Koşuyolu Ibrahimağa Satılık Daire

seafoodplus.info ekibi olarak Türkiye’de ve dünyada yaşanan ve haber değeri taşıyan her türlü gelişmeyi sizlere en hızlı, en objektif ve en doyurucu şekilde ulaştırmak için çalışıyoruz. Yoğun gündem içerisinde sunduğumuz haberlerimizle ve olaylarla ilgili eleştiri, görüş, yorumlarınız bizler için çok önemli. Fakat karşılıklı saygı ve yasalara uygunluk çerçevesinde oluşturduğumuz yorum platformlarında daha sağlıklı bir tartışma ortamını temin etmek amacıyla ortaya koyduğumuz bazı yorum ve moderasyon kurallarımıza dikkatinizi çekmek istiyoruz.

Sayfamızda Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına ve evrensel insan haklarına aykırı yorumlar onaylanmaz ve silinir. Okurlarımız tarafından yapılan yorumların, (yorum yapan diğer okurlarımıza yönelik yorumlar da dahil olmak üzere) kişilere, ülkelere, topluluklara, sosyal sınıflara ırk, cinsiyet, din, dil başta olmak üzere ayrımcılık unsurları taşıması durumunda yorum editörlerimiz yorumları onaylamayacaktır ve yorumlar silinecektir. Onaylanmayacak ve silinecek yorumlar kategorisinde aşağılama, nefret söylemi, küfür, hakaret, kadın ve çocuk istismarı, hayvanlara yönelik şiddet söylemi içeren yorumlar da yer almaktadır. Suçu ve suçluyu övmek, Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre suçtur. Bu nedenle bu tarz okur yorumları da doğal olarak seafoodplus.info yorum sayfalarında yer almayacaktır.

Ayrıca seafoodplus.info yorum sayfalarında Türkiye Cumhuriyeti mahkemelerinde doğruluğu ispat edilemeyecek iddia, itham ve karalama içeren, halkın tamamını veya bir bölümünü kin ve düşmanlığa tahrik eden, provokatif yorumlar da yapılamaz.

Yorumlarda markaların ticari itibarını zedeleyici, karalayıcı ve herhangi bir şekilde ticari zarara yol açabilecek yorumlar onaylanmayacak ve silinecektir. Aynı şekilde bir markaya yönelik promosyon veya reklam amaçlı yorumlar da onaylanmayacak ve silinecek yorumlar kategorisindedir. Başka hiçbir siteden alınan linkler seafoodplus.info yorum sayfalarında paylaşılamaz.

seafoodplus.info yorum sayfalarında paylaşılan tüm yorumların yasal sorumluluğu yorumu yapan okura aittir ve seafoodplus.info bunlardan sorumlu tutulamaz.

seafoodplus.info yorum sayfalarında yorum yapan her okur, yukarıda belirtilen kuralları, sitemizde yayınlanan Kullanım Koşulları’nı ve Gizlilik Sözleşmesi’ni peşinen okumuş ve kabul etmiş sayılır.

Bizlerle ve diğer okurlarımızla yorum kurallarına uygun yorumlarınızı, görüşlerinizi yasalar, saygı, nezaket, birlikte yaşama kuralları ve insan haklarına uygun şekilde paylaştığınız için teşekkür ederiz.

1 T.C. KÜLTÜR ve TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MİMARİ VE ÇEVRE DÜZENLEMESİ YAKLAŞIMLARI: HAYDARPAŞA VE ÇEVRESİ UZMANLIK TEZİ Corrado Ozan RİJAVEC NİSAN ANKARA

2 T.C. KÜLTÜR ve TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MİMARİ VE ÇEVRE DÜZENLEMESİ YAKLAŞIMLARI: HAYDARPAŞA VE ÇEVRESİ UZMANLIK TEZİ Corrado Ozan RİJAVEC Tez Danışmanı Arkeolog Yener ÇAVDAR NİSAN ANKARA

3 ÖNSÖZ Mimari ve Çevre Düzenlemesi Yaklaşımları: Haydarpaşa ve Çevresi konusunu öncelikle raportörü olduğum İstanbul V Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu nun ilgilendiği çevre kapsamında olduğu, bu alanın Türkiye insanı için çok önemli oluşu ve özellikle bir dönemin tarihini yansıttığı için aldım. Haydarpaşa, her ne kadar İstanbul un simgelerinden biri olarak görülüyorsa da, işlevi ve mimarisi açısından uluslararası bir durum sergilemektedir. Özellikle ulaşım sonucunda uluslararası seyahat eden birçok yolcuya uğrak yeri olan bu mekan, ayrıca çevre düzenlemeleri ve mimari açısından da çeşitli uluslar arası etkileri bize yansıtmaktadır. Bu tez kapsamı içinde Haydarpaşa Garı ve çevresinin ele alınmasında öncelikli olan ise bu alana yönelik çevre düzenlemeleri ve bu konuda yapılmış ve yapılmakta olan çalışmaları ortaya koymak esas olacaktır. Tarihi Osmanlı Devleti nin son dönemlerine giden Haydarpaşa ve çevresindeki tarihi yapılar yanında çevre alanda bulunan ve daha eski dönemlere kadar gidebilen Yel değirmeni ve Ayrılık Çeşmesi gibi alanlar da özellikle Haydarpaşa ve çevresi kapsamında yer almıştır. Kuşkusuz bu alana yönelik uygulamalar ve dikkate alınması hususlar da konu kapsamında yer almıştır. Bütün bu araştırma, özellikle mimari ve çevre düzenlemeleri açısından Haydarpaşa nın sadece İstanbul için değil, Türkiye ve Dünya için ne derece önemli olduğunu ortaya koymayı amaçlamaktadır. Tezin hazırlanması konusunda öncelikle konu üzerinde beni yönlendiren I Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürü Arkeolog Yener ÇAVDAR a, yönlendiren İstanbul V Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu uzmanı mimar F. DenizGÜNDOĞDU ya tezin araştırılması sırasında kaynakların bulunması konusunda bana yardımlarını esirgemeyen Birleşik Taşımacılık Çalışanları Sendikası üyeleri Soner ÖNAL ve Tugay KARTAL a, i

4 mimar Arif ATILGAN a ve özellikle beni her konuda destekleyen annem Aysan SÜMERCAN ÖLMEZ e sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Corrado Ozan RİJAVEC Kültür ve Turizm Uzman Yardımcısı ii

5 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ i İÇİNDEKİLER iii KISALTMALAR CETVELİ vi LEVHA VE RESİMLER CETVELİ vii UZMANLIK TEZİ 1 UZMANLIK TEZİ 2 Tez Danışmanı SONUÇ KAYNAKÇA ÖZET SUMMARY KISALTMALAR CETVELİ A.A.E.K. Age. Bakanlık Cm GATA. GEEAYK IRCICA İBBAK İTÜ Kurul LOC Alman Arkeoloji Enstitüsü Kitaplığı Adı geçen eser Kültür ve Turizm Bakanlığı Santimetre Gülhane Askeri Tıp Akademisi Hastanesi Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu Institut de Recherche sur les Composants logiciels et matériels pour l Information et la Communication Avancée İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı İstanbul Teknik Üniversitesi Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Library Of Congress iii

6 M.Ö. M.S. OBA PTT TCDD TCDD-1BA UNESCO Ünv. Milattan Önce Milattan Sonra Osmanlı Bankası Arşivi Posta Telgraf ve Telefon Türkiye Devlet Demiryolları 1. Bölge Arşivi United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu) Üniversitesi LEVHA VE RESİMLER CETVELİ LEVHALAR CETVELİ: Levha 1 Levha 2 Levha 3 Levha 4 Levha 5 Levha 6 Levha 7 Levha 8 Levha 9.a Moltke Haritası Haydarpaşa Limanı gösteren Waldorp haritası Goad haritası tarihli Alman Sendika Haritası Necip Bey Haritası () Pervitich haritası () Haydarpaşa Sit Alanı () yılında Haydarpaşa Limanı Haydarpaşa Garının çizimi iv

7 Levha 9.b Levha 10 Levha a Levha b Levha a Levha b Levha a Levha b Levha 14 Levha 15 Haydarpaşa Garı katlarından birinin çizimi Haydarpaşa Garı kulelerinden birinin çizimi Muhacir Misafirhanesi çizimi Askeri Karakol binası çizimi Elektrik binasının çizimi Gümrük binası çizimi Gar Lojmanlarından Behiç Bey Lojman çizimi Haydarpaşa Lisesi ni yansıtan eski bir harita Haydarpaşa Lisesi nin çizimi Selimiye Camii nin çizimi RESİMLER CETVELİ: Resim 1.a Resim 1.b Resim 2.a Resim 2.b Resim 3.a Resim 3.b Resim 4.a Resim 4.b Resim 5 Resim 6.a Resim 6.b Selimiye-Haydarpaşa arası Haydarpaşa Garı İlk Haydarpaşa Gar Binası Haydarpaşa istasyonunun ilk hali Haydarpaşa istasyonu onarım sonrası durumu İlk istasyonun yerinde bulunan hemzemin geçit Haydarpaşa Garının orijinal görüntüsü Haydarpaşa Garının yangından sonraki görüntüsü Haydarpaşa Garının eskiden yeniye iki farklı görüntüsü Haydarpaşa Garı içinde gar girişinden görünüş Haydarpaşa Garında idari kısma çıkan merdivenler v

