Fd Satışlar Nasıl Yorumlanır

Bir hisse ucuz mu yoksa pahalı mı? Uzun vadede yatırım yapmaya değer mi? Benzer hisselerle kıyaslandığında performansı nasıl?

Bunlar gibi pek çok soru çok kafa karıştırıcı gibi geliyor değil mi? Peki, tüm bu sorulara yanıt bulacağın ve temel hisse analizinde sana çok yardımcı olacak bir gösterge olduğunu söylesek? İşte PD/DD oranı, yani piyasa değeri/defter değeri oranı bunun için var. Hazırsan analize başlayalım! 

💰 PD/DD Nedir?

Hani şu 90%’ı havayla dolu “mega-boy” cipsler vardır bilir misiniz? Dışarıdan baktığımızda kocaman paketleriyle içlerinin cipsle dolup taştığı izlenimini verseler de, aslında içlerinde sadece bir avuç cips vardır. İşte bazı hisse senetleri de aynı bu cipsler gibidir. Piyasa değerine baktığımızda bizde, “vay be, ne kadar büyük şirket” izlenimi uyandırırlar. Oysa ki aslında bu şirketlerin defter değerleri, piyasa değerlerine oranla çok daha ufaktır.

Neyden mi bahsediyoruz? PD/DD oranı, yani şirketlerin piyasa değerlerinin, defter değerlerine oranları, bu yazımızın konusu olacak. Lafı uzatmadan hemen başlayalım.

PD/DD, yani piyasa değeri/defter değeri; hisse senedi analizinde kullanılan en temel, en yaygın oranlardan biridir. Bir şirketin öz sermayesine karşılık piyasadaki değerini, yani fiyatını ölçer.

• İngilizce’de ‘Price-to-book’ olarak geçer ve P/B kısaltmasıyla gösterilir.

Şirket, öz sermayesine oranla piyasada çok mu pahalı yoksa çok mu ucuz kalmış, bunu gösterir.

• Aynı F/K (Fiyat/Kazanç) oranında olduğu gibi, PD/DD oranında da bu oranın yüksek olması şirket hisselerinin pahalı, düşük olması ise şirket hisselerinin ucuz olduğu kanısını doğurur. Öte yandan F/K oranı için de dediğimiz gibi, bu her zaman doğru bir gösterge olmayabilir. 

Şimdi, konuyu biraz daha açarak bu kavramların ne ifade ettiğine bir bakalım…

🌍 Piyasa Değeri Nedir?

Piyasa değeri (PD), adı üstünde bir şirketin piyasadaki, yani borsadaki toplam değeridir. 

Şirketin borsada işlem gören bütün hisselerinin, hissenin piyasadaki güncel fiyatı ile  çarpılmasıyla hesaplanır. 

• Örneğin; 2 milyon hissesi olan bir şirketin hisse fiyatı 5 dolar ise, şirketin piyasa değeri 10 milyon dolardır. Hisse fiyatları değişiklik gösterdikçe piyasa değeri de buna bağlı olarak değişir.
• Borsada yoğun talep gören bir şirketin hisse senedi fiyatı yükseldiği zaman, piyasa değeri de yükselecektir.
• Dünya üzerinde en yüksek piyasa değerine sahip şirket ise şimdilik Apple’dır. Şirket 3 Ocak 2022 tarihinde 3 trilyon dolarlık piyasa değerine ulaşarak, tarihte bu değerlemeye ulaşan ilk şirket olmuştu.

Fakat şu detayı da asla unutmamak gerekir gerekir: Piyasa değeri ile şirketin toplam değeri her zaman aynı olmayabilir. Mesela yeni halka arz olmuş şirketler, hisselerin tamamını halka arz etmemiş olabilirler. Bu tip durumlarda, şirketlerin piyasada işlem gören aktif hisse senetlerinin yanında, işlem görmeyen ve genellikle büyük ortaklarda bulunan aktif olmayan (inaktif) hisseler de olabilir.

