Duvarda Küf Oluşumu

Duvar Küfü Nasıl Temizlenir?

Anket

Mutfak ve banyo yüzeylerinizi temizledikten sonra temiz ve dezenfekte olduğunu nasıl anlıyorsunuz ?

0 Oy Kullanıldı

Duvarda Küf Oluşumu Nasıl Önlenir?

Sıkça Sorulan Sorular

Aslen yayınlandı

Bu makaleyi sesli olarak dinleyebilirsiniz

Evlerde, artmış nemle birlikte küf bulunma sıklığı göz ardı edilemeyecek kadar fazladır ve farklı verilere göre % arasında olduğu tahmin edilmektedir (1). Küf, doğadaki canlılardan olan mantarların bir grubudur. Aspergillus, Penicillium, Stachybotrys gibi tipleri vardır. Bunlar sporlarla ürer ve çok küçük çapta olan bu sporlar hem dış ortam hem de ev içi havasına kolayca yayılır. Küf mantarları, dış ortamda daha çok ağaçlardan ve bitkilerden dökülmüş olan yaprakların arasında bulunur. Evlerdeki küf aşağıda anlatacağım yerlerde oluşur ve sporları, gece gündüz sürekli solundukları için sağlık açısından çok önemlidir. Bu makalede evlerdeki küfe bağlı sağlık sorunları ele alınacaktır.

Küf mantarları evde nerelere yerleşir?

Küf mantarları banyo ve mutfak gibi nemli yerlerdeki pencere ve kapı pervazlarına, duvarları ve yerleri kaplayan seramiklerin birleşim yerlerine ve arkalarına, banyo küvetinin altına ve duvarla birleştiği yere, duşakabin çerçevelerine ve banyo perdelerine yerleşir. Bodrum katlarında, ısıtma, havalandırma ve su borularında da çok ürer.

Küf mantarları terleme olan veya dış yalıtımı iyi olmayan duvarlara ve duvar kağıtlarının altına, su basmasıyla veya su ve kalorifer borularından sızmayla ıslanan duvar, döşeme ve süpürgeliklere yerleşip çoğalabilir. Bazen önüne konmuş bir dolapla veya yatakla, duvardaki veya süpürgeliklerdeki küf mantarları gözden kaçabilir. Dahası çiçek saksılarında bile bulunur. Nemli kalmış havlular, çamaşırlarda da ürer.

Son yıllarda yeni yapılan dairelere sıklıkla eklenen ebeveyn banyoları da ayrı bir küf kaynağıdır. Genelde iyi havalanmayan ve nemi de fazla olan bu bölgeler küf mantarlarının üremesi için en uygun yerlerdir. Banyonun kapısı kapalı olsa bile sızan sporlar tüm gece boyunca solunur. Anne ve babayı bir kenara bırakalım, yeni doğan ve annesine yakın olması için ebeveyn odasına yerleştirilmiş yatağında sürekli yatan bir bebeğin doğar doğmaz etkisinde kaldığı küf mantarı sporlarının yoğunluğunu düşünebiliyor musunuz? Aslında küf mantarları günün çok büyük bir bölümünü evde geçiren ve bağışıklık sistemleri henüz tam olarak olgunlaşmamış çocuklar için de önemli bir sorundur (2).

Küf Mantarlarıyla İlişkili Bulunan Hastalıklar

Yapılmış olan çok sayıda çalışma, evdeki nem artışı ve küf bulunmasıyla oluşan hastalıkların bebek ve çocuklar yanında erişkinler için de önem taşıdığını ortaya çıkarmıştır (2,3).

Küf mantarlarıyla ilişkili olarak öncelikle, sporlarına karşı oluşan duyarlılık sonucu gelişen alerjik yakınmalar ve hastalıklar akla gelmelidir. Bunlar öksürük, hırıltılı solunum, nefes darlığı, astım, alerjik rinit, konjunktivit ve atopik dermatit olarak sıralanabilir (3,4). Mantar sporlarına karşı duyarlılık gelişmesi Avrupa toplumunda % arasında bildirilmektedir (5).

Diğer bir hastalık şekli ise Aspergillus’un neden olduğu akciğer iltihabıdır. Bu ciddi bir hastalık olup, daha çok bağışıklık sistemi baskılanmış bireylerde gözlenir. Örnek olarak kemoterapi alanlar ve uzun süre kortizon kullanan hastalar verilebilir. Akciğer iltihabı sağlıklı olduğu halde yoğun olarak sporlarla karşılaşanlarda da ortaya çıkabilir (6).

