Ayak Bileklerinin Şişme Nedenleri

Yaz aylarında ayak şişmesi problemi ile karşılaşan kişilerin çok dikkatli olması gerekiyor. Çünkü ayak şişmeleri özellikle sadece yaz aylarında olması sıcak havalara bağlı olabileceği gibi, bazen önemli hastalıklarında habercisi olabiliyor. Bu gibi şikayeti olan bireylerin mutlak suretle uzman hekim fikrine başvurmaları gerekmektedir. Çünkü bu durumun tedavisinde altta yatan nedenin ne olduğunu bilmek büyük önem taşıyor.

Ayak şişmelerinin altında ciddi problemler yatıyor olabilir

Yaz aylarında etkisini iyice arttıran hava sıcaklıkları, vücutta birtakım değişikliklerin görülmesine neden olabiliyor. Sıcakların dokularda su toplanmasına yol açması özellikle ayaklarda şişmeleri tetikliyor. Bilhassa aşırı sıcaklarda yaşanan terleme, artan sıvı ihtiyacı, yüksek sıcaklıklara bağlı damarlarda genişleme görülmesi ve vücutta tuz birikmesi, ayaklarda ve ellerde şişliklerin görülmesine neden olabiliyor. Bunun dışında kalp hastalıkları, KC hastalıkları, böbrek yetmezliği, hipertansiyon gibi önemli hastalıklarda ayak şişmelerinin bir nedeni olarak karşımıza çıkabilir. Bunların dışında varis dediğimiz bacak damarlarının genişlemesi ve aşırı kilo, obezite de özellikle yaz aylarında ayak şişmelerinin yaşanmasının sık nedenleri olarak karşımıza çıkıyor.

Yaz gebelikleri ayak şişmelerinin artmasına yol açabiliyor

Gebelikte vücut, normal zamanlara oranla daha fazla sıvı tutuyor. Bu nedenle hamilelikte sıklıkla ayak şişmeleri yaşanabiliyor. Gebelik yaz aylarına denk geldiğinde ise, kadınlar kışa oranla daha fazla sıvı tüketiyor. Bu durum da gebelerin ayak şişmesi probleminden daha fazla etkilenmesine neden olabiliyor.

Ortopedik problemler de ayak şişmelerini tetikleyebiliyor

Yaz aylarında çokça seyahat planları yapılıyor. Uzun süre yürümeye ve seyahate bağlı olarak oluşan ortopedik sorunlar da ayak şişmelerinin sebepleri arasında yer alıyor. Eklem ve çevresinde bulunan dokuların zarar görmesi de en önemli ortopedik sorunlar olarak sayılabiliyor. Ayrıca gün içerisinde uzun süre hareketsiz kalmak, yolculuk yapmak, sürekli oturmak ya da sabit şekilde ayakta durmak, ayaklarda şişmelerin yaşanmasına neden olabilen diğer faktörler arasında yer alıyor.

Diyabet hastaları da risk grubunda

Diyabet hastalığının da ayak şişmesinin oluşmasında önemli rol oynadığı biliniyor. Diyabet oranının yüksek olduğu durumlarda ayaklarda şişme, yanma, uyuşma gibi belirtiler görülebiliyor. Bu gibi durumlarda ayak şişmeleri uzun sürüyorsa uzman bir hekime başvurulması gerekiyor.

Alerjilere dikkat!

Alerjiler de ayak şişmelerinde büyük önem taşıyan faktörlerin başında geliyor. Herhangi bir nedenle oluşan her türlü alerjik durum ayak şişmesinin gelişmesine neden olabiliyor. Ayrıca ayaklarda meydana gelen iltihabi enfeksiyonlar da şişme sebepleri arasında yer alıyor.

Ayak şişmelerinde tedavi, hastaya ve şişme nedenine göre değişiyor

Ayaklarda görülen şişliklerin ciddiye alınması ve altında yatan nedenlerin araştırılması hasta sağlığı için büyük önem taşıyor. Ayak şişmesi problemi konusunda ise çeşitli tedavi yöntemleri bulunuyor. Fakat bu tedavi uygulamaları hastadan hastaya ve ayak şişmesinin nedenine göre değişiklik gösteriyor.

Şişmelere karşı evde uygulanabilecek yöntemler var mı?

