Aygaz Altıntepe

TARHAN ARMAĞANI M. Taner Tarhan’a Sunulan Makaleler Essays in Honour of M. Taner Tarhan AYRIBASIM / OFFPRINT TARHAN ARMAĞANI M. Taner Tarhan’a Sunulan Makaleler Essays in Honour of M. Taner Tarhan Editörler / Editors Oğuz Tekin – Mustafa H. Sayar – Erkan Konyar TARHAN ARMAĞANI M. Taner Tarhan’a Sunulan Makaleler Essays in Honour of M. Taner Tarhan Editörler / Editors Oğuz Tekin – Mustafa H. Sayar – Erkan Konyar ISBN © Ege Yayınları, İstanbul Yayıncı Sertifika No / Publisher Certificate No: Bütün hakları saklıdır. / All rights reserved. Bu kitapta yayımlanan makalelerdeki bilimsel içerik ve etik ile ilgili tüm sorumluluklar yazarlarına aittir. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir. he academic content and ethical responsibility of the articles published here rest upon their authors. Quotations may be made with proper citation. Baskı / Printed by Matsis Matbaa Hizmetleri Sefaköy / İstanbul Tel: 21 11 funduszeue.info Sertifika No / Certificate No: Yapım ve Dağıtım / Production and Distribution Zero Prod. San. Ltd. Şti. Abdullah Sokak, No. 17, Taksim Istanbul - Turkey Tel: +90 () Fax: +90 () funduszeue.info: [email protected] funduszeue.info funduszeue.info İçindekiler / Contents Sunuş VII Kendi Kaleminden Prof. Dr. M. Taner Tarhan IX Haluk Abbasoğlu – Buket Akçay-Güven Perge’den Bir Bütün Olarak Herakles Heykeli 1 Sencan Altınoluk Batı Anadolu’dan İki Tılsımlı Obje: Abrasaks 13 Güven Arsebük Yeni Dünya’da (Amerika Kıtası’nda) Besi Üretiminin Başlangıç Aşamaları 19 Sümer Atasoy Batı Karadeniz Kıyısında Antik Bir Kent Kazısının Öyküsü Filyos – Tios: Kazmalı mı? 23 Can Avcı Sardurihinili Kenti ve Yeni Değerlendirmeler 37 Sait Başaran Edirne-Enez Antik Ainos Kenti Kazıları ve Yılı Çalışmaları 53 Mahmut Bilge Baştürk Urartu Devletinin Kurucuları Üzerine: Labturi ?=? Lutibri, 35 Yıl Sonra, Yeniden 69 Hanifi Biber Muş-Bulanık’ta Demir Çağ Merkezleri 79 Charles Burney Strength and Weakness in the Kingdom of Urartu Rafet Çavuşoğlu – Bilcan Gökce Urartu Krallığı’nda Metal Kazan Kullanımı A. Vedat Çelgin Termessos Teritoryumundan Yeni Bir Adak Yazıtı Özlem Çevik Türkiye Arkeolojisi’nde Öncü Kadınlar Ali Çifçi MÖ İkinci Binyılda Elbistan Ovası ve Çevresi Altan Çilingiroğlu Ayanis Urartu Kalesi İç Aydınlatma İle İlgili Yeni Bulgular VI İçindekiler / Contents Sedef Çokay-Kepçe Pamphylia Bölgesi’nden “Kuzey Suriye” Mortariumları İnci Delemen Perge’den Yeni Bir Isis Başı ve ile Arasında Karşılıklı Katkılar Gürkan Ergin İsyan ve İmparatorluk Aliye Erol-Özdizbay Kalkhedon’da Agon’lar Bekir Eskici – Adil Özme Eski Malatya (Battalgazi) Kalesi Üzerinde Bir Araştırma Bilcan Gökce Urartularda İnsan Biçimli Metal Heykelcikler Mehmet Işıklı Erzurum Yöresine Özgü Özel Bir Buluntu Grubu: Bezemeli Tepsiler Turhan Kaçar İlk Ermeni Tarih Yazıcısı Agathangelos ve Rhipsime’nin Çilesi Mehmet Karaosmanoğlu – Halim Korucu Altıntepe’den Bir Frig Seramiği Erkan Konyar Urartu Kaya Kalıpları: Araba Tekerlekleri Stephan Kroll Notes on the Post-Urartian Horizon at Bastam Mehmet Özdoğan Arkeolojik Kazı Alanlarının Korunarak Topluma Kazandırılması: Çözüm Arayışlarında İstanbul Üniversitesi Arkeoloji Projelerinin Yeri Mehmet Özsait – Nesrin Özsait Bindeos Kenti ve Territoriumu Antonio Sagona Wagons and Carts of the Trans-Caucasus Mustafa H. Sayar Soli-Pompeiopolis ve Kilikia Valisi Titus Vibius Varus (MS ) Hakan Sivas Eskişehir’den İlk Tunç Çağı’na Ait Bir Grup Pişmiş Toprak Figürin ve İdol Figen Şahin − Hamdi Şahin Cato, Varro, Vitruvius ve Columella’da Villa Rustica: Mimari, İşleyiş ve Ürünler Oğuz Tekin Ancient and Ottoman Weights in the Collection of Bursa Museum Davut Yiğitpaşa Samsun İlinde Geç Kalkolitik Çağ’a? Tarihlenen Deliklitepe ve Kürkürün Tepe Höyüğü SUNUŞ İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Eskiçağ Tarihi Anabilim Dalı’nda (eski tâbirle “Kürsüsü’nde”) 40 yılı aşkın bir süre akademik hayatını sürdüren ve yaklaşık beş yıl önce, ’de, yaş haddiyle emekliye ayrılan Prof. Dr. M. Taner Tarhan için hazırlanmış olan elinizdeki kitap, hocamıza öğrencilerinden ve meslekdaşlarından bir “armağandır”. Tarhan, çalışmalarını sadece Doğu Anadolu’ya veya Urartu’ya adamadığı gibi, diğer bölgelere ve konulara da sadece bu pencereden bakmadı. Anadolu tarihi ve kültürünü daha geniş bir perspektifle kucaklayan her yerde ve her alanda yer aldı; en erken çağlardan günümüz meselelerine kadar pek çok konuda yazdı, konferans- lar verdi, raporlar hazırladı. Müzik de her daim hayatının bir parçası oldu; nitekim yıllar önce İstanbul Üniversitesi Marşı için hazırladığı güfte dereceye girdi ve bestelendi. Böylesine çok yönlü ve renkli bir kişiliğe sahip olan M. Taner Tarhan’ın tarih ve arkeolojiyle olan ilişkisi de ister istemez ele aldığı konuya olağanüstü bir titizlikle yaklaşmasına neden oldu. Lisans ve Lisansüstü dersleri büyük bir ilgi ve zevkle dinleniyordu; yetiştirdiği öğrencileri bugün Türkiye’nin çeşitli üniversitelerinde akademik çalışmalarını başarıyla sürdürmektedirler. Nitekim bu armağan kitaba makaleleriyle katkıda bulunanların pek çoğu ya kendisinin öğrencisi olmuştur ya da pek çok şeyi yayınlarından öğrenmişlerdir. Tarhan, akademik çalışmala- rının yanı sıra Üniversite veya Fakülte bünyesinde Asistan Temsilcisi, Fakülte Yönetim Kurulu Üyesi, Anabilim Dalı Başkanı, Senato Üyesi, Dekan Yardımcısı ve Dekan olarak idari görevlerde de bulundu. Kitabı yayına hazırlayan editörler olarak, katkıda bulunan makale sahiplerine müteşekkir olduğumuzu ifade ediyoruz. Kitapta yer alan makaleler Tarihöncesi dönemden Geç Antik Çağa kadar geniş bir zaman dilimine ya- yılan pek çok konuyu içermektedir; coğrafi yoğunluk Anadolu’da olmasına rağmen, zaman zaman uzak bölgelere ilişkin zengin içerikli yazılar da kitabın kapsamındadır. Tarhan Armağanı’nın hazırlık aşamasındaki yardımlarından dolayı öğrencimiz Hale Tümer’e; kitabın yayım- lanması için her türlü desteği sağlayan ve basımını üstlenen Ege Yayınları sahibi ve yöneticisi Ahmet Boratav’a, mizanpaj çalışmaları için de Hülya Tokmak’a en içten teşekkürlerimizi sunarız. Emekli olduktan sonra da tarih, kültür ve arkeolojik içerikli yazılarını kesintisiz sürdüren sevgili hocamıza, nice sağlıklı, mutlu ve esenlik dolu yıllar dileğiyle Editörler O. Tekin, M.H. Sayar, E. Konyar Prof. Dr. M. Taner Tarhan Kendi Kaleminden Prof. Dr. M. Taner Tarhan ’de İstanbul’da doğdu. Ailesinin kökenleri “Evlâd-ı Fatihan”dandır. Babası Mustafa Sâmi bey, Balkan, Çanakkale ve İstiklâl Savaşı gazilerindendir, “Kahramanlık Madalyası” almıştır. Annesi Şerife Muazzez hanımdır. M. Taner Tarhan öğrenimine ’de Bakırköy Kartaltepe İlkokulu’nda başladı, ’da Bakırköy Ortaokulu’nu, ’de Pertevniyal Lisesi’ni bitirdi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Prehistorya ve Klâsik Arkeoloji Bölümü’nde lisans eğitimini tamamladı. Tezli Sertifikası Klâsik Arkeoloji, Yardımcı Sertifikaları, Prehistorya, Eskiçağ Tarihi ve Bizans Sanatı’dır. ’te, Ord. Prof. Dr. Arif Müfid Mansel yönetimindeki “Side Müzesi Antik Taş Heykeltraşiye Ait Eserler Kataloğu”nu Lisans Tezi olarak hazırladı ve ’da mezun oldu. Aynı yıl Eskiçağ Tarihi Kürsüsü’ne Asistan tayin edildi. arasında, Prof. Dr. Afif Erzen yönetimin- deki “Eskiçağ Tarihinde Kimmerler” konulu Doktora Tezi’’nin yanı sıra; Ek Disiplin olarak, Prof. Dr. U. Bahadır Alkım başkanlığındaki Eski Önasya Dilleri ve Kültürleri Bölümü’nün ders ve seminerlerini başarıyla tamamladı. ’de “Pekiyi” dereceyle Ph. D./Dr. ünvanını aldı. “M.