Şirvan Aşireti

RISVAN ASIRETI’NIN CEMAAT, SAHIS VE YER ADLARI ÜZERINE BIR DEGERLENDIRME Yrd. Doç. Dr. Faruk SÖYLEMEZ Kahramanmaras Sütçü Imam Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü e-posta: [email protected] Özet Risvan Asireti XVI. Yüzyilda Malatya ile Maras arasindaki bölgede yaylayip kislamakta idi. Bu dönemde asirete bagli cemaat sayisi on bes iken, daha sonraki yüzyillarda asiretin büyümesine paralel olarak cemaat sayilari artmis ve bulunduklari bu bölgeden Anadolu’nun degisik yerlerine ve hatta Rumeli’ne kadar yayilarak çesitli köy ve mezralari yurt edinmislerdir. Risvan konar göçer asiretinin cemaat isimleri ve bu cemaatlerin kendi adini verdikleri yerler genellikle Türkçe adlar tasimaktadir. Ayni sekilde adi geçen asiretin sahis adlari da genellikle Türkçe isimlerden olusmaktaydi. Yine Türkçe isimlerin yani sira, Türklerin Islamiyeti kabulüyle birlikte Türk toplumunda yaygin olarak kullanilan ve Türkçelesmis Islamî isimlere de rastlamaktayiz. XVI. Yüzyilda bulunduklari bölgenin Arap ve Fars kültürünün etkisinde kalmis olmasi nedeniyle sahis adlarinda az da olsa Arapça ve Farsça isimler bulunmaktadir. Fakat bu yabanci kültür etkilerine ragmen Risvan Asireti, mensubu oldugu Türk kültür degerlerini korumustur. 1- Giris Anadolu, Türkler tarafindan fethedildikten sonra yogun bir Türk göçüne sahne olmustur.Türkler buraya boy ve asiretler halinde gelerek muhtelif bölgeleri yurt edinmisler ve Selçuklu Devleti yöneticileri de siyasî ve iktisadî hedefleri gözeterek Osmanli Devleti’ni kuran Kayi boyuna mensup asiretin de dahil oldugu Türk boylarini çesitli bölgelere yerlestirmislerdir. Osmanlilar da ayni sekilde kendilerine gelip siginan Türk topluluklarini degisik bölgelere iskan etmislerdir. Böylece Osmanli Devleti’nin kurulus ve gelisme sürecinde de, Anadolu’nun muhtelif yerlerine çesitli Türk oymak ve asiretleri yerlestirilmistir. Bu incelemede Türk topluluklarindan biri olan ve XVI. yüzyilda Malatya ile Maras arasindaki sahada yaylayip kislayan Risvan konar- göçer Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : ( s.) asiretinin cemaatleri, bu cemaatlerin meskûn oldugu yerler ve sahis adlari hakkinda bilgi verilmeye çalisilacaktir. 2- Risvan Asireti XVI. yüzyilda Malatya Sancagi’na bagli Kahta Kazasi1 ile Maras Eyaleti’ne bagli Hisn- i Mansur Kazasi’nda 2 bulunan Risvan Asireti’nin cemaat, sahis ve yer adlarini, bu konunun temel kaynagi olan Tapu Tahrir Defterlerine müracaat ederek ortaya koymak mümkündür. Bu konuda bas vurabilecegimiz baslica üç defter vardir: Bu defterlerin en eskisi Yavuz Sultan Selim dönemine ait olup, Malatya Sancagi’na bagli: Be hesni, Kahta, Gerger ve Hisn- i Mansur kazalarinin mufassal kayitlarini içeren tarihli ve Basbakanlik Osmanli Arsivi’nde 71 numarada kayitli tahrir defteridir. Diger iki defter ise Kanuni Sultan Süleyman zamaninda yazilmis olup yukarida isimleri geçen mufassal defterleri durumundadir. tarihli ve numarali defterle tarihli ve numarali defter, konar- göçer asiretler ve bu asiretlere tâbi cemaatlerle ilgili kayitlari ihtiva etmektedir. 3- Risvan Asireti Ile Ilgili Sahis ve Yer Adlari Risvan Asireti’ne mensup cemaatler, Tahrir Defterleri’nde kaydedildikleri siraya ve cemaat mensuplarinin isimlerine göre söylece siralanabilir: Haci Ömer (Haci Ömerlü) Cemaati3 : Tahrir defterlerinde Risvan cemaatlerinin ilk sirasinda kaydedilen bu cemaat, “Cemaat- i Ahmed veled- i Haci Ömer”4 seklinde yazilmis ve hanelerin bitiminde “Cemaat- i Haci Ömerlü” 5 ifadesiyle zikredilmistir. Yine adi geçen cemaat Kaytanli olarak da belirtilmistir; 6 Hidir (Hizir) Sorani Cemaati; 7 Kellelü Cemaati; 8 Celikânlu Cemaati; 9 Mülûkânlu Cemaati; 10 Mendûbâli (Mendollu) Cemaati; 11 Zerûkânlu Cemaati; 12 Bograsi Cemaati; 13 Rûmiyan Cemaati; 14 Mansur Cemaati; 15 Izdeganlu Cemaati; 16 Mansurgânlu Cemaati; 17 40 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : ( s.) Karlu Cemaati; 18 Risvan Cemaati; 19 Çakallu Cemaati20 Bu kayitlardan anlasildigina göre XVI. yüzyilin ilk yarisinda Risvan Asireti toplam on bes cemaatten olusmakta idi. Dogal olarak sonraki yüzyillarda mevcut cemaatlerin nüfuslarinin artmasiyla birlikte bazi yeni cemaatler ortaya çikmistir. Nitekim daha sonraki yillara ait kayitlarda Risvan Asiretine mensup Bereketli21 , Bektasli 22 , Belikanli, Benamli23 , Cudikanli24 , Dalyanli 25 , Dimiskli 26 , Heycebanlu (Hacabanli) 27 , Hidiranli 28 Hosnisîn29 , Mahyanli 30 , Nasirli 31 Okçuyanli 32 , Sevirli33 , Sinkanli 34 , Seyhbalanli35 , Terziyanli 36 cemaatlerini tespit etmekteyiz. Yukarida belirtilen cemaatlerin yani sira yine Risvan Asireti’nden olan “Hamidlü”37 ve “Hacilar”38 adiyla iki cemaatten bahsedilmekte ve basta Izmir olmak üzere Anadolu ve Rumeli’nin birçok yerlerinde bu cemaatlerin adlarini tasiyan köylerin mevcudiyeti belirtilmektedir. 