Tuvalete Sık Çıkma Nedenleri

Sık idrara çıkma problemi hem gece hem de gündüz ortaya çıkabildiği gibi sadece gece de olabilir. Tıbbi bir durumun işareti olmasının yanı sıra, sık idrara çıkma, uyku düzeninizi, iş hayatınızı ve huzurunuzu olumsuz yönde etkileyebilir.

İşeme sıklığında artma rahatsız edici bir durumdur ve geceleri olursa uyku bozukluğuna neden olabilir. Sık idrara çıkma durumu bazı temel tıbbi durumların belirtisi olabilir ve uygun tedavi gerekebilir. Normalde bir insanın idrara çıkma sıklığı gün boyunca kez arasında olmalıdır. Geceleri kalkıp birden fazla tuvalete gitmek ya da gün boyunca 8 kezden daha fazla idrara çıkma durumu idrar sıklığının normalden fazla olduğunu gösterir.

Sık idrara çıkma ve yanma neden olur:

İdrar yapmak karmaşık bir süreçtir. Çeşitli kas ve kas gruplarının uyumlu bir şekilde fonksiyon görmesini gerektirir. Ayrıca beyin, omurga ve sinirlerin anatomik olarak sağlam olup düzgün fonksiyon görmeleri gereklidir. Sık idrara çıkmanın yaygın nedenlerinden bazıları şunlardır:

• Diyabet
• Gebelik
• Prostat sorunları
• İdrar yolu enfeksiyonu
• Kaygı bozukluğu
• İdrar söktürücü gibi bazı ilaçlar
• Böbrek enfeksiyonu
• İnme gibi beyin ve sinir sistemi ile ilgili sorunlar
• Mesane duvarının iltihaplanması ya da öteki adıyla interstisyel sistit
• Mesane taşları
• Mesane kanseri
• Mesane, idrara çıkma fonksiyonu bozukluğu
• Radyasyon tedavisi

Sık idrara çıkma yaygın bir bulgu ise de tedavisi altta yatan nedenin tespiti sonrası seçilecek uygun yöntem ile yapılabilir.

İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Üroloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Ali Yıldız, aşırı aktif mesane hakkında bilgilendirdi.

1. Aşırı aktif mesane nedir, neden olur?

Mesane böbreklerden üretilen idrarı depolayan organdır. Kas yapıdan oluşur, kese şeklindedir ve yaklaşık cc idrar depolayabilir. Aşırı aktif mesane ise, adından anlaşılabileceği gibi idrar kesesinin depolama fonksiyonlarında ortaya çıkan problemler nedeniyle normale göre daha fazla (aşırı) çalışması olarak tanımlanabilir. Aşırı aktif mesanenin şikayetleri, sık idrara gitmek, ani idrara sıkışma hissi, tuvalete yetişemeden idrar kaçırma, gece idrara kalkmak gibi semptomların birkaçını barındırabilir.

1. Aşırı aktif mesane risk faktörleri nelerdir?

Aşırı aktif mesane sendromu için birkaç risk faktörü vardır: Yaşın artması, diyabet, genişlemiş prostat, idrar yolu enfeksiyonu, gebelik, doğum ve fazla kilo aşırı aktif mesane riskini artırabilmektedir. Ayrıca bazı genetik faktörlerin, insanları aşırı aktif mesaneye ve idrar tutamamaya karşı daha duyarlı hale getirdiği de ortaya çıkarılmıştır. Yani genetik faktörler de önemlidir.

1. Ortalama tuvalete gitme süresi ne olmalı? Ne zaman tehlikeli hal alır?

Normalde bir insanın idrara çıkma sıklığı gün boyunca kez arasında olmalıdır. Geceleri kalkıp birden fazla tuvalete gitmek ya da gün boyunca 8 kezden daha fazla idrara çıkma durumu idrar sıklığının normalden fazla olduğunu gösterir.

1. Sağlıklı bir mesaneye sahip olmak için neler yapılabilir?

Günde en az 1, litre sıvı tüketilmelidir. Gece uyumadan dört saat önce sıvı alımından kaçınılmalı, yatmadan önce mesane boşaltılmalıdır. Akşam saatlerinde sulu meyve ve sebze tüketiminden uzak durulmalıdır. Aşırı kafeinli, asitli, baharatlı yiyecek ve içecekler ile aşırı alkol tüketiminden kaçınılmalıdır. Fiziksel aktivite artırılmalı, kilo vermeyi destekleyecek şeklide dengeli ve düzenli beslenilmelidir. Varsa sigara alışkanlığından vazgeçilmelidir. Kronik kabızlık ve tuvalete çıkarken zorlanmanın önlenmesi için diyete lifli gıdalar eklenmelidir.