8 Resim 7 Resim 8 Resim 9.a Resim 9.b Resim 10 Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Haydarpaşa Limanının eski hali Haydarpaşa Limanının bugünkü hali 5 Nolu liman işletme binası 5 Nolu liman işletme binasının güney cephesi Mendirek ve üstündeki anı sütunu Mendirekten eski bir görüntü Haydarpaşa daki iskele binası Muhacir Misafirhanesi Muhacir Misafirhanesinin zemin katından görünüş Muhacir Misafirhanesinin Kat holü Muhacir Misafirhanesinin Zemin katı içinden görünüş Muhacir Misafirhanesinin kuzey cephesi Muhacir Misafirhanesinin giriş kapısı Muhacir Misafirhanesinin arkasındaki depo Askeri Karakol binasının eski hali Askeri Karakol binasının bugünkü durumu Elektrik santralinin eski hali Elektrik santrali batı cephesinin eski görüntüsü Elektrik binasının bugünkü durumu Elektrik santralinin kuzey cephesi Elektrik santrali içinden görünüş Silo A ve B yüzyıl başında rıhtım ve A silosu A silosunun batı cephesi Silo A da Doğu cepheden bir görünüş Silo A da yükleme yapılan alan Silo A iç mekanından görünüm Silo A da iç merdiven vi

9 Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim

10 Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Resim 45 Resim a Resim b Resim a Resim b Resim a Resim b Gülhane Askeri Tıp Akademisi Komutanlığı nın girişi Haydarpaşa Numune Hastanesi Haydarpaşa Numune Hastanesinden görünüş Haydarpaşa Numune Hastanesi genel görünüm Ayrılık Çeşmesi Ayrılık Çeşmesi ve çevre alanı Yeldeğirmeni bölgesinin uydudan görünüşü Yeldeğirmeni nde Ankara Han Yeldeğirmeni nde eski Alman Okulu Yeldeğirmeni nde çeşitli yapılar Yeldeğirmeni nden diğer bir detay Haydarbaba Türbesi Üsküdar Selimiye Camii girişi Selimiye Camiinde kubbe ve minare Selimiye Camii avlu girişi Selimiye Camiinin yandan görünüşü Selimiye Camii avlu girişinde kitabe İngiliz Mezarlığı Haydarpaşa Camii Yeldeğirmeni bölgesi yakınında Ladikli Ahmet ağa çeşmesi ve namazgahı Haydarpaşa Poliklinik Binası Haydarpaşa da Vagon Bakım atölyesi Haydarpaşa Gar Lokantası Siyami Ersek Hastanesi (gündüz) Siyami Ersek Hastanesi (gece) viii

11 ix

12

13 ÖZET Haydarpaşa Garı ve çevresinde yer alan yapı ve alanlar kısmen Üsküdar ve kısmen de Kadıköy ilçeleri içine girmektedir. Bu alan özellikle günümüzde Avrupa ve Asya kıtasını birbirine bağlamakta olduğu için uluslar arası ulaşım ve taşımacılık kaynakları açısından önem taşımaktadır. Ancak, buradaki asıl önemli nokta, bu alanın tarihi doku içinde ve stratejik önem açısından aldığı yerle ilişkilidir. Gerek Gar ve çevresindeki demiryoluyla ilişkili yapılar ve gerekse Haydarpaşa bölgesinde yer alan Selimiye Cami, GATA, Haydarpaşa Lisesi, Selimiye Kışlası ve Haydarpaşa Numune Hastanesi gibi yapılar adeta yakın tarihin önemli birer simgesi halinde karşımıza çıkarlar. Taş devrine kadar inebilen bölge tarihi özellikle Bizans döneminden sonra büyük önem taşımış ve bu önem Osmanlı döneminde en üst seviyesine kadar gelmiştir. Alanla ilişkili yukarıda değinilen yapılar yakın tarihin simgeleri olması yanında, bugün bile işlevlerini devam ettirmeleri nedeniyle de büyük dikkat çekmektedirler. Gar, liman ve çevresindeki istasyon yapılarının ulaşım ve taşımacılık konusundaki işlevleri yanı sıra bölgede Osmanlı dönemine dek inen hastane, lise ve kışla yapılarının bugün de aynı işlevlerle faaliyette bulunması bölgenin birçok açıdan önemli olduğunu bizlere yansıtmaktadır. Haydarpaşa Garı ve çevresi, tarih içerisinde özellikle mimari açısından da çeşitli uygulamaların aşamasını görebildiğimiz bir alandır. Bu çevrede Gar ve özellikle Selimiye Kışlası, Haydarpaşa Lisesi, Numune Hastanesi gibi yapılarda özellikle Osmanlı Devleti nde son dönemde çıkan Batı etkili uygulamaların etkilerini görmekteyiz. Özellikle Gar ve çevresindeki yapılarda da, özellikle bu alan mimarisinde etkili olmuş birkaç Batılı mimarın bir grup yapıyı ortaya çıkardıkları gözlenmiştir. Bu mimarların eserlerindeki Doğu dan etkilenen oryantalist üslup da özellikle dikkati çeken unsurların başında ortaya çıkmaktadır. Diğer yandan, ilk apartmanların ortaya çıktığı Yel değirmeni ve Ayrılık Çeşmesi bölgesi de dikkate değerdir.

14 Gar ve çevresine ilişkin çevre düzenlemeleri bugün çeşitli projelerle desteklenmeye çalışılmaktadır. Haydarpaşa Garı ve çevresi yılında Kentsel ve Tarihi Sit olarak İstanbul V Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından tescillenmiştir. Aynı sene Kadıköy-Merkez 1/ ve 1/ ölçekli dolgu imar teklifi de uygun bulunmuştur. Bugün Gar ve çevresine ilişkin bu tür kararlar, bölgenin tarihi ve kültürel dokusunun gelecekte de önemle korunması gerektiğini vurgulamaktadır. Yakın zamanda işleve geçecek olan Marmaray Projesi adında iki kıtayı birbirine bağlayacak raylı ulaşım sisteminin getireceği yarar ve olumsuzluklar düşünüldüğünde, bu bölge için çeşitli kaygılar ortaya çıkmakla birlikte, bu tür koruma yaklaşımlarının bölgeyi daha uzun süre ayakta tutabileceği düşünülmektedir. Bugün tarihi ve kültürel önemi yüksek değerlerin işlevlerini devam ettirebilmeleri önemli bir sorundur. Gar ve çevre alanının önemi de burada ortaya çıkmaktadır. Bölgeye ilişkin Marmaray ya da diğer türlü projeler ortaya çıksa da, bölgenin bu tarihi ve kültürel dokusu ile birlikte işlevinin devam etmesi gerekmektedir. Bu çevredeki yapıların zamanla yok olup gitmemesi için, bu yapılara önceki işlevlerine uygun işlevler kazandırılmalı ve bu tür tarihi ve kültürel değerlerin bir şekilde yitmesi önlenmelidir. Böylece gelecek kuşaklara da tarihi ve kültür bilinci daha etkili biçimde yansıyacaktır.

15 SUMMARY The train station of Haydarpaşa and the areas and buildings surrounding it partially situated in Üsküdar and again partially in Kadıköy districts. This area, today, is especially important for international accessing and transportation sources as it ties the continents of Europe and Asia. But the most important point here is about the place that this area takes in the historical fabric and the strategical concernment. Even the train station and the other railroad buildings surrounding it and even the buildings like Selimiye Mosque, Gülhane Military Medical Academy, Selimiye Barracks, Haydarpaşa Numune Hospital has been important symbols of the recent history. The area history which can be datable to Paleolithic Age became very important especially after the Byzantion era. This importance came to a higher degree in Ottoman era. Beyond being symbols of recent history, the buildings, which were mentioned and were related with the area, are significant as they continue their original functions even today. Besides the continuation of transportation and access in the station, port and the other surrounding buildings, the continuing functions of the buildings like, hospital, high school and barracks since Ottoman era, also reminds us that the area is important for many points of view. In Haydarpaşa station and the surrounding area is also the place for several implementations especially on architectural purposes. In buildings such as Selimiye Barracks, Haydarpaşa High School, Numune Hospital, we can see the effects of Western influences. Especially, it is known that the buildings near the station were the works of several known Western architectures. In the works of these architecture Orientalist fashion was a speciality that came forward. On the other hand, the Yel değirmeni and Ayrılık Fountain district is also important as being the first area that apartment blocks emerged.

16 Today, the environmental improvements about the station and surroundings are supported by various projects. In , Haydarpaşa Station and its surrounding area is approved to be Urban and Historical Site by İstanbul 5th Cultural and Natural Assets Protection District Committee. The same year, Kadıköy-Center 1/ and 1/ scaled the built in area proposal is also approved. Today, those kind of decisions for the Station and surroundings stresses that the historical and cultural patern of the area must also be protected in the future. When thinking about the benefits and the disadvantages of the soon-to-be-held Marmaray Project, there may be some concerns about this area. As these kinds of thoughts continues, by these protective approaches, it is planned to keep the area afloat. Today, it is still a problem for the great historical and cultural values to continue their funtions. That is where the station and surrounding area become important. Even if there are projects for the area as Marmaray Project, it must be essential for the area to continue its function along with its historical and cultural pattern. In order to not to lose the buildings around during time, these buildings must gain the suitable functions as its originals and the loss of these historical and cultural values must be somehow prevented. By this attitude, it is possible for the historical and cultural ideas to be reflected to the future generations.