Ö. XIII.Yüzyılda Uruatri ve Nairi Konfederasyonları” başlıklı teziyle ’de Doçent oldu. “The Old City of Van and the Van Fortress-Turkey, İstanbul ” başlıklı “Profesörlük Baş Yapıtı” ile ’de Profesör ünvanını aldı (Kültür Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün talebi üzerine ’da ‘UNESCO World Heritage List- Dünya Kültür Mirası’ Aday Projesi olarak hazırlanmıştır). ’de yaş haddinden emekli oldu. Dekanlık görevi sırasında başlattığı İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kazı ve Araştırmalar Toplantısı’nın onikincisi () Prof. Dr. M. Taner Tarhan onuruna ar- mağan edildi. Yurtdışı Çalışmaları: arasında Manchester, New Castle–Upon Tyne, Sheffield ve Londra Üni- versitelerinde, Londra- İngiliz Arkeoloji Enstitüsü Merkezi’nde, British Museum’da çalışmalarda bulundu. Manchester Üniversitesi’nde seri konferanslar verdi. Sheffield’de Uluslararası Kollokyum’a katıldı; ’de Manchester’deki ‘British Association for Near Eastern Archaeology First Annual Meeting’e davet edildi, kon- ferans verdi. Manchester Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nde araştırmalar yaptı; ’de Tel Aviv Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsü’ndeki Uluslararası Sempozyum’da bildiri sundu, çevredeki Demir Çağ örenyerlerini ve kazı alanlarını inceledi; ’de Berlin’de düzenlenen Uluslararası Assyrioloji Kongresi’ne katıldı; ’de Berlin- Arkeoloji Enstitüsü/ Deutsches Archäologisches Institut’un davetlisi olarak, hem enstitü’de hem de Berlin’deki Arkeoloji Müzeleri’nde inceleme ve çalışmalar yaptı. Vatanî Görevini, ’de Ankara-Polatlı’daki Topçu ve Füze Okulu’nda Yedek Subay adayı olarak; ’te ise İstanbul-Samandıra’daki Topçu Alayı 4. Topçu Taburu’nda Topçu Asteğmen olarak ifa etti. Medeni Hâli: ’de Aysel (Özbal) hanım ile evlendi. ’da kızı Ayşegül, ’de de torunu Tarhan dünyaya geldi. X Kendi Kaleminden Prof. Dr. M. Taner Tarhan İdari ve Akademik Görevleri Asistan Temsilcisi (); Fakülte Yönetim Kurulu Üyesi (); Eskiçağ Tarihi Anabilim Dalı Başkanı (); Dekan Yardımcısı (); Senato Üyesi (); Dekan (); Van Bölgesi Tarih ve Arkeoloji Araştırmaları Merkezi Müdürü (); Kültür Bakanlığı İstanbul I no’lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Üyesi () ve Başkanı (). Üyesi Bulunduğu Bilimsel Kurum ve Kuruluşlar İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Tarihi ve Restorasyon Enstitüsü Aslî Üyesi (); Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Aslî Üyesi (); UNESCO- ICOMOS Milletlerarası Anıtlar ve Sitler Konseyi Türkiye Milli Komitesi Üyesi (); Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü - Institum Turcicum Scientiae Antiquitatis Kurucu Üyesi (); Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu, Aslî Üyesi (). Ödüller BASAD Kuruluş Yıldönümü Onur Ödülü ve Madalyonu ( ); TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Trakya (Bakırköy) Büyükkent Bölge Temsilciliği Onur Ödülü (); Türk Tarih Kurumu Kuruluş Yıldönümü Hizmet Madalyası (). Katıldığı Arkeolojik Kazılar Stajyer olarak: Elizabeth Rosenbaum (Alföldi)’nin “Antik Kilikia, Isauria ve Pamphylia Bölgeleri şehir ve nekropollerinde tesbit ve tescil çalışmaları” (); Kenan Erim’in Aydın-Karacasu “Aphrodisias” (); Arif Müfid Mansel’in Antalya “Side”; Afif Erzen’in Van-Çavuştepe “Sardurihinili” Urartu () Kazıları. Ekip Üyesi olarak: Afif Erzen’in Van-Çavuştepe (, ), Edirne-Enez “Ainos” (), Van Kalesi (); Veli Sevin’in Elazığ-İmikuşağı Höyüğü (), Veli Sevin ile Isabella Caneva’nın Mersin-Yumuktepe Höyüğü (); Altan Çilingiroğlu’nun Van-Dilkaya Höyüğü () Kazıları. Arkeolojik Kazı ve Proje Başkanlıkları Van Kalesi ve Eski Van Şehri’nin Tarihî-Millî Park Projesi Başkanı (). Van Kalesi ve Eski Van Şehri Kazıları Başkanı (). Van/Gevaş-Hişet Kalesi, Tarihî Türk Mezarlıkları ve Çevresi Koruma Geliştirme Projesi Başkanı (). Van-Gevaş Tarihî Türk Mezarlıkları Kurtarma Kazısı, Onarım ve Çevre Düzeni Çalışmaları Başkanı (). Mersin-Yumuktepe Arkeoloji Parkı Projesi Müellifi ve Başdanışmanı (). Makaleleri “Coup d’oeil général sur les recherches historiques et archéologiques concernant les Scyhtes”, Cultura Turcica, III/2(), s. “T.T. Rice, The Scythians, London ” (eser tanıtma ve kritik), İst. Ün. Ed. Fak., Tarih Dergisi, XVIII/22 (), s. “İskitlerin Dini İnanç ve Âdetleri”, İst. Ün. Ed. Fak. Tarih Dergisi, 23 (), s. Lev. I-X. “Bozkır Medeniyetlerinin Kısa Kronolojisi”, İst. Ün. Ed. Fak. Tarih Dergisi, 24 (), s. “Türk Topçuluk Tarihinden…”, Topçu Alayı Gazetesi, Samandıra, Sayı 1/15 Kasım , s. ; Sayı 2/15 Ocak , s. 2,8; Sayı 3/15 Mart , s. ; Sayı 4/15 Mayıs , s. “İstanbul Arkeoloji Müzesinde Bulunan Urartu Bronz At-Koşum Parçaları”, İst. Ün. Ed. Fak., Tarih Enstitüsü Dergisi, 6 (), s. , lev. I-VI (Veli Sevin’le birlikte). “Urartu Tapınak Kapıları ile Anıtsal Kaya Nişleri Arasındaki Bağıntı/The Relations Between Urartian Temple Gates and Monumental Rock Niches”, T.T.K. Belleten, XXXIX/ (), s. , lev. I-IX (Veli Sevin’le birlikte). “Van Bölgesinde Urartu Araştırmaları (I): Askerî ve Sivil Mimari’ye ait Yeni Gözlemler”, İst. Ün. Ed. Fak. Anadolu Araştırmaları-Jahrbuch für Kleinasiatiche forschung IV-V (), s. , lev. I-XXI (Veli Sevin’le birlikte). “Van Bölgesinde Urartu Araştırmaları (II): Konut Mimarlığı”, İst. Ün. Ed. Fak. Anadolu Araştırmaları-Jahrbuch für Kleinasiatiche fors- chung, IV-V (), s. , lev. I-II. (Veli Sevin’le birlikte). “Urartu Devleti’nin ‘Kuruluş’ Evresi ve Kurucu Krallardan ‘Lutipri=Lapturi’ Hakkında Yeni Görüşler”, İst. Ün. Ed. Fak. Anadolu Araştırma- ları-Jahrbuch für Kleinasiatiche forschung, VIII () , s. “The Structure of the Urartian State”, İst. Ün. Ed. Fak. Anadolu Araştırmaları-Jahrbuch für Kleinasiatiche forschung, IX (), s. “Diverse Perspectives on the Anatolian Highlands”, A view from the highlands: Archaeological studies in honour of Charles Burney, Ed. A. Sagona (Ancient Near Eastern Studies. Supplement 12) Peeters Press, Belgium , s. “Uç Kale: Çavuştepe-Sardurihinili’nin Gizemli Yapısı ‘Kral Kültü’ Tapınağı”, İst. Ün. Ed. Fak. Anadolu Araştırmaları - Jahrbuch für Kleinasiatiche forschung XVIII/ 2 () İstanbul , s. Kendi Kaleminden Prof. Dr. M. Taner Tarhan XI “Urartu Urnelerindeki ‘Ruh Delikleri’nin Sayısal Gizemi”, Refik Duru’ya Armağan. Studies in Honour of Refik Duru, Ed. G. Umurtak – Ş. Dönmez – A. Yurtsever, Ege Yay., İstanbul , s. “Büyük İskender’den Zülkarneyn’e ‘Sedd-i İskender’den Ergenekon’a”, Prof. Dr. Işın Demirkent Anısına. In Memory of Prof. Dr. Işın Demirkent, Ed. A.Özaydın – F. Başar – E. Altan – B. Küçüksipahioğlu – M. Kesik, Dünya Yay., İstanbul , s. “İstanbul Üzerine Tarihle Sohbet”, Özsait Armağanı: Mehmet ve Nesrin Özsait Onuruna Sunulan Makaleler. Studies Presented to Mehmet and Nesrin Özsait, Ed. H. Şahin – E. Konyar – G. Ergin, Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Yay., Antalya , s. “Sardurihinili - Çavuştepe Fortress”, Colloquia Antiqua-Ancient West and East, Peeters Publishers (baskıda). Bildirileri “Urartu Merkezlerinde Meydana Çıkarılan Kerpiç Mimarinin Korunması ve Onarımı Hakkında Öneriler”, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Tarihi ve Restorasyon Enstitüsü, Tarihi Çevrenin Korunması Semineri Haziran Mimarlık Tarihi ve Restorasyon Enstitüsü Bülteni, Sayı 4, İstanbul , s. “Eskiçağ’da Kimmerler Problemi”, VIII. Türk Tarih Kongresi: Ankara Ekim , Ankara , s. “Müze ve İnsan”, Kültür ve Turizm Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü I. Türkiye Müzeciler Kongresi: Atatürk Kültür Merkezi, İstanbul (Uluslararası ve Türk çizerlerin eserleriyle birlikte 4 karikatürü de sergilendi. Bkz. Edebî ve Sanatsal Çalışmaları: Önder Bilgi Armağan Kitabı). “Eski Anadolu Tarihinde Kimmerler”, Kültür ve Turizm Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü Anadolu Medeniyetleri Sempozyumu - funduszeue.infoştırma Sonuçları Toplantısı: İstanbul Mayıs , Ankara , s. , lev. “Urartu’nun Arkaik Çağı ve Problemleri”, I. Uluslararası Anadolu Demir Çağları Sempozyumu - Ist. International Anatolian Iron Ages Symposium: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İzmir Nisan “Urartu Devleti’nin Yapısal Karakteri”, IX. Türk Tarih Kongresi: Ankara Eylül , Ankara , s. “Ön Asya’da İskit Egemenliği”, X. Türk Tarihi Kongresi: Ankara Eylül “Van Kalesi Analı-Kız Kutsal Alanı”, II. Uluslararası Anadolu Demir Çağları Sempozyumu - IInd International Anatolian Iron Ages Symposium: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi ve Ankara-İngiliz Arkeoloji Enstitüsü, İzmir Mayıs “Van Citadel: Ancient Tushpa”, British Association for Near Eastern Archaeology First Annual Meeting. Special theme: Urartu, Manchester, December Türkiye’de Eski Eser Kaçakçılığı, Tahribatı ve Korunması Sempozyumu: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, (katılımcı-konuşmacı). “Van Kalesi ve Eski Van