1. Aktif mesane nasıl tedavi edilir?

Bu şikayetler topluluğunun bütün şikayetleri ortadan kaldıran tek bir tedavisi maalesef mümkün değildir. Bu nedenle hastanın şikayetlerinin başlanan tedaviden sonra takibi oldukça önemlidir, çünkü tedavi başarısı kişiden kişiye değişecektir. Hastalığın birden fazla tedavi yöntemi bulunur, fakat hastadan öncelikle yaşam tarzında değişiklikler yapması ile pelvik egzersiz alışkanlığı geliştirmesi istenir. Bunlara ek olarak ilaç tedavisi de uygulanabilir. Bütün bu tedavi yöntemlerinin sonuçsuz kaldığı hastalarda mesane botoks uygulamaları ve sinir iletimini azaltan cerrahi müdahaleler tercih edilebilir. Bazı durumlarda mesanenin büyütülmesi de etkili bir tedavi yöntemi olarak kullanılabilir.

1. Aktif mesane sorunu botoks ile tedavi edilebilir mi?

“Clostridium botulinum” adlı bakteriden elde edilen ve tıbbi bir protein olan botoks, dünyada ve Türkiye’de yalnızca kozmetik amaçlı değil, nöroloji ve üroloji gibi alanda da etkin bir tedavi yöntemi olarak tercih edilmektedir. Günümüzde aşırı aktif mesane sorununda da botoks önemli tedavi seçenekleri arasına girmiştir. Botoks, mesane kası içine enjekte edildiğinde o kas veya kas gruplarının sinirlerini geçici olarak devre dışı bırakıp, istemsiz hareketleri ve aşırı kasılmayı ortadan kaldırır. Bu etkiyi, sinir uçlarında bulunan asetil kolin denilen maddenin salınımını durdurarak sağlar. İşlemin hastane şartlarında ve ameliyathanede yapılması önemlidir. Tedavi sonrası hastaların büyük çoğunluğunda idrara çıkma ve idrar kaçırma sorunları azalır ve çoğu zaman tamamen iyileşme sağlanır. Bazı hastalarda işlem sonrası idrar yapmada zorluk yaşanabilir. Ancak bu geçici bir durumdur ve gün içerisinde şikayetler tamamen ortadan kalkar. Etkinliği ise 6 ila 12 aya kadar devam eder. Bu tedaviden fayda gören hastalarda ilacın etkinliği geçtikten sonra tekrar enjeksiyonlar gerekebileceği bilinmelidir.

Sık idrara çıkma, normalde yaptığınızdan daha fazla idrara çıkma ihtiyacıdır. İdrar yapma dürtüsü aniden ortaya çıkabilir ve mesanenizin kontrolünü kaybetmenize neden olabilir. Mesaneniz aşırı derecede dolu gibi rahatsızlık hissedebilir.

Sık idrara çıkma durumu, aşırı aktif mesane (AAM) sendromunun birincil semptomudur ve bu terimler bazen birbirinin yerine kullanılır. İdrar yolu enfeksiyonları (İYE) sık idrara çıkmanın başka bir yaygın nedenidir.

Genel kabule göre sık idrara çıkma, 24 saatte en az 8 kez tuvalete gitmeniz gerektiği durumlar için kullanılan bir tabirdir.

Sık idrara çıkmayı tedavi etmenin anahtarı, altta yatan nedeni ele almaktır.

Sık İdrara Çıkma Nedenleri

Sık idrara çıkmaya neden olabilen aşırı aktif mesanenin (AAM) nedenleri şunlardır:

• mesane, omurga ve pelvis gibi alanlarda yaralanmalar
• inme ve multipl skleroz (MS) gibi nörolojik durumlar
• mesaneye ekstra baskı uygulayan aşırı kilolar

İdrar yolu enfeksiyonları (İYE), bakteriler üretra yoluyla mesaneye girdiğinde ortaya çıkar. Yaygın risk faktörleri şunları içerir:

• yaşlılık
• dehidrasyon
• idrarınızı uzun süre tutmak veya mesanenizi tamamen boşaltmamak
• üriner sistemin yapısındaki değişiklikler
• bağışıklık sistemini etkileyen kronik tıbbi durumlar

AAM ve İYE'lerin yanı sıra sık idrara çıkma nedenleri şunlardır:

• diüretikler
• çok fazla içecek tüketmek
• mesane duvarlarını tahriş edebilecek aşırı miktarda kafein, alkol, nikotin veya yapay tatlandırıcılar
• endişe, stres
• diyabet, diyabet şekeri
• böbrek enfeksiyonu ve böbrek taşı gibi böbrek rahatsızlıkları
• zayıflamış pelvik taban kasları
• ağrılı ve bulaşıcı olmayan mesane hastalığı olan interstisyel sistit
• mesane taşları
• mesane kanseri

Kadınlarda Sık İdrara Çıkma

Kadınlarda İYE görülme olasılığı erkeklerden daha fazladır. Kadın üretrası daha kısa olduğu için vajinası olan kişiler daha büyük risk altındadır. Kadılarda bakteriler, idrar yollarını enfekte etmeden ve semptomlara neden olmadan önce seyahat etmek için daha az mesafeye sahiptir.

