7mm Bobrek Tasi Dusermi

Böbrek Taşı Neden Olur, Nasıl Tedavi Edilmeli?

Böbrekler, basit anlatımıyla vücudumuzdaki zararlı maddelerin atılmasını ve kanın temiz hale gelmesini sağlayan önemli organlardan biridir. Böbreklerde en sık görülen hastalık böbrek taşıdır. Vücudun hayati organlarından biri olan böbrekleri taş oluşumundan korumak için alınabilecek önlemler olduğu gibi, böbrek taşı oluşumunda nasıl bir tedavi uygulanacağı da önemlidir.

Böbrek Taşı Nedir, Neden ve Nasıl Oluşur?

Böbrek taşı, idrarda bulunan kalsiyum ve ürik asit gibi maddelerin kristalleşmesi ve kümeleşmesi sonucu böbrek kanalları içerisinde oluşan taş kütleleridir. Farklı boyutlarda olabilirler, küçük taşlar idrar yoluyla dışarıya atılabilir. Ancak bu taşlar idrar yolunda tıkanmaya da yol açabilir ve bu tıkanma şiddetli böbrek ağrısına neden olabilir.

İdrarda bulunan bazı maddelerin eksik üretilmesi, taş oluşumuna neden olan bazı maddelerin idrardan fazla atılması böbrek taşı oluşumunu hızlandırabilir. Genetik yatkınlık, doğuştan idrar yolları anomalileri, sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları, hiperkalsiüri, sistinüri, hiperokzalüri, hiperürikozüri gibi böbrek hastalıkları, tiroid benzeri metabolizma hastalıkları veya kronik pankreas hastalığı böbrek taşı oluşumuna zemin hazırlayabilir. Bir tür romatizmal hastalık olan gut, vücutta ürik asit oranını artırır ve ürik asit taşlarının sıklıkla oluşmasına neden olur. Ürik asit taşları, kadınlara oranla erkeklerde üç kat daha fazla görülür. Kronik bağırsak iltihabı da, sık sık böbrek taşı oluşmasına neden olan hastalıklardan biridir.

Böbrek Taşı Belirtileri Nelerdir?

Değişik şiddette ağrı, bulantı, kusma, idrardan kan gelmesi en sık görülen bulgulardır.

Böbrek Taşı Tanısı Nasıl Konulur?

Böbrek taşı tanısı koyabilmek için görüntüleme ve laboratuvar tetkikleri kullanılır. Bu yöntemler, röntgen ve bilgisayarlı tomografidir. Röntgen filminde bütün taşların görülmemesi riski vardır, bilgisayarlı tomografi yönteminde ise böbrekteki bütün taşları görüntülemek mümkündür.

Böbrek Taşı Tedavisi Nasıl Yapılmalı?

Böbrek taşı tedavisinde taşın büyüklüğü tedavinin biçimini de etkiler. Genel kabul, 6 mm üstündeki taşların müdahale ile düşürülmesi gerektiği yönündedir.  mm arasındaki taşların bazıları kendiliğinden, bazıları da müdahale ile düşer. 4 mm altındaki taşlar ise kendiliğinden düşmesi beklenir.

Medikal Tedavi: 5 mm’ye kadar olan taşların tedavisinde medikal tedavi tercih edilebilir. Bu büyüklükteki taşların büyük çoğunluğu ağrı kesici, antispazmodik ilaç tedavisi ve bol sıvı alımı ile düşürülebilir. Ancak taşın boyutu büyüdükçe müdahalesiz düşürme olasılığı azalır.

ESWL: Vücut dışından şok dalgaları ile taş kırma tedavisidir.

Perkutan Nefrolitotomi (PNL):  Böbrek içindeki taş 2 cm’den büyük olduğunda veya ESWL ile kırılamadığında uygulanan bir yöntemdir. Genel anestezi altında yapılır. Bel bölgesinde yan taraftan 1 cm’lik kesiden oluşturulan bir yoldan böbreğin içerisine özel bir kamera ile girilir. Endoskopik yani kapalı bir ameliyat yöntemi olan perkütan nefrolitotomi ameliyatında görüntüler endokamera ile bir televizyon ekranına büyütülmüş olarak taşınır. Pnömatik, ultrasonik veya lazer enerjisi ile parçalanan taşlar bir bütün halinde veya kırılarak aynı yoldan dışarı çıkartılır. 

Üretoroskopi (URS):  Üreter kanalı içerisindeki taşlar düşmezse veya ESWL ile kırılamazsa idrar yolundan üreteroskop denilen aletler yardımıyla girilerek tedavi edilebilirler. Üreteroskoplar 2, mm çapında, uzunlukları boyunca bir çalışma kanalı ve görüntüyü sağlayan bir mercek bulunan cihazlardır. Rijid yani sert üreteroskoplar ile dış idrar yolu ve mesane geçilip üreter içine girilerek taşlar Holmium lazer veya pnömatik taş kırıcı ile kırılarak tedavi edilir. Bu üreteroskoplar ile alt ve orta üreterdeki taşlar tedavi edilebilirler. Fleksibl yani kıvrılabilen üreteroskoplar ise uçları çeşitli yönlerde ve açılarda döndürülebildiğinden hem üst üreterdeki, hem de böbrek içinde havuzcuk ve kalis adı verilen ceplerdeki taşların tedavisinde kullanılırlar. Üretereroskopik taş tedavisi sonrası hastalar aynı gün veya bir gün sonra evlerine taburcu edilirler.