Şehri Kazıları ”, Ord. Prof. Dr. Arif Müfid Mansel’in Ölüm Yıldönümü Anısına İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yılı Arkeolojik Kazı ve Araştırmalar Sempozyumu: Nisan “Tuşpa: Bir Demir Çağ Başkentinin Anatomisi-Tushpa The Anatomy of an IA Capital”, Ege Üniversitesi III. Uluslararası Anadolu Demir Çağları Sempozyumu - IIIrd International Anatolian Iron Ages Symposium: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi ve Ankara- İngiliz Arkeoloji Enstitüsü ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Van Bölgesi Tarih ve Arkeoloji Araştırma Merkezi, Van “Urartu’nun Tuşpa’sından Türk Van’a: Bir Başkentin Öyküsü”, XI. Türk Tarih Kongresi, Türk Tarih Kurumu, Ankara Eski Eser Kaçakçılığının Önlenmesinde Müzayedeler, Koleksiyonculuk ve Yasalar Sempozyumu: Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul (konuşmacı). “Recent Researches at the Urartian Capital Tushpa”, Iron Ages Symposium: Eastern Anatolian, Syria and Israel. Spheres of Contact among Ethno-Political Entities: Institute of Archaeology, Tel Aviv University, April 9 “Recent Researches at the Urartian Capital Tushpa”, Tel Aviv: Journal of the Institute of Archaeology, Tel Aviv University, 21/1(), s. “Tarih Yazımında Arkeolojinin Önemi”, Türk Dünyası Tarih Araştırmaları Kongresi: Türk Tarih Kurumu, Ankara Tarih Yazımında Arkeolojinin Önemi, Arkeoloji ve Sanat Yay. İstanbul İstanbul Suriçi Bölgesinin Sit İlânı ile ilgili Sorunlar: Brifing, İstanbul Yıldız Teknik Üniversitesi, (konuşmacı). HABITAT II Sergi Projesi: ‘Urartu Yerleşmeleri ve Konut Mimarlığı’, Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme-Dünya Kenti İstanbul Sergisi Haziran-Temmuz için hazırlandı (27 levhada plân, rekonstrüksüyon ve fotoğraf). HABİTAT: II. Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Uluslararası Sempozyumu, Çağlar Boyunca Anadolu’da Konut ve Yerleşme- IInd United Nations Human Settlements International Sypmposium on Housing and Settlements in Anatolia Through the Ages: Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü- Institutum Turcicum Scientiae Antiquitatis, İstanbul Teknik Üniversitesi- Gümüşsuyu, İstanbul (konuşmacı). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Kültür Meselelerimiz Sempozyumu: İzmir (katılımcı). Tarihi Çevrenin Korunmasında Koruma Kurullarının Rolü Forumu: İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, (konuşmacı). XII Kendi Kaleminden Prof. Dr. M. Taner Tarhan “Herodotos’ta Oğuz Kağan Destanı”, X. Millî Türkoloji Kongresi: İstanbul Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul “Herodotos’ta Oğuz Kağan Destanı”, VII. Milletlerarası Türkoloji Kongresi: İstanbul Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Askeri Müze-Harbiye İstanbul, II. Milletlerarası Göktürk Anıt ve Yazıtlar Kollegyumu: İstanbul Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul, (Konuşma: Orhon Anıtlarını ve Yakın Çevresini Koruma-Teşhir Amaçlı, Geleneksel Türk Çadırı Tasarım ve Donanımlı Müze Taslak Projesi’nin tanıtımı). “Tartışma: Ermeni Meselesindeki Kimi Yanlışlar ve Tarihî-Arkeolojik Gerçekler”, İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Uluslararası Türk- Ermeni İlişkileri Sempozyumu: Mayıs İstanbul. Bildiriler, İstanbul Üniversitesi Yay., İstanbul , s. (tartışma’da sunuldu). “Eski Türkler’de Mumyalama Geleneği”, XIV. Türk Tarih Kongresi: Türk Tarih Kurumu-Ankara Kültür Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kültür Varlıklarının Korunmasında Örgütlenme ve Mevzuatla ilgili Ulusal Stratejilerin Belirlenmesi Toplantısı: The Marmara Oteli-İstanbul (UNESCO-ICOMOS Türkiye Milli Komitesi Üyesi olarak katılımcı-konuşmacı). “Disiplinlerarası Şehir Çalışmaları İçin Birkaç Söz”, Disiplinlerarası Şehir Çalışmaları Sempozyumu: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakül- tesi Sosyoloji Araştırma Merkezi Mayıs Bildiriler. Sosyoloji Dergisi, 3. Dizi Sayı, İstanbul, , s. “Tuşpa’da Med ve Akhaimenid Dönemleri”, The Achaemenid Impact on Local Populations and Cultures in Anatolia (6th-4th Centuries B.C.). International Workshop: (Bkz. ‘Van Kalesi ve Eski Van Şehrine İlişkin Makaleleri’ başlığı altında: “Median and Achaemenid Periods at Tuspa”). “A Third Temple at Çavuştepe-Sardurihinili?: Uç Kale”, Anatolian Iron Ages 6: The Proceedings of the Sixth International Anato- lian Iron Ages Symposium held at Eskişehir August Ege University Faculty of Art-Anadolu University. Eds. A. Çilingiroğlu – funduszeue.info (Ancient Near Eastern Studies Supplement 20) Peeters Leuven-Paris-Dudley, MA., Belgium , s. “Geçmişten Günümüze Bakırköy’ün Kimlikleri (Panel’de)”, Kıyı Sempozyumu: Ekim İstanbul, Mimarlar Odası İstanbul Büyük- kent Şubesi, Trakya (Bakırköy) Büyükkent Bölge Temsilciliği, İstanbul , s. “Eski Anadolu’dan Kimi Satırbaşları”, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Kurumu Türk Tarih Kurumu XV. Türk Tarih Kongresi, Ankara Eylül Kongreye Sunulan Bildiriler. I. Cilt: Eski Anadolu Uygarlıkları, TTK Yay. Ankara , s. Van Kalesi ve Eski Van Şehrine İlişkin Makaleleri “Van Kalesi’nin ve Eski Van Şehri’nin Tarihî-Millî Park Projesi Üzerine Ön Çalışmalar”, Kültür ve Turizm Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü VI. Kazı ve Araştırma Sempozyumu- II. Araştırma Sonuçları Toplantısı: İzmir Nisan , Ankara , s. “Van Kalesi’nin ve Eski Van Şehri’nin Tarihî-Millî Park Projesi Üzerine Ön Çalışmalar (I): Anıt Yapılar”, Kültür ve Turizm Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü VII. Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu - III. Araştırma Sonuçları Toplantısı: Ankara Mayıs , Ankara , s. The Old City of Van and Van Fortress-Turkey, İstanbul (This Candidate Project prepared for UNESCO “World Heritage List” required by Directorate General of Antiquities and Museums of the Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Turkey. 47 pla- tes). 1 Ottoman Miniature (17th Century); Gravures (2: 17th and 18th Century; 3: ; pho- tograps (4: Ottoman Palace Albums 19th Century aerial ); plans and sections (1: ); Plan1: Archaeological site areas-Plan 2: plan at The Old City of Van and the Van Fortress ()-Plan 3: Situation Plan Urartian Monumental Royal Buildings, Ottoman Mosques and the others, 1st, 2nd, 3rd grade archeaological site areas, 2nd grade natural site area (); Table: Registrated Areas (). “Recent Archaeological Research in Turkey: Van Castle and Old City”, Anatolian Studies, XXXVIII (), s. “Van Kalesi ve Eski Van Şehri Kazıları, ”, Kültür Bakanlığı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Başkanlığı - X. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu - X. Kazı Sonuçları Toplantısı: Ankara Mayıs , I, Ankara s. “Van Kalesi ve Eski Van Şehri Kazıları ”, Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü-XI. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu- XI. Kazı Sonuçları Toplantısı: Antalya Mayıs , I. Ankara , s. (Veli Sevin’le birlikte). “Van Kalesi ve Eski Van Şehri Kazıları, ”, T.T.K. Höyük, I. () , s. , 3 lev. (Veli Sevin’le birlikte). “Van Kalesi ve Eski Van Şehri Kazıları ”, Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü- XII. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu- XII. Kazı Sonuçları Toplantısı: Ankara 28 Mayıs-1 Haziran , II, Ankara , s. (Veli Sevin’le birlikte). “Van Kalesi ve Eski Van Şehri Kazıları Yılı Çalışmaları”, T.T.K. Belleten, LVII/ (), , s. , Res. (Veli Sevin’le birlikte). “Van Kalesi ve Eski Van Şehri Kazıları ”, Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü - XIV. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu - XIV. Kazı Sonuçları Toplantısı: Ankara Mayıs , I, Ankara , s. (Veli Sevin’le birlikte). Kendi Kaleminden Prof. Dr. M. Taner Tarhan XIII “An Urartian Intramural ‘Pithos Burial’ from the Mound of Van Kalesi”, Istanbuler Mitteilungen: Peter Neve Festschrift, 43 (), s. “Recent Researchers at the Urartian Capital Tushpa” (Iron Ages Symposium on Eastern Anatolia, Institute of Archaeology, Tel Aviv Univer- sity, April ) Tel Aviv: Journal of the Institute of Archaeology of Tel Aviv University, Volume 21, Number I, , s. “Tuşpa-Van Kalesi: Demir Çağı’ın Gizemli Başkentinde Yapılan Araştırmalar ve Kazılar”, Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi, Ed. O. Belli, Ankara , s. “Tushpa-Van Fortress: Research and Excavations at the Mysterious Iron Ages Capital”, İstanbul University’s Contributions to Archaeology in Turkey (), Ed. O. Belli, İstanbul , s. “Urartu Başkenti Tuşpa: Van Kalesi-The Urartu Capital Tushpa: Van Citadel”, Urartu: Savaş ve Estetik-Urartu: War and Aesthetics, Ed. O. Belli, Yapı Kredi Yay., İstanbul , s. “Tuşpa-Van Kalesi: Demir Çağın Gizemli Başkenti”, Arkeo Atlas, Sayı 4, İstanbul , s. “Tuşpa Sitadelindeki Assurca Yazıtlı Adak Nişinde Yeni Bulgular”, Belkıs Dinçol ve Ali Dinçol’a Armağan. Vita. Festschrift in Honor of Belkıs Dinçol and Ali Dinçol, Ed. M. Alpaslan, M. Doğan-Alpaslan, H. Peker, Ege Yay., İstanbul , s. “Median and Achaemenid Periods at Tuspa”, The Achaemenid Impact on Local Populations and Cultures in Anatolia (Sixth-Fourth Cen- turies B.C.) Papers presented at the International Workshop: İstanbul May , Eds., İ. Delemen – O Casabonne, Ş. Karagöz, O. Tekin, Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü, İstanbul , s. “Urartu Krallığı’nın Başkenti Tuşpa”, Aktüel Arkeoloji Dergisi (Anadolu Başkentleri Özel Sayısı), , Sayı 21, s. “Gizemli Başkent Tuşpa-Van Kalesi”, Ed. N. Karul, Arkeo Atlas. Tarihöncesinden Demir Çağına Anadolu’nun Arkeoloji Atlası, No. /1, s. “Başkent Tuşpa-The Capital City Tushpa”, Urartu: Doğu’da Değişim-Transformation in the East, Ed. K. Köroğlu – E. Konyar, Yapı Kredi Yay., İstanbul , s. Van Kalesi. Van Kayalığı Üzerindeki Kartal Yuvası: Başkent Tuşpa, Aygaz Dünyası Ek/Sonbahar , İstanbul. “The Capital City of Tushpa-Van Fortress. Archaeology and History of Urartu (Biainili)”, Colloquia Antiqua-Ancient West and East, Peeters Publishers (baskıda). Van-Gevaş Tarihî Türk Mezarlığı'na İlişkin Makaleleri “Van-Gevaş Tarihî Türk Mezarlığı Kurtarma Kazısı, Onarım ve Çevre Düzeni Çalışmaları ”, Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü - XI. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu - VII. Araştırma Sonuçları Toplantısı: Antalya Mayıs , Ankara , s. (Veli Sevin – M. Beşir Aşan’la birlikte). “Van-Gevaş Tarihî Türk Mezarlığı Kurtarma Kazısı, Onarım ve Çevre Düzeni Çalışmaları ”, Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü - XII. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu - VIII. Araştırma Sonuçları Toplantısı: Ankara 28 Mayıs-1Haziran , II Ankara , s. (Veli Sevin – M. Beşir Aşan’la birlikte). “Van-Gevaş Tarihî Türk Mezarlığı Kurtarma Kazısı, Onarım ve Çevre Düzeni Çalışmaları”, Anadolu’da Türk Mührü Ahlat, Ahlat Kültür Vakfı Yay., Ankara , s. (Veli Sevin – M. Beşir Aşan’la birlikte). “Van-Gevaş Tarihî Türk Mezarlıkları Kurtarma Kazısı, Onarım ve Çevre Düzeni Çalışmaları”, Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi, Ed. O. Belli, Ankara s. “Van/Gevaş Historical Turkish Cemetery Rescue Excavation, Restoration and Environmental Arrangement”, İstanbul University’s Contributions to Archaeology in Turkey (), Ed. O. Belli, İstanbul, , s. Mersin-Yumuktepe Höyüğü'ne İlişkin Makaleleri “Mersin’de Yeni Bir Misyon Doğuyor: Yumuktepe Arkeoloji Parkı Projesi”, Mersin- Mozaik, Sayı18, Eylül , s. , “Yumuktepe’nin Karar Günü”, Mersin-Mozaik, Sayı 21, Aralık , s. “Yumuktepe Arkeoloji Parkı Projesi”, İçel’de Kültür: İçel Kültür Müdürlüğü Bülteni, Sayı 2, Ocak , s. “Yumuktepe Arkeoloji Parkı Projesi”, Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi, Ed. O. Belli, Ankara , s. “Mersin-Yumuktepe Archaeology Park Project”, İstanbul University’s Contributions to Archaeology in Turkey (), Ed. O. Belli, İstanbul , s. İstanbul Raporu İstanbul Raporu: I. İlgili Seçkin Yayınlar - T.C. Kültür Bakanlığı İstanbul I no’lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Üyesi () ve Başkanı () olarak görev yaptığı döneme ait Belgeler ve Notlar; II. Koruma Bilinci, Eğitim ve Kültür; III.-V. Telâfisi Mümkün Olmayan Tarihî Alanlar ve Binalar: Örnek-A. Okmeydanı, Örnek-B. Sü- leymaniye Evleri, Kamu Hizmetindeki Tarihi Anıtsal Binalar: Örnek-C Eski Harbiye Nezareti-İstanbul Üniversitesi Merkez Binası; VI. Temel Yaklaşımlar: A. Koruma Kurulları: 1. Sit Kararının Alınması-Tarihî Yarımada (Suriçi) Bölgesi XIV Kendi Kaleminden Prof. Dr. M. Taner Tarhan gün ve sayılı karar ile “Tarihî ve Kentsel Sit”, “Kentsel ve Arkeolojik Sit”, “1. Derece Arkeolojik Sit” alanları olarak be- lirlendi ve ilân edildi. 2. “Belgeleme Birimi” kuruldu, 3. Tarihî Yarımada Sit Alanı Geçiş Dönemi Yapılanma Koşulları saptandı, B. Belediyeler. (9. Cumhurbaşkanı Sayın Süleyman Demirel’in tâlimatlarıyla, tarihî eserlerin incelenmeleri ve denetlenmeleri ile ilgili olarak Devlet Denetleme Kurulu’nun çalışmalarına temel ve kaynak oluşturmak üzere hazırlanan, eserlerin durumları ve sorunların çözümü için önerileri kapsayan bu rapor, Cumhurbaşkanlığı Yüksek Makamına iletilmek üzere, ’da Türk Tarih Kurumu Başkanlığı’na sunuldu. “İstanbul Raporu’mdan Satır Başları”, Archaeological Essays in Honour of Homo amatus: Güven Arsebük İçin Armağan Yazılar, Ed. M. Özbaşaran – O. Tanındı – A. Boratav, Ege Yay. İstanbul , s. Ansiklopedilerdeki Yazıları Meydan Larousse Ansiklopedisi’nde arasında yazar ve bilimsel denetmen olarak çalışmalarda bulundu. “Edebiyat Fakültesi: İstanbul’da kurulan benzerleri arasında Türkiye’nin ilk ve en büyük fakültesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklope- disi, Cilt 10, İstanbul , s. (Ö. Faruk Akün’le birlikte). “Anadolu’da Kimmer Sanatı”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi”, Cilt 2, İstanbul , s. “Ön Asya Dünyasında İlk Türkler: Kimmerler ve İskitler”, Türkler Ansiklopedisi, Cilt I, Yeni Türkiye Yay., Ankara , s. “M. Taner Tarhan”, Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi, Cilt 11/1, Elvan Yay. Ankara , s. Lise Tarih Kitapları Lise İçin Tarih I, Altın Kitaplar Yay. İstanbul (Erdoğan Merçil, Zerrin Günal’la birlikte). Lise İçin Tarih I: Ders Geçme ve Kredili Sisteme Göre, Altın Kitaplar Yay. İstanbul (Erdoğan Merçil – Zerrin Günal, Büte Merçil’le birlikte). Söyleşiler “Doç.Dr. M. Taner Tarhan ve Çavuştepe Kazıları’nda 22 Yıl”, Sanat Olayı, Sayı 60, Mayıs , s. (C. Garan’la). “Van Kalesi ve Eski Van Şehri’nin Tarihî-Millî Park Projesi ve M. Taner Tarhan’ın Bu Konudaki Düşünceleri”, Arkeoloji ve Sanat, Sayı (), s. (N. Başgelen’le). “Yumuktepe Kurtarma Kazısı Başladı: Mersin’in 8 Bin Yıllık Sırrı Çözülüyor…”, Büyük Şehir Mersin, Yıl 2, Sayı 44, Eylül , s. 2 (N. Ergenekon’la). “Yumuktepe Ne Olacak?” Mersin-Mozaik, Sayı 20, Kasım , s. (Veli Sevin birlikte – A. G. Özkan’la). “Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. M. Taner Tarhan: Devlet Üniversitelerinin içi oyuluyor”, Hergele Meydanı, Haziran , s. “Prof. Dr. M. Taner Tarhan ile Eski Anadolu’dan Çeşitlemeler: Tarihçinin Mutfağı – Ç. Demir’le Söyleşi”, Toplumsal Tarih, Sayı , Mart , s. “Çok Yönlü Bir Bilim Adamı: Bakırköy’lü Prof. Dr. funduszeue.info Tarhan”, Bakırköy Life. Aylık Yaşam ve Kültür Dergisi, Ocak , 5. Sayı, Yılbaşı Özel Sayısı, s. (Ed. D. Dilber’le). Konferanslar “Cimmerian Problem in Ancient History”, University of Manchester Department of Archaeology (series conferences). “Kimmer ve İskit Problemlerinin Ana Hatları”, Müzeciler Derneği-İstanbul Arkeoloji Müzeleri: “Urartu Devletinin Yapısal Karakteri”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırmaları Enstitüsü Tartışmalı Bilimsel Tarih Konferansları: “Urartu Tarihinin Bazı Ana Problemleri”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Atatürk’ün Doğum Yıldönümü Kutlama Çalışmala- rı-Tarih Araştırmaları Enstitüsü Tartışmalı Tarih Konferansları: “İskitler’de Din”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü, Konferans-Seminer “Eski Van Şehri ve Tarihî- Millî Park Projesi”, İtalyan Kültür Merkezi-İstanbul: “Urartu: Dağların Uygarlığı”, Antalya Arkeoloji Müzesi, “Yumuktepe Arkeoloji Parkı Projesi”, İçel Rotary Kulübü. Mersin-Hilton, “Yumuktepe Arkeoloji Parkı Projesi”, Toros Rotary Kulübü. Mersin-Hilton, “Arkeolojik Kültür Mirasımız”, Beşiktaş Lions Kulübü. Pera Palas İstanbul “Van ve Çevresinin Tarih