Kadınlar için İYE risk faktörleri şunları içerir:

• vajinal tahriş ve iltihaplanma
• tuvalet ihtiyacı sonrasında üretrayı E. coli'ye (koli basili) maruz bırakacak şekilde yanlış silme (arkadan öne doğru silme)
• cinsel ilişki 

Kadınlarda sık idrara çıkmaya neden olabilecek diğer durumlar şunlardır:

• gebelik
• miyomlar
• menopozun bir sonucu olarak düşük östrojen seviyeleri
• yumurtalık kanseri

Erkeklerde Sık İdrara Çıkma

Prostatı etkileyen bazı durumlar, erkeklerde sık idrara çıkmaya neden olabilir. Bu koşullar şunları içerir:

Sık İdrara Çıkma İle İlgili Belirtiler

Normal idrar sıklığı olarak kabul edilen şey kişiye göre değişebilir. Bazı insanların doğal olarak diğerlerinden daha sık gitmesi gerekebilir. Bununla birlikte, uzmanlar genellikle günde en az 8 kez idrara çıkmayı sık idrara çıkma olarak kabul ederler.

Sahip olduğunuz diğer semptomlar, sık idrara çıkma nedeninize bağlı olacaktır.

Aşırı Aktif Mesaneniz Varsa

Sık idrara çıkmanın yanı sıra, AAM'nin diğer semptomları şunlardır:

• idrar aciliyeti veya idrara çıkma ihtiyacını erteleyememe
• idrar kaçırma
• noktüri veya geceleri idrar yapmak için birden çok kez uyanma

AAM'niz varsa, kendinizi hasta hissetmezsiniz veya idrar yaparken herhangi bir ağrı hissetmezsiniz.

İdrar Yolu Enfeksiyonunuz Varsa

Bir İYE'nin sık sık idrar çıkmak dışındaki diğer semptomları şunları içerir:

• idrar kaçırma
• idrar yaparken ağrı veya yanma
• sert kokulu idrar
• idrarda kan görmek
• hafif de olsa karın ağrısı hissetmek
• ateş
• titreme
• mide bulantısı

Farklı Bir Durumunuz Varsa

Mesaneyi veya prostatı etkileyen durumlar, ağrılı idrara çıkma veya idrarda kan gibi diğer idrar semptomlarına da yol açabilir. Pelvik taban disfonksiyonu da ağrılı idrara çıkmaya neden olabilir.

Yumurtalık kanserinin hem erken hem de geç evreleri üriner aciliyete neden olabilir.

Teşhis ve Test

Üroloji doktoru, sık idrara çıkmanıza neyin neden olduğunu belirlemek için testler yapacaktır.

Ayrıca karın muayenesini yapılır. Bu muayeneye ek olarak pelvik muayene, üretra ve vajinanın değerlendirilmesi ve prostat muayenesi de planlanır.

Yararlı olabilecek diğer testler şunları içerir:

• Mesane taraması: Bu, mesanede ne kadar idrar kaldığını görmek için idrar yaptıktan sonra yapılan bir ultrasondur.
• Sistoskopi: Üroloji doktoru ışıklı bir alet kullanarak mesanenin içini daha yakından inceleyebilir ve gerekirse doku örnekleri alabilir.
• Ek idrar testi: Bu, üriner sisteminizin ne kadar iyi çalıştığını görmek isteyen çeşitli testleri içerir. Örnekler arasında ürodinamik testler ve üroflowmetri bulunur.

Sık İdrara Çıkma Nasıl Tedavi Edilir?

Sık idrara çıkma tedavisi bu sorunun kaynağına bağlıdır. Doktorunuz önce sık idrara çıkmadan sorumlu olan altta yatan herhangi bir durumu tedavi etmeye çalışacaktır.

Bir bakteriyel enfeksiyon varsa, ondan kurtulmak için antibiyotik ilaç tedavisi uygulanabilir.

Mesanedeki kas spazmlarını kontrol eden ilaçlar üriner inkontinansın azaltılmasına yardımcı olabilir.

Doktorunuz ayrıca idrara çıkmayı geciktirmeye yardımcı olmak için Kegel egzersizleri veya mesane yeniden eğitim egzersizleri gibi pelvik egzersizler yapmanızı önerebilir.

Sık İdrara Çıkmanın Önlenmesi

Sık idrara çıkma olasılığınızı azaltmak için atabileceğiniz bazı adımlar vardır.

Diyet

Gece yaklaştıkça, gece idrara çıkma olasılığını artırdığı bilinen belirli yiyecek ve içeceklerden kaçınmayı deneyin. Örnekler şunları içerir:

• alkol
• narenciye suyu
• kahve
• çay
• domates ve domates bazlı ürünler
• yapay tatlandırıcılar

Kabızlık ayrıca mesaneye baskı uygulayarak sık idrara çıkmaya da katkıda bulunabilir, bu nedenle düzenliliği korumak için lif alımınızı artırmak isteyebilirsiniz.

Fiziksel Aktivite

Kegel egzersizlerini yapmak pelvik tabanınızı güçlendirebilir.

Ayrıca, pelvik kaslarınızı hedef alan fizik tedavi hakkında da bilgi alabilirsiniz. Bunlar, mesanenizi ve pelvik organlarınızı destekleyen kasları geniş ölçüde güçlendirmeye yarar.