17 1 GİRİŞ Amaç Konunun araştırılma amacı, yılında Kültür Başkenti olacak olan İstanbul da, tarihçesi kültür ve ulaşım sektörü için çok önem taşıyan Haydarpaşa Garı ve çevresindeki yapıların gelecek nesillere aktarılabilmesini sağlamak için bölgenin geçmişi, mevcut durumu, orijinalinde korunmasının nasıl sağlanacağı, mimari ve çevre açısından önceden ne şekilde uygulamalar yapıldığı, günümüzde bu konuda yapılan çalışmalar ve bundan sonra ne şekilde uygulamalar yapılabileceği ve Haydarpaşa çevresinde günümüze ulaşamamış yapıların nasıl canlandırılabileceği ve canlandırılırsa nasıl kullanabileceğine ilişkin öneriler sunup, İstanbul un tarihsel ve kültürel kimliğini daha da canlandıracak projelerin ortaya çıkmasını sağlamak ve çözüm önerileri getirmektir. Kapsam Tez konusu içinde kalan Haydarpaşa Garı ve çevresi içinde Haydarpaşa Garı başta olmak üzere kuzeyde Marmara Üniversitesi Haydarpaşa kampüsü, İngiliz Mezarlığı, Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Haydarpaşa Eğitim Hastanesi, Selimiye Kışlası, Selimiye Camii bulunurken, bu alanın güneyine doğru Et Balık Kurumu binası, Haydarpaşa Camii, gar depolama alanları, Toprak Mahsülleri Ofisi siloları, Haydarpaşa Tren İstasyonu ve Gar Sahası yer almaktadır. Alanın doğusunda Haydarpaşa Lisesi, Haydarpaşa Numune Hastanesi, vagon tamir atölyeleri ve lojmanlar, Ayrılık Çeşmesi ve Yeldeğirmeni mevkii, batısında Marmara Denizi, iskele ve Haydarpaşa Gümrük Muhafaza Müdürlüğü ve gümrük depoları yer almaktadır. Alanın sınırları doğuda Taşköprü Caddesi, kuzeydoğuda Dr. Eyüp Aksoy Caddesi, kuzeyde E-5 Karayolu, Nuhkuyusu Caddesi, Selimiye Camii, batıda

18 Marmara Denizi, kuzeybatıda Harem Otogar Alanı, güneyde Et Balık Kurumu ve Rıhtım Caddesi dir. Yöntem Araştırma alanı olarak, ağırlıklı olarak tarih, kültür ve özellikle de ulaşım açısından önemli bir yapı olan Haydarpaşa Gar Binası ve çevresinde yer alan günümüzde mevcut olan ve olmayan yapılar incelenecektir. Araştırmada, bu çevrenin bugüne kadarki mekansal ve tarihsel gelişimi, koruma sürecindeki gelişimi, mimari gelişimi ve mevcut durumu yer alacaktır. Bölgeye ulaşım sağlayan ulaşım projeleri kapsamlı olmamakla birlikte araştırma içinde yer almıştır. Bu çalışmada gar binası ve çevresinin sosyal işleyişi ve mimari kısımda da kesit, cephe gibi incelemelere zaman sınırı ve konu çerçevesinin getirdiği zorunluluk nedeniyle değinilmemiştir. Bu tez çalışmasında, Haydarpaşa Garı ve çevresine ilişkin araştırma kapsamında gözleme dayalı tespit ve analiz teknikleriyle birlikte tarih ve gelişim hakkında da kaynak araştırmasına gidilmiştir. Bu bölgenin mevcut durumu ve yapılan uygulamaların belirlenmesi gözleme dayalı tespit ve analizlerle sağlanmıştır. Daha sonra ise Haydarpaşa Garı ve çevresinde yer alan yapıların tarihsel gelişimi konusunda da kaynak araştırmasına girilmiştir. Tarihsel gelişim, gözlem ve yapılagelmiş uygulamalarla ilgili olarak bölgedeki yetkililer ile de görüşme sağlanacaktır. Ayrıca rapor, pafta, kurul kararları vb. bilgi belgeler de toplanıp alanla ilgili yapılmış uygulamalar ve kararlar değerlendirilmiştir. Bu araştırma sırasında başka kaynakların da araştırılması yapılacak olup, diğer kurumların da bu konuyla ilgili bilgi ve belgeleri toplanmaya çalışılmıştır. Ancak, kurum çalışmalarının yoğun olması sebebiyle fazla detaya gidilmemiş ve istenen kaynak seçimi sınırlı olmuştur. 2

19 2 - HAYDARPAŞA GARI VE ÇEVRESİNİN TARİHİ GELİŞİMİNE GENEL BAKIŞ Haydarpaşa, Haydarpaşa Garı çevresindeki kamu arazilerinden oluşan alana verilen addır. Burası, herhangi bir idari birime karşılık gelmemektedir. 1 Söz konusu alanın bir kısmı Üsküdar Belediyesi, bir kısmı ise Kadıköy Belediyesi sınırları içinde kalır. Kadıköy Belediyesi sınırlarında kalan kısım bütünüyle Rasimpaşa Mahallesi nde yer almaktadır. Bu alanın adını, yüzyılda vezirlik yapmış olan Hadım Haydar Paşa nın bu bölgedeki bahçesinden aldığı sanılmaktadır. 2 Haydarpaşa Gar ve çevresi özellikle iki kıta arası bağlantı konusunda stratejik öneme sahiptir ve bu bölgelere ilişkin ulaşım da bu nedenle tarih boyunca önem taşımıştır. Bunun yanında, tarih boyunca bölgenin hinterlandının zenginliği de bölgeyi önemli bir konuma getirmiştir. Bizans Öncesi ve Bizans Dönemi Haydarpaşa Garı nın da içinde yer aldığı Kadıköy ün tarihçesi İstanbul kentinin tarihinden bile eskilere dayanmaktadır. Özellikle, İçerenköy de Taş Devri ne ait ilkel baltalara rastlanmıştır. Delfi deki Apollon Tapınağı nın kahinlerinin tavsiyeleri doğrultusunda, Megaralılar Sarayburnu nun son derece elverişli özelliklerini değerlendirmeyerek karşı kıyıya yerleştikleri için Bizantion tarafından Körler Ülkesi-Kalkedon olarak adlandırılmıştır. Kadıköy de Moda Burnu ile Yoğurtçu arasında Khalkedon adıyla yerleşim kurulmuştur 3. Khalkedon MÖ. 7. yy da Sarayburnu nda Bizantion un kurulmasıyla ve önem kazanmasıyla M.S. de Piskoposluk Merkezi olur ve aynı yıl 4. Ekümenik Konsil Kadıköy de Aya Eufemia Kilisesi nde toplanır. Bu toplantı ile Kadıköy önemli bir dini merkez haline gelir. Tarihte bilinen adını bu yolla alan ilk yerleşme M.Ö de başlamıştır. 1 Akbulut, R., , s Age., s İstanbul ( )

20 Haydarpaşa çayırı o dönemde Khalkedonlular tarafından at yarışları için kullanılmıştır Osmanlı ve Cumhuriyet dönemleri İstanbul un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmet Khalkedon u ilk İstanbul Kadısı Hızır Bey e verir ve Kadıköy Osmanlı Dönemi nde sultan ve Osmanlı üst düzey yöneticilerine ait köşk, sahil, saray ve bahçelerinin bulunduğu yer haline gelir. Bu zengin tarihinden dolayı Kadıköy de MÖ 3. yy. Antik Dönem, M.S. 2. ve 4. yy lara ait Bizans ve yy dan itibaren de Osmanlı dönemlerine ait pek çok kalıntı anıt, yapı, köşk, cami, kilise, köprü ve çeşme mevcuttur. Özellikle rıhtım ve tren yolu arasında kalan Yeldeğirmeni Sit Alanında nitelikli yapı ve Tarihi Çarşı Bölgesinde adedi tescilli olmak üzere nitelikli yapı bulunmaktadır. Bu alan, aynı zamanda, Anadolu ya sefere gidecek olan ordunun dinlenme, eğitim ve talim alanı olarak ve Yeldeğirmeni ndeki un değirmenleri de orduya yiyecek sağlanmasında kullanılmıştır. Burası Nizam-ı Cedid ve sekban askerlerinin eğitim alanlarından biridir. Haydarpaşa çayırının yüzyıldan beri bahçe içinde köşklerin çevrelediği bilinir. Ancak bu yerleşimler kırsal niteliklidir. Kentsel yerleşimin ilk belirtileri, III. Selim zamanında ( ) ortaya çıkar. 5 İlerleyen yıllarda Haydarpaşa sayfiye yeri özelliğini korumuş, II. Mahmud döneminde İbrahim Ağa tarafından inşa edilen köşkte birçok sultanın düğünü yapılmıştır te Sultan Abdülmecid in emriyle Haydarpaşa Hastanesi nin yapımına başlanmış, bina da hizmete girmiştir. 7 O tarihlerde Askeri Hastane Kadıköy ün kuzey sınırını oluşturmuştur tarihli Moltke haritasında (Levha 1), Haydarpaşa nın kuzeyinde Selimiye Kışlası ( ) ve Askeri Hastane ( ), Haydarpaşa da İskele ve Haydarpaşa Çayırı görülmektedir. Kadıköy ün sınırlarının 4 Akbulut, R., , s Age., s Age., s Kösebay Erkan, Y., , s 4