39 Türkmen asiretlerinin, isimlerini bazen boy beylerinden, bazen de kethüdalarindan veya cemaat ileri gelenlerinden birinin adindan aldiklari tarihî bir gerçektir. Nitekim Halep Türkmenleri arasinda yer alan Inallu boyunun ’de Inal-oglu Hamza Bey idaresinde olmasi boyun, adini ya Hamza Bey’in babasi Inal’dan ya da daha önce yasamis ayni isimli baska bir atasindan, ’da Ramazanlu ulusu arasinda yasayan Ulas boyunun, ismini daha önce boyu idare etmis olan Ulas Bey’den, yine Halep Türkmenleri’ne dahil olan Toktemürlü boyunun, ismini tarihleri arasinda boy-beyi olan Toktemür Bey’den aldigi belirtilmektedir. 40 Diger bazi Türk boy ve asiretleri arasinda görülen bu husus Risvan Asireti’ni olusturan cemaatlerde de görülür. Nitekim Yavuz Sultan Selim devrinde yilinda yapilan tahrirde, Haci Ömer Cemaati’nin hanelerinin ilk sirasinda “Mehmed veled- i Haci Ömer” isminin yer almis olmasi, 41 bu cemaat isminin, Mehmed’in babasi Haci Ömer’den veya ayni adi tasiyan dedelerinden birinden geldigi yolundaki kanaatimizi güçlendirmektedir. Bu zatin mezkur cemaatin “ihtiyari” veya “ileri geleni” oldugunu tahmin etmekteyiz. numarali Tahrir Defterinde Mendol42 , Mansur 43 ve Celikan44 sahis isimlerine rastlamis olmamiz, bize daha önce zikrettigimiz Mendubali (Mendollu), Mansur ve Celikanlu cemaatlerinin de Haci Ömerli cemaati gibi cedlerinden birinin ismini almis olduklarini düsündürmektedir. Yukarida kisaca tanittigimiz 71, ve numarali defterlerde kayitli bulunan Risvan Konar-göçer Asireti cemaatlerine mensup sahis isimlerine baktigimizda, genelde Türkçe isimler oldugunu görmekteyiz. Mesela: Dogan, Okçu, Bayindir, Korkmaz, Köse,Tatar, Mintas, Tuman, Bayram, Mendol, 41 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : ( s.) Kaya, Küplü, Öztemür, Gülek, Basak, Karaca, Kunduz, Banu, Karaman, Mentes, Orhan, Pars, Boga, Sarim, Cengiz, Paralu, Sancar, Ayas, Budak Çoban, Celikan, Sati, Gürol45 vb. gibi. Türkçe adlarin yani sira, Türklerin Islâmiyeti kabulüyle birlikte gerek bey ve hükümdarlar gerekse halk arasinda çok yaygin olarak kullanilmis ve günümüzde dahi kullanmaya devam ettigimiz, bu sebeple de Türkçe isimler olarak degerlendirebilecegimiz: Ömer, Osman, Bekir, Bayezid, Murad, Ali, Fakih, Hasan, Hüseyin, Mehmed, Mahmud, Ahmed, Mustafa, Minnet, Hamza, Abdullah, Seyfeddin, Ilyas,Yusuf, Halil, Recep, Kasim, Pir Bâli, Sinan, Semseddin, Izzeddin46 ve benzeri adlara da çokça rastlamaktayiz. Risvan Asireti mensuplarinin kullandigi ve yukarida örneklerini verdigimiz bu Türkçe isimlerden baska Farsça Iskender adina da sikça rastladigimiz 47 gibi Arapça Ebu Tâlib 48 adina da rastlamaktayiz. Bundan baska Tolunoglu Devleti’nin bir hükümdari olan Hümâraveyh adi, Risvan Asireti’ne ait isimler arasinda Hümaraveh49 seklinde kaydedilmis ilginç isimlerden birisidir. Yine Risvan Asireti mensuplari arasinda yer almasi nedeniyle bize sasirtici gelen isimlerden birisi de; Çerkes’tir 50 . Risvan Asireti’nde adlarin basina gelen sifatlarin da Türkçe oldugu görülmektedir. Bunlardan yaygin olarak kullanilanlar, “Kara” ve “Köse” sifatlaridir. Örnek olarak: Kara Hasan51 , Kara Halil 52 , Kara Bekir 53 , Kara Mehmed 54 , Kara Yusuf 55 , Kara Ali 56 , Kara Ömer 57 , Koç Mehmed, Köse Ömer 58 , Köse Haci59 isimleri sayilabilir. Kara ve köse sifatlarinin yani sira sari sifati da kullanilmistir. Nitekim Risvan mensuplari arasinda Sari Faki60 ve Sari Yusuf61 gibi isimleri tasiyan kimseler vardir. Sahis adlari konusunda dikkatimizi çeken diger bir husus da: Zülkadir, 62 Zeyneddin, 63 Karaca, 64 Halil, Sadaka, 65 Budak 66 ve Sahruh67 gibi Dulkadirli bey ve sehzade isimlerinin, Risvan Asireti’ne mensup sahislar arasinda yaygin olmasidir. Bu hususun, Dulkadirli bölgesinin Osmanli Devleti’ne ilhakindan önce, Risvan konar-göçerlerinin, adi geçen beyligin sinirlari dahilinde yaylayip kislamalarindan, yani bir nevi Dulkadirliler’e tâbi olmalarindan kaynaklanmis olmasi ihtimal dahilindedir. Zira Risvan konar-göçerlerinin meskûn oldugu Kahta ve çevresinin Osmanli fütuhatina kadar Dulkadirlilerin hâkimiyetinde bulundugu68 bilinmektedir. Bu havaliye Türk oymaklarinin iskân edilmesi çok daha önceden baslamis olmakla beraber, 69 XIV. yüzyilin ikinci yarisindan itibaren, Dulkadirlilerin Elbistan çevresinde kuvvet kazanmasindan sonra bölgeye, bu beylige mensup muhtelif Türkmen boy ve oymaklarinin yerlestigi de 70 ifade edilmektedir. Uzun süre Dulkadirli Beyligi’nin yönetimi altinda kaldigi anlasilan Kahta ve çevresinde yerlesmis bulunan Risvan Asireti’nin, mezkûr beyligin sosyo-kültürel yapisindan 42 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : ( s.) etkilenmesinin bir sonucu olarak bazi mensuplarina Dulkadirli yöneticilerinin adlarini koymus olmalari dogaldir. Risvan konar-göçer asiretinin kullandigi adlarla ile ilgili diger bir tespitimiz ise belirli bir dönemde ve az da olsa kisi isimlerinin basina “Sah” sifatinin getirilmis olmasidir. Gerek gerekse tarihli tahrirlerde “Sah”li isimlere rastlanmazken, tarihli tahrir kayitlarinin bulundugu numarali defterde: Sah Veli, 71 Sah Kulu, 72 ve Minnet Sah73 gibi isimlere rastlamaktayiz. Bu degisimde, muhtemelen Safevî Devleti’nin basina geçtikten sonra Sah Ismail’in, Osmanli ülkesinde özellikle de Güney Anadolu’da Türkmen asiretlerini kazanmak amaciyla giristigi faaliyetlerin meydana getirdigi kültürel tahribat etkili olmustur. Risvan Asireti’nde çok az da olsa bu gibi isimlere rastlanmis olmasi, Sah Ismail’in XVI. yüzyilin baslarinda giristigi bu mezhepsel görünümlü siyasî hareketin, Türk toplumunda meydana getirdigi kültürel etkinin yüzeysel olmadigini, sahis adlari ve gündelik yasantiya kadar girdigini göstermektedir. 