Aspergillus ayrıca kistik fibrozis, KOAH*, tüberküloz, sarkoidoz gibi akciğer hastalıklarına eklenerek mevcut hastalık tablosunu ağırlaştırabilir (6). Bazen de hem alerji hem de aspergillusa bağlı iltihap birlikte olur. Bu daha çok burun ve sinüsleri örten mukozada ve astımda soluk borularının mukozasında gözlenir (7).

Ek olarak bazı küf mantarlarının oluşturdukları toksinler (mikotoksin) solunduklarında, burun ve soluk boruları yanında sinir hücrelerine de zarar verir ve iltihap oluşturabilir (8, 9). Toksin oluşturan bu mantarlara en güzel örnek siyah renkteki Stachybotrys chartarum’dur.

Unutulmaması gereken, küf mantarlarının hem neden oldukları alerjik reaksiyonlar hem de eklendikleri hastalıklarda oluşturdukları enfeksiyonlarla mast hücrelerini sürekli uyaran etken olduklarıdır. Bu durumda mast hücrelerine bağlanan pek çok hastalığın altında bir dereceye kadar küf mantarları da yatıyor olabilir. Sonuç olarak evlerdeki küf mantarlarından elden geldiğince uzaklaşma, bu hastalıkların gelişmesini önleme yanında şiddetini azaltmakta da (bk. Kitap, V. Bölüm) yarar sağlayacaktır.

Kişinin küf mantarlarından etkilendiğini anlamak için yeterli testlerin bulunmaması (9) önemli bir sorundur. IgE ve deri prik testeri sadece IgE aracılı alerji konusunda bilgi verir.

Evlerdeki Küf Mantarlarından Nasıl Uzaklaşılır?

Küf mantarlarının üremesi için nem gerektiğinden, ev içi havasının neminin azaltılması öncelikle tercih edilen bir uygulama olmalıdır. Bu amaçla ev muntazam olarak her gün havalandırılmalıdır. Ayrıca yemek pişirilirken ve banyo yapıldıktan sonra da mutfak ve banyoların havalandırılması unutulmamalıdır. Evde çamaşır kurutulmamalıdır. Nemin fazla olduğu evlerde nem alma cihazları kullanılmalıdır özellikle daha önce su basmış bodrum ve çatı katlarında bu konuya daha fazla özen gösterilmelidir. Evdeki sıvı sızdıran boru, lavabo ve kalorifer petekleri, daha geniş alanın nemlenmemesi için hemen tamir ettirilmelidir. Evlerde fazla sayıda bitki bulundurulmamalıdır.

Küflenmiş yüzeyler çamaşır suyu ile temizlenmelidir. Tabii bu arada çamaşır suyunun soluk borularını tahriş edici ve astım ataklarını başlatıcı etkisi olduğu bilinmelidir. Küf eğer tahta mobilyada saptanırsa deterjanla silmek ve kurulamak yeterli olur. Yumuşak mobilya parçalarındaki küf, yıkanabiliyorsa yıkama-kurutma işlemleriyle uzaklaştırılır. Yatak gibi yıkanamayan eşyada küf olduğunda onları değiştirmek gerekir. Küf temizliği yapılırken eldiven ve maske kullanılmalıdır. Nemin ve suyla temasın fazla olduğu banyo ve mutfaklarda kullanılan bez, havlu, paspas, kilim gibi eşya ıslak bırakılmamalı ve sık sık yıkanmalıdır. Yıkanmış çamaşırlar iyice kurumadan kaldırılmamalıdır.

Yeni gündeme gelen bodrum katlarıyla ilgili yönetmeliğin iyi bir başlangıç olduğu kabul edilmeli ve geriye dönük uygulamalar için de çalışmalar yapılmalıdır. Öncelikle, çoğu apartman görevlisi ve ailesinin oturmak zorunda oldukları sağlıksız bodrum katları konusu üzerinde durulmalıdır.