Açısından Önemi”, Van’ın Kurtuluş Yıldönümü Kutlama Etkinliği. Türk Tarih Kurumu - Van Valiliği - Yüzüncü Yıl Üniversitesi - Van Belediye Başkanlığı: Van Kültür Merkezi Kendi Kaleminden Prof. Dr. M. Taner Tarhan XV “Prof. Dr. Afif Erzen ve Araştırma Merkezinin Kuruluşu”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Van Bölgesi Tarih ve Arkeoloji Merkezi - Van. Üniversitelerarası Kurul Üyelerine sunuldu, Van “Türkiye ve Komşuları: Tarih Boyunca Türkiye’nin Jeo-Politiği ve Ermeni Meselesi”, Harp Akademileri Komutanlığı, İstanbul “Eski Anadolu’da Doğu ve Batı Kültürlerinin Özellikleri Üzerine Bir Karşılaştırma”, Türk Tarih Kurumu Ankara Konferansları Serisi Ankara “Eski Anadolu’nun İnsanları”, Antikçağ Felsefesinin Kültürel Arka Plânı: Yüksek Lisans Seminerleri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakül- tesi Felsefe Bölümü, “Atatürk ve Türk Anadolu”, İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü T.B.M.M.’nin Kuruluş Yıldönümü – Atatürk Devrimleri, Dil ve Edebiyat Şöleni: İstanbul “Arkeolog ve Eskiçağ Tarihçisi Gözüyle Atatürk ve Türk Anadolu”, Eskişehir Anadolu Üniversitesi “Eski Anadolu’da Doğu ve Batı Kültürleri Üzerine Yorumlar”, Türk Tarih Kurumu Üniversite Konferansları Serisi; Eskişehir Anadolu Üni- versitesi “Eski Türklerde Ölü Gömme ve Mumyalama Âdetleri”, Sanat Tarihi Derneği Konferansları, Ak Sanat Merkezi - İstanbul “Arkeolog ve Eskiçağ Tarihçisi Gözü ile Atatürk ve Türk Anadolu”, Türk Tarih Kurumu Ankara Konferansları Serisi: “Eski Türklerde Ölü Gömme Âdetleri ve Mumyalama Geleneği”, BASAD Bakırköy Kültür Merkezi, “Önsöz”, Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Afetler ve Deprem Semineri: Mayıs Bildiriler, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakül- tesi Tarih Araştırma Merkezi, İstanbul , s. V-VI. “Kâşgarlı Mahmut ve Divânü Lûgat it-Türk’ün Önemi”, Yazılışının Yılında Divânü Lûgat it-Türk ve Kâşgarlı Mahmut, İstanbul Üniver- sitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü “Eski Anadolu’dan Çeşitlemeler”, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Bilgi ve Belge Merkezi, İstanbul “Denizcilik Tarihi Üzerine Kısa Bir Değerlendirme”, Tarih Boyunca Dünyada ve Türkler’de Denizcilik Semineri, İstanbul Üniversitesi Ede- biyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi: “Büyük İskender”, İstanbul Rehberler Odası - Profesyonel Rehberler Eğitim Semineri: Bakırköy Belediye Başkanlığı Gelecek Tasarımı - ‘Geleceğin Bakırköy’ünü Tasarlama Konferanları: Hotel Marin Princess Kumbur- gaz, İstanbul (konuşmacı). Radyo Konuşmaları “Urartu Tarihi”, İstanbul Radyosu Anadolu Başkentleri Programı: “Anadolu’da Bozkır Kavimleri: Kimmerler ve İskitler”, İstanbul Radyosu Anadolu Başkentleri Programı: TV Belgeselleri Uygarlıklar Ülkesi Anadolu: TRT İstanbul Televizyonu 24 Bölümlük Belgesel (). Yapımcı ve Yönetmen Zeynel A. Elçioğlu. Prof. Dr. M. Taner Tarhan, anılan tarihler arasında Van Kalesi’nin çekimlerinde, Urartu ve Frig konularında metin yazarı ve danışman olarak, ayrıca TRT Ortaköy Stüdyosu teknik çalışmalarında da bulundu. Yumuktepe Arkeoloji Parkı Projesi: Mersin Sun TV Belgeseli (). Edebiyat Fakültesi: CNBC-E TV Kampüs Programı Belgeseli. Yapımcı, Sunum ve Söyleşi Oğuz Haksever ( ). Kız Kulesi: Başkent TV. Kanal B. “Yaşayan Tarih” Belgeseli (). ‘Muhibbe Darga Armağanı’ Tanıtım, Prof. Dr. Muhibbe Darga ve kitabın editörü Prof. Dr. M. Taner Tarhan’la Yapımcı ve Sunucu Doğan Hızlan’ın “Karalama Defteri” belgeselinde söyleşi: CNN Türk TV (). Biyografi – Deneme ve Anıları “Anarken”, İst. Ün. Ed. Fak. Anadolu Araştırmaları- Jahrbuch für Kleinasiatische Forschung: Prof. Dr. U. Bahadır Alkım Hatıra Sayısı, X (), s. “Son Ders”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih ‘91, İstanbul , s. “Ders Arası Sohbeti”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih’92, İstanbul , s. “’li Bir Türklük Eri” Prof. Dr. Hakkı D. Yıldız Armağanı, Marmara Üniversitesi Yay., İstanbul , s. “Sevgili Hocamız Prof. Dr. Afif Erzen”, İst. Ün. Ed. Fak. Anadolu Araştırmaları - Jahrbuch für Kleinasiatische Forschung: Prof. Dr. Afif Erzen Armağan Sayısı, XIV (), s. “Ve… Cumhuriyet: Makriköy’den Bakırköy’e – And… Republic: From Makriköy to Bakırköy”, T. Tuna, Hebdomon’dan Bakırköy’e – From Hebdomon to Bakırköy, Bakırköy Belediyesi Kültür Yay., İstanbul , s. XVI Kendi Kaleminden Prof. Dr. M. Taner Tarhan “Erzen’in Çavuştepesi: Bir Urartu Kalesindeki Arkeolojik Kazılar”, Toplumsal Tarih (Özel Sayı: Anadolu’da Arkeoloji), Sayı , Mayıs , s. Sevgili Hocamız Afif Erzen, Graphis Yay., İstanbul “Charles Burney: Some Selected Personal Reflections”, A view from the highlands: Archaeological studies in Honour of Charles Burney, Ed. A. Sagona (Ancient Near Eastern Studies Supplement 12), Peeters Press, Belgium , s. “Sevgili Dinçol’lara Bir ‘Çivi’ de Bendenizden…” Belkıs Dinçol ve Ali Dinçol’a Armağan. Vita. Festschrift in Honor of Belkıs Dinçol and Ali Dinçol, Ed. funduszeue.infoan, funduszeue.infoğan- Alpaslan, H. Peker, Ege Yay. İstanbul , s. “Sevgili Hocamız Muhibbe Darga’ya Armağandır…”, Muhibbe Darga Armağanı, Ed. M.T. Tarhan, A. Tibet, E. Konyar, Sadberk Hanım Müzesi Yay., İstanbul , s. “Anılar”, Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu’na Yaş Armağanı. Euergetes. Festschrift für Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu zum Geburstag, Ed. İ. Delemen – S. Çokay-Kepçe – A. Özdizbay – Ö. Turak, Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Yay., Antalya , s. “Uğurlarken…”, Prehistorya-İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Prehistorya Anabilim Dalı Bülteni: Kaybının 1. Yılında Prof. Dr. Ufuk Esin Anma Toplantısı Yazıları, Sayı 16 (), s. 3. “Anıların Güncesinden”, Altan Çilingiroğlu’na Armağan: Yukarı Denizin Kıyısında Urartu Krallığı’na Adanmış Bir Hayat-Studies in Honour of Altan Çilingiroğlu: A life dedicated to Urartu on the shores of Upper Sea, Ed. H. Sağlamtimur – E. Abay – Z. Derin – A.Ü. Erdem – A. Batmaz – F. Dedeoğlu – M.E. Kıran – M.B. Baştürk – E. Konakçı, Arkeoloji ve Sanat Yay., İstanbul , s. “Muazzez İlmiye Çığ’ın Hayat Hikâyesi”, Muazzez İlmiye Çığ’a Armağan Kitap: Cumhuriyet’e Adanan Bir Ömür, Kaynak Yay., İstanbul , s. “Şuayip Dayı’nın İstiklâl Savaşı Anılarından”, Prof. Dr. Erdoğan Merçil Doğum Yılı Armağanı, Bilge Kültür Sanat Yay., İstanbul , s. Edebî ve Sanatsal Çalışmaları “Tuşpa ve Şammuramat”: Tarihî Opera-Bale Librettosu – Historical Libretto on Opera-Balet (İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Van Bölgesi Tarih ve Arkeoloji Araştırmaları Merkezi ile Kültür Bakanlığı İstanbul Atatürk Kültür Merkezi tarafından tasarlandı, Kültür Festivali için yazıldı. Kompozitör Okan Demiriş tarafından 1. ve 2. Bölümleri bestelendi: ). “İstanbul Üniversitesi Marşı”: Güftesi için Rektörlük tarafından gazetelere ilân verildi. ’da yazdığı güfteyle Prof. Dr. M. Taner Tarhan “Babatar” kod adı altında, bini aşkın aday arasından ilk “üç’e” girdi. Bestelenmek üzere, ’de Konservatuar Müdürü Prof. Dr. Meral Yapalı’ya sunuldu. Her “üç” Güfte bestelendi. “Sunuş”, A.G. İrepoğlu – A.K. Gören, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Resim, Büst, Kabartma, Fotoğraf Koleksiyonu, İstanbul Üniversitesi Yay., İstanbul , s. 7. “İstanbulum”, Turing: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Belleteni, Sayı 89 (), s. “BASAD’da görev Başı…”, BASAD Kültür ve Sanat Dergisi, Sayı 4, Şubat , s. “BASAD’da Görev Başı…”, BASAD Yıl Özel Sayısı, , s. “Atatürk’ün Sanat ve Sanatçı Hakkında Vecize ve Tanımları”, BASAD Yıl Özel Sayısı, , s. “Amazonlarım- Sunuş”, Kadın İnsanlığın Kanatlarıdır: Sergi Kataloğu, Şeker Sanatevi, Yay., İstanbul , s. “Müze ve İnsan”, Karadeniz’den Fırat’a Bilgi Üretimleri: Önder Bilgi’ye Armağan Yazılar- Knowledge Production From the Black Sea to the Euphrates: Studies Presented in Honour of Önder Bilgi, Ed. A. Öztan, Ş. Dönmez, Bilgi Kültür Sanat Yay., Ankara , s. İzleyici Olarak Katıldığı Bilimsel Toplantılar funduszeue.info International Colloquium on Aegean Prehistory: Troy University of Sheffield, April XXXIV. Uluslararası Assiriyoloji Kongresi - XXXIV. International Assyriology Congress: İstanbul Temmuz “Eski Eser Kaçakçılığının Önlenmesinde Politika Ne Olmalı?” Paneli. Düzenleyen: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, Atatürk Kültür Merkezi, İstanbul 41e Rencontre Assyriologique Internationale: Berlin, Juli Tarih Boyunca Saray, Hayatı ve Teşkilâtı Semineri: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi ALTINTEPE’DEN BİR FRİG SERAMİĞİ Mehmet KARAOSMANOĞLU * – Halim KORUCU ** Erzincan Altıntepe, Urartu Devletinin bilinen en kuzey batısında yer alan ve çağdaşı Frig yerleşmelerinden “Tokat Maşat Höyük”e, en yakın bir kaledir. Kale, ve yıllarında kaçak kazılarla iki mezarın soyulmasıyla adını duyurmuştur1. T.