Ayaklarda oluşan şişliklerin nedeni herhangi bir hastalıksa mutlaka bir uzamana başvurulması gerekiyor. Ancak şişlikler, kesin olarak yalnızca hava sıcaklıkları nedeniyle oluşuyorsa evde rahatlatıcı yöntemler uygulanabilir.

• Şişme yaşanmaması için; sabit şekilde ayakta kalmamaya dikkat edilmeli,
• Ayakta kalmak zorunlu ise parmak uçlarına doğru yükselip alçalarak egzersizler yapılabilir.
• Ayaklar gün içinde uzatarak dinlendirilmeli, ayrıca ayakların altına da yüksek bir yastık koyulmalıdır.
• Aşırı sıcakların hakim olduğu saatlerde dışarı çıkmamaya dikkat edilmeli,
• Ödem birikmesine yol açması nedeniyle tuzlu yemeklerden uzak durulmalı,
• Şişme yaşanması durumunda ise; ayaklar yüksekte tutulmalıdır.
• Soğuk uygulamalar ödemi azaltma özelliği taşır. Bu nedenle ayaklar buzlu su dolu bir kovada 20 dakika kadar bekletilebilir.
• Uzman hekim tavsiyesiyle ayak masajları da uygulanabilir.

Ayak bileği şişmesi; genel olarak kaygılanılmayacak bir konudur. Uzun süreli hareketsiz kalmak, uzun zamanlı ayakta kalmak, yoğun bir gün geçirmek, yeni egzersiz denemeleri gibi durumlar sonucunda bireyin ayağı şişebilir. Ayak şişliği, herhangi bir yan etki gösteriyorsa veya birkaç günde geçmiyorsa doktora görünmekte yarar olabilir. 

Ayak Bileği Şişmesi Neden Olur? 

 Ayak bileği şişmesinin nedenleri;

 - Hamilelik: Hamilelik döneminde, kadınların vücudu daha fazla kan üretmesinden ve daha fazla su tutmasından ötürü ayak bileğinde şişmelere rastlanılabilir.

 - Ödem: Vücutta aşırı sıvının dışarı atılamaması durumunda oluşur. 

 - Enfeksiyon: Ayak bileği şişmesine neden olabilecek bir diğer durum enfeksiyondur. 

 - Yaralanma durumu: Ayak bileğinin şişmesi; burkulma, zorlanma, kırılma gibi durumlarda meydana gelebilir. 

 - Karaciğer Hastalığı: Karaciğer hastalığında ayak bileği şişmesi ortaya çıkabilir.

 - Böbrek Hastalığı: Böbreklerin hastalığı durumunda veya düzgün çalışmaması durumunda kanda tuz miktarı artabilir. Bu durumda su tutulmasına ve ayak bileklerinin şişmesine neden olur. 

Ayak Bileğinin Aşırı Şişmesine Ne İyi Gelir?

 Ayak bileğinin aşırı şişmesi durumunda yapılabilecekler;

 - Soğuk Kompres: Çarpan ya da burkulma durumunda ayak bileği şişmesi yaşanıyorsa, doktor soğuk kompres uygulamasını önerebilir. Birkaç tane buz küpü poşete alınarak ya da temiz bir beze sarılarak şişliğin üzerinde 15 dakika boyunca bekletilmelidir. 

 - Dinlendirme: Şişmiş olan ayak bileklerinin hızlıca iyileşmesi adına dinlendirilmesi oldukça gereklidir. Uzun bir süre ayakta durmak, çok fazla yürümek, koşmak gibi aktiviteler şişen ayak bileğinin daha fazla şişmesine sebep olur. 

 - Magnezyum Takviyesi Almak: Hekime görünerek, hekimin önermesi halinde magnezyum takviyeleri alınabilir. Günde ile miligram magnezyum alımı, ayak bileklerinde bulunan şişliğin inmesine destek olacaktır. Fakat kişi kendi başına herhangi bir takviyeyi almadan, hekime danışmalıdır. Magnezyum takviyeler, kalp hastaları ve böbrek hastaları adına hiç uygun değildir. Bunun yanı sıra magnezyum içerikli besinlerin tüketilmesi doğru olacaktır. Magnezyum açısından zengin olan besinler; badem, ıspanak, soya peyniri, bitter çikolata, kaju, avokado ve brokolidir. 