21 ancak Bahariye ye kadar uzanmakta olduğu Moda da ise, bahçe içinde seyrek evlerden oluşan bir doku izlenmektedir. 8 Levha 1 - Moltke Haritası Bu tarihlerde Kadıköy ün dört mahalleden oluştuğu (Merkezde Osmanağa, Kızıltoprak tarafından Tuğlacı, Moda da Caferağa ve Koşuyolu ndan Selimiye ye kadar olan alanı kapsayan İbrahimağa Mahalleleri) bilinmektedir lara gelindiğinde Merdivenköy, Erenköy ve İçerenköy de mahalle niteliği kazanmıştır. Bu tarihlerde Kadıköy iskele meydanı ve çevresi geçirdiği büyük bir yangın 8 Kösebay Erkan, Y., , s Akbulut, R., , s

22 sonrasında tahrip olmuş, bu tarihten sonra planlı bir yerleşime kavuşmuştur. 10 Aynı tarihlerde Yeldeğirmeni ve İbrahimağa bölgelerinde arsaların ruhsatlanıp satılmaya başlandığı gözlenir. Örneğin Uzunhafız Sokağı na adını veren Uzun Hafız ailesine ait büyük tarla parça parça satılarak parsellenmiştir yılında Haydarpaşa da Babüssaade Ağası İbrahim Ağa Vakfı na ait bazı arsalar ile İvaz Fakih Vakfı na ait bazı yerlerin satışından bahsedilir larda Haydarpaşa da çok sayıda göçmenin iskan edildiği görülür. 12 Çoğunluğu Kafkasya dan gelen bu kişiler, ağırlıkla Çerkes, Kabartay, Nogay ve Kırım göçmenleridir. Göçmenler İstanbul a gemi yolu ile gelmişler; geçici olarak çadırlarda, ya da mevcut boş binalarda barındırılmışlar; daha sonra iskan edilecekleri yerlere gönderilmişlerdir lü yılların başında göçmenler Haydarpaşa da ilk gar binası civarında kurulan Muhacir Misafirhanesi nde konaklamışlardır. 13 Sultan Abdülaziz döneminde ( ) Haydarpaşa Koyu nu çevreleyen yol üzerinde tek sıra halinde yapılar izlenir. 14 Daha geride, İbrahimağa Mahallesi nde bir yerleşme çekirdeği oluşmuştur. Bu alanın gerisinde yılında inşa edilmiş olan Sultan V. Murad ın Av Köşkü nü içine alan Sultan Murad Çiftliği yer alır. Mühürdar yönünde ise sahilde, Serasker Rıza Paşa ve Mahmud Muhtar Paşa ya ait olduğu sanılan iki köşk görülür. Bu yapılar dışında tüm çevre, Kızıltoprak yönü de dahil olmak üzere, bağlık ve kırlıktır. 15 Haydarpaşa Rıhtımı ve liman hizmetleri için tasarlanan yapıların inşaatı, Anadolu Osmanlı Demiryolu Şirketi tarafından yılları arasında gerçekleştirilmiştir. Bu şirketin kurulması ve liman inşaatı imtiyazının elde edilmesi, Haydarpaşa-İzmit demiryolu hattının yapımı ile doğrudan bağlantılıdır. 10 Akbulut, R., , s Kösebay Erkan, Y., , s Age., s Age., s Akbulut, R., , s Age., s

23 Osmanlı İmparatorluğu nda demiryolu yapımı ve işletmesine ilişkin ilk düşünce bir İngiliz subayı olan Chesney e aittir. Chesney in projesi aslında İngilizlerin Hindistan a Basra Körfezi üzerinden ulaşma arzularının bir sonucuydu. İngilizler yılında İskenderiye-Kahire demiryolunu bu amaçla ulaşıma açtılar. Bu demiryolunun imtiyazı Mısır Valisi Abbas Paşa tarafından İngilizlere verilmişti. İmparatorluğun Anadolu ve Rumeli topraklarında ulaşıma açılan ilk demiryolları yine İngilizler tarafından, bu kez verimli bölgelerin tarımsal potansiyelini değerlendirme amacına yönelik olarak inşa edilmişlerdir. Osmanlılar da bu yeni sistemin imparatorluğun yol sorununu çözecek uygun bir çare olarak görmekteydiler. Demiryolu nun hem stratejik, hem de ekonomik açıdan büyük faydalar sağlayacağı düşünülüyordu yılları arasında tarımsal üretim imparatorluk bütününde % 63 artarken, demiryolunun geçtiği bölgelerde bu artış % ü bulmuştu. İlk demiryolunun yapımı ise Osmanlı Dönemi nde yılında bir İngiliz şirketine verilen imtiyazla ve Osmanlı Hükümeti nin de sermaye katkısı ile İzmir- Aydın arasında başlamış, yolun ilk bölümü 4 Ekim yılında kullanıma açılmıştır. Haydarpaşa-İzmit demiryolu hattı ise, Osmanlı devleti tarafından yılında Anadolu demiryollarının başlangıcı olarak inşa edilir; daha sonra mali ve teknik yetersizlikler sebebiyle işletilemez ve yılında Mösyö Sfeelder ve Ortakları adlı bir İngiliz şirketine kiralanır Bu şirket, hattı Anadolu içlerine kadar uzatacak birçok genişletme projesi teklifi sunar. Bunlardan en önemlileri, hattı de Adapazarı na, te ise Ankara ya uzatmayı öneren projelerdir; ancak dönemin siyasal koşulları çerçevesinde bu şirkete hattı uzatma imtiyazı verilmez Hattın uzatılması işine talip diğer devletlerin yoğun ilgisi karşısında Osmanlı devleti gazete ilanlarıyla çağrı yapar; konuya ilgi gösteren Prusyalı Alfred von Kaulla, Deutsche Bank ile anlaşmaya vararak bir teklif sunar ve yılında Haydarpaşa- İzmit hattını uzatma imtiyazını elde eder. İmtiyazın elde edilmesinde Almanların proje içinde yer alması belirleyici olmuştur. Bu imtiyaz metnine göre, Haydarpaşa- 16 Öztürk, C., , s Age, s

24 İzmit demiryolu hakları 99 yıl süreyle Kaulla nın temsil etiği gruba verilir. Anlaşmada, mevcut hattın elden geçirilmesi ve İzmit-Ankara arasındaki yeni bölümün inşası kararları yer almaktadır. Kiracı durumundaki İngiliz şirket, imtiyazın verilmesinde kendilerine öncelik hakkı tanınmadığı gerekçesiyle sahip olduğu haklardan vazgeçmek istemezse de, hükümet tazminat masraflarını ödeyerek bu hatta el koyar. 18 Yasal olarak durumun netlik kazanmasından sonra, Kaulla nın temsil ettiği grup, 24 Mart tarihinde Anadolu Demiryolu Şirketi ni (Societe du Chemin de Fer Ottoman D Anatolie) kurar. 19 Aynı şirket, Haydarpaşa-Ankara hattının inşaat ve işletme imtiyazını da alarak, hattı yılında Ankara ya uzatır. Haydarpaşa-Gebze hattında yer alan tren istasyonu binaları yapıldıkları yıllarda hat üzerinde yer alan İstanbul sayfiyelerine ulaşımı sağlamakta önemli bir görev üstlenmişlerdir. Bu nedenle de bulundukları yerleşim için bir odak noktası oluşturmuşlardır. İstanbul un Anadolu ile bağlantı merkezi haline gelen Haydarpaşa da, limanın yapıldığı tarihte, temeli 11 Mart de atılmış ancak daha sonra birçok onarım geçirmiş istasyon binası ile iskele depolama alanları mevcuttu. Eski fotoğraflardan görüldüğü kadarıyla, ilk istasyon binası, merkez bölümü vurgulanmış iki katlı bir yapı iken, daha sonra onarımdan geçirilerek üçüncü bir kat eklenir ve cephe düzeni değiştirilir. Artan mal hareketliği ile istasyon binası, iskele ve diğer yapılar giderek yetersiz kalınca, istasyondan iskeleye demiryolu döşenerek, deniz yolu ile taşınacak eşyaların vapurlara aktarılması kolaylaşmışsa da, bu yeterli olmamıştır. 20 Kaulla ve grubunun elde ettiği imtiyaz, hattın Üsküdar a uzatılması ve orada bir rıhtım yapılması olanakları verilmekteydi. Projeye göre hat Selimiye Kışlası nın altından geçecek bir tünel ile Üsküdar a kadar uzatılacaktı da Alman grup imtiyazda belirtildiği gibi hattı Üsküdar a uzatmak istediğinde, yapılacak tünelin Selimiye Kışlası na olan yakınlığı sebebiyle Nafıa Nezareti ve Bab-ı Seraskerat, şirket yöneticileri ile bir araya gelerek hattın Üsküdar a uzatılması yönünde karara 18 Öztürk, C., , s Age, s Toydemir, S., , s 8