📖 Defter Değeri Nedir?

Defter değeri (DD) ise bir şirketin muhasebe değerini gösterir. Bu değerin karşılığını borsada değil, daha çok bilançoda görürüz. Şirketin geçmiş ve mevcut operasyonlarının sonuçlarını ortaya koyar. Kısaca defter değeri, şirketin öz sermayesine eşittir. 

• Peki, özsermaye nedir? Şirketin toplam varlıklarından, toplam borçlarının (yükümlülükleri) çıkarılmasıyla defter değeri bulunur. Yani bir şirketin elindeki varlıkların tamamıyla, yükümlü olduğu borçların tamamını ödediğinde, geriye elinde kalan tutar öz sermayesidir. 
• Önemli! Öz kaynakları negatif olan, yani toplam borçları, elindeki varlıklarından büyük olan şirketler için PD/DD oranı da hesaplanamaz.

Burada göz önünde bulundurulması gereken önemli nokta ise şu: Defter değeri her zaman bir şirketin gerçek değeri olmayabilir. Çünkü muhasebede ne gösterilirse bu değer de onu yansıtır. 

Örneğin; fikri mülkiyet hakları, patentler vb. gibi maddi olmayan duran varlıkları değer olarak hesaba katmayabilir. Oysaki bunlar değer açısından fark oluşturabilirler.

Ayrıca daha fazla detay için “Defter Değeri Nedir ve Nasıl Hesaplanır?” içeriğimize de göz atabilirsiniz.

🏷 PD/DD Nedir? Neyi Gösterir?

PD/DD kısaltması, piyasa değeri ile defter değerinin bölünmesini simgeler. Bir örnekle açıklayalım;

1. XYZ şirketinin bilançosunda 1 milyon dolarlık varlığa karşılık, 700 bin dolarlık borcu olsun. Defter değeri (1 milyon-700 bin) 300 bin dolar olur.
2. Şirketin piyasa değerinin ise 10 milyon dolar olduğunu düşünelim.
3. Bu durumda PD/DD oranı 33,33 olacaktır. 
4. Bu, şirket hisselerinin defter değerine göre olması gerekenden daha yüksek fiyatlandığını gösterir. 

Peki, Düşük ya da Yüksek PD/DD Oranı Neyi İfade Eder?

PD/DD oranı için sınır değer 1 olarak kabul edilir. Bu, şirketin öz sermayesiyle eşit şekilde değerlendiğini gösterir. Bu oranın 1’den yüksek olması, şirket hisselerinin piyasada olması gerekenden çok daha yüksek fiyatlandığı algısını oluşturabilir. Ancak bu her zaman o hissenin pahalı olduğunu veya alınmaması gerektiğini göstermez. 

• Örneğin; yatırım sürecine giren şirketlerde bu oran yükselir, çünkü gelecekteki kâr beklentisi hisse fiyatlarını yukarı çekiyordur. Bu yönüyle yüksek bir F/K (Fiyat/Kazanç) oranının nedenlerine benzer.
• Bu oranın düşük çıkması yine aynı şekilde piyasalarda hisse senedinin “ucuz” olduğu algısını oluştursa da, bu da her zaman doğru olmayabilir.

F/K oranlarının kıyaslanmasında olduğu gibi, bu oranın kıyaslamasını da aynı sektörde, hatta mümkünse aynı iş grubunda faaliyet gösteren şirketler arasında gerçekleştirmek en doğru sonucu verecektir. 

• Çünkü defter değerinin karşılığını bilanço da gördüğümüz için, aynı bilanço yapısına sahip şirketleri birbirleriyle kıyaslamak gerekir.

📌 PD/DD Bir Yatırımcı İçin Neden Önemlidir?