Böbrek Taşı Kırma Ameliyatı Riskli mi?

Her ameliyat ve tedavi belirli oranlarda risk içerir. Açık ve kapalı böbrek taşı ameliyatlarının riskleri birbiri ile aynıdır. En sık rastlanan komplikasyon, kanamadır ancak kan takviyesi gerektirecek boyutta bir kanama olması ihtimali %1 ila %10’dur. Bir diğer risk her ameliyatta da olduğu gibi enfeksiyon riskidir. Bu nedenle ameliyat öncesinde idrarda enfeksiyon olup olmadığına bakmak ve ameliyat sırasında önleyici antibiyotik başlamak gerekir.

Böbrek Taşı Tekrarlar mı?

Böbrek taşı tekrarlayabilen bir hastalıktır. Engelleyici önlemler alınmaması ve hayat tarzı değişikliklerine gidilmemesi halinde, böbrek taşlarının çevresel ve genetik faktörler sebebi ile tekrar etme riski oldukça yüksektir. 

Böbrek Taşı Oluşumu Engellenebilir mi?

Böbrek taşı oluşumunu engellemek için bazı önlemlerden bahsedilebilir. Bunların başında bol sıvı tüketmek gelir. Yemekleri daha yavaş yemek ve egzersize ağırlık vermek de uzmanların böbrek taşı oluşumunu önlemek için sıraladığı önlemler arasındadır. Lif içeren besinler ve sebze, meyve tüketmek faydalıdır ancak okzalat bakımından zengin olan ıspanak, kakao, çay yaprakları, ceviz, buğday kepeği gibi besinlerden kaçınmak gerekir. Eğer aşırı kalsiyum almanızı gerektirecek özel bir durum söz konusu değilse, kalsiyum tüketimi de sınırlanmalıdır. Araştırmalarda limon suyunun bazı taşların meydana gelmesini engellediği tespit edilmiştir.  Limonatadaki sitrat böbrek taşına karşı etkili olmaktadır. Bu nedenle sıvı gereksiniminin bir bölümü limonata şeklinde alınabilir. Belirli aralıklarla düzenli sağlık kontrolü ile erken tanı da tüm hastalıklarda olduğu gibi önem taşır.

‘‘Böbrek taşlarının boyutu büyüdükçe kendiliğinden düşme olasılığı azalır’’ diyen Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Haluk Akpınar, ancak küçük boyutlu taşları doğal yoldan ya da ilaç tedavisiyle düşürmenin mümkün olduğunu belirtti.

Nazan DOĞANER HALICI

Yayınlanma: - 01 Şubat Güncellenme:

Böbrek taşı şikayeti olanlar bu problemden kurtulmak için çevrelerinden duydukları ya da internetten buldukları ve mucizevi olduğu ileri sürülen alternatif yöntemlere başvurabiliyor. Ancak ‘‘Bu taşların bir anda yok olmasını veya hızla düşmesini sağlayacak mucizevi bir bitki, karışım  ya da su yoktur'' diyen Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Haluk Akpınar, bu tür ürünlerin fayda yerine zarar getirebileceğine dikkat çekti. Akpınar, böbrek taşlarının mutlaka bir hekim tarafından değerlendirilmesi gerektiğini, küçük taşların doğal yoldan ya da önerilecek ilaçlarla da ameliyatsız düşürebileceğini belirterek, bu konuda şu bilgileri verdi…

Prof. Dr. Haluk Akpınar

ÖNEMLİ BİR SAĞLIK SORUNU

Ülkemizde 10 kişiden birinin taş oluşturduğunu ya da oluşturacağını göz önünde bulundurursak böbrek taşı önemli bir sağlık sorunudur. Dünya'da da son yıl içinde idrar yolu taşı görülme sıklığında belirgin bir artış olduğu bildirilmektedir. Kesin sebebi bilinmese de bu artışın beslenme alışkanlıklarındaki değişikliklere, az sıvı alımına, daha az hareket edilmesine bağlı olduğu düşünülmektedir.

Tedavi yolları nelerdir?

Tedaviye; taşın büyüklüğüne, yerleşim yerine, hatta tomografi ile ölçülen sertlik derecesine göre karar verilir. Başlıca güncel tedavi yöntemleri şunlardır…

MEDİKAL TEDAVİ

Taşın boyutu büyüdükçe kendiliğinden düşme süresi ve müdahalesiz düşürme olasılığı azalır. İdrar yoluna düşmüş 5 mm'ye kadar olan böbrek taşlarının büyük çoğunluğunun ise verilen ağrı kesici ilaç tedavisi ve bol sıvı alımı ile düşürülebilir.