 - Ayakların Yüksekte Tutulması: Dinlenirken ayakların kalp seviyesinden biraz daha yüksekte tutulması, ayak bileği şişmesine iyi gelecektir. 

Ayak ve Bacak Şişmesi Neden Olur?

Vücutta ödemin en sık görüldüğü bölge bacaklar, özellikle de ayak bilekleri ve ayaklardır. Dokular arasında biriken sıvının fazla olması veya yeterince taşınamaması bacakta oluşan ödeme zemin hazırlar. Bacak şişmesi ilk etapta uzun süre oturma veya ayakta kalmakla başlayan ayakkabı giymekte zorlanma, ayakkabıların sıkmasıyla kendini gösterir. İlerleyen vakalarda bacaklarda hantallaşma ve ağrılar da görülür. Önceleri günlük hayatı zorlaştıran bacak şişmeleri, ileri evrelerde ciddi sağlık sorunlarına da yol açar. Ayak, ayak bileği ve bacaklarda oluşan ödemin yaygın nedenleri şunlardır:

• Aynı pozisyonda uzun süre ayakta kalmak veya oturmak
• Tuzlu gıdaları aşırı tüketmek
• Aşırı kilolu olmak
• Hamilelik
• Bazı tansiyon ve böbrek ilaçları, doğum kontrol ilaçları, anti-depresanlar veya streoidleri kullanmak 

Ödem ayrıca şu sebeplerle de oluşabilir:

• Burkulma ya da zorlanma gibi yaralanmalar
• Böcek ısırması veya sokması
• Böbrek, karaciğer veya kalp rahatsızlıkları
• Kan pıhtısı
• Enfeksiyon

Ayak ve Bacak Şişmesinin Belirtileri

• Ayağın, ayak bileğinin ve bacakların normalde olduğundan daha kalın görünmesi
• Parlak, gergin ve kırmızı bir cilt görünümü

Şişliğin İnmesi İçin Yapılması Önerilenler

• Uzanın ve mümkün olduğunda şişmiş ayak ve bacaklarınızı yastık yardımıyla yukarıya kaldırın.
• Kan akışınızı hızlandırmak için basit yürüyüşler yapın.
• Alçak topuklu, yumuşak ve geniş tabanlı rahat ayakkabılar giyin.
• Enfeksiyonu önlemek için ayaklarınızı yıkayın, kurulayın ve nemlendirin.

Şişliği Tetikleyecek Yanlışlar

• Uzun süre ayakta durmayın veya oturmayın.
• Çok dar kıyafetler, çoraplar ve ayakkabılar giymeyin.

Bu önerileri uygulamanıza, dinlenmenize ve dikkat etmenize rağmen ayaklarda ve bacaklardaki şişlikler devam ediyorsa bir uzmana başvurun. Çünkü ayaklarda ve bacaklarda şişmeler bir hastalığa bağlı olarak gelişebilir. “Ayak şişmesi nasıl geçer?” diye düşünürken az tuz tüketilen bir diyet ve kilo kaybı gibi önerileri uygulamanız gerekebilir.

İki Bacak Şişmesinin Nedenleri

Bacak şişmeleri tüm vücudu ilgilendiren genel rahatsızlıklara veya sadece o bacağa ait lokal bir soruna bağlı olarak görülebilir. Bunlar görülme biçimleri, dereceleri ve sürelerine göre sistemik ya da lokal kimi hastalıkların da habercisi olabilir. Her iki bacakta simetrik şekilde görünen şişmeler derecelerine bağlı olarak guatr, bazı metabolik hastalıklar, böbrek hastalığı, kalp yetmezliği gibi vücutta ödem yapabilecek ve tüm vücudu ilgilendiren rahatsızlıkları temsil edebilir. Bu tür hastalıklarda şişmeye nefes darlığı, çarpıntı, bel-göğüs ağrıları gibi ek yakınmalar da eşlik edebilir. Kişide kronik hastalık durumuna bağlı halsizlik, güç kaybı, kolay yorulma, isteksizlik, vücut direncinde ve efor kapasitesinde düşüklük de görülebilir. Sağ kalp yetmezliği nedeniyle akşamları şişen ayakların tuz ve su tuttuğunun göstergesi olabilir. Böbrekler düzgün çalışamadığında vücutta su birikebilir. Karaciğer hastalığı, kanın damarlardan çevre dokulara sızmasını engelleyen albümin adlı proteinin üretilmesini etkileyebilir. Yetersiz albümin üretimi de sıvı sızıntısına neden olur ve bu sıvı yerçekiminin etkilisiyle karın ve göğüsün yanı sıra daha çok ayaklarda birikebilir. Şişliğe yorgunluk, iştahsızlık ve kilo alma gibi belirtiler eşlik ediyorsa vakit kaybetmeden doktora gidilmelidir. Nefes darlığı ve göğüste sıkışma varsa aranmalıdır.

Bacaklardaki düşük dereceli simetrik şişmeler nadiren simetrik lenfödem nedeniyle de oluşabilir. Lenfödem genellikle radyoterapi gören ya da lenf nodları alınan kanser hastalarında yaygın görülür. Kanser tedavisi aldıysanız ve bu şişlikleri görüyorsanız mutlaka doktorunuza başvurun. Lenfödemin diğer belirtileri şunlardır:

• Ağırlık hissi
• Hareket kısıtlığı
• Ağrılar
• Tekrarlayan enfeksiyonlar
• Cildin kalınlaşması

Tek Bacak Şişmesinin Nedenleri

Şişmenin sadece bir bacakta oluşması, genelde o bacağa ait kan damarları veya lenf kanalları hastalıklarında gözlenir. Bacakta yer alan toplardamarlar kanı kalbe götürmekle görevli, yerçekimine karşı çalışan yapılar. Bu damarlarda aşırı kilo, ayakta çalışmak, çok doğum yapmak veya ailesel özellikler nedeniyle oluşan yapısal bozulmalar, damarların az çalışmasına ve kanın bacaklarda göllenmesine neden olur. Venöz yetmezlik olarak adlandırılan bu durum, hastalığın derecesine ve kişinin bedensel-yaşamsal özelliklerine bağlı olarak o bacakta şişmeye neden olur. Benzer nedenlere bağlı olarak kanın toplardamarlar içinde pıhtılaşarak, toplardamar pıhtısı oluşturması (venöz tromboz) bacakta ani şişmenin sık görülen nedenleri arasında yer alır. Mutlaka tedavi gerektiren, kimi zaman yaşamı tehdit edebilen toplardamar pıhtılarına saatler içinde oluşan bacak şişmesi, ağrı, ısı artışı ile bacak renginde kızarma veya koyulaşma gibi belirtiler de eşlik eder. Varis de aynı şekilde bacaklarda şişliklere sebep olur. Bacak damarlarındaki valflerin düzgün çalışmaması kanın kalbe doğru akışına engel olur ve kan buralarda toplanır. Bu da bazen bacaklarda şişmeleri beraberinde getirir.

Bacaklarda Şişmenin En Yaygın Nedeni

Vücutta dokular arasına yayılmış sıvıların dolaştığı lenf kanalları da bulunur. Mikroskobik kanalcıklar şeklinde tüm vücudu saran bu kanallar ağı kasık, koltuk altı gibi bölgelerde lenf bezi istasyonları yaparak vücut lenfatik sıvılarını yerçekimine karşı, yukarı doğru taşır. Özellikle kilolu, az hareket eden, ayakta çalışan kişilerde bu lenf kanallarının az çalışması ya da tıkanması sonucu ilk olarak bacaklarda şişme görülür. Kimi zaman ileri dereceli fil hastalığına benzer kalıcı ödemlere de yol açan olan bu hastalık, bacak şişmesinin sık görülen nedenleri arasında yer alır.