Özgüç başkanlığında yılları arasında yapılan bilimsel kazılar ve ele geçen buluntu- larla ilgili “Altıntepe, Mimarlık Anıtları ve Duvar Resimleri” ile “Altıntepe II, Mezarlar, Depo Binası ve Fildişi Eserler” isimli iki cilt kitap2 ve birçok makale yazılmıştır3. Ortaya çıkarılan Urartu Dönemi yapıları Anadolu arke- olojisine önemli katkılar sağlamış ve bazıları temsil ettiği kültürün tek örnekleri olarak değerlendirilmiştir. Altıntepe’de Özgüç kazılarında, tepenin üst kısmında Urartu Dönemi’ne ait iç kale kapısı ve surları, mabet-saray, apadana, iç surların hemen dışında depo binası ile tepenin güney yamacında açılan terasa yerleştirilen açık hava tapınağı ile yeraltına yapılan 3 taş örme oda mezar ortaya çıkarılmıştı. ‘İlk Dönem’ kazılarında ortaya çıkarılan, zemini, tapınak kompleksi seviyesinden yaklaşık 2 m yüksekteki ve çatısını içten 18 sütunun taşıdığı 44 x m ölçülerindeki, önemli yapılardan biri, Apadana’dır. Bu yapı Özgüç tarafından Urartu Dönemi II. yapı katına, MÖ 7. yüzyılın ikinci yarısına tarihlendirilmiştir4. Apadananın tapınak avlusunun girişinin bulunduğu güney duvarının doğu köşesi üstüne oturtulmasıyla kutsal bir yapının girişini en- gellediği ve kalenin değişik yerlerinde ele geçen bir kaç parça geç dönem boyalı seramikten dolayı Akhamenid döneminde yapıldığı önerilerinin ileri sürülmesine neden olmuştur5. ’te başladığımız ve yılında 9. sezonu tamamladığımız Altıntepe Kalesi’ndeki ‘İkinci Dönem’ Kazı ve Onarım Çalışmaları’nda önemli yeni sonuçlara ulaşılmıştır6. Apadananın tarihleme sorunlarını çözmek için yılında kazı çalışmalarına başlanmış ve yapının Urartu döneminde iki kez yapıldığı ortaya çıkarılmıştır. Apadana içinde yaptığımız kazılarda, yapının zemininden yaklaşık 2 m düşük seviyede ilk döneme ait yapının kuzey duvarına bitişik 2 odanın taş temel kalıntıları ortaya çıkarılmıştır. Bu odalardan ilki yaklaşık kare planlı * Prof. Dr., Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Erzurum. funduszeue.info: [email protected]; funduszeue.info ** Yrd. Doç. Dr., Kafkas Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü, PK , Kars/Türkiye, funduszeue.info: [email protected], [email protected] 1 yılında köylüler tarafından açılarak yağmalanan mezar (II funduszeue.info)daki ölü armağanlarının bir kısmı yerinde kalmış, bir kısmı aynı yıl Ankara Arkeoloji Müzesi’ne (Anadolu Medeniyetleri Müzesi) getirilmiştir. Bu malzeme Osten tarafından kongrede sunulmuştur (Osten ; Barnett-Gökçe 21; Steinherr ). 2 Özgüç ; a. 3 Özgüç ; ; ; ; b: ; Çiner ; Emre ; Klein ; Özgüç-Saatçi 4 Özgüç ; 5 Kleiss 37, 38; Summers 85vd.; Çilingiroğlu 6 Karaosmanoğlu-Özkan-Öztürk-Can-Korucu ; Karaosmanoğlu-Can-Korucu ; ; ;; Kara- osmanoğlu ; Karaosmanoğlu-Korucu ; Karaosmanoğlu a: ; ; b: ; a: ; b: Mehmet Karaosmanoğlu – Halim Korucu birinci oda7 ile, batı bitişiğinde yaklaşık 6 X 16 m ölçülerinde dikdörtgen planlı ikinci odadır. Bu büyük yapının içinde ocak, tandır, fırın ve dört pitos ile ana kanalizasyona bağlanan kanalet bulunması buranın mutfak olduğunu göstermiştir. İlk dönem apadanası ve buraya bağlı bu iki odanın büyük bir yangınla sona ermesiyle, yeniden aynı dönemde kuzey ve batıdan genişletilen apadanaya yeni zemin elde etmek için bu kısımlar toprakla doldurulmuş- tur. Bu dolgu içerisinde Tunç Çağlarına ait seramikler de bulunmuştur. yılındaki kazı çalışmalarımız sırasında büyük bir yangın geçiren mutfağın sıkıştırılmış kil zemininin üstünde üzeri geometrik bezeli bir seramik parçası ile Urartu dönemine ait pitos parçaları ve bir de üzeri mühür baskılı ça- nak ele geçmişti8. Bunların yanında bulunan ve üzeri geometrik bezeklerle itinalı bir şekilde bezenen bir seramik parçası ise mutfakta çıkan yangında ateşten etkilendiği için kısmen kırmızılaşmış ve bazı yerleri de kararmıştır (Res. 1). Çark yapımı parça cm kalınlığındaki cidarıyla geniş ağızlı, büyük boyutlu bir kabın omuzdan boyuna geçiş kısmına aittir (Çiz. 1). Form açısından değerlendirdiğimizde bu kapların en yakın benzerleri Frig kültüründe yaygın kullanılan kraterlerdir9 (Çiz. 2). Kum ve taşçık katkılı seramiğin hamuru kırmızı (10 R 5/6), dış yüzeyi pembemsi gri astarlı (5 YR 7/2), içi kırmızımsı kahve (5 YR 5/4) renklidir. İyi açkılanmış kabın üzerindeki ge- ometrik bezemeler koyu kahverengi boya ile yapılmıştır. Parçanın üst kısmında bir kalın çizgi ve altta üç kalın çizgi arasında geniş bir bant içine geometrik bezekler yerleştirilmiştir. Bu bandın içinde almaşık sıralanan, birbi- rine bitişik baklava dilimi motiflerinin iç kısımları sırasıyla iki çapraz taralı, bir dama motifi ile bezenmiştir. Bu şekilde sıralanan baklava dilimlerinin kabın kırık olan kısımlarında da devam ederek kabın tüm etrafını dolaştığı anlaşılmaktadır. Bu bandın hemen altında, omuz ile gövde arasındaki geçiş noktasında ikinci bir bant oluşturmak amacıyla yine üstteki gibi alt kısımda da üç kalın çizgi yer alır. Bu geniş bandın içinde birbirine paralel dikine üç çizgi yerleştirilerek dikey bir metop oluşturulmuştur. Metopun içinde merkezde içleri çapraz taralı altlı üstlü iki baklava dilimi yerleştirilmiştir. Kafes taralı baklava dilimlerinin uçlarına gelen karşılıklı üçgenler yerleştirilmiştir. Yatay metop kısmen kırık ve kabın tamamında görülen yanık izleri burada da görülür. Metobun üst köşesinde yer alan konsantrik daire dışındaki alanda belli belirsiz görülen bezeme tanımlanamamıştır. Urartu yerleşim katmanlarında bugüne dek yapılan kazılarda boya bezemeli bir seramik ele geçmemiştir. İlk dö- nem Altıntepe kazılarında boya bezemeli Urartu seramiği olarak adlandırılan örneklerin de Urartu dönemine ait olmadığı son yıllarda yapılan araştırmalarla anlaşılmıştır Anadolu’da boya bezemeli seramik geleneği Neolitik dönemden beri sürdürülmüştür. İlerleyen yıllarda, geometrik çizgilerden oluşan boya bezemeli seramikler Tunç Çağlarla birlikte, Anadolu’da doğudan batıya, yaygın olarak kullanılmıştır. Doğu Anadolu’da MÖ 3. Bin yılın ikinci yarısı ve özellikle MÖ 2. bin başlarında görülen ve genel olarak “2. Bin Boyalıları” olarak isimlendirilen boyalı çanak çömlek kültürünün varlığı bilinir Bu gelenek bölgede yayla kültürleri olarak isimlendirilen ve büyük çoğunluğu kurgan tipi mezarlardan ele geçen elle şekillendirilen boya bezemeli kaplardır Aynı döneme verilen Asur Ticaret Kolonilerinin merkezi Kültepe ve çevresinde de ge- ometrik bezemeli boyalı seramikler bulunmuştur Anadolu’da ilk Siyasi birlik kuran Hititlerde de aynı geleneği sürdüren boyalı seramiklere rastlanmıştır Anadolu’da Hititlerin yıkılmasıyla başlayan kaos döneminde Erken 7 Bu odanın içinden herhangi bir döşem veya buluntu ele geçmediği için ne amaçla yapıldığını bilmiyoruz. 8 Karaosmanoğlu-Korucu 9 Akurgal , Taf. ; Sams ; ; Özgüç Şek; Özkaya Lev. 1, a1- Lev 2, b4; Uçankuş ; Henrickson 10 K. Emre bu seramikleri Urartu dönemine tarihler (Emre Res. ). Aynı seramikleri Summers Akamenid dönemine tarihler (Summers 86 vd.). 