*KOAH: Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (halk arasında kısaltmasının okunuşu olarak bilinen akciğer hastalığı)

Kitap: Artık Hastalığımla Baş Edebiliyorum (Mast Hücrelerinin Gizi). Nobel Tıp Kitabevleri

Kaynaklar

funduszeue.infol M, Mirer A, Cheung K, Tong M, Douwes J. Respiratory and allergic health effects of dampness, mold and dampness-related agents: A review of the epidemiologic evidence. Environ Health Perspect. ; –

funduszeue.info A, Chasseur C, Bladt S, Detandt M. The role of indoor pollution in the development and maintenance of chronic airway inflammation in children. B-ENT. ;8 Suppl

funduszeue.info (Institute of Medicine) Damp Indoor Spaces and Health. Washington, DC: National Academies Press;

funduszeue.info (World Health Organization) Europe. WHO Guidelines for Indoor Air Quality: Dampness and Mould. Copenhagen: World Health Organization;

funduszeue.infoß J, Heinzow B, Aurbach U, et al. Medical diagnostics for indoor mold exposure. Int J Hyg Environ Health. ;(2 Pt B)

6. Kosmidis C, Denning DW. The clinical spectrum of pulmonary aspergillosis. Thorax. ;

7. Agarwal R, Bansal S, Chakrabarti A. Are allergic fungal rhinosinusitis and allergic bronchopulmonary aspergillosis lifelong conditions? Med Mycol. Jan 1;

8. Pestka JJ, Yike I, Dearborn DG, Ward MD, Harkema JR. Stachybotrys chartarum, trichothecene mycotoxins, and damp building-related illness: new insights into a public health enigma. Toxicol Sci. ;

9. Rosenblum Lichtenstein JH, Hsu YH, Gavin IM, et al. Environmental mold and mycotoxin exposures elicit specific cytokine and chemokine responses. PLoS One. May 26;10(5):e

Görsel Kaynaklar

1, 2, 3

Duvarlarda İzolasyon

Binalarda Terleme ve Küf Mantarı Oluşumu - 2

Oda içerisinde sıcaklık daha soğuk olan duvar, tavan ve zemine doğru hareket eder. Eğer duvarda yalıtım var ise duvar ısıyı dışarıya nakledemez ve iç duvar yüzeyi sıcak kalır.

Duvarda bir yalıtım/mantolama yoksa ısı hızlı bir şekilde dış tarafa nakledilir, yalıtımlı duvara göre duvarın iç yüzey ısısı düşer, dış yüzey ısısı artar. Soğuk olan iç duvar yüzeyine çarpan hava içindeki su buharını / nemi taşıyamaz ve terlemeye sebep olur.

Duvarda bir beton kolon varsa beton ısıyı daha çabuk ilettiği için betonun içe bakan sıcaklığı daha düşüktür. Bu da orada yoğuşma olasılığını arttırır. Demek ki beton yeler çıplak bırakılmamalı izole edilmelidir. Benzer şekilde duvar köşelerinde köşeye yaklaştıkça tesir alanı arttığından ısı yalıtımı düşmekte ve buralarda soğuk yüzeyler oluşmaktadır. Nemlenmenin ve küf mantarı teşekkülünün köşelerde başlamasının sebebi budur. Eğer yoğuşma istenmiyorsa duvarlar ve bilhassa köşeler çok iyi izolan bir madde ile izole edilmelidir.

Fugalarda İzolasyon

Pencere Kasası ile duvar arasında kalan Fuga izolan bir madde (köpük) ile izole edilmelidir. İzole edilmediği zaman duvarın iç yüzeyindeki sıcaklık düşeceği için nemlenme tehlikesi ortaya çıkacaktır. Fuganın tam iyi izole edilmemesi Pencerenin ısı iletim katsayısına çok etki etmez, çok ısı kaybı olmaz ancak duvarın yüzey sıcaklığı düşeceğinden terlemeye sebep olur, ayrıca ses ve su yalıtımı kaybolur.

Terleme bir pencere problemi değil, özellikle PVC pencereler ile görünür hale gelen bir ortam problemidir. Pencere altına konulan mermerlerin yekpare (tek parça) olarak kullanılması da hem enerji kaçaklarına hem de daha fazla terlemeye davetiye çıkarır. Mermerin iç-dış iki parça kullanılması veya içeriden pervaz gibi PVC detay profiller ile kapatılması gerekir.