Hamilelikte Ayak Şişmesi

Farklı rahatsızlıkların tedavisinde kullanılan yüksek tansiyon, hormon (örneğin östrojen hormonu), diyabet ilaçları ile steroidler ve bazı antidepresanlar da bacaklarda şişmeye neden olabilir. Bununla birlikte hamilelik döneminde ortaya çıkan hormonal etkiler ve ödem nedeniyle de bacaklarda şişme gözlenebilir. 6’ncı aydan sonra oluşan bacak şişmelerinin önemsenmesi gerekir. Büyümekte olan bebek ve doğum kesesi giderek artan bir hacim ve ağırlık etkisiyle annenin leğen kemiği içinde yer kaplar. Bu durum da annenin ana toplardamar ve lenf kanalları üzerine baskı oluşturur. Bebeğin anne karnında asimetrik durması ve bir tarafa fazla yüklenmesi, o bacakta giderek artan ve ciddi boyutlara ulaşan şişmelere neden olabilir. Daha da önemlisi basıya bağlı olarak içinde kan akımı yavaşlamış toplardamarlarda kan pıhtıları oluşabilir. Bu nedenle özellikle gebeliğin 6’ncı ayından sonra başlayan tek taraflı veya iki taraflı bacak şişmelerinde mutlaka bir uzmana başvurmak gerekir. Gebelik zehirlenmesi olarak bilinen preeklampsi durumunda da ani ve aşırı şişlikler görülebilir. Şişliklerle birlikte karın ağrısı, baş ağrısı, idrara seyrek çıkma, mide bulantısı ve kusma gibi belirtiler mevcutsa acilen doktora başvurulmalıdır.

Ayak ve Bacak Şişmesi Nasıl Tedavi Edilir?

Öncelikle bacak şişmesine neden olan, altta yatan hastalık tedavi edilir. Sistemik hastalıkların ilgili branş tarafından tetkik edilmesi ve gerekli tedaviye hızla başlanması kalıcı komplikasyonların önlenmesi adına büyük önem taşır. Toplardamarlarla ilgili hastalıkların tedavisinde gerekli durumlarda toplardamar çalışmasını teşvik eden, kan sulandıran ilaçların kullanımı yararlı olabilir. Ancak bu tür ilaçların mutlaka doktor tavsiyesi ile alınması gerekir.

Ayak ve bileklerde şişme, oldukça sık rastlanan bir durumdur ve genelde endişe etmeniz gerekmez, özellikle de uzun süre ayakta duruyor veya çok yürüyorsanız.

Ancak bu şişlikler çok uzun süre devam ediyor veya başka belirtilerle beraber ortaya çıkıyorsa, bu ciddi bir sağlık sorununun göstergesi olabilir. Ayak ve bileklerde şişme ile ilgili bazı nedenleri aşağıda bulabilirsiniz.

Hamilelik sırasında çıkabilecek sorunlar

Hamilelik sırasında ayak ve bileklerde şişme görülmesi normaldir. Ancak, ani veya aşırı şişme hamileliğin haftasından sonra idrardaki protein ve hipertansiyon ile kendini gösteren ciddi bir durum olan preeklampsi işareti olabilir.

Eğer aşırı bir şişme varsa, ya da şişme ile birlikte karın ağrısı, baş ağrısı, idrarda azalma, mide bulantısı veya kusma, ya da görme bozukluğu gibi başka belirtiler de varsa, bir an önce doktorunuza danışın.

Ayak ya da bilek incinmeleri

Bir ayak veya ayak bileği yaralanması nedeniyle oluşan şişliği azaltmak için, yaralı ayak bileği veya ayakla yürümemeye özen göstermeli ve dinlenmelisiniz.

Şişliği azaltmak için ayrıca buz torbaları kullanın, ayak ya da bileğinizi sargı beziyle sıkıca sarın ve bir tabure ya da yastık yardımıyla yükseltin. Şişlik ve ağrı şiddetliyse ya da evde uyguladığınız tedaviyle durumu iyileştiremediyseniz doktorunuza danışın.

Lenf ödemi

Bu, lenfatik sistemin yokluğunda ya da bu sistemdeki sorunlara bağlı olarak; veya lenf düğümleri alındıktan sonra gelişebilen, dokularda lenfatik sıvı birikmesi durumudur.

Lenf, damar ve kılcal damarların oluşturduğu geniş ağ boyunca hareket eden, protein açısından zengin bir sıvıdır. Lenf düğümleri içlerinden geçen lenfi süzerek içindeki bakteri ve benzeri istenmeyen maddeleri yakalar ve yok ederler.

Damarlarda ya da lenf düğümlerinde bir sorun olduğunda, sıvı hareketi bloke olabilir. Eğer tedavi edilmezse, lenf birikimi yaraların iyileşmesini etkileyebilir ve enfeksiyonlara ve şekil bozukluklarına neden olabilir.