11 Özfırat 12 Özfırat 67 vd. 13 Özgüç 14 Darga Altıntepe’den Bir Frig Seramiği Demir Çağ seramikleri konusunda bilgilerimiz yetersizdir. Bu gelenek zaman zaman bölgelere göre kesintiye uğrasa da sürekliliğini korur. Bölgeler farklı etnik yapıya sahip olsalar da her zaman ticari faaliyetlerle iletişim kurmuşlar ve birbirlerinden etkilenmişlerdir. Örneğin MÖ I. binde Doğu Anadolu merkezli Urartu devleti yerleş- melerinde parlak kırmızı seramiğin ortaya çıkışıyla birlikte boya bezemeli seramikler yapılmazken çağdaşı orta- batı Anadolu merkezli Frigler’de bu gelenek devam eder. Urartu’nun yıkılışının ardından Anadolu’ya Egemen olan Akamenid döneminde boya bezemeli seramik geleneği yaygınlaşmış15, Altıntepe yakınındaki Saztepe’de de bol miktarda kullanılmıştır Altıntepe’de ilk evre Apadana mutfağında bulduğumuz seramik parçası gerek form, gerekse bezeme özellikleriyle Altıntepe’nin fazla uzağında olmayan ve Frig kültürünün, bilinen, en kuzey doğudaki merkezi Maşat Höyük’ten çıkan kraterlere benzemektedir. Maşat Höyükte ele geçen kraterlerin üzerlerinde bantlar içerisinde kafes taralı baklava dilimleri, dama motifleri ve metop içerisindeki konsantrik daireler, bu parçayla paralellik gösterir Ayrı- ca genel hatlarıyla Batı Frig seramiğinde bezemelerin çizgisel işlenmesinin aksine gölgesel hatlar şeklinde verilen Doğu Frig seramiği bezeme özelliklerini yansıtan Altıntepe’deki parça Tokat Maşat Höyük’te18, Yozgat-Alişar19 ile Kayseri-Kültepe20 de ele geçen MÖ 8. yüzyıl Frig Dönemi seramikleriyle hem bezeme hem kap formu olarak ta benzerdir Sonuçta Urartu devletinin kuzey batısındaki uç kalesi ve doğu batı ticaret yolunun Erzincan Ovasındaki kontrol noktası Altıntepe’de Frig kraterine ait bir parçanın bulunması şaşırtıcı değildir. Frig yapımı bir malın Urartu mer- kezinde bulunması her iki devlet veya en azından iki merkez arasındaki ticari ilişkiyi akla getirmektedir. Diğer yandan Urartu ve Frig kültürlerinin çağdaşlığının yanı sıra her iki kültürün Anadolulu oluşu gibi nedenler etkile- şim veya iletişim halinde olmalarını kaçınılmaz kılar. Bu iletişimin ya da etkileşimin boyutu tam olarak bilinmese de her iki kültürde de var olan bronz kazanların mezarlara bırakılması, kaya mezarları yapma, kaya çanakları oyma ve açık hava tapınakları yapma gelenekleri ilişkinin arkeolojik kanıtlarından bazıları olarak sıralanabilir 15 Doğu Anadolu başta olmak üzere birçok yerde ele geçen boya bezemeli seramikler araştırmacılar tarafından “Triangel Ware/Üçgen Bezeli Sera- mik” ya da “Festoon Ware” olarak isimlendirilmektedir (Summers 86 vd.; Dyson ; Yiğitpaşa 47 vd.). 16 Karaosmanoğlu-Işıklı ; Işıklı ; 17 Özgüç Şek. , , Lev. 69, , Lev. 70, 2, 3, 10; Özkaya Lev. 1, b2, Lev. 5, c15, Lev. 9, e 18 Durbin ; Özkaya 23, 19 Akurgal , Taf. ; Özgüç ; Özkaya Lev. 1, a1, Lev. 2, a3, Lev. 3, a5, b6, c7, Lev. 9, c33; Uçankuş , ; Genz 20 Özgüç ; Özkaya Lev. 2, b4; Uçankuş 21 Anadolu’nun değişik bölgelerinde yapılan kazılarda Frig seramik örnekleriyle karşılaşılmıştır. Batı’da başkent Gordion olmak üzere, Ankara’da, Kayseri Kültepe’de, Yozgat-Alişar, Alaca Höyük, Çorum Boğazköy/Hattuşa ile Tokat Maşat Höyük ve Kahraman Maraş Karahöyük’te Frig sera- mikleri ele geçmiştir. Bu tür bezemeye sahip seramiklerin ele geçtiği bir diğer merkez Gaziantep Kargamış’taki Yunuslar Mezarlığı’dır (Woolley ). 22 Işık ; Mehmet Karaosmanoğlu – Halim Korucu Kaynakça Akurgal, E. Phrygische Kunst, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayımları No. 95, Arkeoloji Enstitüsü No. 5, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara. Barnett, R.D. – N. Gökçe “The Find of Urartian Bronzes at Altıntepe, Near Erzincan”, Anatolian Studies 3: Çilingiroğlu, A. Urartu Krallığı Tarihi, İzmir. Çiner, R. “Altıntepe (Urartu) İskeletlerine ait Kalıntıların Tetkiki”, Belleten funduszeue.info, S Darga, A.M. Hitit Sanatı, Akbank Kültür ve Sanat Kitapları, İstanbul. Durbin, G.E.S. “Iron Age Pottery from the Provinces of Tokat and Sivas”, Anatolian Studies Dyson, R.H. Jr. “Triangle-Festoon Ware Reconsidered”, Iranica Antiqua Emre, K. “Altıntepe’de Urartu Seramiği. The Urartian Pottery from Altıntepe”, Belleten C. XXXIII, S Genz, H. Kızılırmak Bölgesinde Demir Çağı. Friglerin Gizemli Uygarlığı, İstanbul: Henrickson, R.C. Frig Çanak Çömleği. Friglerin Gizemli Uygarlığı: Işık, F. “Batı Uygarlığının Kökeni. Erken Demirçağ Doğu-Batı Kültür Sanat İlişkilerinde Anadolu”, Türk Arkeoloji Dergisi XXVIII: Karanlık Dönemin Aydınlığı ve Frig Sanatının Anadoluluğu Üzerine. Friglerin Gizemli Uygarlığı, İstanbul: Işıklı, M. “Erzincan Altıntepe Kalesi Yüzey Araştırmaları- Çalışmalarının Genel Bir Değerlendirmesi”, Araş- tırma Sonuçları Toplantısı 26/1: “The Results of Surveys in the Environs of the Urartian Fortress of Altıntepe in Erzincan, Eastern Anatolia (Investigations of Public Settlement Areas and Observations on the Post Urartian Period)”, Proceedings of The 6th International Congress on the Archaeology of the Ancient Near East, Wiesbaden: Karaosmanoğlu, M. “Altıntepe Kalesi İkinci Dönem Kazıları”, B. Can – M. Işıklı (ed.), Atatürk Üniversitesi Kuruluş Yıldönümü Arkeoloji Bölümü Armağanı: Doğudan Yükselen Işık/Arkeoloji Yazıları, Erzurum: “İkinci Dönem Kazıları Işığında Altıntepe Apadanası”, Altan Çilingiroğlu’na Armağan-Yukarı Deniz Kıyısında Urartu Krallığına Adanmış Bir Hayat, H. Sağlamtimur vd. (ed.), İstanbul: a “Altıntepe Urartu Kalesi Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları”, Kazı Sonuçları Toplantısı 31/2: b “Yeni Bulgular Işığında Altıntepe Urartu Tapınağı”, Türk Tarih Kongresi XV/1: a “Altıntepe Urartu Kalesi Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları”, Kazı Sonuçları Toplantısı 32/2: b “Erzincan Altıntepe Kalesi”, K. Köroğlu – E. Konyar (ed.), Urartu-Doğuda Değişim, İstanbul: Karaosmanoğlu, M. – Işıklı, M. “Altıntepe Civarı Yüzey Araştırması Çalışmaları”, Kazı Sonuçları Toplantısı 29/1: Karaosmanoğlu, M. – Korucu, H. “Altıntepe Urartu Kalesi Kazı ve Onarım Çalışmaları-Apadana’daki Çalışmalar”, Kazı Sonuçları Toplan- tısı 30/1: Karaosmanoğlu, M. – B. Can – H. Korucu “Altıntepe Urartu Kalesi Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları”, Kazı Sonuçları Toplantısı 27/1: “Altıntepe Urartu Kalesi Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları”, Kazı Sonuçları Toplantısı 28/1: “Altıntepe Urartu Kalesi Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları”, Kazı Sonuçları Toplantısı 29/1: Karaosmanoğlu, M. – H. Özkan – N. Öztürk – B. Can – H. Korucu “Altıntepe Kazısı ”, Kazı Sonuçları Toplantısı 26/1: Klein, J.J. “Urartian Hieroglyphic İnscriptions from Altıntepe”, Anatolian Studies Kleiss, W. “Urartaische Architektur”, H.J. Kellnerr (ed.), Urartu-Ein Wiederentdeckter Rivale Assyriens, Münih: Özfırat, A. Doğu Anadolu Yayla Kültürleri, İstanbul. Özgüç, N. “The Decorated Bronze Stripand Plaques from Altıntepe”, Mansel’e Armağan. Melanges Mansel II: Özgüç, T. “Altıntepe Kazıları-Excavations at Altıntepe”, Belleten funduszeue.info, “Altıntepe’de Urartu Mimarlık Eserleri-The Urartian Architecture on the Summit of Altıntepe”, Anatolia 7: Altıntepe. Mimarlık Anıtları ve Duvar Resimleri - Arcitectural Monumentsand Wall Paintings, Ankara. Altıntepe’den Bir Frig Seramiği “Ancient Ararat”, Scientific American , No. 3: a Altıntepe II Mezarlar, Depo Binası ve Fildişi Eserler. Tombs, Storehouse and Ivories, Ankara. b “Urartu and Altıntepe”, Archaeologie 22, No. 4: Demir Devrinde Kültepe ve Civarı, Ankara. Maşat Höyük II, Ankara. Kültepe-Kanis/Nesa, İstanbul. Özgüç, T. – T. Saatçi “Altıntepe’de Bulunmuş olan Emevi Sikkeleri (Altıntepe Definesi)”, Belleten XLVII, S. Özkaya, V. İÖ. Erken I. Binde Frig Boyalı Seramiği, Erzurum. Sams, G.K. “Phrygian Painted Animals: Anatolian Orientalizing Art”, Anatolian Studies G.K. The Gordion Excavations Final Reports IV. The Early Phrygian Pottery, Philadelphia. Steinherr, F. “Die Urartäischen Bronzen von Altıntepe”, Anatolia 3: Summers, G.D. “Archaeological Evidence for the Achaemenid Period in Eastern Turkey”, Anatolian Studies Uçankuş, H.T. Ana Tanrıça ve Kybelenin ve Kral Midasın Ülkesi Phrygia (Kültür Rehberi), Ankara. Von der Osten, H.H. “Neue Urartäeische Bronzenaus Erzincan”, VI. International Kongressfür Archaeologie, Berlin: Woolley, L. “The Iron-Age Graves of Carchemish”, Liverpool Annals of Archaelogy and Anthropology XXVI: Yiğitpaşa, D. Arkeolojik Veriler Işığında Doğu Anadolu Geç Demir Çağı (MÖ YY) Çanak Çömleği, Y.Y. Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Van. Mehmet Karaosmanoğlu – Halim Korucu Res. 1 Altıntepe Apadana’dan Seramik Parçası Çiz. 1 Altıntepe Apadana’dan Seramiğin Çizimi Çiz. 2 Seramiğin Tamamlaması