• Her şeyden önce potansiyel yatırım fırsatlarını belirlemek için kullanılır. Bir şirketin piyasa fiyatının bilançosuna kıyasla makul görünüp görünmediğini anlamaya yardımcı olur. 1’in altındaki PD/DD oranları genellikle iyi yatırım olarak kabul edilir. Ancak sadece PD/DD oranına bakarak yatırım yapılması asla tavsiye edilmemekle birlikte, yatırımcıları verdikleri kararlarında yanlış yönlendirme potansiyeline de sahiptir.

• Makul bir fiyata büyüme arayan yatırımcılar için gerçeklik kontrolü sağlar ve genellikle yatırımcılar arasında güvenilir bir büyüme göstergesi olarak değerlendirilir. Çünkü özsermayesinin büyümesi defter değerini büyütürken, sürekli zarar eden bir şirketin özsermayesi küçüleceği için, defter değeri de küçülecektir.

• Benzer büyüme ve getiriye sahip iki hisse senedini karşılaştırırken, hangisinin daha iyi bir değerde olduğunu belirlemek için de yatırımcılar bu oranı da kullanabilir.

PD/DD, hisse analizinde neredeyse bir ‘altın oran’ kadar önemli olsa da karar verirken pek çok değişkenle birlikte değerlendirmeyi unutma! Peki bu yazıda neler öğrendik?

• PD/DD nedir?
• Piyasa değeri nedir?
• Defter değeri nedir?
• PD/DD neyi gösterir? 
• PD/DD neden önemlidir?

Bu içerik, içeriğin yayınlandığı günkü veriler baz alınarak hazırlanmıştır. İçerikte geçen hedef fiyat tahminleri, uzman ve analist yorumları bu içeriğin yayınlandığı tarihte geçerlidir. Bu tahmin ve yorumlar zaman içinde değişkenlik gösterebilmektedir. Bu sayfada yer alan haberler ve haberlerin içerdiği şirketler hakkındaki bilgiler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Kullanılan hisse işlem görselleri; hisse adı, fiyatı ve grafikleri de dahil temsilidir, yatırım tavsiyesi değildir.

Detaylı bilgi için: Midas Sorumluluk Beyanı

Fiyat / Net Satış Oranı (F/NS)

Piyasada önemli oranlardan biri de fiyat/net satış oranıdır.

Bir yatırımcıya ya da sermayedara bir şirketi satın alması gerektiği zaman neye bakarsınız? diye bir soru sorduğunuzda muhtemelen cevaplardan biri satışlar olacaktır. Bir şirketin satışları ve pazar payı satın alımlar için önem teşkil eder. Bu nedenle şirket değerlemesinde bu oran analistler tarafından sıklıkla kullanılır (Bu oranı biraz makro olarak da düşünürsek borsa endeksi ile Nominal GSYİH karşılaştırılarak borsanın potansiyeli hesaplanır).

Hesaplanış biçimi ise şirketin piyasa değeri bölü yıllıklandırılmış (son dört çeyrek) satışlardır.  

Peki bu orana hangi durumlarda bakmak anlamlı ya da anlamsız olur? Bu soruda önemli bir sorudur. Tabi bu oran satışı olmayan şirketler için mantıken uygulanamaz. Örneğin holdingler için bu orana bakmak anlamsız olur.

Bir şirketin F/K oranı sağlıklı değil ise F/NS oranına bakmak daha anlamlı sonuç verir. Ancak bir şirketin karları çok dalgalı veya sürekli zarar açıklayan bir durumda ise F/NS oranı düşük olsa dahi şirketin ucuz olacağı anlamına gelmez. Bu bağlamda diğer değişkenleri de göz önüne alırsak genellikle bir şirketin piyasa değerinin satışları kadar olması beklenebilir. Tabi böyle bir kesinlik yoktur. Analistler değerleme yaparken bu oranı ilgili şirketin geçmiş F/NS oranının ortalaması, tepe ve dip noktalarını baz alarak bir potansiyel çıkarabilir. Bu potansiyeli kullanırken şirketin gelecek yıllarda yapacağı satışları baz alarak uygular.

