Grönland Köpekbalığı Kaç Yıl Yaşar

Kuzey Atlantik ve Arktik Okyanusu'nun buzlu suları dünyanın en uzun ömürlü omurgalı hayvanını barındırır: Grönland köpek balığı (Somniosus microcephalus). Bu iri köpek balığı, gurry köpek balığı, gri köpek balığı veya Gröndlanca dilinde "eqalussuaq" gibi birçok farklı isme sahiptir. Grönland köpek balığının en etkileyici yanı ila yıl arasında yaşaması ve İzlanda'nın ulusal yiyeceği olmasıdır: Kæstur hákarl.

En uzun yaşayan omurgalı Grönland köpek balığı

• Bilimsel adı: Somniosus microcephalus
• Diğer isimleri: Gurry köpek balığı, gri shark, eqalussuaq
• Ayırt edici özellikleri: Küçük gözleri, yuvarlak burnu, küçük sırt ve göğüs yüzgeci olan, büyük gri ya da kahverengi köpek balığı
• Ortalama boyu: 6,4 metre
• Beslenme: Etçil
• Ömrü: ila yıl
• Habitat: Kuzey Atlantik ve Arktik Okyanusu
• Korunma durumu: Neredeyse tehdit altında
• Alem: Hayvan
• Şube: Kordalılar
• Sınıf: Kıkırdaklı balıklar
• Takım: Squaliformes
• Familya: Somniosidae
• İlginç bilgi: İzlanda için ulusal bir yemek kaynağı olmasına rağmen dünyaca ünlü şef Anthony Bourdain, kæstur hákarl için yediği "en iğrenç şey" demiştir.

Grönland köpek balıkları boyutlarıyla büyük beyaz köpek balıklarına benzer. Görünüşleri itibariyle Pasifik uykucu köpek balığını andırırlar. Ortalamada, yetişkin Grönland köpek balıkları 6,4 metre uzunluğa ve kilogram ağırlığa ulaşırlar. Ancak bazı örneklerde 7,3 metre ve kilogram olduklarına rastlanmıştır. Balıkların rengi griden kahverengiye doğru değişir. Bazen koyu çizgilere veya beyaz lekelere sahip olurlar. Erkekler dişilerden ufaktır.

Kısa, yuvarlak bir buruna, küçük solungaç açıklıklarına ve yüzgeçlere ve küçük gözlere sahip olurlar. Gövdeleri oldukça kalındır. Üst dişleri ince ve sivridir, alt dişleri ise geniş uçludur. Saldırıya geçtiğinde çenesini kullanarak avından parçalar koparır.

Grönland köpek balığının dağılımı

Grönland köpek balığı genellikle Kuzey Atlantik Okyanusu ve Arktik Okyanusu'nda deniz seviyesinin metre altında yaşar. Dahası, yaz aylarında daha derin sulara göç eder. Bir tanesi, North Carolina'da metre derinlikte, Cape Hatteras kıyılarında gözlemlenmiştir. Bir başka hayvan ise Meksika Körfezi'nde metrede raporlanmıştır.

Grönland köpek balığının beslenmesi

Grönland köpek balığı besin zincirinin en üstündedir; yani bir süper avcıdır. Bir kez yetişkinliğe ulaştıktan sonra başka hiçbir şey tarafından avlanmaz. Çoğunlukla balıklarla beslenir. Ancak hiçbir zaman avlanırken gözlemlenmemiştir. Yalnızca kalıntılar belgelenmiştir. Yiyecek bulamadığında ren geyiği, sığın, at, kutup ayıları ve fok balıklarını avlamaktadır.

Grönland köpek balığının adaptasyonları

Fok balıklarıyla beslendiğine dair izlere rastlanmasına karşın araştırmacılar onları nasıl avladığını öğrenemedi. Soğuk suda yaşadığından son derece düşük bir metabolik hıza sahip. Metabolizma hızı o kadar düşük ki, bu boyuttaki herhangi bir balık arasında en yavaş yüzenidir. Bu yüzden fokları yakalayamaz; bilim adamları onları uyurken avladıklarını düşünüyor.

Düşük metabolizma oranı yavaş büyüme hızı anlamına gelir. Bu da onlara inanılmaz uzun bir ömür sağlar. Köpek balıkları kemikten ziyade kıkırdaklı iskelete sahip olduğundan yaş tespiti yapmak özel bir teknik gerektiriyor.

yılına ait bir çalışmada, hedef dışı avlanma ile yakalanan Grönland köpek balıklarının göz merceklerindeki kristallerde radyokarbon yaş tespiti yapılmıştır. Bilim adamları, yıl artan azalan oranda, en yaşlısının yaşında olduğunu bulmuştur. Bu veriler Grönland köpek balıklarının en az ila yıl yaşadığını ve dünyanın en uzun ömürlü omurgalı hayvanı olduğu sonucunu verdi.