4- Risvan Asireti’nin Göç Yollari Risvan Asireti’nin cemaat ve sahis adlarini zikrettikten sonra nerelerde ikamet ettiklerini, göç ederken hangi yolu kullandiklarini da belirtmeliyiz. Risvan konar- göçerleri XVI. yüzyilda Kahta ve çevresinde kislamakta, yazlari ise Malatya Sancagi Besni Kazasi Subadra Nahiyesi’ne tâbi Sürgü Karyesi yaylalarinda sürülerini otlatmaktaydilar. Risvan Asireti’nin bahar baslangicinda yaylaya giderken, umumî bir yol üzerinde olan ve büyük bir derbende sahip olan Sürgü yolunu kullandiklari, güz mevsiminde de ayni güzergâhtan kislaklarina geri döndükleri kaydedilmektedir. 74 XVI. yüzyilda Risvan’in yaylak olarak seçtigi bu yerler, günümüze kadar adi geçen asiret tarafindan ayni sekilde kullanilmaktadir. Sürgü’den çikip kuzeyindeki yaylaya dogru gidildikçe ilk konak yeri olarak Göktepe ve Kale gelmektedir. Güneydogusunda Unluyurt, kuzeye dogru ilerledikçe Kaziyurdu, Çatalpinar ve Heftoluk (Yedioluk) bulunmaktadir. Yine ayni yayladaki obalardan biri Asipinar digeri ise Mendol’dur. Zikredilen bu yerler, Sürgü Karyesi ile ayni dönemde Kahta Kazasi’na tâbi Bulam Karyesi75 arasinda kalan yaylalardir. Bugün Malatya’nin Dogansehir ilçesine bagli Sürgü Kasabasi Yaylasi’nda bulunan ve Risvan Asireti’nin eski yaylaklari olan bu yerlerin adlari, buralari adlandiran asiretin o dönemdeki dilleri ve kültürel durumlari hakkinda bir fikir vermektedir. Risvan Asireti mensuplari yazlari bulunduklari bu yerlere bölgenin tabii veya cografi durumuna göre Türkçe adlar vermislerdir. 43 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : ( s.) Risvan Asireti çesitli nedenlerle, zaman içerisinde göçebeligi terk ederek muhtelif bölgelere yerlesmistir. Ancak bu durum, hayvanciliktan daha çok, ziraatla mesgul olan asiret mensuplarinin bütünüyle göçebeligi biraktiklari anlamina gelmemelidir. Zira bunlardan bir kismi baharda yaylaya çikip hayvancilikla mesgul olurken, diger bir kismi da kislaklari olan köy veya mezralarda ziraatla ugrasmistir. Nitekim bir çok Türk topluluklari arasinda bu “yari yaylaci göçebelik” (semi pastoralist nomadizm) 76 yaygin olarak görülmektedir. Malatya Sancagi’nin yilindaki idârî yapilanmasina göre Kahta Kazasi’na bagli olan Kahta, Turus ve Paginik nahiyelerindeki muhtelif köy ve mezralarda Risvan Asireti’nden bazi kimselerin yerlesip, ziraatla ugrastiklarini Tahrir defterlerinden tespit edebiliyoruz. Kahta Nahiyesi, Asker-Baba Karyesi’ne tâbi Kozkenar, Hartut ve Incurlu mezralarinda, 77 ziraat yapildigi, yine Kahta Nahiyesi Tiginkâr Karyesi Korkmaz Mezrasi’nda Risvan taifesinden Hamza Aga’nin degirmen islettigi78 belirtilmektedir. Ayni nahiyeye bagli Karye-i Gün- i Kenar’a tâbi Günez ve Güllük mezralarinda, 79 Samek-Bala Karyesi’ne tâbi Til Mezrasi’nda 80 ve Kahta Kazasi Paginik Nahiyesi’ne bagli Zerni Karyesi’nde Risvan taifesinin yerlesip ziraat ile ugrastiklari81 belirtilmektedir. Yine Turus 82 Nahiyesi’ne bagli Fahreddin Karyesi’ne tâbi Ali Tas, Turali Burcu, Çakal, Gül Bahari, Keferkeros, Akpinar, Vakif, Kuyucak ve Kepirli mezralarinda Risvan Asireti’nden bir grubun yerlesik hayata geçip, ziraatle ugrastiklarini görüyoruz. 83 tarihli tahrirde Risvan konar- göçer taifesinin yaylak ve kislaklarinin Malatya Sancagi dahilinde oldugu yukarida belirtilmisti. 84 Ancak bu sancagin kazalari arasinda yer alan Hisn- i Mansur, tarihindeki idarî yapilanmada önce Elbistan’a sonra da Maras Sancagi’na baglanmistir. Risvan Asireti’nden bazi kimselerin bu kazanin muhtelif köy ve mezralarinda da yerlestiklerini ve ziraatle ugrastiklarini görmekteyiz. 85 Maras Eyaleti’nin tarihli idarî taksimatina göre Risvan Taifesi’nin meskun olduklari ve ziraat yaptiklari yer adlari söyledir: Maras Sancagi’na bagli Hisn-i Mansur Kazasi, Mermer Karyesi’ne tâbi Meshedi ve Kargilyüce mezralari, Köprülü Karyesi’ne tabi Inabluca Mezrasi, Gerani Karyesi, Hoster- i Küçük Karyesi, Güyez Karyesi, Egdir Karyesi, Tasbudak Karyesi, Numan Karyesi. Buralarda kislayip ziraatle ugrastiklari gibi, Iki- Dam Karyesi’ne tâbi Bos Virani Mezrasi’nda da ziraatle ugrasmaktaydilar. 86 Konar-göçer asiret ve cemaatlerin bir kismi, isimlerini boy beyleri veya bir ileri gelenin isminden aldiklari gibi, yurt edindikleri yerlere de kendi 44 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : ( s.) adlarini vermislerdir. Böylece kendi adlarinin da hayatiyet kazanmasini saglamislardir. Bu cümleden olarak: daglara, yaylalara, göllere, irmaklara, geçitlere, küçük arazi parçalarina, köy ve kentlere anlamli isimler vermislerdir. 