Boğazın Dört Bekçisi
Boğazın 4 manevi bekçisi
ARRAffinity
(funduszeue.info)
Oturum (Session) Çerezi
Azure tarafından kullanıcı isteklerinin aynı instance a erişebilmesi için tuttuğu çerezdir
_gat_UA
(funduszeue.info)
İşlevsel ve Analitik Çerez
Google Analytics'in analitik veriler tuttuğu çerezdir.
_gid
(funduszeue.info)
İşlevsel ve Analitik Çerez
Google Analytics'in performans ölçümlerini yapmak için veri tuttuğu çerezdir
_ga
(funduszeue.info)
Zorunlu Çerez
Google Analytics'in performans ölçümlerini yapmak için veri tuttuğu çerezdir
Takip Çerezi
Google DoubleClick (DFP)'nin kullanıcıları takip etmek ve yeniden pazarlama yapmak gibi çalışmaları için kullanılan çerezdir
Takip Çerezi
Reklam amaçlı kullanıcı davranışlarını takip etmek için kullanılan 3. parti uygulama çerezidir.
İşlevsel ve Analitik Çerez
Yandex Metrica'nın kullanıcı oturumu ile ilgili tuttuğu çerez
Takip Çerezi
Kullanıcı davranışlarını ölçmek ve takip etmek için kullanılan Yandex Metrica çerezidir.
sync_cookie_csrf (funduszeue.info)
Takip Çerezi
Kullanıcı davranışlarını ölçmek ve takip etmek için kullanılan Yandex Metrica çerezidir.
İşlevsel ve Analitik Çerez
Kullanıdığımız cXense Tool'unun analitik veriler tuttuğu çerezdir
İşlevsel ve Analitik Çerez
Yandex Metrica'nın kullanıcının reklam engelleyicileri kullanıp kullanmadığını belirlemek için kullandığı çerez
İşlevsel ve Analitik Çerez
Yandex metrica'nın analitik veriler için kullandığı oturum id si
İşlevsel ve Analitik Çerez
Kullandığımız cXense Tool'unun analitik veriler tuttuğu çerezdir
Takip Çerezi
Kullanıcı davranışlarını ölçmek ve takip etmek için kullanılan cxense çerezidir.
İşlevsel ve Analitik Çerez
Kullanıdığımız cXense Tool'unun analitik veriler tuttuğu çerezdir
Takip Çerezi
Alexa Analytics'in kullanıcı hedefleme ve analytics verileri için kullanılmaktadır.
İşlevsel ve Analitik Çerez
Kullanıcı davranışlarını ölçmek ve takip etmek için kullanılan Yandex Metrica çerezidir.
yandexuid
(funduszeue.info)
İşlevsel ve Analitik Çerez
Kullanıcı davranışlarını ölçmek ve takip etmek için kullanılan Yandex Metrica çerezidir.
İşlevsel ve Analitik Çerez
Yandex metrica'nın analitik veriler tuttuğu çerezdir
İşlevsel ve Analitik Çerez
Yandex metrica'nın site kullanıcı sayısını belirlemek için kullandığı çerez
İşlevsel ve Analitik Çerez
Yandex metrica'nın kullanıcının ilk oturum açma tarihini tuttuğu çerez
_ym_uid
(funduszeue.info)
İşlevsel ve Analitik Çerez
Yandex metrica'nın kullanıcı oturum id si
Boğaz’ın dört manevi bekçisi ve İstanbul’un popüler türbeleri
Aslı ÖZTÜRK / HT GAZETE
İstanbul’un en popüler türbelerinden olan Eyüp Sultan Hazretleri Türbesi restorasyon gerekçesiyle yaklaşık 4 yıldır ziyarete kapalı. Konuyla ilgili “mağduriyet” hisseden insanların sayısıysa gittikçe artıyor. Yakın zamanda türbenin son halini görmek için yaptığım ziyarette gerçekleştirdiğim sohbetlerde türbenin kapalı olmasından dolayı oldukça kızgın olan birçok kişiyle (özellikle de kadınlarla) karşılaştım ve “Dileğimiz var, dua edeceğiz” cümlesini defalarca kez işitim. İnsanların dua etmek için bu denli sabırsız şekilde somut bir merciye ihtiyaç duyuyor olmaları ilgimi çekti ve konuyla ilgili derin çalışmaları bulunan Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ali Köse’yi aradım. Türbelerin kutsallaştırılmasından popüler dindarlığa, İstanbul’un türbelerinden Batı kültüründeki türbe inanışına kadar türbelerle ilgili her şeyi konuştuk.