Pencere tekniği açısından dikkat edilecek bir başka hususta montajda pencerenin duvara tam ortalanması gerekliliğidir. Aksi durumda iç duvar yüzeyi soğuk kalır ve terleme görülebilir. Yalıtımlı duvarlarda ise Pencereler duvarlara yalıtım noktasına en yakın mesafeden montaj edilmelidir.

Küf Mantarı oluşumu

Terlemenin oluştuğu ve biriktiği kuytu, soğuk, havasız ve rutubetli bölgelerde siyah, lacivert, mavi, yeşil, gri gibi farklı renklerde görülen ve tüm yüzeye yayılan küf mantarı oluşur. Genellikle soğuk kış aylarında binaların yalıtımsız dış duvarlarında, pencere kenarlarında, havalandırma yapılmayan banyo, WC, mutfak gibi yerlerin kuytu köşelerinde oluşarak bina ve insan sağlığını ciddi olarak tehdit eder. Küf mantarı sporları her zaman için hava içerisinde çok miktarda mevcuttur ve büyümeleri, yeşermeleri için uygun ısı ve nemi olan sakin, kuytu yerler, köşeler ararlar. Bir defa yerleştiklerinde (kök saldıklarında) ise söküp atmak güç olur, hasarları ise kalıcıdır. Isı yalıtımlı ve düzgün havalandırması olan evlerde ise bu şekilde hijyenik sorunlar oluşmaz.

a- Doğrama kasasının arkası köpükle tam doldurulmuş. Yalıtım full.

b- Doğrama kasasının arkası ortadan köpükle doldurulmuş. Yalıtım düşer.

c- Doğrama kasasının arkası kenarlardan köpüklenmiş. Orta boş. Yalıtım düşer.

d- Doğrama kasasının arkası köpüklenmemiş, boş bırakılmış. Yalıtım çok düşer. Yüzey soğuk. 20 °C oda sıcaklığı ve %50 rutubette bile nemlenme başlar.

Dışarısı - 25 °C   iken oda içi + 21 °C ve %30 nisbi neme sahip bir evin yalıtım sorunlarından dolayı kuytu dip ve köşeleri, pencere kenarları, dolap içleri gibi gizli noktaları çok soğuk olabilir. 7,8 °C ye düşen bu yüzeylerde nisbi nemlilik %70’e çıkar. 7,8 ile 2,8°C arasında ise %’e ulaşır, havasız ortamda sürekli çoğalan küf mantarı oluşmaya başlar.

Çözüm için ortamın belirli bir sıcaklıkta °C tutulması, düzenli havalandırılması, ardından küf mantarı oluşan yerin temizlendikten sonra uygun bir dezenfektan (antibakteriyel, antifungal temizlik maddeleri, alkol vb. ) ile silinerek yüzeydeki tüm bakteri ve sporların yok edilmesi gerekir. Aksi halde küf mantarı oluşmuş yüzeyi ne kadar temizlersek temizleyelim ve hatta duvarı yeniden boyasak bile, bize çok iyi temizlenmiş gibi görünen bu yüzeyde bulunan ve gözle görülemeyen küf mantarı sporları soğuk, havasız ve rutubetli bir ortamda tekrar hızla çoğalırlar.

Isı yalıtım malzemelerinde binanın nefes alıp vermesini sağlayan, bina içindeki nemi atmosfere transfer edebilecek malzemeler ve nefes alan nem bariyerleri tercih edilmelidir. Ayrıca ısı yalıtım sisteminde nefes alma kabiliyeti yüksek bir son kat boya kullanılması yine yaşamsal faaliyetlerden ötürü ortaya çıkan su buharının dış ortama buhar formunda aktarılabilmesi kritik önem taşır.

Bina İçindeki nem kaynakları

Binalardaki en önemli nem kaynakları, insan kalabalıkları, banyo, mutfak, ev içinde kurutulan çamaşırlar, çiçekler, akvaryumlar, bacasız likit gaz sobalarıdır.

Yenilenen binalarda değiştirilen doğramalar genellikle PVC doğramaya çevrilmektedir. Eski ahşaplara göre çok iyi bir sızdırmazlığa sahip olan PVC pencereler contaları sayesinde oda içindeki havanın dış ortam ile sirkülasyonunu tamamen kesmektedir. Bu yenileme ile birlikte duvarlarda kullanılan ve hava geçirmeyen boyalarda oda içinde artan nemin dışarı çıkmasına engel olmakta, sürekli birikerek nisbi nemin artmasına ve terlemeye sebep olmaktadır.