87 Risvan konar- göçer asireti de, gerek yaylak ve kislaklari olan mekânlara ve gerek yerlesik hayata geçip ziraatle ugrastiklari köy ve mezralara, ya kendi cemaatlerinin ismini vermisler veya mensubu bulunduklari Türk kültüründen bir ad seçmislerdir. Risvan Asireti’nin XVI. yüzyil sonlarindan itibaren meskûn bulunduklari Zülkadriye Eyaleti’nin sinirlari disina çiktiklari ve tarihî süreç içerisinde iskân ve benzeri nedenlerle Anadolu’da, Halep’ten Kastamonu’ya, 88 Antalya’dan Izmir’e; Rumeli’de, Edirne ve Varna’ya 89 kadar olan sahalarda yaylayip kisladiklari belirtilmektedir. Böylece Osmanlilar döneminde çok genis bir sahaya yayilan asirete mensup cemaatler, bulunduklari yerlerde köyler kurarak buralara kendi adlarini vermislerdir. Bunlara birkaç örnek vermek gerekirse, Risvan Asireti’nin Hamidli Cemaati’nin adini tasiyan köylere Malkara 90 , Akçekizanlik 91 , Edirne 92 , Saruhan’da Kirkagaç 93 , Izmir94 ve Kastamonu’da 95 rastlamaktayiz. Hacilar ismini tasiyan köyler, Rumeli’de Edirne 96 ve Varna’da 97 , Anadolu’da Kayseri98 , Izmir’in Bergama’da iki köy99 , Konya , Kirikkale ve Hatay’dan Ordu’ya kadar 22 vilayetimizde bulunmakta ve bu köylerin isimlerini Risvan Asireti’nin Hacilar Cemaati’nden almis olduklari ifade edilmektedir . Bektasli Cemaati’nin adini alan köylere Kayseri ve Hatay’da rastlamaktayiz. Yine Konya’nin Dumanli Köyü de adini, bu asiretin Dumanli Cemaati’nden almis olmalidir. Asiret veya cemaat adi alan köylerin yani sira mahallelere de rastlamak mümkündür. Kayseri’de asiret adi tasiyan mahalleler arasinda Rumyan adiyla bir mahalle zikredilmektedir . Bu mahallenin, ismini Risvan Asireti’nin Rumyanli cemaatinden aldigi kanaatini tasimaktayiz. Cumhuriyet döneminden önce küçük bir köy olan Çelikan, Cumhuriyetten sonra yilina kadar “Çelikan” adiyla Malatya’ya bagli bir bucak merkezi idi. Bugünkü Adiyaman iline bagli bir ilçe merkezi olan Çelikhan, ismini Risvan Asireti’nin yukarida zikrettigimiz Celikanli Cemaati’nden almistir. Yine ayni ilçeye bagli Köseusagi, Samsad Nahiyesi’ne tâbi Köseler Karyesi, Kahta ilçesine bagli Köseler, Besni Çakirhöyük Bucagi’na bagli Kösyanli ve Köseceli köyleri, yine Besni Kazasi Tut Nahiyesi’ne tâbi Köseli Köyü de, isimlerini Risvan Asireti’ne tâbi Köseyân (Köseyânli) Cemaati’nden almislardir. Kahramanmaras’in 45 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : ( s.) Türkoglu Ilçesi’ne bagli Çakalliçullu ve Çakalli Hasanaga, Adiyaman merkez ilçeye bagli Çakal, Besni Merkez Nahiyesine bagli Çakalli köyleri adlarini Risvan’in “Çakalli” Cemaati’nden almis olmalidirlar. Zira bu köylerde halen meskûn bulunan halk adi geçen cemaate mensup olduklarini söylemektedirler. Süphesiz bunun gibi ismini asiretten alan köylerle ilgili örnekleri artirmak mümkündür. 5- Sonuç Sonuç olarak Risvan Asireti’nin XVI.yüzyil baslarinda Kahta ve Hisn-i Mansur çevresinde on bes cemaat gibi kalabalik bir halde bulunmasi, adi geçen asiretin, Osmanlilardan önce bu bölgeye gelip burayi yurt edindigi kanaatini uyandirmaktadir. Adi geçen asiretin, XVI. yüzyildan baslayarak günümüze kadar Türkiye’nin dört bir tarafina yayildigini görmekteyiz. Nitekim Güney, Orta ve Bati Anadolu ile Trakya’da Risvan Asireti’ne mensup cemaat isimlerini tasiyan Hacilar, Hamidli, Bektasli, Çakalli, Köseler gibi köy adlarinin varligi ve günümüzde Malatya, Adiyaman, Gaziantep, Kahramanmaras, Hatay, Ankara (özellikle Haymana’da), Konya gibi bir çok ilimizde, Risvan Asireti mensuplarinin mevcudiyeti, söz konusu asiretin hâlâ yaygin olarak bulundugunu göstermektedir. Risvan Asireti’nin izlerini tasiyan birtakim kültürel unsurlara da rastlanmaktadir. Bu cümleden olarak, adi geçen asiretin XVII. yüzyildan itibaren belli basli yaylaklarindan biri olan Uzunyayla’da, bir mevki adi, hâlâ yörede konup göçen Yörükler ve yerlesik halk tarafindan “Risvan Yurdu” olarak bilinmektedir. Yine, Malatya’nin Arapkir yöresinde günümüze kadar dügün ve senliklerde “Risvan Oyunu” olarak bilinen bir oyun oynanmaktadir. Bütün bunlar göstermektedir ki; Risvan Asireti, tarihî süreç içerisinde kaybolmamis, bir çok Türk asireti gibi varligini günümüze kadar sürdürebilmistir. Risvan konar- göçer asireti, bazi Türk boy ve asiretleri gibi, Arap ve Fars kültürünün etkisinde kalmistir. Söz konusu asiretin yasadigi bölgede Arap kültürünün yayilmasi, idarî ve cografî nedenlere dayanirken, Fars kültürü, daha çok siyasî sebeplerle bölgeye girmistir. Bilindigi üzere Anadolu’nun güneydeki topraklari, Yavuz Sultan Selim’in yilinda fethine kadar, uzun süre Emevî, Abbasî ve son olarak da Memlûklerin hakimiyetinde kalmistir. Bölgenin gerek idarî yönden Arap devletlerine bagliligi gerekse cografî olarak Arap halkinin yasadigi alanlara yakin olmasi, burada yasayan Türk 46 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : ( s.) asiretlerinin ve dolayisiyla Risvan Asireti’nin de Arap kültüründen etkilenmesi sonucunu dogurmustur. Fars kültürünün bölgeye tesiri, özellikle Sah Ismail’in Safevî Devleti’nin basina geçtigi XVI. yüzyil baslarindan itibaren yogunluk kazanmistir. Sah Ismail, Osmanli Devleti bünyesinde bulunan Türkmenlerden taraftar kazanmak amaciyla, Safevî Devleti’nin sinirlarina yakin olan Dogu ve Güney Anadolu bölgesinde yogun olarak yasayan Türk asiretlerine yönelik faaliyetlerde bulunmustur. Böylece