Gelir Vergisi 2 Taksit 2017

İmdat TÜRKAY

sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na göre, tam/dar mükellef gerçek kişiler tarafından yılında elde edilen yedi gelir unsuruna ilişkin gelirler, kanunda aksine bir düzenleme olmadığı sürece Mart/ döneminde Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi ile beyan edilecektir.

Gelir Vergisi Kanununda sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden oluşan sermaye dolayısıyla elde edilen kâr payı, faiz, kira ve benzeri iratlar, menkul sermaye iradı olarak tanımlanmıştır.

yılında menkul kıymetler üzerinden elde edilen menkul sermaye iratları, ücret, kira ve diğer kazanç ve iratlar da olduğu gibi Hazır Beyan Sistemi (funduszeue.info) üzerinden internet ortamında kolay ve hızlı bir şekilde beyan edilebilecektir.

Gelir Vergisi Kanununun 75/1, 2 ve 3 numaralı bentlerinde yer alan gelirler, vergi uygulaması bakımından kar payı olarak adlandırılmakta olup bu kapsamda olan kar payları şöyledir;

• Her nevi hisse senetlerinin kâr payları (Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonları katılma belgelerine ödenen kâr payları da bu kapsamdadır.). Söz konusu hisse senetleri daha ziyade Anonim Şirket hisse senetleri olmaktadır.  
• İştirak hisselerinden doğan kazançlar. (Limited şirket ortaklarının, iş ortaklıkları ortaklarının ve komanditerlerin kâr payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar bu kapsamdadır.),
• Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar payları (Yönetim ve denetim kurulları başkanı ve üyeleriyle tasfiye memurlarına bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler ücret sayılmaktadır.).

Tam mükellef kurumlardan elde edilen ve yukarıda sayılan kâr paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyana tabi başka gelirlerin bulunmaması halinde, vergiye tabi gelir TL’yi aşıyor ise beyan edilecektir.

Herhangi bir kurum, ortaklarına dağıtacağı kâr payları üzerinden GVK'nın 94/b maddesine göre gelir vergisi tevkifatı yapmak zorundadır. Buna göre;

• Tam mükellef kurumlar tarafından tam mükellef gerçek kişilere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve bu vergilerden muaf olanlara dağıtılan kâr paylarından (kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz.),
• Tam mükellef kurumlar tarafından dar mükellef gerçek kişilere, dar mükellef kurumlara (Türkiye'de bir işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla kâr payı elde edenler hariç) ve gelir ve kurumlar vergisinden muaf olan dar mükelleflere dağıtılan, maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından (Kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz.),
• GVK’nın maddesinin ikinci fıkrasının (4) numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iradının ana merkeze aktarılan tutarı üzerinden,

/ sayılı BKK ile %15 oranında tevkifat yapılmaktadır.

Öte yandan, GVK’nın 22/2. maddesine göre; tam mükellef kurumlardan elde edilen kâr paylarının yarısı gelir vergisinden istisna edilmiştir. GVK’nın 86/1-c. maddesine göre, istisna sonrasında kalan tutar yılı için TL’yi aşıyorsa beyan edilecektir. Bu tutarın altında kalan kâr payları beyan edilmeyecek olup ödeme anında yapılan vergi tevkifatı nihai vergi olarak kalacaktır. Kâr payının beyanı halinde, kârın dağıtımı aşamasında kurum bünyesinde yapılan tevkifatın tamamının yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmesi mümkün bulunmaktadır.

GVK geçici maddesine göre, kurumların ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarını dağıtmaları halinde, gerçek kişilerce elde edilen bu kâr payları, tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir. GVK geçici 62/3. maddesine göre, tarihleri arasında sona eren hesap dönemlerine ilişkin olup, kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançlar ile GVK’nın geçici maddesi kapsamında vergi kesintine tabi tutulmuş olan yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançların dağıtılması halinde, gerçek kişilerce elde edilen kâr paylarının net tutarına elde edilen kâr payının 1/9’u eklendikten sonra bulunan tutarın yarısı vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyan edilen tutarın 1/5’lik kısmı hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.