-Öncelikle siz, dua etmek için bir türbeye ihtiyaç duyulması hakkında ne düşünüyorsunuz?
Halk inancına göre türbe, Allah’ın sevgili kullarının, velilerin canlılıklarını devam ettirdikleri, ses verdikleri yerdir. Türk toplumunun yarıya yakın bir kısmı türbe ziyareti yapmaktadır. Eski zamanlarda denizciler, İstanbul Boğazı’nın dört manevi bekçisi olduğuna inanırlarmış. Bunlar Üsküdar’da Aziz Mahmut Hüdâi, Beşiktaş’ta Yahya Efendi, Beykoz’da Yûşâ Hazretleri ve Sarıyer’de Telli Baba imiş. Bu, insan-mekân ilişkisinde mekânın nasıl kutsallaştırıldığını gösteren önemli örneklerden biridir.
-Türbeler de kutsallaştırdığımız mekanlardan biri mi?
Kutsallaştırmaya dayalı bu unsurlar halk dindarlığı veya popüler dindarlığın birer parçasıdır. Popüler dindarlık, dinin öğretilerinin halk kitlelerince yeniden şekillendirilmesidir. Bu şekillendirmenin renklerini, toplumun psiko-sosyal ihtiyaçları ve dini algılama düzeyi belirler. Artık, dinin temel öğretilerini içeren kitabi dinin ötesinde, kültürel şartlar ve yaşam biçimleri devrededir.
-Popüler dindarlıkla ilahiyat Fakültelerinin ve Diyanet İşleri’nin söylemi arasındaki farklar ne?
Hayatın diğer alanlarında nasıl popüler kültür dediğimiz şey üretiliyorsa, din alanında da aynı tür üretim kalıpları geçerli. Ortada kaçınılmaz bir sosyolojik durum var.
İlahiyat fakültelerinin ya da Diyanet İşleri Başkanlığı’nın genel söylemi ile halkın anlayışı pek uyuşmuyor. Bir ilahiyatçı, türbe ritüellerinin İslam’ın özüne aykırı olduğunu söylediği zaman halk kitlelerini karşısında buluyor. Diyanet İşleri Başkanlığı türbe ritüellerinin birçoğunu “hurafe” veya “batıl inanış” olarak değerlendiriyor.
-Türbelerde yapılan ritüeller sentez mi yani?
Orta Asya’dan, Şamanizm’den getirdiklerimizi, Anadolu’da bulduğumuz Helen kültürü kalıntılarıyla buluşturup İslam şemsiyesi altında türbelerde icra etmeye başlamışız. Bu neye benziyor? Türk sanat müziğinin orijinal sazlarına yeni enstrümanlar ekleyerek, onun yüzlerce yıllık gelenek içinde oluşturduğu formel usullere başka unsurlar katarak popüler müzik yapmaya benziyor.
-Diğer İslam ülkelerine kıyasla Türkiye’deki türbe sayısı daha çok. Bunun sebebi nedir?
Türk toplumundaki türbe fenomeninin bir “toplumsal hafıza” ürünü olduğu, toplumun Anadolu’yu yurt edindiği günlerden itibaren Anadolu’yu kendine mal etme çabasının dini bir uzantısı olduğu söylenebilir. Ayrıca türbeler dini olduğu kadar milli karakter de arz ederler. Bayraksız türbe neredeyse yok gibidir. Türbeler yeşil ile kırmızının buluştuğu yerlerdir. Türbe örtüsünün rengi olan yeşil ile bayrağın rengi olan kırmızıyı birlikte barındıran mekânlardır.
-Bir röportajınızda türbeleri Güzin Abla’ya benzetmişsiniz.
Ziyaretçiler, türbede “manevi bir ortamda olma hissi yaşayarak huzur bulduklarını, günahkârlık duygularının hafiflediğini, iç sıkıntılarından kurtulduklarını, kaygı ve umutsuzluk duygularından sıyrıldıklarını ve bu tür yerleri ziyaret etmenin kendilerini yücelttiğini” söylemektedirler. Dolayısıyla, ziyaretin getirdiği bu genel psikolojik etki yanında, dilekte bulunmak kişiyi özellikle rahatlatmaktadır. Ayrıca Türkiye’de camiler umumiyetle kadınlara açık değildir. Erkekler beş vakit namaz, cuma namazı, bayram namazı veya en azından bir yakınlarının cenaze namazı için bir şekilde camiye gitmekte ve kutsal mekânda bulunma hissini yaşamaktadırlar. Kadınlar için bu imkân ya yoktur ya da sınırlı veya problemlidir. Dolayısıyla, kadınlar camilerde elde edemedikleri bu imkânı başka bir mahalde, türbelerde bulmaktadırlar.