Grönland köpek balıklarının sahip olduğu biyokimya onların aşırı soğuklara ve yüksek basınçlara dayanabilmesi sağlıyor. Bu adaptasyonda, köpek balığının kanında üç tür hemoglobin bulunuyor ve bu da balığın farklı seviyelerdeki basınçlarda oksijen solumaya devam etmesini sağlıyor. Grönland köpek balığının idrar gibi koktuğu söylenir. Bunun nedeni dokularında bulunan yüksek seviyede üre ve trimetilamin N-oksittir (TMAO). Bu azotlu bileşikler atık ürünlerdir. Hayvan suya batmamak ve homeostazi seviyesini dengede tutmak için bunları kullanır.

Grönland köpek balıklarının hemen hepsi kördür. Fakat bunun sebebi gözlerinin küçüklüğü değildir. Kabuklu kopepodlar hayvanın gözlerinde koloni kurar ve bu da görüşünü engeller. Kopepodlar ile Grönland köpek balığının karşılıklı bir ilişkisi olduğu düşünülüyor. Bu kabukluların, biyolüminesans yaparak avları köpek balığının üzerine çektiği teorisi öne sürülüyor.

Grönland köpek balığı nasıl çoğalıyor?

Grönland köpek balığının üremesi ile ilgili pek bir şey bilinmiyor. Dişi, ovovivipardır (yumurtaları vücut içerisinde gelişir) ve her seferinde yaklaşık 10 yavru doğurur. Yeni doğan yavruların boyu 38 ila 42 santimetre arasında olur. Hayvanın yavaş büyüme hızına dayanarak, bilim insanları bir Grönland köpek balığının cinsel olgunluğa ulaşmasının yaklaşık yıl sürdüğünü öngördü.

Grönland köpek balıkları ve insanlar

Grönland köpek balığının eti yüksek TMAO konsantrasyonu nedeniyle toksik yani zehirlidir. TMAO metabolize ediliğinde trimetilamine dönüşür ve potansiyel olarak zehir yayar. Ancak İzlanda'da bu balığın etinin çok lezzetli olduğu düşünülüyor. Etler kurutma, tekrar tekrar kaynatma veya fermantasyon yoluyla zehirden arındırılır (detoksifiye).

Bir Grönland köpek balığının bir insanı öldürüp yemesi işten bile değildir. Ancak bununla ilgili doğrulanmış herhangi bir vaka yok. Sebebi ise muhtemelen köpek balığının aşırı soğuk suda yaşaması ve bu yüzden insanlarla etkileşime girme şansının çok düşük olmasıdır.

Grönland köpek balığının korunma durumu

Grönland köpek balığı, IUCN Kırmızı Listesi'nde “Neredeyse Tehdit Altında.” olarak nitelendiriliyor. Popülasyonun eğilimi ve yaşayan yetişkinlerin sayısı bilinmez. Türler hala özel Arktik yemekleri için kasıtlı olarak avlanıyor. Geçmişte, Grönland köpek balıkları, karaciğer yağları için sıkça yakalanırdı ve balıkçılar diğer balıkları avladıkları için onları öldürürdü. Hayvanlar o kadar yavaş büyür ve ürerler ki yaralarını iyileştirmek için zaman bulamazlar. Aşırı avlanma ve iklim değişikliği de bu canlılara zarar veriyor.

Benzer Yazılar

Grönland köpekbalığı doğumundan yaklaşık ne kadar süre sonra üreyecek olgunluğa ulaşır?

A 1,5 saat
B 1,5 gün
C 15 yıl
D yıl

Grönland köpekbalığı kaç yıl yaşar?

Uzun ömür Grönland köpekbalıkları ya da bilimsel adıyla Somniosus microcephalus arasında istisna değil. Nitekim son yıllarda yapılan araştırmalarda, ihtiyarlık rekoru kıran yaşındaki köpekbalığına ek olarak biri yaşında, toplam 28 köpekbalığı bulundu.

Grönland köpek balığı hemen ürer mi?

Grönland köpek balıkları üremelerini ovovivipar olarak gerçekleştirir. Yalancı hamilelik olarak da nitelediğimiz bu üreme şeklinde yumurtalar anne karnında gelişiyor. Yavrular yumurta kesesinden beslenirken çatlayıp anne karnına düşer. Yeni yavrular anne karnından çıktıklarında cm uzunluğunda olur.

Grönland köpek balığını çiftleşmesi yaklaşık olarak  yaşında gerçekleşiyor ve bu yaştan önce çiftleşmiyorlar.