Ocak ve aspiratör ara mesafesi

      Mutfaklarımızda aspiratör olmazsa olmazlar arasında yer alır. Her cihazlarda olduğu gibi aspiratörlerde de sorunlar baş gösterir. Ocakta pişen yemeğin buharını tam çekemediğini ve buharın bir kısmının mutfağa dağıldığını görürüz. Böyle bir durumda daha iyi bir aspiratör arayışı içerisine gireriz. Aspiratör satın alanların özelliklerine değilde, görselliğine ve fiyatına dikkat ettiğini düşünüyorum. Oysaki seçim yaparken kullandığınız ocağın cinsine göre seçim yapmalısınız. Aspiratörler genelde standart ölçülerde üretilirler fakat özellikleri birbirlerinden farklıdır. Aspiratörü satın almadan önce emiş gücüne ve performansına dikkat etmelisiniz. Aynı zamanda aspiratörün doğru performansta çalışabilmesi için uygun koşulların sağlanmış olması gerektiğini unutmayınız. Doğru koşulların sağlanması için kullanım kılavuzunda belirtilen montaj talimatlarına mutlaka göz atmalısınız.

     Kullanmış olduğununuz ocağın türü ne olursa olsun, ocak ile aspiratör ara mesafesi minimum 65 santimetre, maksimum 75 santimetre arasında olmalı. Ara mesafesi 65 santimetreden daha düşük olursa aspiratörün ocaktaki alevi içine çekme ihtimali vardır. Çalışan fan alevi emebilir ve yangın çıkmasına neden olur.

      75 cm üzerinde olursa aspiratörün buhar çekim performansı zayıf düşecektir. Ocak ile aspiratör mesafesi fazla olduğundan dolayı çıkan buharın bir kısmı etrafa yayılmasına neden olur. Bu mesafe oranları aspiratörüreticisinin talimatları yönünde montajının yapılması gerekir. Çünkü bir çok marka aspiratörlerin çekim gücü oranı aynı değildir. Satıcıdan ürün hakkında detaylı bilgi edinmelisiniz. Ayrıca üretici firmasının uygun gördüğü mesafe ölçüsüne dikkat etmelisiniz.

Ocak ile aspiratör ara mesafesi uygun ama çekim gücü yeterli değil?

      Aspiratörünüz ilk günkü performansı vermiyorsa yeterli temizliği ve bakımı yapılmadığından dolayı olur. Zamanla filtreler buhardaki yağlardan dolayı tıkanır. Ara sıra filtreleri çıkarıp yıkamakta fayda var. Filtre temizliği yapılmadığı takdirde ısıdan dolayı yumuşayan yağ motor çekim gücü sayesinde filtredeki yağları çekecektir, buda motorun yağ kaplamasına ve yapışkan hal alıp motorun zor dönmesine neden olacaktır. Bu şekilde kullanmaya devam ederseniz yapışkan yağla kaplanan motor, zorlanacağından dolayı durup çalışamaz hale gelecektir. Aspiratörünüzü daha uzun yıllar kullanmak istiyorsanız temizliğine ve bakımına özen göstermelisiniz.

Etiketler: Mobilya, Montaj, Tamir, Servis, Teknisyen, Kurulum, Hizmet, Bölge, Mahalle, Usta, Kurulum, Koçtaş Mobilya, Tekzen, Bauhaus, Yapı Mrket, Web Site, Aspratör, Davlumbaz, Ocak Mesafe, Performans, Çekmiyor, Filtre, Mutfak, Buhar, Yemek, Tezgah, Ara Mesafe, Klavuz, İlke mobilya, İlkemtm, 

Kocaeli Merkezi şehrinde Aygaz Tüp Bayi konumuna Toplu Taşıma

Kocaeli Merkezi, Türkiye'deki Aygaz Tüp Bayi adresine nasıl gidebileceğinizi mi merak ediyorsunuz? Moovit, en yakın toplu taşıma durağından adım adım yol tarifi ile Aygaz Tüp Bayi adresine ulaşmanın en iyi yolunu bulmanıza yardımcı olur.

Moovit, şehrinizde gezmenize yardımcı olacak ücretsiz haritalar ve canlı yol tarifleri sağlar. Saatleri, güzergahları, hareket saatlerini görüntüleyin ve gerçek zamanlı olarak Aygaz Tüp Bayi adresine ne kadar sürede ulaşabileceğinizi öğrenin.

Aygaz Tüp Bayi için en yakın durak veya istasyonu mu arıyorsunuz? Hedefinize en yakın durakların listesine göz atın: Merkez Bankası; Yeni Turan; Fevziye Kuzey Yan Yol 1; Fevziye Kuzey Yan Yol; Adnan Menderes D 1; Adnan Menderes Güney Yanyol; Yeni Cuma; İzmit.

OtobüsKM17

Sizi daha erken zamanda ulaştırabilecek başka güzergah olup olmadığını görmek ister misiniz? Moovit alternatif rotalar veya saatler bulmanıza yardımcı olur. Moovit Uygulamasından veya Web Sitesinden kolayca Aygaz Tüp Bayi için yol tarifi alın.

Aygaz Tüp Bayi adresine en kolay yoldan ulaşmanızı sağlıyoruz, bu nedenle Kocaeli Merkezi konumundaki kullanıcılar dahil milyondan fazla kullanıcı, toplu taşıma için en iyi uygulama olarak Moovit'e güveniyor. Ayrıca otobüs uygulaması veya tren uygulaması indirmenize gerek yoktur. Moovit, en doğru otobüsü veya metro saatlerini bulmanıza yardımcı olan tüm toplu taşıma araçlarının bir arada olduğu ulaşım uygulamanızdır.

Aygaz Tüp Bayi için Otobüs fiyatları, ve tüm yolculuk ücreti hakkında bilgi için lütfen Moovit uygulamasını kontrol edin.

Havaalanı, hastane, stadyum, market, alışveriş merkezi, kafe, okul, kolej ve üniversite gibi popüler yerlere gitmek için uygulamayı kullan.

Aygaz Tüp Bayi adres: Kocaeli Merkezi Kemaliye Caddesi, 51 Tepecik, Kocaeli Sokağı