Boğaz’ın D&#;rt Muhafızı’na yolculuk
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
Boğaziçi, her şeye rağmen dünyamıza sarkıtılan bir rüya. Bu, böyledir. Çünkü kadîm suyoluna girdiğinizde, mitolojisinin ‘sanki dün olmuş’ tavrı, gökyüzü kadar parlak sesi yakalar sizi. Boğaz gezileri, hâliyle popüler tur programlarının başında geliyor. Ben bu yazımda, kendi kitabım Boğaz’ın Dört Muhafızı’ndan mütevellit, aynı hat üzerinde farklı bir rota çizmeye çalışacağım.
Malum, eski İstanbullular, Boğaziçi’nin mânen dört ulu kişi tarafından korunduğuna inanırlar. Aziz Mahmud Hüdâyî, Beşiktaşlı Yahya Efendi, Telli Baba ve Yûşâ Aleyhisselam’ın çevrelediği bu hat; Üsküdar-Beşiktaş-Rumeli Kavağı-Beykoz hattında şekillenen hayatlardır. Meraklısı; tarih, tasavvuf, edebiyat, şiir ve müziğin iç içe geçtiği ve İstanbul şehir kitaplığında bir ilk olan çalışmamın detaylarını iki kapak arasından takip edebilirler, dedikten sonra kentin izini sürmeye yeltenelim. Çünkü bu, kendi ruhunu tamamlamaya yönelik bir yürüyüştür. Ha, şunu da peşinen söyleyeyim: İşaret edeceğim yerlere şahsî araçlarıyla ulaşım sağlayacak olanlar vardır elbette; fakat bencileyin ‘akbil’ kullananlara göre tarif vereceğim. Başlayalım…
Lale: Hüdayi tekkesinden İstanbul’a bir armağan
Üsküdar, İstanbul’un neresinde oturursanız oturun, kolaylıkla gelebileceğiniz bir ‘şehir.’ Merkezdeki gürültülü karmaşaya, kakafoniye aldırmayın ya da aldanmayın. Bu eski kapıyı sessizce açın ve yolunu takip edin sabırla. Marmaray veya metro bağlantılarıyla bir biçimde buraya ulaştıysanız şayet; yönünüz Hakimiyet-i Millîye caddesi olsun. Yolun sağında, Yeni Valide Cami karşılayacak, Lale Devri’ne ışınlanmış hissedebilirsiniz kendinizi. III. Ahmed’in annesi Hatice Emetullah Sultan’ın “Uzaktan büyük bir kuş kafesi andıran” türbesinin yanından geçtiyseniz rotadan sapmadınız demektir.
Birazdan karşınıza Aziz Mahmud Hüdayi türbesini gösteren levhalar çıkacak. Artık bundan gayrısı kondisyonunuza kalmış; çünkü dik bayırı da aştıktan sonra Hüdayi’nin Külliyesi’ne ‘merhaba’ diyeceksiniz. “Sultanlara Sultanlık Eden Sultan” başlığının altında onun Tanzimat mimarîsiyle bezenmiş camisi, türbesi işte karşınızda. asrın bu büyük ismi, tasavvufta Celvetîlik diye adlandırılan yolun hem yolcusu hem bekçisi. Kabaca, halk için Hak’la beraber olma metodunun uygulayıcısı ve onun bu muhiti, sadece Osmanlı’da değil, Cumhuriyet Türkiye’sinde de uğrak ve hâlâ konuşan yerlerden olmuş. Bir de Reşat Ekrem Koçu’nun kaydına göre, lale merakı, Hüdayi tekkesinden yayılmış şehr-i İstanbul’a.
Yûşâ Tepesi: İstanbul’un sükûnet bahçesi
Dört muhafızı, bir günde toplu taşımayla gezmek sanırım yorucu. Anadolu ve Avrupa yakasında iki, iki bulunan şehrin azizlerini yavaş yavaş ziyaret edebilirsiniz, hatırlatmış olayım. Haftaiçi Üsküdar’dan Anadolu Kavağı’na motor kalkıyor. Karadeniz’e giden güzelliğin keyfini çıkarmak için harika bir deneyim. Beykoz’a kadar bu yolla gittikten sonra buradan Yuşa’ya çıkan otobüslere binebilirsiniz. Osmanlı zamanında da bin bir zahmetle varılan bu tepeden, yani Boğaziçi’nin sahile en yakın-yüksek yerinden, İstanbul’a bakmaksa
özel bir an olsa gerek.