25 vardılar. Bunun üzerine, te Anadolu Demiryolu Şirketi, Haydarpaşa da rıhtım yapma talebinde bulundu. Ancak bu sefer de buranın İngiliz Mezarlığı na olan yakınlığı sorun yarattı ve imtiyaz verilmedi yılında aynı konuda yeni bir başvuru olmasına karşın sonuç değişmedi de tekrar edilen imtiyaz talebi ise bu kez bazı koşullar çerçevesinde kabul edildi. Böylesi bir karar değişikliğinin altında, Anadolu dan Haydarpaşa ya ve tersi yönünde yapılan sevkiyatın artması ve demiryolu tesislerinin yenileştirilmesi ihtiyacı yatmaktadır. İmtiyaz metninde yer alan koşullardan bazıları şunlardır: Rıhtımda gümrük dairesi, polis ve jandarma karakolları ve gümrüklü eşyalar için antrepolar yapılacak; devlet istediği zaman liman ve rıhtımı satın alabilme hakkına sahip olacaktır. 22 Belirtilen yapılar, Bab-ı Ali tarafından oldukça önemsenen bir konudur. İthal ve ihraç edilen mallardan gümrük alınabilmesi için öncelikle gümrük ve karakolların yapılması istenmiş, inşaatta çalışacakların yalnızca mühendis ve fen memuru olabileceği ve Osmanlı tebaasından olmaları gerektiği özellikle belirtilmiştir. Bu konularda anlaşmaya varıldıktan sonra, 23 Mart tarihinde Haydarpaşa liman ve rıhtım imtiyazı Anadolu Osmanlı Demiryolu Şirketi ne verilir. 23 Haydarpaşa ve Yeldeğirmeni nin demiryolunun gelişinden hemen sonraki değişimini belgeleyen haritalara ulaşmak mümkün olmamıştır. Bununla birlikte, yüzyıl başına ait Haydarpaşa Limanı ve çevresini belgeleyen haritalar mevcuttur. Bunlardan ilki yılında hazırlanmış olan Alman Philip Holzmann Şirketi nin başmühendisi Waldorp imzalı bir haritadır. (Levha 2) 24 Burada demiryolunun Haydarpaşa Çayırı nı böldüğü ve çayır niteliğinin ortadan kalkmakta olduğu görülebilir. Bu haritada Kadıköy Sahilinden gelerek demiryolu sahasına giden caddenin ismi Haydarpaşa Rıhtım Caddesi olarak belirtilmiştir. Bu cadde yolcu binasına açılmaktadır. Bu yol üzerinde birtakım küçük yapıların oluşmaya başladığı, aynı yolun denize doğru ve diğer yönde yolcu binasının önünden geçerek demiryolu rayları boyunca ilerleyerek rayların bir yay çizerek 21 Toydemir, S., , s Age, s Age, s Kösebay Erkan, Y., , s 9

26 döndüğü noktada son bulduğu anlaşılmaktadır. Ancak daha geç tarihli haritalarla karşılaştırıldığında bu yolun, haritanın yapım tarihi olan yılında henüz yeni oluşmakta olduğu tespit edilmiştir. Levha 2 Waldorp Haritası Haydarpaşa Rıhtım Caddesi Üsküdar a bugünkü adıyla Tıbbiye Caddesi ne, demiryolu rayları üzerinde büyük bir U çizerek bağlanmaktadır. Demiryolu üzerinde bulunan hemzemin geçidin, yılında bugün kullanılmakta olan köprü yapılana dek kullanımda olduğu bilinmektedir. 25 Bu yoldan kuzeye, Tıbbiye Caddesi ne doğru çıkıldığında doğu yönünde yük vagonu tamir atölyesi bulunmaktadır. Bu yapı, limanı gösteren haritaların tümünde yer almış ve demiryolu yapıları ile aynı lejantta sunulmuştur. 26 Yeni inşa edilmiş olan rıhtım ve üzerindeki yapılar ise şunlardır: Silo, eşya ambarı, gümrük dairesi, rıhtım polisi, liman idaresi ve askeri karakol. Bu alanın gerisinde İngiliz Mezarlığı, Askeri Hastane ve Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane yer almaktadır. 25 Kösebay Erkan, Y., , s Age., s

27 Haydarpaşa nın o günkü vaziyet planı yılına ait Zeitschrift für Bauwesen adlı dergiden izlenmektedir. 27 Bu alanın strüktürüne ait bilgi vaziyet planının yanında verilmiş olan kesitten de edilmekte, liman sahasının kazıklar üzerinde oturtulduğu görülmektedir. Planda dolgu alanı üzerinde liman hizmetlerinin verildiği yapılar saat yönünün tersi yönünde incelendiğinde şunlar görülmektedir: Planın üst kısmından başlayarak silo, depo, gümrük binası, liman polisi, elektrik santrali, rıhtım idaresi, askeri karakol ve bekleme salonu gibi yapılar, pavyon şeklinde birbirlerinden bağımsız olarak yerleştirilmişlerdir. Bütün bu yapılar 14 Nisan günü törenle hizmete açılmıştır. 28 Sözü edilen dergide liman sahasında bir hamal koğuşu olduğu da belirtilmiştir. Ancak, planda ismi belirtilerek işaretlenmediğinden hangi yapı olduğu anlaşılamamaktadır. Mevcut durum planının yanı sıra, deniz doldurularak elde edilen rıhtımın kesiti de bu makalede yer almaktadır. Buradan rıhtımın inşa tekniği hakkında bilgi sahibi olmak mümkündür. O tarihte mevcut olan ilk yolcu binasının yeri, yapının üzerindeki Bahnhof ibaresi aracılığı ile belgelenmektedir. Aynı yapı için tarihli Goad haritası nda ise Demiryolu İdaresi tanımı kullanılmıştır. İngiliz Mezarlığı nın güneyindeki denizin doldurulmasıyla elde edilen alanın üzerine liman hizmetlerini görmek üzere bir dizi hizmet yapıları inşa edilmiştir. Bu yapılar 4 Nisan günü törenle açılmıştır. 29 Rıhtımdaki birçok yapının mimarı, yılında Anadolu Demiryolları Şirket-i Osmaniyesi nde göreve başlayan 30 Emile Faracci; 31 müteahhidi ise Pierre Augier dir. 32 Alman Ph. Holzmann şirketince üstlenilmiş olan inşaatın sorumlu başmühendisi Woldrop dur. 33 Planda ayrıca o tarihte mevcut olduğu bilinen istasyon binası ve diğer teknik birimler yer almaktadır. Bu plan aracılığı ile, liman işlevinden kopartılan eski istasyon binasının yeri de netlik kazanmaktadır. Rıhtım ise su altına yerleştirilen büyük taş bloklarla 27 Kösebay Erkan, Y., , s Toydemir, S., , s Toydemir, , s Kuruyazıcı, H., , s Raymond, A., , s Toydemir, S., , s Müller-Weiner, W., , s

28 oluşturulmuş, üst yapısı Hereke taşından yapılmıştır. 34 Bu tarihte uzunluğu m olan rıhtımın, güney ucunda m lik bir kolu bulunmaktaydı yılında ton kapasiteli bir buğday silosu rıhtımda hizmete girmiş; iki kat fazla kapasiteye sahip ikinci silo ise de yapılmıştır. Plandan elde edilen bir başka bilgi ise, bugünkü Tıbbiye Caddesi nin, mevcut köprü yapılmadan önce, İngiliz Mezarlığı nın yanından inen bir yol ile demiryolu üzerindeki hemzemin geçidi izleyerek Kadıköy sahilinden geçen yola ulaşmakta olduğudur. Tıbbiye Caddesi ni Kadıköy e bağlayan bu yol bugün hala mevcuttur, ancak trafiğe açık olmayıp TCDD nin kontrollü kullanımındadır. Levha 3 Goad Haritası 34 Müller-Weiner, W., , s

29 Haydarpaşa limanı ve çevresinin belgelendiği bir başka belge tarihli Goad haritası dır (Levha 3). 35 Bu haritada kullanılan dil Fransızca dır ve daha önce bahsedilen haritalarda görülen liman yapılarının (Silo A, Gümrük Dairesi, Rıhtım Polisi, Liman İdaresi, Elektrik Santrali, Askeri Karakol, Eski İstasyon) yanı sıra demiryoluna ait diğer yapılar ve onları çevreleyen lokanta, otel vb. yapılar da izlenebilmektedir. Buna göre, Haydarpaşa Caddesi dönerek demiryolu raylarını takip etmektedir. Bu yol üzerinde köşede kargir bir otel ve çok sayıda kafe mevcuttur. Ayrıca ahşaptan büyük bir birahane (brasserie) ve kaynak suyu deposu (depot d eau minerale) ve kargir büyük bir otel görülür. Aynı yolun karşı kıyısında bir başka restoran ve yolcu binası yer almaktadır. Ancak üstte de belirtildiği gibi burası demiryolu idare binası olarak kaydedilmiştir. İstasyon binasının ahşap olduğu lejantta sarı renk kullanılmasından anlaşılmaktadır. Demiryolu rayları boyunca ilerlendiğinde ahşap vagon deposu (remise de wagons), lojmanlar, ofisler, marangozhane, dökümhane (forge) ve yolun sonunda demiryolunun bir yay çizerek döndüğü köşede ahşap bir tiyatro olduğu belirtilmiştir. 36 Demiryolu raylarının ötesinde lokomotif tamir atölyesi, iki çeşme, büro ve depolar ile atölye ve dökümhaneler bulunmaktadır. Kadıköy den Haydarpaşa ya sahil boyunca devam eden caddenin adı tarihli haritada Haydarpaşa Rıhtım Caddesi, Goad haritasında (Levha 3) Haydarpaşa Yalı Caddesi, aynı yolun demiryolu boyunca ilerlediği kısmı ise Haydarpaşa Caddesi olarak adlandırılmıştır. Yalı Caddesi olarak belirtilen cadde, tarihli bir başka haritada (Levha 4), Eski İstasyon Caddesi adını almış ve sözü edilen kafeler ve otel yıkılmıştır tarihli haritada tiyatronun yer aldığı bölümü içermediğinden yapının bu tarihte var olup olmadığı bilinmemektedir tarihli Pervititch Haritası nda tiyatro gösterilmemiştir. 37 Bölgeye ilişkin bir diğer haritada aynı senelere tarihli Necip Bey haritasıdır (Levha 5) tarihli 35 Kösebay Erkan, Y., , s Kösebay Erkan, Y., , s Age, s