Bir diğer yöntem aynı sektördeki yurt içi ve yurt dışı benzer şirketlerin F/NS oranlarını karşılaştırarak da değerleme yapabilir. Bu analistin bakış açısına ve ağırlıklandırma şekline göre değerlemede değişik sonuçlar çıkmasına neden olur.

Daha önce çiğköfte dükkanında satışlarımızın 600 bin tl olduğunu belirtmiştik. Şirketin piyasa değeri de 600 bin tl idi bu nedenle cari F/NS oranı 1 olarak çıkacaktır. Ancak gelecek yıllara ait beklentimiz satışların artması yönünde ise şirketin piyasa değerini daha yüksek bekleyebiliriz. Aşağıda gelecek yıllara ait tahmini satışların artması ile F/NS oranının düşmesi sonrası 2022 tahmini yıla göre potansiyel getirinin %66 seviyesine çıktığını göreceksiniz.

Bir sonraki yazımızda Firma Değeri/FAVÖK oranını ele alacağız.

                                                                            Yılmaz Altun

--------------------------------------------------------------------------------------------


“Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.

Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. 

Burada yer alan değerlendirmeler, yorum ve  kişisel görüşlere dayanmaktadır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. 

Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.”

FD/FAVÖK Nedir, Nasıl Hesaplanır?

Firma Değeri/FAVÖK ya da kısaca FD/FAVÖK şirket değerlemede kullanılan bir rasyodur. Şirketin firma değeri ile faiz, amortisman ve vergi öncesi kârı arasındaki orandır. Şirketin firma değerinin son 4 çeyrekte elde edilen FAVÖK değerinin kaç katı olduğunu gösterir. F/K gibi bir kâr çarpanıdır ancak net dönem karı yerine FAVÖK kullanılır. Daha düşük FD/FAVÖK’e sahip şirketler daha ucuz kabul edilir. Banka ve sigorta şirketleri için FD/FAVÖK oranı hesaplanamamaktadır. Şirket satın alma ve birleşme işlemlerinde bu değerleme rasyosu daha çok kullanılır. Aşağıdaki formül ile hesaplanır:

Firma Değeri ve FAVÖK ayrı ayrı aşağıdaki formüller ile hesaplanır.

FD/FAVÖK Nasıl Yorumlanmalıdır?

Piyasa değerinden farklı olarak firma değeri içerisinde şirketin net borçları da bulunmaktadır. Sahip olduğu borçlar ile şirketin değerini gösterir. Net nakit pozisyonunda olan şirketlerde ise sahip olunan nakitler piyasa değerinden çıkartılır. Yani nakitler olmasa şirket ne kadar eder sorusunun cevabı firma değeridir. FAVÖK ise şirketin yaptığı faaliyetler sonucu elde ettiği kar rakamıdır. Bu değerin içerisinde faiz gelir/gideri, kur farkı gelir/gideri, vergi gelir/gideri gibi şirketin kontrolünde olmayan değişken değerler bulunmamaktadır. Yapılan üretim ya da ticaret sonrasında faaliyet giderlerinin düşülmesi sonucu çıkan değere amortisman ve itfanın eklenmesiyle bulunur. Birçok şirket yıllık bütçelerini ve tahminlerini FAVÖK üzerinden yapar. Net kar kalemine göre çok daha öngörülebilir ve tahmin edilebilirdir. Ayrıca net kar kalemi kadar dalgalanma göstermez. FD/FAVÖK kıyaslaması yapılırken her şirket kendi sektöründeki firmalar ile kıyaslanmalıdır. Genellikle rakip şirketlerden, sektör ortalamalarından veya şirketin geçmiş dönemlerdeki ortalamalarından daha yüksek bir FD/FAVÖK çarpanına sahip hisse senetleri pahalı olarak yorumlanabilir. Bunun tam tersi, FD/FAVÖK’ün göreceli olarak daha düşük olması durumunda ise hisse senedi ucuz olarak değerlendirilir ve yatırım için daha cazip konumda gözükür. Hızlı büyüyen ve FAVÖKlerini daha hızlı arttıran sektörlerde ve şirketlerde genellikle daha yüksek FD/FAVÖK oranına rastlanmaktadır.