bölgede Fars kültürü yayilmis ve öze llikle orada yasayan Türk halkinin dili üzerinde olumsuz etkileri olmustur. Ancak bütün bunlara ragmen anilan bölgede yasayan Risvan Asireti’nin gerek sahis adlarina gerekse yurt edinip yerlestikleri yerlere ve kendi cemaat adlarini verdikleri köy ve mezra adlarina baktigimizda, bunlarin genellikle Türkçe isimler olduklarini görmekteyiz. Bu durum bize adi geçen asiretin meskûn bulundugu bölge itibariyle dis tesirlere maruz kalmasina ragmen mensup oldugu Türk kültür degerlerini kaybetmedigini göstermektedir KAYNAKLAR A- Arsiv Belgeleri 1. Basbakanlik Osmanli Arsivi a) Tapu Tahrir Defterleri, nr. 71, nr. , nr. b) Cevdet Dahiliyye, nr. c) Hatt-i Hümayun, nrE. d) Irade-i Meclis-i Vâlâ, nr. e) Mühimme Defterleri, nr. , nr. 2. Tapu Kadastro Genel Müdürlügü Arsivi Tapu Tahrir Defteri, nr. 3. Adiyaman Ser’iye Sicili, nr. B- Yayinlanmis Defterler Kanunî Devri Malatya Tahrir Defteri (), (funduszeue.info Yinanç, Mesut Elibüyük), Ankara Maras Tahrir Defteri I () , (funduszeue.info Yinanç-Mesut Elibüyük), Ankara 47 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : ( s.) C- Arastirma ve Incelemeler Adiyaman Il Yilligi, Istanbul AKTEPE, M. Münir, “XIV. ve XV. Asirlarda Rumeli’ninTürkler Tarafindan Iskânina Dair”, Türkiyat Mecmuasi X, Istanbul DARKOT, Besim, “Hisn-i Mansur”, Islam Ansiklopedisi, V/I, Istanbul , s. ERÖZ, Mehmet, “Sosyolojik Yönden Türk Yer Adlari”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, S. 12, Subat GÖKBILGIN, M. Tayyib, Rumeli’de Yürükler, Tatarlar ve Evlâd-i Fâtihân, Istanbul GÖKÇEN, Ibrahim, ve Asir Sicillerine Göre Saruhan’da Yürük ve Türkmenler, Istanbul HALACOGLU, Yusuf, “Osmanli Belgelerine göre Türk-Etrâk, Kürd-Ekrâd Kelimeleri Üzerine Bir Degerlendirme”, Belleten, C. LX, S. , Nisan s KALKAN, Emir, “Kayseri’ye Yerlesen Türk Topluluklari” , Türk Dünyasi Arastirmalari, S. 17, Nisan , S KHAZANOV, Anatoly M., Nomads and Outside World (Translated by Julia Crookended), Wisconsin KÜTÜKOGLU, Mübahat S., “XVI. Yüzyil Izmir Kazasinda Cemaat Adi Tasiyan Köyler”, V. Milletlerarasi Tü rkiye Sosyal Ve Iktisat Tarihi Kongresi Tebligler (Istanbul Agustos ), Ankara , s. Maras Il Yilligi MORDTMANN, J.H., “Kahta”, Islâm Ansiklopedisi, VI, Istanbul , s. SUCU, Mustafa, Adiyaman Ili ve Ilçeleri (Yakin Çevre Incelemeleri), Adana SAHIN, Ilhan, “Osmanli Devrinde Konar-Göçer Asiretlerin Isim Almalarina Dair Bazi Mülahazalar”, Istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi, S. 13, Istanbul , s. TASTEMIR, Mehmet XVI. Yüzyilda Adiyaman (Behisni, Hisn-i Mansur, Gerger, Kahta), Sosyal ve Iktisadî Tarihi, Ankara TÜRKAY, Cevdet, Basbakanlik Arsivi Belgelerine Göre Osmanli Imparatorlugu’nda Oymak Asiret ve Cemaatler, Istanbul Türkiye Mülkî Idare Bölümleri Belediyeler Köyler, Ankara YINANÇ, Mükrimin Halil, “Besni”, Islam Ansiklopedisi , II, Istanbul , s. 48 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : ( s.) DIPNOTLAR 1 Tapu Kadastro Genel Müdürlügü Arsivi [TKGMA], Tapu-Tahrir Defteri [TD], nr. , s. 2 Maras Tahrir Defteri I () , (funduszeue.info Yinanç-Mesut Elibüyük), Ankara , s. 3 Basbakanlik Osmanli Arsivi [BOA], Tapu-Tahrir Defteri [TD], nr. 71, s. , TD, nr. , s. , TD, nr. , s. ; Krs. Cevdet Türkay, Basbakanlik Arsivi Belgelerine Göre Osmanli Imparatorlugu’nda Oymak Asiret ve Cemaatler, Istanbul , s. 4 BOA, TD, nr. 71, s. ; TD, nr. , s. 5 BOA, TD, nr. 71, s. 6 BOA, TD, nr. , s. 7 BOA, TD, nr. 71, s. ; TD, nr. , s. ; TD, nr. , s. Hidir (Hizir) Sorani, Mehmet Tastemir (XVI. Yüzyilda Adiyaman (Behisni, Hisn-i Mansur, Gerger, Kahta), Sosyal ve Iktisadî Tarihi, Ankara , s. ). tarafindan “Hizir Sevrani”seklinde okunmustur. Kelimenin her iki sekilde okunmasi mümkün ise de, halen Adiyaman’da “Hidir Sor” adli bir cemaatin var olusu sebebiyle biz, “Hidir Sorani” imlâsinin daha uygun ve daha dogru olacagi kanaatindeyiz. 8 BOA, TD, nr. 71, s. ; TD, nr. , s. 9 BOA, TD, nr. 71, s. ; TD, nr. , s. ; TD, nr. ; Türkay; “Celikânli (Celikanlu)” imlâsi ile kaydetmistir (Bkz: age., asiret adi olarak: s. 67, oymak adi olarak: s. ); Tastemir ise; “Çelikânli” seklinde belirtmistir. (Bkz: age., ). Adiyaman ilimize bagli “Çelikhan” ilçesi bulunmaktadir ve bu ilçemizde Celikanli Cemaati yerlesik olarak yasamaktadir. Ilçe, ismini adi geçen cemaatten almis olmalidir. 10 BOA, TD, nr. 71, s. ; TD, nr. , s. ; TD, nr. , s. 11 BOA, TD, nr. 71, s. ; TD, nr. , s. ; TD, nr. , s. ; Türkay, Mandalli (Mandallu, Mandilli, Mandillü, Mandollu, Mendelli, Mandallü, Mandillü) sekillerinde kaydetmistir. (Bkz: age., s. ). Her ne kadar Malatya havalisinde günümüzde “Mendollu” adiyle bir cemaat mevcut ise de Tahrir Defterlerindeki kayitlarda söz konusu cemaat adinin “ Mendûbali” imlâsiyle yazilmis olmasi nedeniyle, bu kayitlara bagli kalmayi uygun görmekteyiz. 12 BOA, TD, nr. 71, s. ; TD, nr. , s. ; TD, nr. , s. ; Türkay, “Zirokânli (Zirokânlu, Zorikânli, Zoriki) sekillerinde belirtmistir ( age., s. ). 