30 haritada, bu yapılardan silo, elektrik santrali, gümrük dairesi, liman polisi ve askeri karakolun o tarihte hala mevcut olduğu görülmektedir. 38 Levha 4 Alman Sendika Haritası Levha 5 Necip Bey haritası 38 Kayra, C., , s

31 Ancak yılına ait Pervititch haritasında (Levha 6), gümrük dairesi, liman idaresi ve polis karakolunun mevcut olmadığı görülür te tamamlanan liman yapılarından günümüze silo binası, elektrik santrali ve askeri karakol kalmıştır. Silo ve elektrik santrali mimari bütünlüklerini kısmen korumuşlar, ancak askeri karakol, kendisine oryantalist kimliğini veren kubbeli giriş kısmını ve köşe saçaklarını kaybetmiştir. Bu tahribatın Haydarpaşa Garından sevk edilmek istenen cephanenin patlaması sırasında çıkan yangında oluştuğu düşünülebilir. Günümüzde silo ve elektrik binası halen aynı işlevlerle kullanılmaktadır. Askeri karakol ise kısmen depo işlevi görmektedir. 39 Levha 6 Pervitich Haritası İlk Haydarpaşa Garı, mevcut Haydarpaşa Garı, atölyeler ve lokomotif bakım atölyeleri daki şekilleriyle gösterilmiştir. Hemzemin geçit mevcut durumunu korumakta, bu yolun ilerisinde Tıbbiye Caddesi ne varıldığı noktada 39 Erkan, Y., , s

32 Emraz-ı Sariye Hastanesi ile sıtma birimi, bu yapıların gerisinde ise günümüzde Behiç Bey lojmanları olarak anılan intaniye lojmanları görülmektedir tarihli Pervititch Haritası nda Tepe Sokak ile demiryolunun köşesinde eski bir sinema olduğu belirtilmiş olmasına karşılık, ve tarihli haritalarda buna ilişkin bilgi bulunmamaktadır. Görüldüğü üzere Haydarpaşa nın, kentsel mekana yoğun olarak katılımı yüzyılda olmuştur. İlk önceleri Selimiye Kışlası ( ), Askeri Hastane ( ), İngiliz Mezarlığı ( ), demiryolu ve liman ( ), daha sonra Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane ( ) ve Serirriyat Hastanesi nin () (bugünkü Numune Hastanesi) inşa edilmesi Salacak ile Kadıköy arasındaki Haydarpaşa yı Tarihi Yarımada karşısında ikinci önemli bir silüet öğesi haline getirmiştir (Resim 1.a). Sözü edilen yapılar, Üsküdar dan Kadıköy e uzanan Tıbbiye Caddesi üzerine sıralanmışlardır. Ancak bu yapılar yapıldıkları dönemde bugün olduğu gibi demiryolu sahasından ve Kadıköy den koparılmış durumda değillerdi. Aksine bu cadde, mevcut köprülü yol yapılmadan önce, İngiliz Mezarlığı nın yanından inen bir yol ile demiryolu sahasına ulaşmakta, buradan demiryolu üzerindeki hemzemin geçit ile Kadıköy sahilinden geçen Haydarpaşa Caddesi ne (bugünkü Rıhtım Caddesi) ulaşmaktaydı. Böylelikle yukarıda bahsedilen yapılar ile demiryolu yapıları ve gar binası doğrudan ilişki içindeydi. Aynı sebepten ötürü de koruma sürecinde birlikte yer almaları gerektiği düşünülmektedir. Resim 1.a - Selimiye-Haydarpaşa arası 16

33 Haydarpaşa ile İzmit arasında geçmişi Bizans öncesine dayanan ticaret yolu güzergahına paralel olarak inşa edilen hattın yapımına 4 Ağustos yılında başlanmıştır. Belirlenen güzergah Pendik e kadar tek hat olarak inşa edilmiştir. 4 Ekin de, başlangıcından 14 ay sonra ilk etap olan Haydarpaşa-Tuzla arası bitirilebilmiş, hat İzmit e 3 Mayıs de ulaşmıştır. Haydarpaşa-Pendik hattı yılına kadar tek hat olarak kullanılmış, bu tarihten sonra çift hatta çevrilmiştir. Merkezi İstanbul Haydarpaşa da bulunan TCDD ye bağlı 1. İşletme Başmüdürlüğü (bugün 1. Bölge Müdürlüğü) TCDD Genel Müdürlüğünün yük ve yolcu hizmetlerinin görülmesi amacıyla yurt genelinde teşkil eden altı İşletme Müdürlüğü nün birincisidir. 22 Nisan tarih ve sayılı Kanunla Anadolu Bağdat Demiryolları Müdüriyeti Umumiyesi olarak kurulan demiryollarının merkezi Haydarpaşa da idi. Haydarpaşa-Ankara (Liman ve rıhtım), Arifiye-Adapazarı, Eskişehir-Konya, Konya-Yenice (Bağdat Hattı) hatları işletilmekteydi. Askeri makamlarca işletilmekte olan Erzurum-Sarıkamış-Kars hattı işletilmek üzere tarihinde Havaliyi Şarkiye Demiryolları İdaresi teşkil edilmiştir. Sonra Anadolu-Bağdat hattı hariç olmak üzere yeni hatları inşa ve işletilmesi için buna dair tarih ve sayılı Kanunla Demiryolları İnşaat ve İşletmesi Umumiyesi kurulmuştur. 1 Haziran tarih ve sayılı kanunla Devlet Demiryolları numaralar altında 8 İşletme Müdürlüğü ne ve iki İşletme Amirliği ne ayrılmıştır. 1.İşletme Başmüdürlüğü merkezi Haydarpaşa dan Gazi istasyonu hariç Eskişehir-Adapazarı mıntıkalarını kapsamaktaydı. 1 Eylül da merkezi Sirkeci de kurulan 7. İşletme Müdürlüğü nün (Sirkeci-Kapıkule sınır bölgesi) tarihinde kapatılması ile den itibaren bu işletmeye ait işler 1. İşletme Başmüdürlüğünce yürütülmesine başlanmıştır. Böylece 1. İşletme Başmüdürlüğü mıntıkası Anadolu dan Haydarpaşa-Polatlı (makasbaşı), Alayunt-Balıkesir (makasbaşı), Trakya ya (Sirkeci-Kapıkule-Hudut) uzanan km lik bölgeyi kapsamaktadır. Bugünkü 1. Bölge Müdürlüğünün Merkez teşkilatını Savunma Sekreterliği, Hukuk Müşavirliği, Yol Cer, Ticaret, Mali İşler, Hareket, Sağlık, Personel ve İdari İşler, 17

34 Malzeme, Tesisler Müdürlüğü, Taşra teşkilatının ise Merkez Müdürlüklerine bağlı işyerleri teşkil etmektedir. Haydarpaşa alanı, dünya kültür mirası olan İstanbul tarihi yarımadasının tam karşısında yer almaktadır yılında UNESCO nun Dünya Kültür Mirasına aldığı kentin Haydarpaşa Garı ve Liman Sahasının Kadıköy İlçesi sınırları içinde kalan bölümünün Kentsel ve Tarihi Sit olarak tesciline ilişkin Kurulumuzca alınan gün 85 sayılı kararı ile alana ilişkin koruma amaçlı imar planı hazırlanmasının esas olduğu belirtilmiştir. 18

35 3 - HAYDARPAŞA GARI VE ÇEVRESİNDEKİ YAPILAR Haydarpaşa Garı (Levha 9 a-b, 10, Resim 1.b, 4 a-b, 5, 6 a-b) Tarihi Haydarpaşa bölgesine ismini seafoodplus.info in paşalarından ve Selimiye Kışlası nın yapımında büyük emeği geçen Haydar Paşa nın adı verilmiştir. TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğü mülkiyetinde bulunan bina da ismini burada bulunmasından dolayı almıştır. Resim 2.a İlk Haydarpaşa Gar Binası Resim 2.b Haydarpaşa İstasyonunun ilk halinden diğer bir görüntü