FD/FAVÖK yorumlanırken de F/K oranında olduğu gibi faiz ile ilişki kurulmalıdır. Faizlerin düşük olduğu ortamlarda daha yüksek FD/FAVÖK çarpanları kullanılırken faizler yükseldikçe çarpanlar da geri gelecektir. Burada kıyaslama yapabilmek için 100/Gösterge Faiz Oranı kullanılabilir. Örneğin Faizlerin %15 olduğu bir durumda 6,66 ve altındaki FD/FAVÖK çarpanları makul kabul edilebilir.

FD/FAVÖK Neden Kullanılır?

FD/FAVÖK oranı birçok değerlemeci tarafından F/K oranına tercih edilir. Bunun ana sebebi ise net kar kaleminin öngörülmesinin çok daha zor olmasıdır. Ayrıca dönemsel etkiler dolayısıyla net kar olması gerekenden çok daha düşük ya da yüksek olabilmektedir. Örneğin döviz kurlarının yükseldiği bir yılda döviz pozisyonları sayesinde yüksek kar elde etmiş bir şirketin F/K oranı yanıltıcıdır. Ya da bir maddi duran varlık satışı sebebiyle elde edilen tek seferlik bir kar varsa yine F/K oranı sizi yanıltabilir. Ancak FAVÖK içerisinde bunlar gibi dönemsel etkiler yoktur. İkinci bir sebep ise firma değerinin piyasa değerine göre daha doğru bir perspektif sunmasıdır. Şirketin nakit pozisyonu varsa bunun piyasa değerinden çıkarılması ya da borç varsa bunun eklenmesi ile buradaki pozisyon haricinde kalan şirket değerine odaklanılır.

FAVÖK Nedir? (EBITDA)

FAVÖK, "Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar"  tanımlamasının kısaltılmış hali olarak bildiğimiz bir kavramdır. EBITDA ise "Earnings Before Interest, Tax, Depreciation and Amortization" anlamına gelir. Kısacası FAVÖK ve EBITDA anlam bakımından aynı şeyi ifade ederler. Bu kavram son zamanlarda bir işletmenin finansal performansını değerlendirirken kullandığı önemli bir gösterge halini almıştır.

Belirttiğimiz üzere EBITDA bir firmanın finansal durumunun uluslararası anlamda karşılaştırılabileceği bir göstergedir ve bazı dezavantajlara sahip olsa da firmanın kazanç potansiyeli ile ilgili bazı fikirler verir. Hatta bir şirket için devir veya yatırım gibi bir durum söz konusu ise o şirketin değerini belirlemek için büyük bir önem taşır. FAVÖK'ün yani EBITDA'nın formüllerinden bazıları şu şekildedir;

EBITDA= Net Kar + Ödenecek Vergi + Faiz Giderleri + Amortisman ve Yıpranma Payı

FAVÖK= Faaliyet Karı + Amortisman veya daha açık haliye;

FAVÖK= Brüt Kar - Genel Yönetim Giderleri - Pazarlama Giderleri + Amortismanlar

FAVÖK Değeri Nasıl Yorumlanır?

Hepimizin bildiği gibi her ülke veya sektörün uyguladığı faiz, vergi, muhasebe politikaları birbirinden farklılık göstermektedir. Bu sebeple farklı ülkelerdeki şirketlerin kazanç potansiyelleri karşılaştırılırken çıkan sonuç çok tutarlı olmayacaktır. FAVÖK faiz, vergi, amortisman gibi unsurları da içermesi sebebiyle karşılaştırmayı daha objektif kılacaktır. Bu değerin pozitif olması durumunda firmanın kazancının olduğunu anlayacağımız gibi negatif olması durumunda da vergi, amortisman ve faizden önce zararda olduğunu anlarız.