ŞOK DALGALAR

Vücut dışında oluşturulan şok dalgaları taş üzerine odaklanarak taş küçük parçalara bölünür. Daha sonra bu parçaların idrarla atılması beklenir. Bu işlem sonrası taş parçacıklarının dökülmesi günler hatta bazen haftalar sürebilir. Çok ender de olsa üreter kanalında kumlar birikerek dökülmesinde gecikme olabilir ve bu durum ek tedavi gerektirebilir.

ENDOSKOPİK CERRAHİ

Üreteroskoplar mm çapında, uzunlukları boyunca bir çalışma kanalı ve görüntüyü sağlayan bir mercek bulunan cihazlardır. Alt ve orta üreterdeki taşlara yarı bükülebilir üreteroskoplar kullanılarak ulaşılır, lazer ışınları ile kırılarak parçalanırlar. Ardından gerekirse yolu tıkayabilecek taş kırıntıları dışarı çıkarılarak operasyon tamamlanır. Kıvrılabilen üreteroskoplar mm kalınlığında bir kabloya benzer. İçlerinde görüntü ve ışık aktarımını sağlayan sistemler ve mm'lik bir çalışma kanalı vardır. Bu gelişmiş kablonun ucu çeşitli yönlerde ve açılarda döndürülebildiğinden hem üst üreterdeki hem de böbrek içinde havuzcuk ve kaliks adı verilen ceplerdeki taşların tedavisinde kullanılırlar. Üreteroskopik taş tedavisi sonrası hastalar aynı gün veya bir gün sonra evlerine taburcu edilir.

LAPAROSKOPİK AMELİYAT

Genel anestezi altında yapılan ve bel bölgesinde 15 milimetrelik bir kesi ile oluşturulan tünelden böbreğin içerisine girilerek taşlar bir bütün halinde veya kırılarak dışarı alınır. Açık ameliyata göre vücut doku bütünlüğü korunduğu için, daha az ağrı oluyor ve ameliyattan bir gün sonra hasta günlük hayatına dönebiliyor.

THULİUM FİBER LAZER

Taş kırmada kullanılabilecek yeni lazerler konusunda yapılan yoğun araştırmalar sonunda çok sert taşlarda bile etkin kırma sağlayan Thulium Fiber Lazer geliştirildi. Yapılan son klinik çalışmalarda Thulium fiber lazerin, son derece keskin ve hızlı, aynı zamanda suda çok hızla emildiğinden güvenli olduğu saptandı. Thulium fiber lazer ile taşlar, sertliği ne olursa olsun; 2 kat daha hızlı kırılmakta, hatta kırılmanın da ötesinde adeta ufalanmaktadır. Ülkemizde de uygulanan bu yöntem böbrek taşı tedavi seçeneklerinin sıralamasını değiştirmeye başladı.

Dikkat! Tekrarlayabilir

Böbrek taşlarının tekrarlama riski vardır. Dolayısıyla tedavi sonrası sağlıklı bir yaşam tarzı benimsenmeli, Akdeniz tarzı beslenmeye özen gösterilmeli, düzenli su içilmeli, hareketsiz kalınmamalı ve doktor kontrolleri ihmal edilmemelidir.

İŞTE ÖNERİLER

5 mm'nin altındaki taşlar kendiliğinden düşebilir. Bol su ve hareket taşların düşmesine yardımcı olur. Böbrek taşı düşürmenin en kolay yolu bol sıvı tüketimidir. İp atlamak, zıplamak taşın hareketini kolaylaştırıp, düşmesine yardımcı olur. Böbrek taşının düşürülmesi için hayvansal gıda tüketimi ve tuz kullanımı da azaltılmalıdır. Limon suyu yüksek oranda asit içerdiği için düzenli tüketimi böbrek taşlarını düşürmede oldukça etkilidir.

NE ZAMAN AĞRI YAPAR?

Böbrek taşları tıkanıklığa sebep olmuyorsa çoğunlukla bulgu vermez, başka bir sebeple yapılan radyolojik incelemeler sırasında saptanır. Eğer taş büyükse ve böbrek havuzcuğunda tıkanıklığa yol açmışsa ağrı ve enfeksiyona sebep olabilir. Taş hareket edip böbrekle mesane arasındaki kanala girerse idrar akışını tamamen engelleyerek kolik denilen çok şiddetli ağrıya yol açabilir. Ağrı bel bölgesinden başlayarak kasığa doğru yayılır ve hastalarda bulantı, kusma, karın şişliği gibi ek yakınmalara yol açabilir. Taşın idrar yollarını zedelemesine bağlı idrarda kanama görülebilir.

NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Ultrasonografinin ve tomografinin yaygın kullanılması ile herhangi bir yakınmaya yol açmadan tanı konulan taş hastalığı sayısı gün geçtikçe artıyor. Diğer yandan hastalar; bel ağrısı, tekrarlayan idrar yolları iltihabı veya idrarda kanama gibi yakınmalar ile hastaneye başvurur.

Ağrıbel ağrısıbitkiböbrek taşıdoktorDünyaoperasyonSağlık