36 İstanbul da Anadolu hattının son durağı olan bugünkü Haydarpaşa Garının yerinde, 22 Eylül tarihinde Pendik e kadar işletmeye açılan demiryolunun başlangıç noktası olan istasyon bulunmaktaydı Alman İmparatorluğunun Anadolu ya yy sonlarında duyduğu büyük ilgi ve Prusya idaresinin bununla uyumlu doğuya akım politikasının bir sonucu olarak, İstanbul u o zaman Osmanlı sınırları içinde olan Irak a bağlayan Bağdat demiryolunu planlayarak gerçekleştirmeye girişmiştir. Anadolu yakasında Haydarpaşa da başlayan demiryolunun Bağdat a kavuşması planlanmış, Bağdat demiryollarının genel merkezi olacak olan bu binanın, Kadıköy ile Salacak arasında küçük bir çıkıntı teşkil eden bir arazi üzerine yapılması tasarlanmıştır. Yeni gar binası için Alman mimarların projesinde karar kılınmıştır Eylül tarihinde Pendik e kadar açılan demiryolunun başlangıç noktasındaki ilk Haydarpaşa gar binası (Resim 2 a-b, 3 a-b) Kadıköy ün Bağlarbaşı yönünde Çayırbaşı mevkiinde bugün viyadük olarak kullanılan köprünün altında iki katlı olarak hizmet vermeye başlamıştır. Demiryollarının Anadolu nun içlerine doğru inşasına süratle devam olunması sebebiyle buradaki istasyonun ulaşımda oynadığı rol artmış ve Haydarpaşa gar binası ise (Resim 4 a-b) Otto Ritter ve Helmut Cuno isimli Alman mimarların projeleri ile devrin Osmanlı Padişahı II. Abdülhamit döneminde önce Anadolu Demiryolları adını taşıyan, sonradan Anadolu-Bağdat Şirketi adını alan bir Alman Şirketi tarafından 30 Mayıs tarihinde yapımına başlanmıştır. Garın yapımı 19 Ağustos de tamamlanmıştır. Gar, aynı sene hizmete girmiştir. Ayrıca şirketin Umum Müdürlüğünü yapmakta olan Hüknen isimli bir Almanın teşebbüsüyle garın önüne bir mendirek inşa olunmuş ve Anadolu dan gelecek ve gidecek vagonların ticari eşyasının tahmil ve tahliye edebilecek silolar da yapılmıştır Kösebay Erkan, Y., , s İstanbul V Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü arşivinden edinilmiş anonim bilgidir. 42 Kösebay Erkan, Y., s

37 Levha 9.a Haydarpaşa Garı çizimi Levha 9.b Haydarpaşa katlarından biri (çizim) Levha 10 Haydarpaşa Garı kulelerinden biri 21

38 Plan ve cephe tipi Yapıda üçgen alınlıklar içinde bitkisel bezeme görülmektedir. Denize bakan cephenin her iki tarafında da yarım daire şeklinde kuleler bulunmaktadır. Binanın iç avluya bakan cepheleri de oldukça sadedir. Yapı U biçiminde olup kuzey kolu diğerine nazaran daha kısadır. Yük vagonları buradaki perona yanaşmaktaydı. Güneydeki uzun kolda ise alt kattaki bekleme odaları ve bir restoran yer almıştır. Lokantanın altında zemin katta bir inzibat karakolu bulunuyordu. Garın yukarı katlarında da Genel Müdürün makamı ve idare bölümleri yer almıştır. Bina Marmara denizine ve çevreye hakim olup abidevi ve masif kütlesi ile çevrenin sembolik ifadesi haline gelmiştir. Resim 3.a Haydarpaşa İstasyonu onarım sonrası Resim 3.b İlk istasyonun yerindeki hemzemin geçit 22

39 Yapım tekniği ve yapım süreci Projesi Otto Ritter ve Helmut Cuno isimli Alman mimarlar tarafından yapılan binada, yapı Alman yapımı olmasına karşın binada İtalyan ustalar çalışmıştır. Haydarpaşa Gar binası Neo-Rönesans stilinde olup klasik bir Alman mimari örneğidir (Levha 9 a-b, 10). Bina başlangıçta m2 arsa üzerine kurulmuş olup, bugün kapalı kısımları ile m2 lik bir alana yayılmıştır. Dış kaplamada sarımtrak renkli malta taşı kullanılmış, zemin kat ise rustika tekniği ile yapılmış taşlardan oluşmuştur. Binanın batı cephesinde tam ortada büyük bir saat yer almıştır. Cephe onarımında kullanılan taşlar Osmanelindeki ocaktan çıkarılıp vagonlarla getirilmektedir. Binanın planı, tek bacağı kısa U şeklindedir. Bu U planın ortasında geniş koridorların her iki tarafında geniş ve yüksek tavanlı odalar sıralanmıştır. Odaların tavanları önceden kalem işi nakışlarla bezeli iken daha sonra üzerleri sıvanmış olup bugün binada tek bir odanın tavanında kalem işi tezyinat bulunmaktadır. Renkleri hala canlılığını koruyan tavan bezemesinin dört köşesinde TCDD nin amblemi olan kanatlı tekerler stilize olmadan önceki orijinal biçimleriyle resmedilmişlerdir. U planın iki kolu da kara tarafındadır ve ortadaki boşluk iç avluyu meydana getirmektedir. Avluya bakan cephe ise ön cepheye nazaran daha sade bir üslupla inşa edilmiştir. Bina, her biri 21 metre uzunluğunda x m kesitinde ahşap kazık üzerine inşa edilmiştir. 43 Bu kazıklar, buharlı şahmerdan ile çakılmıştır. Bu kazıklar üzerine Hereke den getirilen açık pembe renkli granit taşından yapılmış temel inşa edilmiştir. Bu temelin üzerinde, binanın strüktürü yükselir. Zemin kat ve asma katlarda kullanılan taş cephe kaplaması açık nefti sarı renkli olan Lefke-Osmaneli taşındandır. Orta sertlikte ve kolay işlenebilir bir kumtaşı olan bu taş, pürtüklü olarak yontulmuştur. 43 Miral, R., , s

40 Resim 1.b Haydarpaşa Garı Katlar arasında ahşap dikdörtgen pencereler bulunur. Pencereler arasında ise iki korniş arasında çıkma dikdörtgen kesitli süs kolonları bulunur. Ayrıca dış cephe geometrik ve bitkisel süs unsurları ile bezelidir. Bina temelleri üzerinde çelik karkas yapılarak taşıyıcı ve bölücü tuğla duvar olarak inşa edilmiştir. Çelik yapı karkası nedeniyle estetik ve mukavemet yönünden çok iyi şekilde techiz edilmiştir. Binanın herhangi bir yerine gelen kuvvet aynı şekilde yayılır ve kaybolur. 44 Binanın döşeme sistemi ise; sık demir profil putreller arasında tuğla ile kemer örülmek suretiyle teşkil eden volta döşeme sistemidir. Binanın denize bakan yönünde, iki başta silindirik kuleler vardır. Haydarpaşa Gar binasının çatısı ahşap olup, Alman mimarisinde çok kullanılan dik eğimli kullanılmıştır. Çatının büyüklüğü ve eğimin fazlalığı nedeniyle iki ahşap baba kullanılmıştır. Bunların yanında payandalar, kuşaklamalar, aşık ve mertekler kullanılmıştır. Ahşap çatı bağlantılarında bulanlama sistemi uygulanmıştır. Çatı kaplaması olarak dikliğine uygun Arduvaz plaka çatı örtüsü kullanılmıştır. Çatı katında beşik örtülü çatı pencereleri bulunmaktadır. 44 Eyice, S., , s

41 İnşaatta yaklaşık m3 lefke taşı, m3 beton, ton demir, m3 kereste, m3 sertağaç, m2 arduvaz çatı kaplaması kullanılmıştır. Demiryollarının Cumhuriyet hükümeti tarafından satın alınmasının ardından, eski hali aynen muhafaza edilmek suretiyle yapılan onarım ve düzenlemelerle bina bugünkü şeklini almış, yakın doğunun en büyük ve işlek garlarından birisi haline gelmiştir. Resim 4.a Haydarpaşa Garı nın orijinal görünüşü Resim 4.b Yangından sonra Haydarpaşa Garı 25

Daha göster

İstanbul Koşuyolu satılık daire
İstanbul Koşuyolu satılık daire seçenekleri, size Kadıköy’ün en huzurlu semtinde yaşama olacağı veriyor. Satılık daireler arasında hayat kalitenizi yükseltecek ve sizi mutlu edecek pek çok evi bir arada bulabilirsiniz.
İstanbul dünya çapında sahip olduğu önemli konumu ve kozmopolit yapısı ile Türkiye'nin en önemli şehirlerinden biridir. Asya ve Avrupa kıtalarının birleştiği noktada yer alan İstanbul'da bu iki kıta birbirine 15 Temmuz Şehitler Köprüsü ile bağlanmaktadır. Anadolu yakasının bu köprüye en yakın ilçelerinden biri Kadıköy'dür. İstanbul'un ikonik ilçelerinden biri olan Kadıköy'e bağlı bir çok semt bulunur. Bu semtlerden birisi de Koşuyolu'dur. Koşuyolu, hem aşırı nüfus yoğunluğunun olmaması hem de semtte yaşayan insanların genel sosyo ekonomik durumları göz önünde bulundurulduğunda İstanbul'un en nezih semtleri arasında yer almaktadır. İstanbul Koşuyolu satılık daire seçenekleri de bu duruma uygun olarak değerlendirilmelidir.