GVK’nın 86/1-c maddesine göre tevkifata tabi olan kâr payının istisna sonrası kalan tutarı, beyana tabi başka gelirlerin bulunmaması halinde, yılı için beyanname verme sınırı olan TL’yi aşıyor ise beyan edilecektir. Tam mükellef kurumlar tarafından dağıtılan kâr payları kurum bünyesinde %15 oranında tevkifata tabi tutularak ortaklara ödenmektedir. Ortaklarca elde edilen bu kâr paylarının beyanı aşamasında, tam mükellef kurumlardan elde edilen söz konusu kâr paylarının yarısı (1/2’si) GVK’nın maddesine göre gelir vergisinden istisna olup kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınmaktadır. Kâr payının yarısının hesaplanmasında kâr payının brüt tutarı esas alınacaktır. Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kurum bünyesinde kârın dağıtımı aşamasında yapılan vergi kesintisinin tamamı (istisnaya isabet eden kısım dahil) mahsup edilip, mahsup sonrası kalan tutar genel hükümler çerçevesinde ret ve iade edilmektedir.

Sonuç olarak kâr paylarının beyanı konusunda şunlar söylenebilir;

• Tam mükellef kurumlardan elde edilen her nev’i hisse senetlerinin (temettü gelirleri) kâr paylarının brüt tutarının yarısı gelir vergisinden istisna olup; beyana tabi başka gelirin bulunmaması halinde, elde edilen kâr payının brüt tutarının yarısı yılı için TL’yi aşıyorsa beyan edilecektir.
• Tam mükellef kurumlardan elde edilen iştirak hisselerinden doğan kazançların (Limited Şirket ortaklarının, iş ortaklıkları ortaklarının ve komanditerlerin kâr payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar dahil) yarısı gelir vergisinden istisna olup; beyana tabi başka gelirin bulunmaması halinde, elde edilen kâr payının brüt tutarının yarısı yılı için TL’yi aşıyorsa beyan edilecektir.
• Tam mükellef kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kâr paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup; beyana tabi başka gelirin bulunmaması halinde, elde edilen kar payının brüt tutarının yarısı yılı için TL’yi aşıyorsa beyan edilecektir.
• Menkul kıymetler yatırım ortaklıklarından sağlanan kâr paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup; beyana tabi başka gelirin bulunmaması halinde, elde edilen kâr payının brüt tutarının yarısı yılı için TL’yi aşıyorsa beyan edilecektir.
• Gayrimenkul yatırım fon ve ortaklıklarından sağlanan kâr paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup; beyana tabi başka gelirin bulunmaması halinde, elde edilen kâr payının brüt tutarının yarısı yılı için TL’yi aşıyorsa beyan edilecektir.
• Risk sermayesi yatırım fon ve ortaklıklarından sağlanan kâr paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup; beyana tabi başka gelirin bulunmaması halinde, elde edilen kâr payının brüt tutarının yarısı yılı için TL’yi aşıyorsa beyan edilecektir.

Örnek: Ödevli, yılında tam mükellef bir kurum olan (X) A.Ş.’den brüt TL tutarında kar payı (temettü) elde etmiştir. Elde edilen kâr payı üzerinden kurum bünyesinde ödeme anında %15 nispetinde TL vergi kesintisi yapılmıştır. Ödevlinin beyana tabi başka bir gelirinin olmadığını varsayalım.

Ödevlinin elde ettiği TL kâr payının yarısı GVK’nın maddesine göre gelir vergisinden istisna olup kalan yarısı TL’dir. Bu tutar GVK’nın 86/1-c maddesine göre yılı için beyan sınırı olan TL’yi aştığı için beyan edilecektir. Kurum bünyesinde yapılmış olan vergi kesintisinin tamamı hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir. Buna göre, kâr payının beyanı ile ödenecek Gelir Vergisi ve Damga Vergisi şöyle olacaktır.

yılında elde edilen gelirler için verilen yıllık beyanname üzerine tahakkuk eden gelir vergisi iki eşit taksitte olmak üzere 1. taksiti Mart/ ayı sonuna kadar, 2. taksiti ise Temmuz/ ayında ödenecektir.

yılına ilişkin verilecek yıllık beyanname için ödenecek damga vergisi tutarı 58,80 TL olarak belirlenmiş olup bu tutar Mart/ ayında tahakkuk ettirilerek, gelir vergisi birinci taksit ödeme süresi içinde ödenecektir.