13 BOA, TD, nr. 71, s. ; TD, nr. , s. ; TD, nr. , s. ; Tastemir (age, s. ), “Bograci (Bograsa)” sekillerinde okumustur. Ancak, TD, nr. 71’de cemaat adindaki bu harfin; “sad” veya “cim” olmasi muhtemel ise de, TD, nr. ’te “ sin” ile yazilmistir (bkz. s. ve ). Kanaatimize göre numarali defteri yazan memur, bu cemaatin adini kaydederken, aralarinda ses benzerligi olan “sad” harfi yerine sehven “sin” harfini yazmis olmalidir. Ayni isim, numarali Tahrir Defteri’nde de “Bugrasi” imlâsiyla kaydedilmistir. 14 BOA, TD, nr. 71, s. ; TD, nr. , s. ; Türkay, “Rûmiyanli” olarak Risvan cemaatleri arasinda zikreder (Bkz: age., s. ). 15 BOA, TD, nr. 71, s. ; TD, nr. , s. 16 BOA, TD, nr. , s. 17 BOA, TD, nr. , s. 49 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : ( s.) 18 BOA, TD, nr. , s. 19 BOA, TD, nr. , s. 20 BOA, TD, nr. , s. 21 Türkay, age., s. 22 BOA, Mühimme Defteri [MD], nr. , s. ; MD, nr. , s. 23 Türkay, age., s. 24 BOA, Irade-i Meclis -i Vâlâ [IMV], nr. 25 BOA, Hatt-i Hümâyun [HH], nr. E. 26 Türkay, age., s. 27 BOA, Cevdet Dahiliye [CD], nr. 28 Türkay, age., 29 Türkay, age., s. 30 Türkay, age., s. 31 BOA, IMV, nr. 32 BOA, CD, nr. 33 Türkay, age., s. 34 Türkay, age., s. 35 Türkay, age., s. 36 Türkay, age., s. 37 BOA, HH, nr. E. 38 BOA, IMV, nr. 39 Mübahat S. Kütükoglu, “XVI. Yüzyil Izmir Kazasinda Cemaat Adi Tasiyan Köyler”, V. Milletlerarasi Türkiye Sosyal Ve Iktisat Tarihi Kongresi Tebligler (Istanbul Agustos ), Ankara , s. 40 Ilhan Sahin, “Osmanli Devrinde Konar-Göçer Asiretlerin Isim Almalarina Dair Bazi Mülahazalar”, Istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi, Sayi: 13, Istanbul , s. 41 BOA, TD, nr. 71, s. 42 BOA, TD, nr. , s. 43 Ayni yer. 44 BOA, TD, nr. , s. 45 BOA, TD, nr. 71, s. ; TD, nr. , s. ; TD, nr. , s. 46 BOA, TD, nr. 71, s. ; TD, nr. , s. ; TD, nr. , s. 47 BOA, TD, nr. 71, s. ; TD, nr. , s. ; TD, nr. , s. 48 BOA, TD, nr. , s. 49 BOA, TD, nr. 71, s. , 50 BOA, TD, nr. , s. 51 BOA, TD, nr. 71, s. 52 BOA, TD, nr. 71, s. ; TD, nr. , s. 53 BOA, TD, nr. 71, s. ; TD, nr. , s. 54 BOA, TD, nr. , s. 55 BOA, TD, nr. , s. 56 BOA, TD, nr. , s. 57 BOA, TD, nr. , s. 58 BOA, TD, nr. , s. 59 BOA, TD, nr. 71, s. 50 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : ( s.) 60 BOA, TD, nr. 71, s. 61 BOA, TD, nr. , s. 62 BOA, TD, nr. , s. 63 BOA, TD, nr. 71, s. ; TD, nr. , s. ; TD, nr. , s. 64 BOA, TD, nr. , s. ; TD, nr. , s. , 65 BOA, TD, nr. 71, s. 66 BOA, TD, nr. , s. 67 BOA, TD, nr. 71, s. ; TD, nr. , s. ; TD, nr. , s. 68 funduszeue.infoann, “Kahta”, Islâm Ansiklopedisi [IA], VI, Istanbul , s. 69 Besim Darkot, “Hisn-i Mansur”. IA, V/I, Istanbul , s. 70 Mükrimin Halil Yinanç, “Besni”, IA, II, Istanbul , s. 71 BOA, TD, nr. , s. 72 Ayni Defter, s. 73 Ayni Defter, s. 74 TKGMA, TD, nr. , s. 75 BOA, TD, nr. 71, s. ; TD, nr. , s. 38; TD, nr. , s. ; TKGMA, TD, nr. , s. 76 Anatoly M. Khazanov, Nomads and Outside World (Translated by Julia Crookended), Wisconsin , s. 77 Kanunî Devri Malatya Tahrir Defteri (), (funduszeue.info Yinanç, Mesut Elibüyük), Ankara , s. 78 age., s. 79 age., s 80 age., s. 81 age., s. 82 “Teros” imlâsi için bkz. Kanuni Devri Malatya Tahrir Defteri, s. 7, 83 age., s. 84 “ Ve Risvan taifesinin yaylagi ve kislagi liva-i mezburda olmagla Bkz. Kanuni Devri Malatya Tahrir Defteri, s. 85 Maras Tahrir Defteri I, s. 86 Maras Tahrir Defteri I, s. 87 Mehmet Eröz, “Sosyolojik Yönden Türk Yer Adlari”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, S. 12, Subat , s. 88 Yusuf Halacoglu, “Osmanli Belgelerine göre Türk-Etrâk, Kürd-Ekrâd Kelimeleri Üzerine Bir Degerlendirme”, Belleten, C. LX, S. , Nisan , s. 89 Kütükoglu, agm., s. 90 M. Münir Aktepe, “XIV. ve XV. Asirlarda Rumeli’ninTürkler Tarafindan Iskânina Dair”, Türkiyat Mecmuasi X, Istanbul , s. 91 Aktepe, agm., s. 92 Kütükoglu, agm., s. 93 Ibrahim Gökçen, ve Asir Sicillerine Göre Saruhan’da Yürük ve Türkmenler, Istanbul , s. 94 Kütükoglu, agm., s. 95 Türkiye Mülkî Idare Bölümleri Belediyeler Köyler, Ankara , s. 96 M. Tayyib Gökbilgin, Rumeli’de Yürükler, Tatarlar ve Evlâd-i Fâtihân, Istanbul , s. 51 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayi : 12 Yil : ( s.) 97 Gökbilgin, age., s. 98 Emir Kalkan, “Kayseri’ye Yerlesen Türk Topluluklari”, Türk Dünyasi Arastirmalari, S. 12, Nisan , s. 99 Kütükoglu, agm., s. Türkiye Mülkî Idare Bölümleri Belediyeler Köyler, s. Türkiye Mülkî Idare Bölümleri Belediyeler Köyler, s. Kütükoglu, agm., s. Kalkan, agm., s. Türkiye Mülkî Idare Bölümleri Belediyeler Köyler, s. Türkiye Mülkî Idare Bölümleri Belediyeler Köyler, s. Kalkan, agm., s. Adiyaman Il Yilligi, Istanbul , s. 24; Mustafa Sucu, Adiyaman Ili ve Ilçeleri (Yakin Çevre Incelemeleri), Adana , s Türkiye Mülkî Idare Bölümleri Belediyeler Köyler, s. Türkiye Mülkî Idare Bölümleri Belediyeler Köyler, s. 23; Adiyaman Il Yilligi, s. 24; Sucu, age., s. Adiyaman Seriye Sicili, nr. , s. 1, hk.1 Türkiye Mülkî Idare Bölümleri Belediyeler Köyler, s. Kösyanli’nin yeni adi Akdurak’tir. Her iki köy ismi için bkz: Adiyaman Il Yilligi, s. age., s. Türkay, age., s. Türkiye Mülkî Idare Bölümleri Belediyeler Köyler, s. , Maras Il Yilligi, s. Çakal köyünün yeni adi Yarmakaya’dir. Bkz: Adiyaman Il Yilligi, s. age., s. 52