Neden Koşuyolu'nda satılık daire almalısınız?
Koşuyolu yaşamak amacıyla düşünüldüğünde İstanbul'da yer alan bir çok semtten daha elverişli bir bölgedir. Genel olarak hareketli günlük yaşam temposunu görülmediği, daha sakin bir yerleşik hayatın olduğu ve nezih bir kitlenin bu civarda hayatını sürdürdüğü gözlemlenmektedir. Bu nedenle şehrin yoğun kalabalığından sıkılan bireyler mutlaka İstanbul Koşuyolu satılık daire seçeneklerini değerlenmelidir. Ayrıca İstanbul'un diğer nezih semtleri ile değerlendirildiğinde genellikle bu tip yerleşim yerlerinde fiyatlar sadece üst düzey gelir seviyesine sahip bireylere hitap ederken Koşuyolu'nun hitap ettiği kitle ekonomik anlamda çok daha geniştir. Dolayısıyla ortalama gelir seviyesindeki hemen hemen herkesin satın alabileceği daireler mevcuttur. Koşuyolu'nun bir diğer avantajından söz etmek gerekirse 15 Temmuz Şehitler Köprüsü'nden Asya Kıtası'na geçildiğinde semte doğrudan giriş için sapak bulunmaktadır. Bu sapak aynı zamanda köprüye en yakın noktalardan birindedir. Avrupa Kıtası'na geçişte de benzer şekilde Koşuyolu oldukça merkezi bir konumda yer alır. Yeni yapılan Avrasya Tüneli'nin Anadolu yakasına çıkış noktası Koşuyolu'dur. Dolayısıyla Koşuyolu hem Anadolu Kıtası'nın en merkezi ilçelerinden biri olan Kadıköy'e bağlı bir semt olması nedeniyle bu kıtada bulunan bir çok semte, hem de köprüye ve Avrasya Tüneli'ne yakınlığı sayesinde Avrupa Kıtası'nda bulunan bir çok semte kolay ulaşım imkanlarına sahiptir. Bu nedenle İstanbul gibi kozmopolit bir şehirde bu kadar merkezi bir konuma sahip olan İstanbul Koşuyolu satılık daire seçenekleri ile alıcıların oldukça ilgisini çekmektedir.

Koşuyolu satılık daire fiyatları
Koşuyolu'nda yer alan bazı satılık daireler tekil binalarda yer alırken bir çoğu site içersinde bulunmaktadır. Sitelerde bulunan satılık evler tekil binalardaki satılık ev seçenekleri ile kıyaslandığında daha yüksek fiyattan satışa sunulmaktadır. Ayrıca yapının bulunduğu sitenin özelliklerine bağlı olarak da fiyatlarda farklılık gözlemlenmektedir. Özellikle yeni yapılan sitelerde gelişmiş güvenlik önlemleri ve son kullanılan teknolojilerle inşa edilmiş binalar yer aldığı için bu sitelerde bulunan satılık evler eski sitelerdeki daire seçeneklerine göre daha pahalıdır. Bir yandan da İstanbul Koşuyolu satılık daire fiyatlarını etkileyen bir başka unsur ulaşım seçenekleridir. Özellikle yeni yapılan Avrasya Tüneli bu anlamda semt içindeki dengeleri oldukça değiştirmiştir. 15 dakikada Avrupa Kıtası'na geçme olanağı sağlayan bu tünele yakın dairelerin fiyatlarında ciddi artışlar gözlemlenmiştir. Bu anlamda yatırımcılar için İstanbul Koşuyolu satılık daire alternatifleri büyük bir öneme sahip olmuştur. Ayrıca Acıbadem, Üsküdar, Altunizade gibi pek çok merkezi yerleşime yakınlığı ile ön plana çıkan Koşuyolu'nda bulunan satılık dairelerin fiyatları, dairelerin bu ilçelere yakınlığına göre de farklılık göstermektedir. Oldukça nezih bir yerleşim yeri olan Koşuyolu'nda konum olarak benzer standartlara sahip satılık daireler birbiri ile kıyaslandığında dairelerde bulunan oda, salon, banyo ve tuvalet sayısına göre de fiyatlar değişiklik göstermektedir.

İstanbul Koşuyolu satılık daire seçenekleri birbirinden farklı alternatifleri ile hem bu bölgede yaşamak isteyen bireyler için hem de İstanbul'un merkezi noktalarından birinde yatırımlık daire satın almak isteyenler için son derece uygun bir seçim olarak karşımıza çıkmaktadır.

Kadıköy’ün 21 mahallesinden biri olan Koşuyolu, Kadıköy’de kişi başına düşen park alanı en yüksek olan mahalledir. Kadıköy’ün en az nüfusa ve yoğunluğa sahip mahallesi Koşuyolu’dur. En az konut sayısına sahip mahalle de bu mahalledir. Koşuyolu’nun etrafında, Acıbadem ve Rasimpaşa mahalleleri ve Üsküdar bulunmaktadır. Az nüfuslu ve yoğunluklu olması ile yeşil alan açısından zengin olması gibi sebeplerle oldukça tercih edilen mahallelerden biridir.

Demografik Yapı

Mahallenin cinsiyet dağılımı %53,1 kadın ve %46,9 erkek şeklindedir. Mahalle nüfusu olmakla beraber mahallenin ilçedeki payı %1,67’dir. Mahallede %31,8 oranla en kalabalık nüfus yaş aralığındadır. Bu grubu %22 oranı ile orta yaş ve %20,8 ile ileri yaş grupları takip etmektedir.

Mahalledeki konut sayısı iş yeri sayısından bir hayli fazladır. Koşuyolu’nda konut ve iş yeri bulunmaktadır. Nüfus yoğunluğu konusunda Kadıköy’ün en az mahallesi olan Koşuyolu’nun kişi/hektar oranı ’dur. Bu oran Kadıköy’ün genelinde şeklinde hesaplanmaktadır.

Kişi başına düşen yeşil alan noktasında oldukça zengin bir konumda olan mahallede birçok park bulunmaktadır. Kadıköy genelinde kişi başına düşen yeşil alan metrekaresi 3,09 şeklindeyken bu oran Koşuyolu’nda 8,08’e çıkmaktadır.

Hizmetler

Eğitim Hizmetleri

Koşuyolu eğitim hizmetleri açısından oldukça zengin bir mahalledir. Anaokulundan liseye birçok eğitim kurumu mahallede yer almaktadır.

• Özel Düşler Anaokulu
• Cenap Şehabettin İlkokulu
• Kazım İşmen Anadolu Lisesi
• Küçümen Çocuk Kulübü
• Reşat Nuri Güntekin Ortaokulu
• Limon Çocuk Evi
• Arda Çocuk Evi
• Bilfen Koşuyolu
• Mavi Güvercin Çocuk Evi
• Çitlembik Anaokulu
• Halil Türkan Ortaokulu

Dini Hizmetler

Mahalle 3 adet camiye ev sahipliği yapmaktadır.

• Koşuyolu Cami
• Koşuyolu Feridun Paşa Cami
• İbrahim Ağa Cami

Kültür Sanat Hizmetleri

Bir sanat merkezi ve bir sesli kütüphane mahalle sınırları içerisinde yer almaktadır.

• İstanbul Kumpanyası
• Kadıköy Belediyesi Sesli Kütüphane

Sağlık Hizmetleri

Sağlık hizmetleri açısından yeterli bir konumda olan mahallede bir hastane, bir aile sağlığı merkezi, bir evde bakım merkezi ve bir görüntüleme merkezi bulunmaktadır.

• Koşuyolu Aile Sağlığı Merkezi
• Mayday Evde Bakım Merkezi
• KGM Koşuyolu Görüntüleme Merkezi
• Özel İstanbul Medipol Hastanesi

Ulaşım Hizmetleri

Koşuyolu mahallesine ulaşım için en çok otobüs hatları ve minibüsler kullanılmaktadır. Mahallede birçok otobüs geçtiği için mahalle ulaşımında bir sıkıntı yaşanmamaktadır. Avrasya Tüneli&#;nin başlangıç noktası da bu mahallede yer almaktadır.

Konut Fiyatları

Koşuyolu mahallesinde satılık konut fiyatlarında son bir ayda %2,17’lik bir azalış gözlemlenmiştir. Bu mahalle için geri dönüş süresi 18 yıl olarak hesaplanmaktadır. yılında Koşuyolu’nda satın alınmış olan metrekarelik bir konut TL ile TL arasında bir fiyata sahip olmuştur. Mahallede metrekarelik bir konutun ortalama fiyatı TL olmuştur. metrekarelik bir konutun ortalama kirası TL olarak kaydedilmiştir. Koşuyolu mahallesinde minimum kira fiyatı TL, maksimum kira fiyatı TL olmuştur.

Koşuyolu mahalle rehberinden Feng Shui ile dizayn fikirlerine varıncaya kadar ev satın alımı ve kiralanması ile ilgili her türlü içeriği Emlaksat Blog’da bulabilirsiniz.

Ayrıca haftanın her günü  numaralı telefonumuzdan bizi arayabilir, sitemiz üzerinden Whatsapp mesajı bırakabilir ya da [email protected] adresimize e-posta gönderebilirsiniz. Dilerseniz de sitemizdeki iletişim formunu doldurmanız halinde, biz sizi arayabiliriz.