Lenf ödemi, kanser hastalarında radyoterapi veya lenf düğümü alınmasından sonra yaygın görülen bir durumdur. Eğer kanser tedavisi geçirdiyseniz ve şişkinliğiniz varsa, hemen doktorunuza danışın.

Venöz (toplardamar) yetersizliği

Bu kapakçıklar hasar gördüğünde veya zayıfladığında, damarlar ve vücut sıvılarıyla aşağı süzülen kan, alt uzuvlarda, özellikle de ayak bilekleri ve ayaklardaki yumuşak dokuda birikir.

Kronik venöz yetmezliği, ciltte değişikliklere neden olur. Ayrıca deri ülserleri ve enfeksiyonlara da yol açabilir. Eğer venöz yetmezlik belirtileri gösteriyorsanız, doktorunuza danışmalısınız.

Enfeksiyon

Ayak ve ayak bileklerindeki şişkinlik enfeksiyon belirtisi olabilir. Diyabetik nöropati veya ayaklarındaki sinirlerle ilgili diğer sorunları olan insanlar, ayak enfeksiyonu kapma riski taşırlar.

Eğer diyabetiniz varsa, ayaklarınızı hergün kabarcıklar ve ülser için kontrol etmeniz çok önemlidir. Çünkü sinirlerde oluşacak hasar acı hissinizi köreltebilir. Bu da ayak problemleriniz hızla ilerleyebilir. Eğer ayağınızın şiştiğini farkederseniz ya da iltihaplanmış gibi görünen bir yaranız varsa, derhal doktorunuzla konuşun.

Kan pıhtısı

Ayak damarlarında oluşan kan pıhtıları bacaklardan kalbe kan akışını engelleyebilir ve bunun sonucunda ayak bilekleri ve ayaklarda şişliğe neden olabilir. Kan pıhtıları yüzeysel (derinin hemen altındaki damarlarda oluştuysa) veya derinde (derin ven trombozu olarak bilinen bir durum) olabilir.

Sebep olabileceği durumlar

Derindeki kan pıhtıları bacaklardaki birincil damarların bir veya daha fazlasını tıkayabilir. Bu pıhtılar eğer kalbe ya da akciğerlere ulaşırlarsa ölümcül olabilirler.

Eğer şişkinliğin yanısıra ağrı, düşük dereceli ateş ve bazen de etkilenen bacağın renginde bir değişiklik de varsa, hemen doktorunuzu arayın. Kan sulandırıcı ilaç tedavisine ihtiyacınız olabilir.

Kalp, karaciğer ve böbrek hastalıkları

Şişkinlik bazen bir kalp, karaciğer veya böbrek hastalığının işareti olabilir. Geceleri şişen ayak bilekleri, kalbin sağ tarafındaki yetmezliğe bağlı tuz ve su tutumunun belirtisi olabilir.

Böbrek hastalığı da ayak ve ayak bileklerinde şişmeye neden olabilir. Böbrekler düzgün çalışmadığında sıvı vücutta birikebilir. Karaciğer hastalığı kanın damarlardan bu damarları çevreleyen dokuya geçmesini engelleyen albümin adındaki proteinin üretimini etkileyebilir.

Albümin üretimi yetersiz olduğunda, vücutta sıvı kaybına neden olabilir. Bu, ayak ve ayak bileklerinde fazla sıvı birikmesine neden olur. Ancak sıvı aynı zamanda karın ve göğüs bölgesinde de birikebilir.

Eğer şişkinlikle beraber yorgunluk, iştah kaybı, kilo alımı gibi başka belirtiler de yaşıyorsanız, hemen doktorunuza danışın. Eğer nefes almak sizin için zor veya ağrılıysa, ya da göğsünüzde bir baskı veya ağırlık hissederseniz, ambulans çağırın.

İlaçların yan etkileri

Ayak ve bileklerdeki şişme, pek çok ilacın yan etkisi olarak ortaya çıkar. Eğer şişkinliğin aldığınız ilacın yan etkisi olduğundan şüpheleniyorsanız doktorunuza danışın. Aldığınız ilacın yararları, biraz şişmeye katlanmaya değebilir. Eğer çok ciddi bir şişkinlik yaşıyorsanız ilacınızı ya da aldığınız ilacın dozunu değiştirmeniz gerekebilir.