EBITDA'nın Dezavantajları Nelerdir?

• EBITDA, hesaplayan kişiden kişiye değişebilir. Diğer muhasebe rasyoları gibi değildir. Bu sebeple raporlarda belirtilen dipnotlara bakmak yarar sağlayacaktır.
• Genel anlamda işletmenin karlılığını değerlendirir fakat nakit akışı hakkında bir bilgi vermez.
• İşletmeler vergi, faiz ve amortismanların hesaplanması konusunda bir önceki döneme göre değişikliğe gitmişler ise sonuç yanlış çıkmak durumundadır.
• FAVÖK hesaplamasını yapan kişiler firmayı daha karlı göstermek amacıyla hesaplamalarda çok şeffaf olmayabilirler.
• FAVÖK tek başına kullanıldığında, işletme karlılığını ölçmek için en güvenilir metrik değildir. ,Ancak dikkatli yorumlandığında, kurumsal karı değerlendirmek için kullanılabilir.

İlgili içerik: Fiziblite Çalışması Nedir? Nasıl Yapılır?

İyi Bir FAVÖK Yorumu Nasıl Olmalıdır?

FAVÖK, bir şirketin karlılığının bir ölçü birimidir. Dolayısıyla, daha yüksek değerler genellikle iyidir. FAVÖK değeri, negatif ve pozitif olmasına göre, şirkete yönelik bir işaret sağlamaktadır. Pozitif FAVÖK değeri, bir firmanın vergi, faiz ve amortisman öncesinde karda olduğunu göstermektedir. Bu değerin negatif olması, yorumlanan değerin zararda olduğunu göstermektedir.

FD / FAVÖK Hesaplaması Ne Amaçla Yapılmaktadır?

Firma Değeri ve FAVÖK, genellikle benzer şirketleri karşılaştırmak amacıyla kullanılmaktadır. Özellikle Türkiye'deki herhangi bir şirketin, yurtdışındaki emsallerini kıyaslamak amacıyla sıkça kullanılmaktadır.

FAVÖK; vergileri ve faiz giderlerini, vergi yükü ve sermaye yapısı gibi değişkenleri göz ardı ederek yalnızca bir şirketin faaliyetlerden kazanç elde etme kabiliyetine odaklanır. FAVÖK, yararlı bir ölçümdür çünkü bir şirketin kârlı olmak, borcunu ödemek ve devam eden operasyonları finanse etmek için yeterli kazanç elde etme kabiliyetini ölçmeye yardımcı olarak işletmenin geleceğine yönelik öngörü elde etmeye yardımcı olur. Aynı zamanda kurumsal karı

Yabancı yatırımcılar, yatırım yapmak istedikleri varlığın FAVÖK değerine dikkat etmekte ve FD/FAVÖK değerlerini dikkatele incelemektedirler. Firma değeri, firmanın piyasadaki genel fiyatı ile alakalı tutardır. Firma değerine dair doğru hesaplamaya, şirketin piyasa değeri + Net Borç toplamı ile ulaşılmaktadır.

• FAÖK Hesaplaması aracılığıyla, yurtiçi ve yurtdışında varlık gösteren şirketler arasında kolayca fiyat karşılaştırması yapılabilmektedir.
• Ulusal/Uluslaraarsı faaliyet gösteren şirketlerin; gelecek durumları, mevcut potansiyellerini tanımamıza olanak sağlar.
• FD/FAVÖK kıyaslaması yaparken, benzerleri arasında daha düşük değerlere sahip olan bir şirket, fiyat bakımından daha cazip olarak yorumlanmaktadır.

Konu ile ilgili sıkça sorulan sorular

‍