REŞWAN, REŞİ, REŞIKAN AŞİRETİ

Reşi, reşikan, reşoyan, reşvanan, reşan aynı manaya gelen kelimelerdir. Siyahîler, siyah giyinenler anlamında bu aşirete isim olarak verilmiştir. Gerçekten Reşiler siyah elbise giymeyi çok severler. Hatta bazı Reşi bölgelerinde siyah haricindeki elbiseler çok gülünç kabul edildiği rivayet edilir.
(Reşi, Rışan, Rışi, Rışvan): Rakka, Ruha (Urfa), Halep, Kilis, Azaz (Halep), Diyarbakır, Antep, Erzurum, Mardin, Malatya, Ankara, Kırşehir, Tosya Kazası (Kastamonu Sancağı), Meraş, Adıyaman, Nizip Kazası, Birecik, Siverek Sancağı, Sivas, Bozok Sancakları, Elazığ, Besni yaşarlar.

Reşilerin asıl vatanları, Mazenderan dedikleri dağlık ve geniş bölgedir. Abbasi halifelerinden Harun Reşit döneminde Miladi yılında İslam’ı kabul etmelerinden sonra Anadolu’ya getirilmişlerdir. Çoğu Bizans sınırlarına yerleştirilmişlerdir. Çok geniş ve büyük bir aşirettir. Bazı kaynaklar Reşi'ler ile Dunnai aşiretinin aynı kökenden olduğunu ifade etsede bu konuda net bilgiler mevcut değildir.

Bu aşiretin diğer önemli bir özelliği ise Türkiye’nin doğusundan batısına kadar her yerde kol ve kabilelerinin  çok olmasıdır.

Suriye (Rakka, Halep), Şanlıurfa (Birecik, Siverek), Kilis, Diyarbakır, Gaziantep, Erzurum, Mardin, Malatya, Ankara, Kırşehir, Çorum, Tokat, Kastamonu (Tosya), Kahramanmaraş, Adıyaman, Sivas, Yozgat, Elazığ, Konya, Kırşehir ve Ankara illerinin sınırları içinde daha çok kırsal kesimde yerleşik hayat yaşamaktadırlar. 

İç Anadolu’daki Rişvanlılar bu bölgede Şeyhbızın ve Canbeg aşiretlerinin yanında nüfus itibarıyla en kalabalık grubu oluşturmaktadırlar.

Rişvanlılar buralara Besni, Kâhta (Adıyaman), Nizip, Kilis (Antep), Malatya ve Kahramanmaraş yörelerinden gelmişlerdir. Danimarkalı Seyyah Carsten Niebuhr ’da bölgede bulunduğu zamanda bunların 12 bin çadır olduklarını, Suriye’de kışlayıp Sivas bölgesinde yayladıklarını ifade etmiştir.

Hasan ağa allah'tan sab&#x;r ve bir ç&#x;k&#x;ş yolu dinleyerek  aşiretiyle birlikte  Şirvan konağ&#x;ndan içeriye girer.

Mahmut ağa ise kendi aşiretinin büyüklerine yer gösterirken , adamlar&#x;ndan birinin yan&#x;na gelip,
" Ağam Kozan aşireti geldi,
demesiyle, Mahmut ağa
Kendi aşiretin'den müsade isteyip , konağ&#x;n kap&#x;s&#x;na doğru yürümeye başlar.

Mahmut ağa her ne kadar gelenlerin düşmanlar&#x; olduğunu bilsede ,
Art&#x;k bir karar vermişti . O yüzdende  şan&#x;na yaraş&#x;r
bir şekilde davranmas&#x; gerekiyordu .

Konağ&#x;n&#x;n kap&#x;n&#x;n önüne elen Mahmut ağa
Kozanlar&#x;n aşiret büyükleriyle tek tek görüşüp,
selamlaş&#x;p içeri buyur ettiği s&#x;rada
S&#x;ra Hasan ağa'ya geldiğinde ise
Her ne kadar onun can&#x;n&#x; orac&#x;kta almak istesede
Kendisine vede gerilen sinirlerine hakim olmak zorundayd&#x;.

Hasan ağa ise Şirvan aşiretinin bu kadar kalabal&#x;k olacağ&#x;n&#x; bilmiyordu .

Biranda o kadar çok ağa'y&#x;  görünce içinden.
"Birde Şirvan aşiretinde erkek az diyorlar ,diyede düşünmeden edemedi .

Hasan ağa düşüncelerinden  Mahmut ağan&#x;n sesiyle kendine gelirken,
Afallam&#x;ş bir halde  
Mahmut ağan&#x;n kendisine söylediği cümlelere karş&#x;l&#x;k verir.

