelişmeye devam etmektedir. Daha ileri teknikler, hastaların rehabilitasyondan sonra daha geniş bir faaliyet yelpazesine devam etmelerine yardımcı olur.

Rehabilitasyon

• Tedaviniz ister cerrahi olsun ya da olmasın, rehabilitasyon günlük aktivitelerinize geri dönmeniz için hayati bir rol oynamaktadır.

• Fizik tedavi programı diz gücünü ve hareketini yeniden kazanmanıza yardımcı olacaktır.Eğer ameliyat olduysanız, fizik tedavi işleminizden 1 ile 4 hafta sonra başlayacaktır. Tam iyileşme süresi yaralanmanın şiddeti eşlik eden çoklu bağ yaralanmasının seviyesine göre değişir.

• Ameliyat sonrası işiniz masa başı ise da erken iş başı yapılırken, ağır işlerlerde işbaşı aylar sonra olabilir. am iyileşme genellikle 6 ile 12 ay arasında bir süredir.

• Yavaş bir süreç olmasına rağmen, terapiye olan bağlılığınız, keyif aldığınız tüm aktivitelere dönmede en önemli faktördür.

seafoodplus.info Mutlu Duymuş
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı

Key Words : Arka Çapraz Bag Yırtığı, Futbol, Menisküs Yırtıkları, Ameliyat Şart mı?, Diz Ağrısı