Not: Yeni yapılarda binanın kuruma süresince ortama çok fazla su buharı salındığından bina içi nem miktarı normalden fazla olmaktadır.

Terlemeye ve Küf Mantarı oluşuna karşı alınması gereken önlemler

• Terlemenin en etkin ve en kolay çözümü havalandırmadır.

• Klima kullanmakta kesin bir çözüm olup, pahalı bir yöntemdir. Klima cihazlarının arkalarından dışarıya damlayan su, aslında ortamdaki su buharıdır ve makine içinde yoğuşarak dışarıya atılmaktadır. Kış aylarında soğuk ve yağışlı havalarda otomobil camlarımızda oluşan buğuyu önlemek için aracımızın klimasını çalıştırır ve ön cama yönlendiririz. Bir yandan camı ısıtırken diğer yandan araç içinde biriken rutubetli havayı dışarıya atarak araç içine taze ve kuru hava vermiş oluruz.

• Terleme yüzey ısısına bağlı olduğundan ısı yalıtımı daha yüksek ısıcamlar tercih edilmelidir.

• Tüm bölümler ( oda, salon, mutfak, banyo, WC ) gerektiği kadar ve sürekli olarak ısıtılmalıdır.

• Eşyalar ve mobilyaları dış duvarlardan cm mesafeli yerleştirilmelidir. Duvara çok yaklaştırılan eşyalar, ısıtılan havanın odanın her yerine eşit oranda dağılmasını engeller. Oda içinde bağımsız soğuk, rutubetli bölümler oluşur ve buna bağlı mantar küfü görülür.

• Çok kalın ve uzun perdeler kullanılmamalıdır. Isının pencereye ve dış duvara ulaşımı güçleşir.

• Kalorifer vb. Isıtıcıların önü açık bırakılarak oda ısısı yükseltilmelidir.

• Mantolama yaparak dıştan/içten yalıtım yaptırarak ev ısısı yükseltilmelidir.

• Mutfakta aspiratör kullanılmalıdır. Havalandırma menfezleri sürekli olarak açık tutulmalıdır. Doğal gaz kullanılan mutfaklarda havalandırma menfezlerinin sürekli açık tutulması kanunen mecburidir.

• Banyo, WC de bulunan havalandırma menfezleri açık tutulmalıdır.

• Katalitik gibi gaz yakan cihazlar çok fazla su buharı oluşturur. Daha sık havalandırma yapılmalıdır.

• Soba ve radyatör üzerinde kesinlikle çaydanlık, çamaşır vb. eşyalar bulunmamalıdır.

• Evde fazla miktarda çiçek ve akvaryum varsa ev daha sık havalandırılmalıdır.

• Çamaşır kurutma yer ve yöntemine dikkat edilmeli, çamaşırlar hava alan bir mekanda kurutulmalıdır.

• PVC pencerelere ankastre edilmiş havalandırma menfezleri kullanılabilir veya zaman zaman pencereleri açarak sistematik havalandırma yapılmalıdır. Maalesef günümüz şartlarında çok yalıtımlı binaların birçoğunda havalandırma yeterli olmamakta ve havada bulunan nemin yüksek kalmasına sebep olmaktadır.

• Havalandırma nem oranını dengelemenin yanında insanların ihtiyacı olan temiz havayı sağlar.

• En uygun ve ekonomik havalandırma kısa süre ile karşılıklı pencere kanatlarını açarak yapılan havalandırmadır. Süre kısa olduğundan dakika içinde ev soğumadan çok sağlıklı bir şekilde % hava değişimi sağlanır.

• Basit bir termometreli nisbi nem ölçer cihazı satın alarak gerekli takipler yapılabilir.

Kaynaklar:

• Dr. Müh. Muzaffer Tamer; Pencere İmalatı Kitabı ve muhtelif kitap ve yayınları;

• Trakya Cam Dokümanları;

• Yurtiçi ve Yurtdışı Sektörel web sitelerinden faydalanılmıştır.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Türkiye Cam ve Cam Mamulleri Federasyonu

Türkiye Cam ve Cam Mamulleri Federasyonu
Türkiye’de çok önemli bir iş kolu olan cam ve cam mamulleri sektörü her geçen gün daha çok büyüyor ve gelişiyor. Çevremize baktığımız zaman…