&#x;ki ağa da  her ne kadar dostca olmasa da
&#x;ki aşiretin önünde elle tokalaş&#x;p küçük'te  olsa bir ad&#x;m atm&#x;şlard&#x;. 

Mahmut ağa Kozan aşiretinin ağalar&#x;na oturacaklar&#x; yerleri gösterdikten sonra
&#x;ki aşirete dönerek konuşmaya başlar.

"Başta  ağalar hepiniz hoş gelmişsiniz sefalar getirmissiniz .
"Her ne kadar ac&#x;m  büyük olsa'da
Sözü ben ilk önce Kozan ağalar&#x;na vermek isterim.
Anlats&#x;nlar dertlerini bakal&#x;m neymiş , bu kadar önemli
konuşacaklar&#x; şeyler , dediğinde
Art&#x;k davay&#x;da açm&#x;ş bulunmaktad&#x;r.

Saatler geçiyor, ama halende bir sonuca var&#x;lmam&#x;şt&#x;r .

Saatler sonras&#x;nda Şirvan aşiretinin  büyükleri
Berfin'in öldürülmesini karar verince
Kozan aşiretinin büyükleri hemen
Bir bizden birde sizden can kayb&#x; yaşand&#x;ğ&#x;n&#x; öne sürerek
Şirvan aşiretinin büyüklerinin karar&#x;n&#x; sert bir dille geri çevirirler.

Her şekilde kan isteyen
Şirvan aşireti
Kozan aşiretine hiç bir ç&#x;k&#x;ş yolu b&#x;rakmazlarken ,
Kozan ağalar&#x;n&#x;n en büyük vede en  yaşl&#x; olan ağas&#x;
Kaz&#x;m ağan&#x;n söylediğiyle  herkesin kafas&#x; bir anda Ferman ağa'ya döner .

Ferman ağa yaşl&#x; adam&#x;n söyledikleriyle
Ne diyeceğini bilemez bir halde  ağalar&#x;n yüzlerine bakarken
"Ağalar bilirim Kaz&#x;m ağan&#x;n söyledikleri hepinize mant&#x;kl&#x; gelmiş olabilir . Ama benim oğlum böyle bir şeyi öldürseniz kabul etmez
Hele ki ?  Berdeli hiç mi ? Hiç kabul etmez
Hem diyelim ki ?  Biz berdeli kabul ettik .
Peki ! Ya bakal&#x;m. Hasan ağa kabul edecek mi ?demesiyle
Bu seferde ağalar&#x;n hepsinin gözleri Hasan ağa'ya dönmüştü. 

Hasan ağan&#x;n ne cevap vereceğini bekleyen ağalar 
Biranda Şirvan aşiretinin en genç ,en toy ağas&#x; olan
Ahmet ağan&#x;n söz  hakk&#x;  almadan söyledikleriyle, silahlar çekilir .

Ahmet ağa ;"Tamam ağalar berdeli
yapal&#x;m da
Bakal&#x;m k&#x;z gerçekten'de
K&#x;z oğlan  k&#x;z m&#x; ?
Ne belli kad&#x;n olmad&#x;ğ&#x; duyduğumuza göre
Hem Yusuf ağayla konuşuyormuş ,
Hemde Ç&#x;nar ağayla
Nerden bilecez ne olduğunu
Ya iki ağa dan biriyle birlikte olduysa
O zaman ne yapacaz, demesiyle
Hasan ağa başta olmak üzere aşiretin birçok ağas&#x;
Ahmet ağa ve diğer ağalara silahlar&#x;n&#x; çekmiştiler.

Hasan ağa ayakta kendi sağ&#x;nda üçüncü s&#x;rada konuşan Ahmet ağan&#x;n üzerine ani bir hareketle atlay&#x;p,
Yakas&#x;ndan tutup, silah&#x;n&#x; boğaz&#x;n&#x;n alt&#x;na koyduğu s&#x;rada 
Boğuk h&#x;r&#x;lt&#x;l&#x; sesiylede
Dişlerinin aras&#x;ndan t&#x;slayarak  konuşmaya başlar.

" Senin ağz&#x;ndan ç&#x;kan&#x; kulağ&#x;n  duyuyor mu lann it
Bahsettiğin k&#x;z her hangi bir maraban&#x;n k&#x;z&#x; değil !
Sen kim oluyorsun da benim namusumdan
şüpheyle konuşuyorsun
Şimdi kelimeyi şâadet  getir
Ben kimseye  namusuma laf söyletmem ; bilesin , dediğinde
Omzuna dokunan elle kafas&#x;n&#x; çevirip  bakt&#x;ğ&#x;nda
Şirvan aşiretinin ağalar&#x;ndan Seyit  ağan&#x;n eli olduğunu görür .

Seyit ağa, Ahmet ağan&#x;n kötü bir niyetle düşüncelerini dile getirmediğini çok iyi bildiğinden
Hemen olaya el atma ihtiyac&#x; duymuştu. 

"Hasan ağa kimse senin namusuma lâf etmez,
Sen Ahmet ağa'y&#x; yanl&#x;ş anlad&#x;n .
Ortal&#x;ktan duyduklar&#x;na inanarak ortaya öyle bir laf att&#x; işte
Hem biliyorsun
Ahmet ağa yenidir bu aşiret işlerinde ,
Babas&#x;n&#x;n da nas&#x;l adaletli
bir ağa olduğunu sen benden daha iyi bilirsin, diyen Seyit ağa
Içindende insallah olay daha fazla büyümeden kapan&#x;r diyede dua ediyordu.

Hasan ağa, Seyit ağan&#x;n söylediklerini Biraz düşündükten sonra
Ahmet ağan&#x;n yakas&#x;n&#x; iterek  b&#x;rakt&#x;ğ&#x; s&#x;radada 
Seyit ağa ya şu sözleri de söylemeden geçmez. 

"Seyit  ağa madem sizin aşiretten
Bir daha böyle densizlikler yapmamas&#x; için adam edin
Yoksa bir dahakine kimse  elimden alamaz bilesin , diyerek biraz önce kalkt&#x;ğ&#x; yerine geri otururkende
Ferman ağan&#x;n aşiretten söz istemekte olduğunu görür .

Aşiret büyükleri konuşa bilirsin dercesine kafa sallay&#x;nca,
Ferman ağada düşüncelerini dillendirir.

"Ağalar büyüklerim
Bence bu günlük bu kadar konuşma  yeter,
Bana ve ağama biraz müsade edin.
Karar&#x;m&#x;z&#x; verelim  olmazsa yar&#x;n yine  toplan&#x;r konuşuruz.
Siz ağalar&#x;m büyüklerimde dinlenmiş olursunuz, dediğinde
Mahmut ağa ile Hasan ağa başta olmak üzere birçok aşiret ağas&#x;
Ferman ağan&#x;n söylediklerini kabul ederler.