Rivayete göre, Hazreti Musa’nın ardılı Yuşa Aleyhisselam, tarihî kayıtlara göre Kudüs’ü fetheden ve İsrailoğulları’na yurt olarak veren peygamber. Onun ‘iki denizin birleştiği yer’de hatırası olduğu muhakkak. İstanbulluların zihninde ‘17 metrelik peygamber’in bugünlere uzanan resimleriyse oldukça şenlikli. Bir başka muhafız Yahya Efendi’nin keşfiyle açığa çıkan bu makam, III. Osman dönemi sadrazamlarından Yirmisekiz Çelebizade Mehmed Said Paşa’nın ’te buraya mescit kondurması ve türbedar tayin etmesiyle resmen İstanbulluların ‘kamusal alan’ına dahil edilir. Bundan sonrası, Neyzen Tevfik’in “Çıkarız Yuşa’ya doğru/Bu safa da çabadır…” çeşnisini sunar.
Telli Baba: Biraz gerçek, biraz düş
Şimdi… Biraz nefeslendikten sonra buraya nasıl geldiyseniz aynı usulle evinize dönebilirsiniz. Ama ‘ben daha gezerim, evelallah’ diyorsanız, Yuşa’nın önünden Anadolu Kavağı’na giden otobüsler geçiyor, bu bir. Orman havası almak istiyorsanız, takribi 30 dakikalık bir yürüyüş temposuyla kavağa varmak da mümkün, bu iki. Anadolu Kavağı’na geldiyseniz, komşusu Rumeli Kavağı’na kalkan motora binebilirsiniz. Sarıyer’in bu mahallesine ayak bastığınızda, Telli Baba’nın türbesini sorun, az biraz çıkacağınız yokuşun bitiminde Hazret, karşınızda olacak. Efsanesi, gerçeğinden daha fazla yer tutuyor İstanbul folklorunda. Kimdir, necidir sorularının net bir cevabı yok ‘şimdilik.’ Ama Muzaffer Ozak’a göre Kadirî tarikatının bir kolunda şeyh efendilerin taçları, yani başlarına sardıkları tarikat sarıklarının üzerine ‘gelin teli’ takılırmış. Burada metfun bulunan zat da tacına gelin telleri takmayı alışkanlık edindiğinden ismi ‘Telli Baba’ diye anılır olmuş. Türbede II. Mahmud’a ait kitabeden hareketlr, onun yüzyılda yaşadığını tahmin edebiliriz. Bu arada İstanbul’un sonu, son İstanbul, bu sebepten etrafı kadrajlamayı ihmal etmeyin.
Sana Yahya Efendi’den baktım aziz İstanbul!
Evet, Boğaziçi’nin rota üzerindeki son muhafızındayız. Saatlerinizi Rumeli Kavağı-Eminönü vapuruna göre ayarlayın, Beşiktaş iskelesinde inin. Yönünüzü Ortaköy istikametine çevirin, Yahya Efendi’nin külliyesi solunuzda kalacak. Evet, yine yokuştan çıkacaksınız; ama tekkenin balkonundan, yani seyirlik terasından Boğaz’ın maviliğine baktığınızda ruhunuz çiçeklenecek, kesin. Aslında bütün hikâyenin başladığı yerin sonundayız. Çünkü Yahya Efendi, Şehzade Mustafa’nın katledilmesine ses çıkarmasa, sütkardeşi Kanunî’ye küsüp; İstanbul’dan Beşiktaş’a gelmese, ardından ara ara inzivaya çekilmek için Yoros Kalesi civarına gitmese, yüzyılları örten bu tılsımlı şaldan haberimiz olmayacaktı. Özetle Boğaz’ın Dört Muhafızı; şehrin geçmiş fotoğraflarını, İstanbul’un geleneğini muhafaza ediyor, telaşlı zamanları, incelikli vakitlere dönüştürüyor, bu saatleri yeniden işletiyor. Çünkü onlar hep orada… Peki, sen neredesin sevgili okuyucu?
#Istanbul#Boğaz’In D&#;rt Muhafızı#Seyahat
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi