Ayakta Su Içmenin Zararları Doktor

Peygamber efendimiz funduszeue.infoed (s.a.v.) örnek davranışlarını özetleyen sünnet kavramına dahil olarak bahsedilen ve ayrıca funduszeue.infoed'in sözlerinin aktarılmasını özetleyen hadislerde bahsi geçen ayakta su içilmemesinin modern bilime dair de pek çok kanıtı bulunuyor. Yapılan araştırmaların bulgularına göre, suyu ayakta içmek, suyun doğrudan mideye inmesini engellemeye sebebiyet verip suyun midede birikmesini engelliyor. Öte yandan su ve benzeri sıvılar oturarak içildiginde bunlar önce midede birikip, asitle karışarak mikropları öldürüyor ve sonra onikiparmak bağırsağına geçiyor. Bu durumda oturarak su içme usulüne uymakla kolera dahil pek çok hastalıktan korunmuş olunuyor. Konuyla ilgili olarak bazı hadisler ise şu şekilde yer alıyor:

Eğer ayakta su içen kimse midesine verdiği zararı bilseydi içtiği suyu şüphesiz ki geri kusardı" (Abdürrezzak 10/ hadis ).

"Sizden biriniz ayakta su içmesin. Her kim unutur da içerse kusmaya çalışsın" buyurmuştur (Müslim eşribe Hadis ).

Resûli Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem "Ayakta su içmeyi yasaklamıştır" ifadesi, Müslimin bir başka rivayetinde "Ayakta su içmekten men etmiştir" şeklinde geçmektedir. (Müslim, Eşribe , )

Ebû Hüreyre radıyallahu anhdan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "Hiçbiriniz ayakta su içmesin. Unutarak içen de kussun!" (Müslim, Eşribe )

The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number:funduszeue.info Number: 58 , p. , Summer II Yayın Süreci / Publication Process Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date - Yayınlanma Tarihi / The Published Date AYAKTA SU İÇMEKLE İLGİLİ HADİSLER BAĞLAMINDA HADİS TASNİF VE YORUMUNDA YANLIŞ ALGILAR VE BUNUN MÜSLÜMANLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME A CONSIDERATION ON MISDETECTIONS ABOUT HADITH CLASSSIFICATION AND INTERPRETATION IN THE CONTEXT OF HADITHS WHICH ARE RELATED TO DRINKING WATER WHILE STANDING AND EFFECTS OF THESE MISDETECTIONS ON MUSLIMS Yrd. Doç. Dr. Osman Oruçhan Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fak(ltesi 5z ‛ilindiği (zere hadisler, aksine birkaç sınırlı örneği bulunsa da, Hz. Peygamber zamanında t(m(yle yazıya geçirilmiş değildir. Hz. Peygamber e ait bazı söz ve davra- nışların, zaman içinde oluşan algılar çerçevesinde ve toplumsal uygulamalar, örf, adet ve gelenekler doğrultusunda yeniden d(zenlendiği olmuştur. ‛u makalede, ayakta su içmekle ilgili hadisler özelinde, yanlış algılarla oluşturulan hadislerin, hadis koleksiyon- larında nasıl tasnif edildiği ve bunun tarih boyunca M(sl(manlar (zerindeki etkisi tartı- şılmıştır. ‚yrıca makalede, ayakta su içmekle ilgili hadislerin, hadis koleksiyonlarında işlenme biçimi incelenmiş, sonra da bunların Hz. Peygamber e ait olup olmadıkları tes- pit edilmeye çalışılmıştır. Hadisleri tespit s(recinde, her bir sahâbe den gelen rivayetler tek tek ele alınarak değerlendirilmiştir. ‛u değerlendirmede önce hadislerin rivayet şe- maları çıkarılmış, sonra da bu şema dikkate alınarak râvîlerin g(venilirlikleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Sonraki dönemlerde hadis şârihlerinin ilgili hadisleri nasıl yorum- ladıkları, hadis şerh kitaplarından bazı örneklerle incelenmiştir. ‛una ilave olarak, onla- rın söz konusu hadislerden çıkardıkları fıkhî h(k(mlere değinilmiştir. Diğer taraftan, g(n(m(z İslam d(nyasında ilgili hadislerin nasıl anlaşılıp yorumlandığı, bilimsel verile- rin ilgili hadis yorumunda nasıl kullanıldığı incelenmiş ve genel bir değerlendirme ya- pılmıştır. ‚yakta su içmekle ilgili hadisler ve hadis âlimlerinin bu hadisler hakkındaki yorumları incelendikten sonra şu sonuçlara ulaşılmıştır ‚yakta su içmeyi yasaklayan rivayetlerin, isnadları bakımından zayıf olduğu tespit edilmiştir. Hz. Peygamber in, ayakta oturarak veya binek (st(nde su içtiğine dair rivayetlerin bunlara göre daha g(- venilir olduğu ortaya çıkmıştır. Sonuç olarak, Hz. Peygamber in ayakta su içmeyi yasak- Osman Oruçhan ladığı şeklindeki algı doğru değildir. ‚ynı şekilde, oturarak su içmenin s(nnet olduğu şeklindeki algı da doğru değildir. Anahtar Kelimeler: ‚yakta Su İçmek, Hadis, Yorum, ‛ilimsel Veri Abstract As it is known, the hadiths are not entirely written in the time of the Prophet, although there are few examples and limited examples. Some of the words and behav- iors of the Prophet (PBUH) have been reorganized in the framework of the perceptions that have formed in time and in the direction of social practices, customs and traditions. In this article, the hadiths which composed by using misdetections how classificated in hadith collections on hadith related to drinking water while standing and effects of these misdetections on Muslims during the history was discussed. Also in this article, manner of the classification of the hadiths related to drinking water while standing in hadith col- lections was analyzed. After that, an attempt was made to determine whether the hadith of the Prophet. Interpretors of hadith how to interpret these hadiths was investigated by exemplifing from books of interpreting hadiths. In the process of determining the had- iths, the narrations from each stage were evaluated one by one. In this assessment; firstly the narration charts of the hadiths were formed and then the reliability of the narrators was tried to be determined by considering this chart. How hadith interpretors interpret- ed the related hadiths in the following periods, have been studied with some examples from hadith commentary books. In addition, they refer to the juridical clauses they have derived from these hadiths. How these hadiths were understood and interpreted in to- day s World of Islam and how the scientific datas were used in hadith interpreting, was analyzed. After studying on the hadiths related drinking water in the standing and the comments of hadith scholars on these hadiths, the following conclusions were reached: The hadiths that prohibit to drinking water while standing are weak in terms of its is- nads. It has been revealed that narrations related to the Prophet (PBUH) was drinking the water while sitting on the floor or on his mount or standing, are more reliable than these. As a result, the perception that the Holy Prophet (PBUH) was prohibiting to drink water while standing is not correct. In the same way, the perception that drinking water while sitting is a sunnah is also not correct. Keywords: Drinking Water While Standing, Hadith, Hadith Interpreting, Scien- tific Data Giriş edilmeksizin, dar veya geniş kapsamlı, her- Hz. Peygamber in sözlerinin ve ya- hangi bir konu gözetilmeksizin, Hz. Peygam- şam tarzının ifadesi olan hadislerin bulundu- ber e ait sözlerle sahâbe, tâbiîn kavilleri ve ğu koleksiyonlar, tedvîn ve tasnîf s(reci bağ- fetvaları karışık bir şekilde tedvîn edilme- lamında ağırlıklı olarak hicrî ikinci ve (ç(nc( ye/derlenmeye çalışılmıştır. ‛u derlemeler, asrın (r(n(d(rler. Her ne kadar daha önceki M(sl(manların hadislerdeki bilgileri hayatla- tarihlerde hadisleri derleyerek yazıya geçiren- rına yansıtması bağlamında kullanışlı olma- lerin bulunduğu bilinmekteyse de, resmi ola- dığından, bu hadisler takriben hicrî II. asrın rak hadis tedvininin, hâkim gör(şe göre ikinci yarısından itibaren konuları ale l-ebvâb Emevî Halifesi 5mer b. ‚bdulazîz in ö. veya râvîleri ale r-ricâl dikkate alınarak sınıf- / emriyle başladığı kabul edilmektedir. landırılmaya ve kitaplaştırılmaya başlanmış- ‛u emrin akabinde hadisler, hızla, ancak (ze- tır. Tasnîf adı verilen bu faaliyetler, mezkûr rinde birleşilmiş herhangi bir metodolojiye tarihten itibaren birkaç asır devam etmiştir. dayalı olmaksızın âlimlerin ekseriyetince Hadislerin temel hadis koleksiyonlarında kabul görm(ş bir hadis tashih sistemi tesis tasnif edilene kadar geçen bu s(reç içinde “yakta Su İçmekle İlgili Hadisler ”ağlamında Hadis Tasnif ve Yorumunda Yanlı< “lgılar ve Bunun İslam d(nyası Hz. Osman ın katli ile ivme etmekten ileri gidememiş, bazen de yanlış kazanan ve fitne adıyla anılan pek çok fıkhî, algılarla hareket etmelerinden dolayı zayıf siyâsî, itikâdî tartışmaların ve sosyal olayların râvîleri g(venilir zayıf hadisleri sahih göre- fitilinin ateşlendiği ve yoğun bir şekilde ay- bilmişlerdir. Diğer taraftan, klasik hadis rışmalara kapı aralandığı bir dönem yaşamış, usûl(n(n sahih hadis kriterlerini yeterli bula- bunların ardından pek çok siyâsî-itikâdî, fıkhî rak, bu usûle göre tasnif edilen hadis kaynak- mezhepler oluşmuştur. ‛unun yanında, söz larında bulunan hadislerin g(venilirliğine konusu zaman dilimi içerisinde İslâm d(nya- kâni olan kadîm hadis şârihi âlimleri ile g(- sı, fetihlerle birlikte oldukça geniş bir coğraf- n(m(zde yaşayan bazı hadis yorumcularının, yayı kaplamıştır. ‛u geniş coğrafyada yaşa- söz konusu rivayetleri, onların Hz. Peygam- yan farklı din ve k(lt(rlere mensup insanlar- ber e aidiyeti kesinmiş gibi değerlendirerek dan bir kısmı isteyerek, bir kısmı da çeşitli yorumlamaya tabi tuttukları gör(lmektedir. nedenlere dayalı olarak kerhen M(sl(man İşte biz bu makalemizde, bir kısım olmuş, bir kısmı da kendi dinlerini yaşamaya hadis âlimi tarafından yanlış algılarla hareket devam etmişlerdir. Sonuçta M(sl(manlar, bu edilerek eserlerine alındığını d(ş(nd(ğ(m(z, farklı din ve k(lt(rlerden çeşitli seviyelerde ayakta su içmenin Hz. Peygamber tarafından etkilenmişlerdir. Hadislerin tedvîn ve tasnîf yasaklandığı iddiasını içeren hadis gurubu edildiği s(reç içerisinde bu din ve k(lt(rlerin (zerinden, bu tezimizi örneklendirmeye çalı- (r(n( olan pek çok eserin terc(me edilerek şacağız. ‛u hadis grubu, sonraki dönemlerde M(sl(man ilim adamlarının tartışmasına yaşayan muhtelif ilmî disiplin ve seviyelere açıldığı da ilgilenenlerin malumudur. M(s- mensup M(sl(manlar tarafından, gerçekten l(man kamuoyu söz konusu s(reç içerisinde Hz. Peygamber e ait olduğu ön kabul(yle gerek bu yeni tanıştığı din ve k(lt(rlerden hareket edilerek değerlendirilmiş, özellikle gerekse terc(melerle aktarılmış olan devrin içinde bulunduğumuz y(zyılda yaşayan bazı ilmî-felsefi-k(lt(rel gelişmelerinden etkilen- M(sl(manlar tarafından onların birer mucize miş olduklarını söylemeliyiz. ‛u dönem, aynı olduğu şeklinde yanlış yorumlamalara gidil- zamanda çeşitli nedenlerle hadis uydurma miştir. Sonuçta yanlış bir şekilde, Hz. Pey- faaliyetine girişildiği bir s(reci de kapsamak- gamber in ayakta su içmenin tıbbî sakıncala- tadır. Hadis alanında yapılan çalışmalar, ya- rına işaret ettiği algısı oluşturulmuştur. bancı din ve k(lt(rlerden alınan bazı unsurla- Temel hadis kaynaklarımızın önde rın Hz. Peygamber e mâl edilerek hadis haline gelen musanniflerinden Buharî ve Muslim in, sokulduğunu ortaya koymuştur. Hadis m(- es-Sahîh ismini verdikleri ve sadece sahih ha- devvin ve musanniflerinin, özellikle konula- disleri derlemeyi amaçladıkları eserlerinde rına göre hadis koleksiyonlarını oluşturma konuyu tamamen birbirine zıt bir şekilde iş- çabalarında, tedvîn ve tasnîf s(reci ile eşza- lemiş olmaları, tezimizin temel çıkış noktasını manlı ilerleyen bu s(reçten etkilendikleri oluşturmaktadır. Makalede, ayakta su içmekle konunun ilgililerince malumdur. ilgili hadisleri kronolojik olarak ele alacak söz Temel hadis koleksiyonu musannifle- konusu yanlış algının kaynakları (zerinde ri, eserlerini oluşturma faaliyetleri esnasında durmaya çalışacağız. 5te yandan, yanlış algı- bazen kendi yaşadıkları dönemde oluşturulan larla temellendirilmiş olan ilgili hadislerin, yanlış algılarla hareket edebilmişlerdir. Her geçmişten g(n(m(ze etkilerini gözler ön(ne ne kadar onlar, tasnif faaliyetinde hadislerin sermek amacıyla, klasik hadis şerhlerindeki sahihini sakiminden ayırmak için hassas dav- ilgili hadislerle ilgili yorumlar ile pek çok randıklarını iddia etmiş olsalar da, bu hassa- internet sitesinde yayınlanmakta olan ve bi- siyet, hadis râvîlerinin g(venilirliğine dikkat limsel olduğu iddia edilen bilgileri ele alarak Osman Oruçhan değerlendireceğiz. Saîd el-Hudrî ye isnâd edilen rivayetlere yer .Hadis Kaynaklarında Ayakta Su vermektedir. (Muslim, t.y.: III/,) Bun- İçmeye Dair Rivayetlerin Tasnifi lardan Enes b. Malik e isnâd edilen rivayetlere Temel hadis kaynaklarının genelini göre o, Hz. Peygamber in ayakta su içmeyi dikkate alarak ayakta su içme ile ilgili rivayet- yasakladığını ifade etmektedir. ‚ynı sahabîye lerin işlenişine baktığımızda, diğer pek çok isnâd edilen ikinci rivayette, hadisin tâbiî konuda olduğu gibi bir yeknesaklık görme- râvîsi Katâde b. Diâme Enes b. Mâlik e ayakta mekteyiz. Onların b(y(k bir böl(m(nde, bir şey yemeyi sormuş, Enes de bunun daha sahâbe den gelen, Hz. Peygamber in ve şerli olduğunu söylemiştir. Rivayet mevkûf- sahâbe nin ayakta, deve sırtında veya otura- tur. Ebû Saîd el-Hudrî ye isnâd edilen rivayet rak su içtiklerine, bir diğer deyişle su içme de tıpkı Enes rivayeti gibi mevkûf bir rivayet- konusunda herhangi bir pozisyon gözetme- tir ve rivayette Hz. Peygamber in ayakta su diklerine dair rivayetler ile Hz. Peygamber in içmeyi yasakladığı ifade edilmektedir. Mus- ayakta su içmeyi yasakladığına dair rivayetler lim, t.y. III/ Ebû Hureyre ye isnâd edilen aynı kaynakta nakledilmektedir. Ancak tespit rivayet ise, merfû bir rivayettir. ‛u rivayette edebildiğimiz kadarıyla ilgili hadisler, Mâlik Hz. Peygamber in Hiçbiriniz kesinlikle ayakta b. Enes in el-Muvatta’ isimli eseri ile bir <ey içmesin! Kim unutarak içmi<se, hemen ‛uhârî nin es-Sahîh inde diğer hadis koleksi- istifrâ etsin. dediği nakledilmektedir. Muslim, yonlarından tamamen farklı bir şekilde işlen- bir sonraki bâbda İbn ‚bbâs a isnâd edilen bir miş yasaklamaya yönelik hadislerin hiç birine rivayetin beş tarîkine yer vermektedir. ‛unla- yer verilmemiştir. ‛u iki eserden birincisi, rın ilkinde ve (ç(nc(s(nde İbn ‚bbâs, Hz. ikinci hicrî asırda yazılmış ve g(n(m(ze ka- Peygamber in zemzem suyunu ayakta içtiğini dar ulaşmış önemli bir musannef hadis kay- ifade etmektedir. İkincisinde, ayakta ve tu- nağı, diğeri ise musannifi ‛uhâri nin, sahih lumdan içtiği, dörd(nc(s(nde, Hz. Peygam- hadisleri toplama amacıyla yola çıkarak tasnif ber in su istediği İbn ‚bbâs ın da ona su ik- ettiği, pek çok hadis âlimi tarafından, hadis ram ettiği nakledilmiş, sonuncusunda ise koleksiyonları içinde en sahih olarak nitelen- buna İbn ‚bbâs ın suyu tulum ile getirdiği dirilen bir hadis koleksiyonudur. Dolayısıyla, ifade edilmiştir. Muslim, t.y. III/ Mus- her iki eserde konunun işleniş tarzı önem arz lim in konuyu işleme tarzına bakıldığında, etmektedir. Eserine tıpkı ‛uhârî gibi es-Sahîh Hz. Peygamber in ayakta su içmeyi tamamen adını veren Muslim in ise, konuyu işleme yasakladığı, Zemzem suyunun ise bundan tarzına ve seçtiği hadislere bakıldığında ayak- istisna tutulduğu algısıyla hareket ettiği d(- ta su içmenin hadislerdeki karşılığı konusun- ş(n(lebilecektir. da ‛uhârî ile tamamen farklı d(ş(nd(ğ( an- ‛uhârî ise konuyla ilgili hadisleri laşılmaktadır. ‛ir başka deyişle hadis ilminin “yakta Su İçme ve Deve Üzerinde Su İçenin iki (stâdı ‛uhârî ile Muslim, eserlerinde bu Durumu şeklinde oluşturduğu bâb başlıkla- konuyla ilgili olarak birbirleriyle çelişen ha- rının altında nakletmektedir. Ayakta Su İçme disler rivayet etmişlerdir. şeklinde d(zenlenen bâb başlığı altında (ç Muslim, es-Sahîh inde yukarıda da hadise yer verilmiştir. ‛uhârî nin bu bâbda ilk ifade ettiğimiz (zere Hz. Peygamber in ayakta naklettiği hadis Hz. ‚li ye isnâd edilmiştir. su içilmesine karşı olduğunu d(ş(nd(ğ(nden ‚şağıda da nakledileceği (zere, bu rivayete olsa gerek, konuyla ilgili yasak içeren rivayet- göre Hz. ‚li, konuyla ilgili mevcut yanlış bir leri ön plana çıkarmıştır. Muslim in bâb baş- algıyı yıkmak için bizzat ayakta su içmiş ve lıklarını tanzim edenler es-Sahîh in bu böl(- Hz. Peygamber in ayakta ya da oturarak su m(ne “yakta Su İçmenin Kerahati başlığını içmeyi önemsemediğini zira her ikisini de uygun görm(şlerdir. O, söz konusu başlık yaptığını ifade etmiştir. ‛ir sonraki rivayet, bu altında Enes b. Mâlik, Ebû Hureyre ve Ebû rivayetin bir başka tarîkinden ibarettir ve “yakta Su İçmekle İlgili Hadisler ”ağlamında Hadis Tasnif ve Yorumunda Yanlı< “lgılar ve Bunun olayın seyri hakkında biraz daha ayrıntı içer- . . .Ali b. Ebî Talib’den gelen riva- mektedir. Son rivayet ise Muslim in de naklet- yetler tiği, İbn ‚bbâs ın, Hz. Peygamber in Zemzem a)en-Nezzâl b. Sebra dan gelen riva- Suyu nu ayakta içtiğine dair rivayettir. ‛uhârî yet: Bu rivayet gurubuna göre Hz. ‚li bir g(n, bu rivayeti Muslim gibi bir istisna olarak d(- Kûfe Mescidi nde öğle namazını kıldıktan ş(nmemiş Hz. Peygamber in zemzemi ayakta sonra mescidin avlusundaki bir mekânda içmesini sıradan bir davranış olarak görm(ş- halkın ihtiyaçlarıyla ilgilenir. İkindi namazı t(r. ‛ir başka ifadeyle ona göre Hz. Peygam- vakti gelince de su ister, getirilen sudan önce ber oturarak su içmeyi özel bir tavsiye olarak içer, sonra ağzına ve burnuna su verir, kolla- ortaya koymamıştır. Zira bir sonraki bâb baş- rını, başını ve ayaklarını mesh ederek abdest lığı da Hz. Peygamber in deve sırtında iken alır. ‚rdından artakalan suyu da özellikle bir şey içtiğine dair bir rivayet içermektedir. ayağa kalkarak içer ve şöyle der İnsanlar, ‛u böl(m(n bâb başlığını Devesinin Sırtında birinin ayakta bir <ey içmesini ho< görm(yorlar. Duran Ki<inin Su İçi<i şeklinde d(zenlemiş- ”en Rasûlullah’ın tıpkı benim bu yaptığım gibi tir. ‛u bâbda yer alan hadise göre hanım yaptığını görd(m. ‛u rivayet, uzun ya da kısa sahâbe den Ümm( l-Fadl bnt. el-Hâris, deve şekliyle, çeşitli ifadelerle hadis kaynaklarında sırtında bulunan Hz. Peygamber e bir kap yerini almıştır. ‛uhârî, V/ ‛ezzâr, içinde s(t ikram etmiş, o da devesinin sırtın- III/ İbn Huzeyme, I/ , İbn dan inmeden s(t( içmiştir. ‛uhârî, , Hıbbân, XII/ ‛eyhakî, VII/ V/ Diğer hadis koleksiyonlarının mu- b Kûfeli Kinde nin iki mevlâsı Ebû sannifleri genel olarak her iki gör(ş( birden Salih lakaplı Meysera ile Ebû ‚bdullah lakap- serdeden rivayetlerden seçtikleri hadislere lı Zâzân dan gelen rivayet Rivayete göre eserlerinde yer vermişlerdir. ayakta su içtiğini görd(klerinde taacc(ple .Hadis Koleksiyonlarındaki Ayakta “yakta mı içiyorsun? sorarlar, o da Ayakta Su İçmekle İlgili Rivayetlerin Metinleri içtiğimi görd(ğ(n(zde bilin ki Rasûlullah da ‚şağıda, ayakta su içmekle ilgili riva- ayakta içmi<tir. Oturarak içtiğimi görd(ğ(n(zde yetlerin hadis koleksiyonlarında yer alan me- bilin ki Rasûlullah da oturarak içmi<tir. der. İbn tinleri iki gurup halinde ele alınacaktır. Ebî Şeybe, VIII/ İbn Hanbel, . .Ayakta Su İçmenin Sıradan Bir II/ , , ‛ezzâr, III/ Yani her Davranış Olduğunu İfade Eden Rivayetler iki durumda da Rasûlullah ın yaptığına uy- Sahâbe bazında sınıflandıracak olur- maktadır. sak ‚li b. Ebî Tâlib, ‚bdurrahman b. Ebî ‚m- . . .Amr b. Şuayb’ın, dedesi Abdul- ra nın Ninesi, ‚mr b. Şuayb ın Dedesi, İbn lah b. Amr b. el-Âs’dan naklettiği rivayet 5mer ve İbn ‚bbâs tan gelen rivayetlere göre ‛u rivayette Hz. Peygamber e atfedi- Hz. Peygamber, su içme pozisyonlarını dini len farklı bazı davranışların her ikisini de bir uygulama olarak görmemiştir. ‛u nedenle yaptığına dair örnekler verilmektedir. Rivaye- onlar Hz. Peygamber e dayanan merfû bir tin çeşitli tarîklerinde birbirine göre eksik ya rivayet aktarmamışlardır. Zira onlara göre da fazla ifadeler bulunmakla birlikte; rivayet- gerek Hz. Peygamber döneminde, gerekse te, Rasûlullah ın bazen sağındakine bazen sahâbe döneminde bu konuda bir yasaklama solundakine ikramda bulunduğu çıplak olmadığı gibi, bir içeceği ayakta içmek ile ayakla da, nalinle de namazını kıldığı ayakta oturarak içmek arasında bir fark gözetildiği da oturarak da bir <ey içtiği; seferde bazen oruç de olmamıştır. ‛u konuyla ilgili rivayet metin- tutup bazen tutmadığı ifade edilmiş- leri şöyledir tir. ‚bdurrazzak, II/ İbn Hanbel, XI/, Tirmizî, t.y. IV/ Osman Oruçhan Taberânî, VIII/ ‛unlardan Tirmizî nin Mâce, t.y. II/ Tirmizî, t.y. IV/ İbn es-Sunen indeki tarîkte sadece Rasûlullah ın Hıbbân, XII/) ayakta da oturarak da su içtiği bilgisine yer . . .Ümmü’l-Fadl bnt. el-Hâris’ten verilmiştir. gelen rivayet . . .İbn Abbâs’tan gelen rivayet ‛u rivayete göre Hz. Peygamber arefe ‛uhârî ve Muslim in naklinde birleş- akşamında ‚rafât ta vakfe halindeyken deve- tiği bu mevkûf rivayette genel olarak Hz. sinin sırtında halka hitap ettiği bir sırada Peygamber in Kâbe nin yanında iken içmek Ümm( l-Fadl, ona bir bardak s(t göndermiş o amacıyla su istediği, İbn ‚bbâs ında bir tulum da s(t( devesinin sırtında iken içmiştir. içinde getirdiği suyu ayakta içtiği rivayet Mâlik, t.y. III/ İbn Hanbel, edilmiştir. Rivayetin farklı tarîkleri için bkz. XXXXIV/ ‛uhârî, II/ , V/ İbn Ebî Şeybe, VIII/ ‛uhârî, Muslim, t.y. II/ Ebû Dâvûd, t.y. II/ V/ Muslim, t.y. III/ Tirmizî, t.y. İbn Huzeyme, IV/ İbn Hıbbân, IV/ Nesâî, II/ , Neysâbûrî, VIII/) IV/ İbn Huzeyme, IV/ İbn . . .Diğer rivayetler Hıbbân, XII/ , Ebû ‚vâne, Yukarıdaki rivayetlerin haricinde te- V/ ‛eyhakî, VII/ mel hadis kaynaklarının bir böl(m(nde, bazı . . .İbn 5mer’den gelen rivayet (nl( sahabîlerin ayakta su içtiğine veya bun- Rivayette ‚bdullah b. 5mer, ayakta da bir sakınca görmediklerine dair bilgiler, bu bir şey içmeyi, y(r(rken bir şey yemeyi davranışın Hz. Peygamber tarafından yasak- Rasûlullah zamanında s(rd(rd(klerini ifade lanmamış olduğuna delil olarak sunulduğu etmektedir. Dârimî, II/ İbn Hanbel, anlaşılmaktadır. ‛u sahabîlerin isimlerini VIII/ Tayâlîsî, t.y. III/ İbn şöyle sıralayabiliriz Hz. ‚işe, Sa d b. Ebî Hıbbân, XII/ , ‛eyhakî, Vakkâs Mâlik, t.y. II/ İbn Ebî Şeybe, VII/ ‛ir başka ifadeyle ayakta bir şey içme VIII/ ‛eyhakî, VII/ , ‚bdul- konusu, Rasûlullah ın bir defaya mahsus lah b. 5mer Mâlik, t.y. II/ , Ebû Yu- yapmış olduğu, diğer zamanlarda kesinlikle suf, t.y. I/ İbn Ebî Şeybe, VIII/ , kaçındığı bir davranış değildir. İbn ‚bbâs İbn Ebî Şeybe, VIII/ , ‚b- . . .Enes b. Mâlik’ten gelen rivayet dullah b. ez-Zubeyr Mâlik, t.y II/ Ebû ‛azı tarîklerinde şahidi, bazılarında Hureyre İbn Ebî Şeybe, VIII/ Hz. ‚li da olayı Ümm( S(leym den nakleden ko- Ebû Yusuf, t.y I, , İbn Ebî Şeybe, numda olan Enes b. Mâlik in aktardığı gör(- VIII/ Ebû ‛ekre ‛eyhakî, len bu rivayete göre Hz. Peygamber Ümm( VII/ Sâlim, İbrahim en-Nahaî, Zâzân, S(leym i evinde ziyaret ettiği sırada asılı du- Tâvus, Saîd b. Cubeyr, el-Hasan el-‛asrî İbn ran bir kırbadan, ayakta su içmiştir. İbn Ebî Ebî Şeybe, VIII/ ) Şeybe, VIII/ XII/ Dârimî, . .Ayakta Su İçmenin Yasak Oldu- II/ , Taberânî, XXV/ ‛undan ğunu İfade Eden Rivayetler sonra Ümm( S(leym kırbanın ağız kısmını Hz. Peygamber in ayakta bir şey iç- keser. İbn Hanbel, XIX/ Rivayetin meyi yasakladığı iddiasını içeren rivayetler; bazı tarîklerinde bunu Rasulullah tan sonra Enes b. Mâlik, el-Cârûd b. el-Muallâ, Ebû başkaları onun su içtiği yerden içmesin diye Hureyre ve Ebû Saîd el-Hudrî olmak (zere yaptığı açıklanır. Tayâlîsî, t.y. III/ ‛u dört sahabîye dayandırılmaktadır. ‛u rivayet- rivayetteki olay bazı kaynaklarda, kussas- lerin metinleri de şöyledir tan/hikayeci vaizlerden biri olan Abdurrah- . . .Enes b. Mâlik’ten gelen rivayet man b. Ebî ‚mra tarafından, hikayenin kah- Mevkûfen gelen rivayete göre Enes b. ramanı Ümm( S(leym yerine ninesi Kebşe Mâlik, Rasûlullah’ın ayakta bir <ey içmeyi yasak- bnt. Sâbit konularak da anlatılmıştır. İbn ladığını söylemiştir. İbn Ebî Şeybe, “yakta Su İçmekle İlgili Hadisler ”ağlamında Hadis Tasnif ve Yorumunda Yanlı< “lgılar ve Bunun VIII/ Muslim, t.y. III/ İbn Mâce, t.y. Gatafân el-Murrî nin tâbiî râvîsi olduğu Mus- II/ İbn Hıbbân, XII/ , ‛azı lim rivayetinde Rasûlullah ın şöyle buyurdu- tarîklerde bu bilginin ardından Hz. Peygam- ğu nakledilir ”iriniz, sakın ayakta bir <ey içme- ber e sorulmuş olduğu izlenimi veren şu soru sin, kim unutarak içerse istifra etsin. Muslim, ve cevabı gelmektedir Denildi ki Ya (ayakta) t.y.: III/ Ebû Ziyâd et-Tahhân tarîkine yemek? O daha <erli! dedi. Dârimî, göre Hz. Peygamber ayakta su içmekte olan II/; Tirmizî, t.y. IV/ ‛azı tarîklerde bir adam gör(r ve ona Hemen istifra et! sorunun, hadisin tâbiî râvîsi Katâde tarafın- buyurur. ‚dam nedenini sorduğunda ona dan Enes e sorulduğu ve cevabın da ona ait Seninle birlikte bir kedinin de ondan içmesi ho- olduğu açıklanmaktadır. Tayâlîsî, t.y. III/ <una gider mi? diye sorar. ‚dam Hayır de- Muslim, t.y.: III/) Enes b. Mâlik e isnâd yince de Seninle birlikte ondan daha <erlisi edilen bu rivayetlerin tamamı Katâde tarafın- <eytan içmi<tir. buyurur. İbn Hanbel, dan nakledilmiştir. ‚ncak Enes ten gelen na- XIII/ Dârimî, II/ İbn Hanbel in killerin tamamı bundan ibaret değildir. İbn el-Musned ve İbn Hıbbân ın es-Sahîh isimli Şihâb ez-Zuhrî tarafından nakledilen ve beş eserlerinde yer verdikleri, tâbiî râvîsi mechûl tarîkin tamamında, Hz. Peygamber in ayakta olan rivayette ayakta su içmenin karına zarar su içtiği ifade edilmektedir. Ebû ‚vâne, verdiği bilgisi eklenmiştir. Rivayette Hz. Pey- V/ Ebû Ya la, VI/ gamber in “yakta su içen karnında neler oldu- . . .Ebû Saîd el-Hudrî’den gelen ri- ğunu bilseydi mutlaka istifra ederdi. ‚bdur- vayet razzâk, X/ İbn Hanbel, Rivayetin iki ayrı tarîki bulunmakta- XIII/ İbn Hıbbân, XII/ buyurdu- dır. Enes b. Mâlik ten gelen rivayetlerde ol- ğu nakledilmiştir. Rivayetteki mechûl râvînin, duğu gibi Katâde bu tarîkin de iki ana oldukça geç bir dönemde tasnif edilen bir tarîkinden birinin râvîsi konumundadır. Bu eserde; ‛eyhakî ö. / nin es-Sunenu’l- tarîkte Hz. Peygamber in, sadece ayakta bir Kubrâ sındaki bir tarîklerinde Ubeydullah b. şey içmeyi yasakladığı ifade edilmiştir. İbn ‚bdullah ismiyle tamamlandığını görmekte- Ebî Şeybe, VIII/ ‛eyhakî, yiz. ‛eyhakî, VII/ VII/ İbn Lehîa nın râvîsi olduğu diğer Ebû Hureyre den ayakta su içmeye tarîkinde ise Ebû Saîd el-Hudrî nin şöyle de- yönelik bu yasaklama ve bu y(zden karında diği ifade edilmektedir Rasûlullah bana ayak- oluşabilecek hastalığa uyarı mahiyetindeki ta bir <ey içmeyi ve kıbleye dönerek idrar yapmayı yukarıdaki rivayetler haricinde Hz. Peygam- yasakladı. İbn Mâce, t.y. I/ ber ve ashabını ayakta su içtiklerine dair riva- el-Cârûd b. el-Muallâ’dan gelen yetler de nakledilmiştir. Muslim b. ‛edîl in rivayet Ebû Hureyre den naklettiği bir habere göre Muteber addedilen kaynaklardan sa- Muslim kendisine ayakta su içmenin h(km( dece Tirmizî nin es-Sunen inde yer alan, yine ile ilgili olarak sorduğu soruya verdiği cevap- önceki rivayette olduğu gibi Katâde den nak- ta Kureyş ten bir grubun, Hz. Peygamberin ledilen bu mevkûf rivayette, Hz. Peygam- yanında olduğu sırada onlara bir kapta s(t ber in ayakta bir şey içmeyi yasakladığı iddia ikram edilmiştir. ‛u sırada Hz. Peygamber, edilmiştir. Tirmizî, t.y. IV/ Taberânî, devesinin sırtında diğerleri ise yerde, ayakta II/) durmaktadır. S(tten önce Hz. Peygamber içer . . .Ebû Hureyre’den gelen rivayet sonra sahâbe ye ikram ederler. ‚yakta duran Tarîkleri içinde konuyla ilgili tek sahabîlerden, s(t( içen her biri kabı sağ tara- merfû hadis olan bu rivayet, Muslim in es- fındakine iletir. Nihayet herkes bu s(tten içer. Sahîh inde de delil olarak kullanılmıştır. Ebû İbn Hanbel, XII/ Yine, İbn Ebî Şey- Osman Oruçhan be nin naklettiği bir başka rivayette Ebu l- ya da deve sırtında içmek arasında bir fark Muârik isimli bir tâbiî, Ebû Hureyre ye ayakta olmadığını ifade etmekte sahâbe nin g(nde- su içmenin h(km(n( sormuş, o da ”ir sakın- minde, bu konuda bir s(nnet oluşturmak cası yok. şeklinde cevap vermiştir. İbn Ebî bulunmamaktadır. 5te yandan yasaklamayla Şeybe, VIII/ ilgili rivayetlerden Ebû Hureyre rivayeti hariç .Yasaklama İçeren Rivayetlerin diğer (ç rivayetin Katâde ile ilgisinin bulun- Sıhhati ması ve Ebû Hureyre nin bazı rivayetlerinin ‚yakta su içmekle ilgi rivayetlerin diğer sahabîler tarafından eleştirilmiş olması metin incelememizde gör(ld(ğ( (zere Hz. bu rivayetlerin, öncelikle nakil açısından sıh- Peygamber in ve sahâbe nin ekseriyeti ayakta hatlerini araştırmamızı zorunlu kılmıştır. bir şey içmenin sıradan bir davranış olduğu- . .Enes b. Mâlik’ten gelen rivayet nu, bir başka ifadeyle suyu ayakta, oturarak Yukarıdaki şemada gör(ld(ğ( (zere olduğundan söz edilince İblîs ondan fakîhtir. Enes b. Mâlik rivayetinin tâbiîn d(zeyinde iki diye cevap vermiştir. Iclî, II/ İbn râvîsi bulunmaktadır. ‛unlardan Katâde b. Hıbbân tedlîs yaptığına dikkat çekmiş İbn Diâme es-Sedûsî ö. / nin naklettiği Hıbbân, V/ ) el-‚lâî ö. / de rivayetlerde Hz. Peygamber in ayakta su iç- onun bu işte meşhur olduğuna işaret etmiş, meyi yasakladığı ifade edilmektedir. Katâde, Enes b. Mâlik haricinde hiçbir sahâbe den her ne kadar Ebû Hâtim ö. / , Ebû hadis işitmediği gibi, bazı sahabîlerden ve Zur a ö. / , İbn Maîn İbn Ebî Hâtim, isimlerini saydığı pek çok tâbiînden de hadis VII/) ve İbn Sa d, t.y.: VII/) gibi işitmemiş, ancak işitmiş gibi nakletmiş oldu- hadis m(nekkitlerince g(venilir bulunmuşsa ğuna işaret etmiştir. ‚lâî, I/ ) da, İbn Maîn, onun hadis işitmediği bazı Sonuç olarak, Enes b. Mâlik e isnâd râvîlerden nakillerde bulunduğunu söylemiş- edilen ve yasaklama içeren rivayetlerin kay- tir. (Kayserânî, I/ Ebû ‚mr b. el- naklandığı râvî olan Katâde, bazı m(nekkitle- ‚lâ , sika-zayıf ayırımı yapmadan herkesten rin sika görmesine rağmen yeterince g(venilir hadis aldığı için onun hadislerini değersiz olduğunu söylemek m(mk(n gör(nmemek- bulmuş, eş-Şa bî de onu hâtıbu leyl gece tedir. Zira g(venilir olan ya da olmayan odun toplayan/karanlıkta ne topladığını bil- râvîlerden hadis alabilen, hadis aldığı asıl meyen biri olmakla suçlamıştır. İbn Hacer, râvîyi gizleyerek önemli bir cerh nedeni olan VIII/ Yine, Tâvûs a, onun fakih hadis nakil hatasını işleyebilen bir râvînin “yakta Su İçmekle İlgili Hadisler ”ağlamında Hadis Tasnif ve Yorumunda Yanlı< “lgılar ve Bunun rivayetinin kabul edilebilmesi için daha has- Peygamberin ayakta su içtiği ifade edilmekte- sas davranılması gerektiği muhakkaktır. ‛u dir. ‚yrıca, yine İbn Şihâb ez-Zuhrî den gelen rivayette de Enes b. Mâlik ten, pek çok önde bir başka rivayette Enes b. Mâlik in ayakta su sahâbe nin naklettiği şekildeki bir rivayeti içtiği ifade edilmektedir. Ebû ‚vâne, bulunduğu halde, sayılan zayıflıklara sahip V/ Dolayısıyla bu rivayetler, diğerlerine bir râvînin rivayetini almak ilmî bir davranış tercih edilebilir durumdadır. olmasa gerektir. Zira İbn Şihâb ez-Zuhrî el-Cârûd b. el-Muallâ’dan Gelen tarîkiyle gelen Enes rivayetinde, diğerlerinin Rivayet aksine bir yasaklamadan bahsetmemekte, Hz. Yukarıdaki şemada gör(ld(ğ( (zere Sikât ta zikretmiş olsa da, hadis aldığı ve nak- el-Cârûd b. el-Muallâ dan gelen rivayet, bu lettiği birer râvî isminden başka bir bilgiye yer sahâbe den sonra dört kuşak boyunca sadece vermemiştir. İbn Hıbbân, V/ Diğer birer râvî tarafından nakledilmiştir. Rivayet kaynaklarda da onun g(venilirliği hakkında tekniği açısından ferd-garîb bir rivayettir. bir bilgiye rastlanılmamıştır. ‛edruddîn el- Ravîler arasında bulunan Katâde, kilit bir ‚ynî de bu durumu ifade etmekte ve onun noktada yer almaktadır. Zira o, kendisi g(ve- mechûl bir râvî olduğunu vurgulamaktadır. nilir olmadığı gibi, şemada hadisi kendisin- ‚ynî, t.y. V/ den aldığı gör(len Ebû Muslim, hadis rivayeti . .Ebû Saîd el-Hudrî’den Gelen Ri- açısından g(venilir olup olmadığı bilinmeyen vayet bir râvîdir. Zira İbn Hıbbân onun adını es- Osman Oruçhan Ebû Saîd el-Hudrî hadislerine ait, kanalıyla Câbir b. ‚bdillah tan yaptığı yukarıdaki rivayet şemasında gör(ld(ğ( nakillerin zayıf olduğunu söylemiştir. İbn Ebî (zere hadisi bu sahâbîden nakleden iki tâbiî Hâtim, V/ ; Nesâî, bulunmaktadır. ‛unlardan birincisinin Cûzecânî, Zehebî, VIII/ râvîsinin Ebû Îsâ el-Esvârî, diğerinin ikinci Yahyâ b. Saîd el-Kattân a göre hadislerinin râvîsinin de yine bir sahâbî olan Câbir b. hiçbir değeri yoktur. ‛uhârî, t.y. ‚bdullah olduğu gör(lmektedir. ‛u iki V/ Onun, telkin kabul eden ve başkalarına rivayetten ilkinin problemli râvîsi önceki iki ait hadisleri kendi hadisleri imiş gibi nakleden rivayette olduğu gibi Katâde dir. bir râvî olduğunu söyleyen m(nekkitler İkinci tarîk de râvî ‚bdullah b. Lehîa bulunmaktadır. İbn Ebî Hâtim, V/ - y(z(nden problemli gör(nmektedir. Pek çok Zehebî, VIII/ , ) m(nekkit onun zayıf ve g(venilmez bir râvî Sonuç olarak, bu iki râvînin olduğuna vurgu yapmış, rivayetlerinin h(ccet rivayetlerine g(venerek Ebû Saîd el- olamayacağını beyan etmişlerdir ‚yrıca Hudrî nin bu sözleri söylediğini kabul Yahya b. Maîn, İbn Lehî a nın Ebu z-Zubeyr etmemiz m(mk(n gör(nmemektedir. “yakta Su İçmekle İlgili Hadisler ”ağlamında Hadis Tasnif ve Yorumunda Yanlı< “lgılar ve Bunun . .Ebû Hureyre’den Gelen Rivayetler Ebû Hureyre den nakledilen rivayet- bu tarîki munkatı dır ve zayıftır. Yine, şemada lere ait şemaya baktığımızda bazı problemle- gör(ld(ğ( (zere rivayetin dört tarîki Ma mer- rin varlığını görmekteyiz. Meselâ İbn ‚bdurrazzâk kanalıyla nakledilmiş gör(n- Hıbbân ın es-Sahîh inde yer verdiği rivayetin mektedir. ‛u dört tarîke ait metinlerin aynı iki tarîkin ilkinin Ebû Hureyre den sonraki olması, rivayetin metninde yer alan Ayakta râvîsinin kim olduğu bilinmemekte, bir bir <ey içen kimse karnında ne olup bittiğini bil- adam şeklinde geçiştirilmektedir. Hadis cerh- seydi, istifrâ ederdi ifadesinin ez-Zuhrî, ta dil ilminde böyle bir râvînin adalet veya Ma mer ya da ‚bdurrazzâk a ait olabileceğini zabt durumu bilinmediğinden naklettiği ha- g(ndeme getirmektedir. disler g(venilir bulunmamaktadır. ‚ncak bu Rivayetin Muslim in es-Sahîh inde de rivayet, hadisin râvîlerinden Ma mer b. Râşid yer alan Ebû Gatafân el-Murrî tarîkinde de bir tarafından, bir başka kanaldan el-‚ meş-Ebû problem bulunmaktadır. ‛u râvi her ne kadar Sâlih tarîkiyle Ebû Hureyre ye ulaştırılarak bazı m(nekkitler tarafından tevsik edilmişse problemin giderilmeye çalışıldığı gör(lmek- de İbn Hacer, XII/ , . kimi m(- tedir. 5te yandan hadisin, ‛eyhakî nin es- nekkitler onun mechûl bir râvî olduğunu Sunenu’l-Kubrâ sında bulunan bir tarîkinde beyan etmişlerdir. Mizzî, XXXIV/ ez-Zuhrî nin hadis aldığı râvînin Ubeydullah Zehebî, IV/ İbnu l-Esîr ise onun b. Abdillah olduğu gör(nmektedir. ‛u du- hadis naklinde zayıf olduğunu belirtmiştir. rumda iki ihtimal bulunmaktadır ya İbn İbnu l-Esîr, IV/ ‛ir sonraki râvî Hanbel bir adam şeklinde verdiği râvînin 5mer b. Hamza da zayıf bir râvîdir. İbn Maîn, adını unutmuş, Z(beyr b. Muhammed tasrih onun zayıf olduğunu İbn Hanbel, hadisleri- etmiş, ya da râvînin adını ez-Zuhrî unutmuş- nin m(nker olduğunu söylemiş en-Nesâî de tur. Z(beyr b. Muhammed veya ondan sonra onu leyse bi l-kavî İbn Ebî Hâtim, gelen râvîler Ubeydullah ismini senede dâhil VI/ Nesâî, İbnu l-Cevzi, etmiştir. II/ sözleriyle değerlendirmiştir. ez-Zuhrî nin, hadisi Ebû Hureyre den İbn Hanbel ve Dârimî nin, hadisini alanlar arasında gör(nd(ğ( tarîkte bir râvînin aldıkları Ebû Ziyâd et-Tahhân hakkında Ha- d(şt(ğ( gör(lmektedir. Dolayısıyla rivayetin san b. ‚lib. Ebî Talib in mevlası, Kûfeli bir Osman Oruçhan râvî olduğundan başka bilgi bulunmamakta- sakınca olmadığı rivayet edilebilmektedir. dır. Ebû Ziyâd, İbn Maîn tarafından sika gör(- Yine, yukarıda zikredildiği (zere, Ebu l- l(rken İbn Ebî Hâtim, IX/ , İbn Ha- Muârik in kendisine sorduğu bir soru (zerine cer, Lisânu’l-Mîzân isimli eserinde onun ta- ayakta bir şey içmede bir sakınca bulunmadı- nınmış bir râvî olmadığını Şu be den naklet- ğını söyleyebilmektedir. tiği iki hadisin de en-Nesâî nin, Garâibu 5te yandan Hz. ‚li nin, Kûfe deki Şu’be/Şu’be’in Garîb Rivayetleri isimli eserinde ayakta su içme tepkisi, Ebû Hureyre nin ya- yer aldığını belirtmektedir. İbn Hacer, saklamaya dair rivayetinin kendisine haber VII/49) verilmesi (zerine gerçekleştirmiştir. ‛eyhakî, 5zetle, Ebû Hureyre ye nisbet edilen VII/ Tahâvî, V/ Onun bu (ç farklı metin tarîki bulunmaktadır rivayetinin gerçekte Hz. Peygamber e ulaş- a) ”iriniz, sakın ayakta bir <ey içmesin, mayıp kendisine ait sözlerden oluştuğunu kim unutarak içerse istifra etsin. ifade eden bir başka gör(ş de İbn ‚bbâs a b) Hz. Peygamber ayakta su içmekte olan aittir. Câbir b. Zeyd in naklettiğine göre İbn bir adam gör(r ve ona Hemen istifra et! buyu- ‚bbâs, kendisinin naklettiği Rasûlullah zem- rur. “dam nedenini sorduğunda ona Seninle zemi ayakta içti. rivayeti ile Rasûlullah’ın birlikte bir kedinin de ondan içmesi ho<una gider ayakta bir <ey içmeyi yasakladığına dair rivayet. mi? diye sorar. “dam Hayır deyince de Se- arasındaki çelişki sorulduğunda yasaklama ninle birlikte, ondan daha <erlisi <eytan içmi<tir. rivayetinin doğru olmadığını, şu sözleriyle buyurur. açıklama gereği duymuştur ”u konuda m(ra- c) “yakta su içen karnında neler oldu- caat kaynağı Kur’an’ın K(lû ve’<rabû âyeti- ğunu bilseydi, mutlaka istifrâ ederdi. ‛u (ç dir. ”u ayet, Rasûlullah’ın özel olarak yasakladığı farklı tarîkin nakline vesile olan tarîklerin her yer hariç, her ne durumda olursa olsun yeme ve birinde sorunlar bulunduğunu, bunlardan biri içmeyi m(bah kılmaktadır. Rabî b. Habîb, Muslim in es-Sahîh inde yer alsa da aslında ) hiçbirinin sahih derecesine ulaşamamış oldu- ‚yakta su içmeyi yasaklayan merfû ğunu görm(ş bulunmaktayız. ‛una rağmen rivayetin sözleri aslında Ebû Hureyre ye ait bu rivayetlerden, en azından ”iriniz, sakın olduğu halde ref edilerek Hz. Peygamber e ayakta bir <ey içmesin, kim unutarak içerse istifra mâl edilmiş olmalıdır. Nitekim İbn Hacer de, etsin. şeklindeki tarîkin Hz. Peygamber e merfû gör(nen bu rivayetin, aslında mevkûf olmasa da Ebû Hureyre ye nisbetinin doğru bir rivayet olduğunu söyleyen âlimlerin bu- olabileceğini d(ş(n(yoruz. Zira muksirûnun lunduğunu beyan etmektedir. İbn Hacer, en başında gelen, sahâbe döneminin (nl( X/83) hadis râvîsi olan Ebû Hureyre, çelişkili riva- Sonuç olarak, ayakta su içmeyi yasak- yetler nakledebilmiştir. Nitekim o, gerek Hz. layan rivayetler, cârî k(lt(rde var olan ayakta ‚işe, Hz. 5mer ve İbn ‚bbâs gibi sahâbîler su içmenin karında bir hastalığa yol açacağı tarafından, gerekse ‛uhârî, İbn Maîn gibi şeklindeki yanlış bir algının hadis haline so- hadis m(nekkitleri tarafından hatalı hadisler kulmuş şekli olmalıdır. Zira hadis kaynakla- nakletmesinden dolayı eleştirilmiştir. rımızda yer alan ve eser tabir edilen bazı riva- Bu rivayette de benzeri bir durum bu- yetler, bu algının bir delili niteliğindedir ve lunmaktadır. Ondan, bir taraftan yukarıda bunun cârî k(lt(r(n bir (r(n( olabileceği olduğu gibi Hz. Peygamber in ayakta bir şey yön(nde bilgiler de sunmaktadır. Meselâ el- içmeyi yasakladığını nakledilirken, diğer ta- Hasan el-‛asrî nin ayakta bir şey içmeyi kerih raftan yukarıda, Ebû Hureyre den gelen riva- görd(ğ( nakledilmektedir. İbrahim en-Nahaî yet metinlerini ele aldığımız yerde nakledildi- ö. / de bu davranışı kerih görenler- ği (zere kendisinin ve ashâbının ayakta bir dendir. Nahaî, bir taraftan fıkhî olarak ayakta şey içmiş oldukları, dolayısıyla bunda hiçbir su içmenin sakıncalı olmadığını belirtirken “yakta Su İçmekle İlgili Hadisler ”ağlamında Hadis Tasnif ve Yorumunda Yanlı< “lgılar ve Bunun İbn Ebî Şeybe, VIII/ , diğer taraftan b Yasak içeren hadisleri sahih kabul Karında bir hastalığa yol açabileceği endi<esiyle ederek onları yorumlamaya çalışan âlimler. ayakta içmeyi ho< bulmuyorum. demektedir. ‛irinci guruptaki âlimlerden Kâdî İbn Ebî Şeybe, VIII/ O, bu kerih Iyâz ö. / a göre yasaklamayla ilgili görmenin ve endişenin kaynağı olarak hiçbir hadisler zayıftır. ‚slında, unutarak ayakta bir şekilde Hz. Peygamber e ait bir uyarıdan bah- şey içen birinin istifrâya çalışmasının gerek- setmemiştir. Yine, konunun başlarında ayakta sizliği konusunda âlimler arasında ihtilaf su içmekte bir beis görmediğini, ya da bu bulunmaması bunun bir göstergesi sayılmalı- davranışı kerih görd(ğ(n( ifade eden bazı dır. Nevevî, XIII/ İbn Hacer in nak- sahâbe ve tâbiîn isimlerini sıralamıştık. Onları lettiğine göre Kâdî Iyâz, ilgili hadislerin sıhha- bu konuda gör(ş belirtmeye iten sebebin, tine yönelik itirazlarını şöyle sıralamıştır ilgili hadis rivayetleri değil, mevcut câri k(l- Mâlik ve ”uhârî yasak hadislerini tahric etmemi<, t(rdeki yanlış bilgiler olmalıdır. Hadis mu- Muslim’in ise Katade kanalıyla Enes, Ebû Îsâ sanniflerinin çoğu da mevcut cârî k(lt(r(n kanalıyla da Ebû Saîd hadisini tahric etmi<tir. algılarından kendilerini yeterince uzaklaştı- Oysa Ebû Îsâ hadisi mu’an’andır. Kendisi de hadis ramadıklarından olsa gerek, bu t(r rivayetleri rivayetiyle me<hur biri değildir. Şu’be, Katâde’nin, eserlerine alabilmişlerdir. ‚ncak İmam Mâlik i<ittiğini tasrih etmediği hadislerinden kaçınmı<tır. ve ‛uhârî gibi bazı hadis musannifleri, ya Onun rivayet ettiği hadis de muztaribdir. Zira, ilgili rivayetlerin râvîlerini yeterince g(venilir diğer hadislere ve imamların gör(<lerine aykırıdır. bulmadıklarından –ki İbn ‛attâl ‛uhârî nin bu Ebu Hureyre hadisinin de senedinde bulunan hadisleri sahih bulmadığından onlara es- Ömer b. Hamza’nın, kendisine muhalefet edildiği Sahîh inde yer vermediği gör(ş(ndedir İbn için bu hadisine h(k(m y(klenemez. Doğru olan, ‛attâl, VI/ -, ya da cârî k(lt(r(n bu Ebû Hureyre rivayetinin mevkûf sayılmasıdır. yanlış algısına kapılmadıklarından söz konu- İbn Hacer, X/ İbn Hanbel in talebele- su rivayetlere eserlerinde yer vermemişlerdir. rinden Ebû ‛ekr el-Esrem ö. / , Ebû .Hadis Yorumcularının Konuya Hureyre den nakledilen kendisine soruldu- Yaklaşımı ğunda ayakta bir şey içmenin bir sakıncasının Mevcut hadis koleksiyonlarında bu- bulunmadığını söylediği rivayetin, yasaklama lunan pek çok hadisi, klasik hadis usûl(n(n içeren rivayetlerin sabit olmadığının bir delili cerh ta dil yöntemlerini bile yeterince uygu- kabul edilmesi gerektiği gör(ş(ndedir. O da, lamayan bazı hadis şârihleri, söz konusu ya- âlimlerin unutarak ayakta bir şey içenin istifrâ saklama içeren rivayetleri kendi usûl ve (s- etmesi gerekmeyeceği konusundaki ittifakını, lupları çerçevesinde değerlendirmeye tabi bu hadislerin kabul görmediğinin bir işareti tutmuşlardır. ‛azıları da daha hassas davra- olarak gör(r. İbn Hacer, X/ narak ilgili hadisleri eleştirmişlerdir. ‚şağıda Nevevî, Kâdî Iyâz ın itirazlarına karşı bunlara bazı örnekler vererek değerlendirme- sadece, ona iltifat edilmemesi gerektiğini, zira ye çalışacağız. âlimlerin istifrâyı gerekli görmemelerinin, Hadis şârihleri, yasak içeren hadisle- onun m(stehap sayılmasına engel teşkil et- rin sıhhatini kabul etmeleri ya da etmemeleri mediğini söyleyerek, onun itirazlarını değer- onların ilgili hadisler hakkındaki yorumlarını sizleştirmeye çalışmaktadır. O, bu sözlerinden oldukça etkilemiştir. ‛u açıdan bakıldığında önce ilgili hadisleri eleştirenlere karşı oldukça şârihler iki guruba ayrılmaktadır sert bir karşı çıkış sergilemiş bulunmaktadır. a Yasak içeren hadislerin sahihliği Nevevî, yasaklama içeren hadislerle içerme- (zerinde ş(pheler bulunduğunu d(ş(nen yenler arasında m(şkillik bulunduğunu iddia âlimler. edenleri batıl sözler söylemekle onların zayıf Osman Oruçhan olduklarını söyleyenleri de haddi aşmakla tenzîhen mekruh olduğunu gösterir. Hz. Pey- suçlamış, sonuçta, bu hadislerde ne bir iş- gamber beyan ile y(k(ml(d(r. O, sözleriyle kâl/çelişki ne de zayıflık bulunmadığını, ta- bu davranışın mekruh olduğunu ifade etmiş mamının sahih olduğunu iddia etmiştir. Ne- ve o davranışı kendisi yaparak, onun caiz vevî, XIII/ , İbn Hacer, Ne- olduğunu beyan etmiştir. Dolayısıyla beyan vevî nin Kadı Iyâz ın itirazına cevap vermek- amaçlı bu davranışı yapması, kendisine mek- ten imtina ettiğini söyledikten sonra, hadisle- ruh olmaz. ‚yrıca ona göre unutarak ya da rin sıhhatine yönelik itirazları cevaplamaya kasten ayakta bir şey içen kimsenin istifraya başlamıştır. Ona göre Katâde, hadisi Enes ten zorlanması, bu davranışı terk etmeyi sevdir- işittiğini tasrih etmiştir Ona sorduğu, Ya mek amaçlıdır ve s(nnettir. ‛u davranışı terk yemek? sorusu bunun delilidir. Ebû Îsâ nın, etmeyi sevdirmenin bir spek(lasyon olduğu- Katâde den başkası kendisinden rivayette nu iddia edenlere karşı da oldukça sert bir bulunmadığı için meşhur olmadığı söz( ge- cevap verir. Öyleyse. der Nevevî, Bu davra- çersizdir, zira Taberî ve İbn Hıbbân onu tevsik nı<ı terk etmeyi sevdirme konusundaki icma ne etmiştir. Iztırab iddiasına gelince bu merdut- olacak! ”u sarih ve sahih s(nnet nasıl terk edilir! tur Ç(nk( Katâde hadisinin iki senedi vardır Nevevî, XIII/ İbn Hacer in nakline ve o hafızdır. 5mer b. Hamza nın zayıflığına göre Hattâbî ve İbn ‛attâl da bu rivayetlerin gelince; evet, onun tevsiki konusu ihtilaflıdır. tenzihen mekruha işaret ettiği gör(ş(ndedir- ‚ncak Muslim onu mutabaat için almıştır, el- ler. İbn Hacer de bu gör(ş( tercih eder ve ‚ meş, Ebû Sâlih kanalıyla Ebû Hureyre den bunun daha doğru, itiraz edilemeyecek bir naklederek ona mutabaat etmiştir. Sonuç ola- yorum olduğunu söyler. İbn Hacer, rak, hadis t(m tarîkleriyle sahihtir. İbn Ha- X/84) cer, X/83) c Yasaklama içeren rivayetler nesh İbn ‚bdilberr açıkça söylememekle edilmiştir. Geç dönem hadis musanniflerin- beraber, nehy ve ibaha ifade eden rivayetleri den Beyhakî ö. / yasaklama içeren sıraladıktan sonra şu yorumu yapmıştır Ne- rivayetleri naklettikten sonra ”u zikrettiğimiz hiy itiraza mahal kalmayacak <ekilde ispat edilene haberlerdeki nehiy, tenzîhî de olsa, tahrîmî de olsa dek asıl olan ibâhadır. ”u ikisi muarız olduğunda daha sonra nesh edilmi< olmalıdır. ‛eyhakî, nehiy h(km( d(<er ve asıl olan ibâha sabit ka- VII/ demiştir. Yani ona göre lır. İbn ‚bdilberr, VIII/ sahâbe nin ve tabiînin çoğunluğunun bu ne- İlgili hadislerin sahih olduğunu kabul hiy ifadelerine rağmen ayakta bir şey içmeyi edenler ise ayakta bir şey içmeyi yasaklayan sakıncalı bulmamaları nesihten dolayıdır. hadisler ile gerek Hz. Peygamber in, gerekse Nevevî, Hz. Peygamber e izafe edilen yasak- sahâbe, tâbiîn ve diğer bazı âlimlerin uygula- lama ve serbest bırakmayı ihtiva eden rivayet- maları arasındaki çelişkiye çöz(m bulabilmek lerdeki m(şkilliği gidermek için zayıflık ya da için oldukça fazla kafa yormuşlardır. 5yle ki, nesh tartışmalarına giren âlimlere oldukça durumu izah etmek amacıyla birbirinden sert çıkar ve bu hadisler arasında tea- farklı pek çok gör(ş ortaya atılmıştır. ‛u gö- ruz/çelişki bulunmadığını izah etmeye çalış- r(şleri şöyle sıralayabiliriz: mıştır. Nevevî, XIII/ İbn Hacer e a Söz konusu yasaklama tahrîm ifade göre, Esrem ve İbn Şahin gibi âlimler yasak- etmektedir. İbn Hacer, zâhiri İbn Hazm, Tusî lama içeren rivayetlerin nesh edildiği gör(- ve Kurtubî nin bu gör(şte olduklarını söyler. ş(ndedir. Onlara göre râşid halifeler, sahâbe İbn Hacer, X/ ) ve tâbiînin ekseriyeti ve âlimlerin çoğu ayakta b) Rivayetlerdeki yasaklama ayakta içmenin cevazını kabul etmişlerdir. Yasakla- bir şey içmenin tenzihen mekruh olduğunu ma sonra olsaydı onlar bunu yapmazlardı. beyan içindir. Muslim şârihi en-Nevevî ye İbn Hacer, X/ Zurkânî de bu hadis- göre rivayetlerdeki yasaklama, bu davranışın lerde herhangi bir neshin söz konusu olmadı- “yakta Su İçmekle İlgili Hadisler ”ağlamında Hadis Tasnif ve Yorumunda Yanlı< “lgılar ve Bunun ğını şu sözleriyle dile getirir Hz. Peygam- (Tahâvî, IV/ , İbnu l-Cevzî de, ber’in Veda haccında zemzemi ayakta içtiği için mezkûr yasaklamanın eğitim için olduğunu nesih edildiğini söyleyenler var. İbn Hazm, ayakta zira Rasûlullah ın (mmetine karşı şefkatli bir <ey içmenin yasak olduğunu söyl(yor, ancak olduğunu söyler. Ona göre yeme ve içmenin cumhur, bir yasaklamanın olmadığını ancak s(kûnet halinde gerçekleştirilmesi gerekir. tenzîhen mekruh olabileceğini söyl(yorlar. ‛öyle olması bedene daha yararlıdır ve da- Zurkânî, IV/ İbn Hacer, bu hadis- marlara iyi gelir. Eğer hareket halinde yenilip lerde kesinlikle nesih olmadığı gör(ş(ndedir. içilirse mideye ıstırap verir ve mide sarsılır. Ona göre Hz. Peygamber in ayakta içtiği ha- ‛u da içeride fesada neden olur, hazım sıkın- berinin muahhar olduğu tarihen sabit olsa tılı hale gelir. Rasûlullah ın ayakta içmesi ise bile, o, (mmetine bir durumu öğretmek için meşakkat haline hamledilmelidir. (İbnu l- bazen aynı fiili defalarca tekrar ederdi. İbn Cevzi, I/) İbn Hacer, Denildi ki Hacer, X/84) ifadesiyle şu sözleri nakleder ”una göre yasa- d) ‛azıları ilgili rivayetlerdeki kâim ğın nedeni sağlığa zararının dokunması korkusu- kelimesinin farklı bir anlamını rivayete uygu- dur zira oturarak içmek, içeceğin boğaza takılıp layarak her iki gör(ş( cem etmeye yönelmiş- kalması, ya da ciğerde veya boğazda ağrıya neden lerdir. Meselâ Ebu l-Ferac es-Sekafî ö. olmaması bakımından daha g(venlidir. “yakta / ilgili hadislerdeki kıyam/ayakta içen bunların hiç birinden emin olamaz. İbn olmak kelimesinin y(r(mek şeklinde anla- Hacer, X/84) ‚zîmâbâdî de ayakta bir şılması gerektiğini d(ş(nmektedir. ‛una göre şey içmenin sağlığa zararları olduğu için ya- yasak ayakta içmeye değil, y(r(rken içmeye saklandığını d(ş(nenlerdendir. Ona göre yönelmiş olmaktadır. İbn Hacer, X/ ayakta bir şey içmek çeşitli köt(l(kleri bera- e Rasûlullah ın istifrâ etmesini istedi- berinde getirir; susuzluk tam olarak gideril- ği kişi, suyu besmele çekmeden içmiş olmalı- memiş olur, su midede istikrar etmez, ciğerler dır. Meselâ Tahâvî bu gör(ş( bir ihtimal ola- hastalanır su, s(ratle mideye iner, bu y(zden rak ileri s(renlerdendir. İbn Hacer, midenin hararetini soğutur ve orada karışıklı- X/84) ğa neden olur. Su, tedricîlik olmaksızın, hızlı- f ‛azı yorumcular, Ebû Hureyre ye ca bedenin alt taraflarına iner. T(m bunlar isnâd edilen hadisin bazı tarîklerinde bulu- için zarardır. Şayet arada bir ya da zaruret nan “yakta bir <ey içen karnında ne olduğunu halinde bu yapılırsa ona zarar vermez. bilseydi mutlaka istifrâ ederdi. ifadelerini ön ‚zîmâbâdî, X/ plana çıkarmışlardır. Tahâvî ö. / , Gör(ld(ğ( (zere bazıları istisna ol- ayakta su içme ile ilgili yasaklayıcı ve m(bah mak (zere pek çok âlim ilgili hadislerin sahih gören rivayetleri naklettikten sonra buradaki olduğu yanlış algısına kapılıp, konuyu yo- yasaklamayı yorumlama sadedinde, Âmir b. rumlamak için oldukça b(y(k çabalar sarf Şerâhîl eş-Şa bî nin ö. / , Ben, ayakta etmişlerdir. ‚ncak sonuçta ilgili hadislerin bir <ey içmeyi sevmem. Ç(nk( o bir hastalıktır. sıhhati konusunda yeterince ikna edici ola- (Tahâvî, 9: IV/ söz(n( öne çıkarmıştır. madıklarından fakih âlimlerin çoğunu ayakta O, hadislerdeki yasaklamanın, Hz. Peygam- su içmenin hiçbir sakıncası olmadığı şeklinde ber in, (mmetinin ruh ve beden sağlığını ko- h(k(m vermelerine mani olamamışlardır. ruma amacına matuf olduğu gör(ş(ndedir. .Ayakta Su içmekle İlgili Rivayetle- Hz. Peygamber in, bir görg( eğitimi kapsa- rin Günümüze Yansıması ve Müslüman mında söylemiş olduğu anlaşılan, Dikkat Toplum Nezdindeki Değeri edin! Ben bir yere yaslanarak bir <ey yemem. ‛uraya kadar naklettiğimiz bilgilere hadisi de, ona göre bu gör(ş(n delilidir. dayanarak, aslında Hz. Peygamber in, ayakta Osman Oruçhan bir içeceği içme konusunda herhangi bir ya- sından dolayı bu bilginin g(venilirliğinin teyit saklamasının söz konusu olmadığı, bu konu- edilemediğini belirtmemiz gerekmektedir. daki yasaklayıcı hadislerin daha sonraları ‛enzer bilgiler, aynı tarzı benimsediği anlaşı- ortaya çıkmış olabileceği söylenebilecektir. lan; Osman Sulak tarafından hazırlanan Su ‚yakta su içmekle ilgili rivayetler ve İçilmesine “natomik ”akı< başlıklı bir sunuda bunlar (zerine şârihlerimizin yaptıkları yo- da kullanılmıştır. rumlar nedeniyle, M(sl(manların tasavvurla- ‛u yazı ve sunuda nakledilen bazı rında yanlış ve hatalı bir inanç olan ayakta su bilgilerde ayakta su içmekle ilgili bilimsel içmenin Hz. Peygamber tarafından gerçekten olduğu söylenen bazı durumlar ve bunun yasaklandığı, bunun dince hoş gör(lmediği, sakıncaları şöyle sıralanmıştır yani mekruh olduğu, bunun yanında suyu a) Midenin k(ç(k eğriliğine uyan oturarak, zemzemi de ayakta içmenin de s(n- kısmında Waldeyerin mide caddesi denen bir net olduğu inancı yerleşmiş durumdadır. oluk bulunur. Diğer taraftan, yine geçmişte bazı yorumcula- b) Sıvı gıdalar bu yolu takip ederek rın dikkat çektiği, suyu ayakta içmenin sağlı- zaten devamlı k(ç(k bir açıklığı olan mide ğa zararlı olduğu d(ş(ncesine dayanan bazı çıkışını geçerek onikiparmak bağırsağına ge- g(n(m(z yorumcuları, Hz. Peygamber in çer. Ayakta su içilmesi durumunda su, mide- Kur an dışı vahiy aldığını, dolayısıyla yasak- de yeterince kalamaz ve bu sebeple asitlerle lama ifade eden rivayetlerin de vahiyle alın- karışamaz, içerisindeki bakteriler ölemez. mış evrensel bir gerçeğin yansıması olabilece- c) Eğer insan sıvı gıdayı oturarak içer- ğini d(ş(nerek, ilgili rivayetleri bilimsel ol- se bunlar önce midede birikir asitle karışarak duğunu d(ş(nd(kleri bilgilerle açıklama mikropları öl(r ve sonra 12 parmak bağırsa- yoluna gitmişlerdir. Onlar, bilimsel verilerin, ğına geçer. Bu durumda oturarak su içme bu yasaklamanın hikmetini ortaya çıkardığını usûl(ne uymakla insan kolera da dâhil birçok kabul etmişler, dolayısıyla mezkûr rivayetle- insan hastalıklarından korunmuş olur. rin gerçekten Hz. Peygamber e ait ve onun bir Buna karşılık, bazı internet web sayfa- mucizesi olduğu algısını oluşturmaya çalış- larında bu bilgilerde kısmen doğruluk payı mışlardır. bulunmakla birlikte, sadece ayakta bir şey ‛u bağlamda, tarihinde bilimsel içmeyi yasaklayan hadisleri, bir başka ifadey- herhangi bir niteliği olmayan pop(ler bir le Hz. Peygamber i doğrulama gibi bir amaca dergide Dr. Hamid İspirlioğlu m(stear yönelik olarak, bilim adına bilimsel olmayan ismiyle kaleme alınan Su Ayakta mı İçilmeli? bazı bilgilerin de verildiği ifade edilmektedir. başlıklı makalede, yukarıdaki hadise herhangi 5rneğin, Midede var olduğu ve ayakta içil- bir atıfta bulunmadan ayakta su içmenin mesi halinde sıvının bu yolu takip ederek zararlı olduğu, bilimsel gör(n(ml( ifadelerle onikiparmak bağırsağına geçtiği iddia edilen açıklanmaya çalışılmıştır Waldeyerin Mide Caddesi olarak adlandırılan (funduszeue.info mide böl(m(n(n hayal (r(n( olduğu söy- funduszeue.info Erişim. . . . lenmektedir. Nitekim kavramla ilgili şu açık- Ancak bu makalede her ne kadar ilgi lamalar yapılmıştır. Anatomi ve kimi zaman kurulmamış olsa da, derginin yayın çizgisi cerrahi bilimlerde "Waldeyer'in ”ağı" olarak ta- itibarıyla asıl amacın bu hadise işaret etmek nımlanan "fascia of Waldeyer" ya da "Waldeyer's olduğu söylenebilir. Nitekim internette ayakta Fascia" bulunmaktadır. Ancak bunun suyun akı<ı su içmenin zararları konusu tarandığında ile doğrudan bir ilgisi bulunmamaktadır ve mide- onlarca web sayfasında konunun işlendiğini nin dı<ındaki bir katlanma formasyonu için kulla- ve kaynak olarak ta bu makaleye işaret edil- nılan bir isimdir. Kimi T(rkçe kaynakta, sindirim diğini gör(lmektedir. 5te yandan, m(stear bir borusunun sonu (midenin giri<i ile on iki parmak isimle ve kaynağı belirtilmeden yayımlanma- bağırsağı (duodenum) arasındaki en kısa mesafe “yakta Su İçmekle İlgili Hadisler ”ağlamında Hadis Tasnif ve Yorumunda Yanlı< “lgılar ve Bunun olarak tanımlansa da bu yanlı<tır. Bu iki nokta (funduszeue.info arasındaki en kısa mesafeye curvatura ventriculi Erişim ) minor adı verilir. Yani kıvrık yapıdaki midenin, ‛u itirazların yanı sıra, bir başka web içte kalan kısa kenarıdır. Bunun (zerinde sıvıların sayfasında ‚ltay Şeng(r imzası ve S(rekli akı<ı için özelle<mi< bir oluk bulunmamaktadır. Tartı<ılan ”ir Konu 7 Madde ile “yakta Su İçmek Waldeyer'in adının geçtiği diğer yerlerin ise mi- Zararlı mıdır? ”ilim ”u Konuda Ne Diyor? denin içi ya da sıvılar ile hiçbir alakası bulunma- başlığıyla yayımlanan bir başka yazıda maktadır. Örneğin yutağımızda Waldeyer'in Hal- (sttekine benzer itirazlardan sonra ayakta su kası isimli bir yapı bulunur ve görevi, v(cudu içmenin s(rekli olması halinde bazı mikroplara kar<ı korumaktır. Dolayısıyla midede zararlarının da olabileceğine dikkat bulunduğu iddia edilen bu "doğrusal cadde" bir çekilmektedir. ‛una göre S(rekli olarak ayakta hayal (r(n(d(r. Duru< pozisyonunuz ile su iç- içilen su, oturularak içilen suya göre mideye daha meniz arasında hiçbir ilgi ve ili<ki bulunmamakta- hızlı ve direk bir giri< yapacağından mukozaya dır. Yapılan tamamen zorlama bir açıklamadır ve zarar vererek midenin iç dokusunda zamanla ayakta su içenlerin hastalıklara yakalanma sıklı- bozulmanın olu<masına ve mide de asit içeren bir ğında fazlalık olduğunu gösteren hiçbir bilimsel ortam olduğundan ba<ta (lser olmak (zere çe<itli ara<tırma bulunmamaktadır. Dolayısıyla arg(man mide hastalıklarının meydana gelmesine yol açar. uydurmadır ve tamamen isabetsiz bir spek(las- (funduszeue.info yondur. ayakta-su-icmek-zararli-midir-bilim-bu- Yine, ayakta içilen suyun doğrudan konuda-ne-diyor Erişim . . . onikiparmak bağırsağına geçeceği bunun da hastalıklara neden olacağı iddiasına da şöyle ‚yakta su içmekle ilgili konular in- itiraz edilmektedir: Duru< pozisyonunuz ile su ternet ortamında ve sosyal medyada oldukça içmeniz arasında hiçbir ilgi ve ili<ki bulunmamak- ilgi uyandırmış gör(nmektedir. Konu inter- tadır. Yapılan, tamamen zorlama bir açıklamadır nette tarandığında pek çok bilgi ile karşılaşıl- ve ayakta su içenlerin hastalıklara yakalanma ması m(mk(nd(r. 5yle ki bu bilgiler dikkate sıklığında fazlalık olduğunu gösteren hiçbir bilim- alınarak bazı çocuk televizyonlarında da ya- sel ara<tırma bulunmamaktadır. Dolayısıyla ar- yımlanan, bir M(sl(man çocuğun nasıl su g(man uydurmadır ve tamamen isabetsiz bir spe- içmesi gerektiği ile ilgili bir çizgi film bile k(lasyondur. yaptırılmıştır. Suyun oturarak içilmesi halinde mide (funduszeue.info?v=ziqPyAz asitleriyle karışacağı, dolayısıyla mikropların TrjY Erişim . . . öleceği iddiasına da şu cevap verilmiştir Mi- ‚ncak konunun bilimsel yön(yle iliş- denin yapısı, oturma ile ayakta durma arasında kilendirilmiş bilgi olarak İslami çevrede ço- neredeyse hiç deği<mez. Elbette, kilo miktarına ve ğunlukla Dr. Hâmid İspirlioğlu adı ile verilen organların anlık konumuna bağlı olarak hareketle- bilgiler karşımıza çıkmaktadır. rimiz çe<itli organların bir miktar basılı veya ger- ‛unlardan bazılarını örnek olarak gin hale gelmesine neden olabilir; ancak bunun sunmak yerinde olacaktır herhangi bir s(reci dikkate değer bir miktarda a)funduszeue.info etkilemesi m(mk(n değildir. Üstelik bu deği<im ispirlioglu/funduszeue.info olsa bile, su akı<ının ve patojenlerin öld(r(lmesi- b)funduszeue.info?pnum=46 nin bununla bir ilgisi yoktur. Kaldı ki mide <ekli, &pt=Ayakta+Su+%C4%B0%C3%A7mek ki<iden ki<iye oldukça deği<ir. Bu y(zden bir ge- c)funduszeue.info nelleme yapılması imkansızdır. su-icme-konusunun-bilimsel- gercegi/Blog/?BlogNo= Osman Oruçhan d)funduszeue.info sağlayamadığını görm(ş bulunmaktayız. ‛u nat/din/funduszeue.info konudaki tek merfû rivayet olan Ebû Hurey- e) re rivayetinin aslında merfû değil, mevkûf bir funduszeue.info? rivayet olabileceği, yani Ebû Hureyre nin p= kendi d(ş(ncesinin bir ifadesi olabileceğini f) (5zdemir, ifade eden âlimlerin bulunduğunu da burada .Genel Değerlendirme ve Sonuç yeniden hatırlamamızda yarar vardır. ‛una ‚yakta su içmekle ilgili rivayetlerin ve yukarıda zikrettiğimiz diğer bazı bilgilere tamamı göz ön(ne alındığında Hz. Peygam- dayanarak Hz. Peygamber in ayakta su içtiği- ber in vefatından kısa bir s(re sonra ne dair rivayetlerin ortaya çıkış nedeninin de sahâbe nin bir böl(m( daha hen(z hayatta aslında b(y(k oranda Ebû Hureyre nin söz iken başlayıp, hadislerin tasnif edildiği s(re konusu rivayeti olma ihtimali de bulunmak- boyunca, diğer pek çok konuya olduğu gibi tadır. Zira gerek Hz. ‚li nin gerekse İbn Hz. Peygamber in su içme pozisyonları konu- ‚bbâs ın ayakta su içeleri ya da Hz. Peygam- suna da normatif yaklaşıldığı bu pozisyon- ber in bunu yaptığına dair bilgi aktarmaları- lardan s(nnet oluşturma çabasına girildiği nın temelinde Ebû Hureyre ye ait bu rivayetin anlaşılmaktadır. Hz. ‚işe, Hz. ‚li, İbn 5mer, bulunduğunu görd(k. İbn ‚bbâs gibi pek çok sahâbe nin ifadelerine Hadis musanniflerinin kâhir ekseriye- bakılırsa Hz. Peygamber döneminde su içme ti bu eserlerini hadislerle şekillenen bir İslâmî pozisyonları, ne Hz. Peygamber in ne de hayat inşa etme d(ş(ncesiyle tasnif etmişler- sahâbe nin g(ndeminde olmamıştır. Hz. Pey- dir. Bu nedenle onlar hayatın t(m alanlarıyla gamber in vefatından sonra ise a Gerek yeni ilgili Hz. Peygamber den bir nakil bulmaya M(sl(man olanların, Hz. Peygamber hayatta çaba göstermişlerdir. Onlar, hadis uydurma iken k(ç(k yaşta olan ya da onu görememiş faaliyetlerinin de farkındadır ve buna karşı olanların onu tanımak amacıyla sahâbe ye her ağırlıklı olarak râvî g(venilirliğini ön plana konuda onun hayat tarzı ile ilgili sorular sor- çıkardıklarından, gerçekte Hz. Peygamber e maları, b İslam la yeni tanışan halkın sahip ait olmayan bazı söz ve davranışlar onların olduğu çeşitli inanç ve davranışlarının, k(lt(- eserlerinde hadis olarak yer alabilmiştir. rel alışkanlıklarının İslam nazarındaki konu- ‚yakta su içmeyi yasaklayan rivayetlerin munu öğrenmek istemeleri, c Fıkhî ve itikâdî Mâlik ve ‛uhâri nin eserlerinde yer almama- mezhep tartışmalarına malzeme bulma çaba- sının tek nedeni, ilgili hadis râvîlerinin onlar ları, d Hz. Peygamber e uymak adına, t(m nazarında yeterli g(venilirliğe ulaşamamış hayatı hadislerle şekillendirme çabası gibi olmasıdır. İlgili râvîleri g(venilir bulan Mus- sebeplerle Hz. Peygamber döneminde hiç lim ve benzerleri ise söz konusu rivayetleri g(ndeme gelmemiş olan bazı konular tartı- Hz. Peygamber den hayat d(sturları olarak şılmaya başlanmıştır. ‛u çabalar esnasında, sunabilmişlerdir. yerel inanç ve k(lt(rlerden etkilenen, tabiîn Hadis şârihlerinden bazıları, ilgili ha- döneminde yaşayan bazı hadis râvîleri, halk dislerin Hz. Peygamber e ait olamayacağını, muhayyilesinde bulunan, ayakta su içmenin söz konusu râvîler (zerinden ve ibâha içeren zararlı olduğuna dair bazı inançları kendi diğer rivayetleri göz ön(nde bulundurarak d(ş(nceleri olarak ifade etmeye başlamış, ispatlamaya çalışmış şârihlerin kâhir ekseri- sonrakiler de bunları hadis haline getirerek yeti ise, ilgili râvilerin g(venilmez olduklarını nakletmişler, sonuç itibarıyla bu rivayetler görmelerine rağmen söz konusu hadislerin hadis kaynaklarındaki yerini almış olmalıdır. Muslim in es-Sahih i ve diğer muteber addedi- Yukarıda, ayakta su içmeyi yasaklayan hadis- len kaynaklarda yer almış olmasına bakarak lerin hiçbirinin, klasik hadis cerh-ta dil kural- onların sıhhatli olduğunu d(ş(nerek, yasak- ları çerçevesinde de yeterli sıhhat şartlarını lama içeren rivayetleri savunmaya; birbiriyle “yakta Su İçmekle İlgili Hadisler ”ağlamında Hadis Tasnif ve Yorumunda Yanlı< “lgılar ve Bunun çelişen ifadeler içeren, ayakta bir şey içmeyi Mektebetu Dâru Elbaz. yasaklayan ve serbest bırakan rivayetleri uz- ‛ezzâr () el-Musned, Medîne Mektebe- laştırmak için olanca g(çleriyle çaba sarf et- tu l-Ulûm ve l-Hikem. mişlerdir. Onlardan bazıları ilgili hadislerin ‛uhârî () ed-Duafâ u s-Sağîr, Thk., zayıflığını ve m(şkilliğini ifade edenlere karşı Mahmûd İbrahim Zâyed , Haleb maalesef insaf sınırlarını zorlayan yorum ve Dâru l-Va y. ifadeler kullanmış, saldırgan ve hakaretâmiz ‛uhârî es-Sahîh, Thk. Mustafa Dîb el- bir tavır sergilemişlerdir. ‛uğâ . ‛eyrut Dâru İbn Kesîr. ‚yakta su içmeyi yasaklayan rivayet- Buhârî t.y. et-Tarihu l Kebîr, Thk. es-Seyyid ler, zayıflıklarına rağmen M(sl(manların Hâşim en-Nedvî . ‛eyrut Dâru l Fikr. g(ndemini fazlaca işgal etmiş, bazıları bun- Cûzecânî () ‚hvâlu r-Ricâl ‛eyrut Mu- dan Hz. Peygamber e ait çağları aşarak gelen essesetu r-Risâle, ve ancak g(n(m(zde keşfedilen bir mucize Dârimî () es-Sunen, ‛eyrut. Dâru l- çıkarmaya çalışmışlardır. Oysa başka rivayet- Kutubi l-‚rabî. lerden de benzer sonuçlar çıkarmaya çalışan Ebû ‚vâne (). el-Musned, ‛eyrut Dâru l- böyle bir zihniyet, hatalı bir Peygamber imajı- Ma rife. nın oluşmasına neden olmaktadır. Diğer taraf- Ebû Dâvûd (t.y.). es-Sunen, ‛eyrut Dâru l- tan, ‛uhâri nin ayakta su içmenin sıradan bir Fikr. davranış olduğunu göstermek için naklettiği, Ebû Ya la () el-Musned, Dımaşk. ancak Muslim in bir istisna gibi gösterdiği, Ebû Yusuf t.y. Kitâbu l-Âsâr, Thk. Ebu l- Hz. Peygamber in zemzemi ayakta içtiğine Vefâ ‛eyrut Dâru l-Kutubi l-Ilmiyye. dair rivayetten, T(rkiye de de halen yaygın Neysâbûrî. () el-Mustedrek ale s- olan, zemzemi ayakta içmek gibi bir s(nnet Sahîhayn, ‛eyrut Dâru l-Kutubi l- ihdas edilmiştir. Ilmiyye. Sonuç olarak, ayakta su içmeyi yasak- Iclî () Ma rifetu s-Sikât, Medine. layan rivayetler yanlış algılar sonucu ortaya İbn ‚bdilberr () el-İstizkâr, Thk. Sâlim atılmış, hadis koleksiyonlarına alınmış, yanlış Muhammed ‚tâ, Muhammed ‚li ve hatalı olarak değerlendirilmiş ve nihayet Muavviz). Beyrut Dâru l-Kutubi l- M(sl(man toplumu yanlış yönlendirmiş bir Ilmiyye. rivayet gurubu olarak değerlendiriyoruz. İbn ‛attâl . Şerhu Sahîhi l-‛uhârî, Thk. Ebû Temîm Yâsir b. İbrahim . Riyad KAYNAKÇA Mektebetu r-Ruşd. Abdurrazzak () el-Musannef, (Thk. Habi- İbn Ebî Hâtim . Kitâbul-Cerh ve t-Ta dîl, bu r-Rahman el-‚ zamî . ‛eyrut: el- ‛eyrut İhyâu t-Turâs el-‚rabî. Mektebetu l-İslâmî. İbn Ebî Şeybe . el-Musannaf, Riyad: ‚lâî () Camiu t-Tahsîl, ‛eyrut Âlemu l- Mektebetu r-Ruşd. Kutub. İbn Hacer () Fethu l-‛âri, Thk. M. F. ‚ynî t.y.) Meğâni l-‚hyâr fî Şerhi Esâmî ‚bdulbâkî-Muhyiddin el-Hatib). Bey- Ricâli Meâni l-Âsâr, Thk. Muham- rut Dâru l-Marife. med Fâris . b.y. İbn Hacer ().Lisânu l Mizan, Beyrut: M(- ‚zîmâbâdî () ‚vnu l-Ma bûd Şerhu Su- esseset( l-Ilmî li l-Matbuat. neni Ebî Dâvud, ‛eyrut Dâru l- İbn Hacer . Tehzîbu t-Tehzîb, ‛eyrut Kutubil-Ilmiyye. Dâru l-Fikr. ‛eyhakî () es-Sunenu l Kubrâ, Thk Mu- İbn Hanbel () el-Musned, Thk. Şuayb el- hammed ‚bdulkâdir ‚ta . Mekke: ‚rnaut . ‛eyrut Muessesetu r-Risâle. Osman Oruçhan İbn Hıbbân () es-Sahih, Beyrut: Muessese- hammed İdrîs, ‚şûr b. Yusuf . ‛ey- tu r-Risâle. rut Mektebetu l-İstikâme. İbn Hıbbân Kitâbu s-Sikât, Thk., es- 5zdemir. S. & Davarcı Y. Son Kale Aile, Seyyid Şerefuddin ‚hmed . ‛eyrut Korza Yay. Dâru l Fikr. Taberânî () el-Mu cemu l Evsat, Kahire: İbn Huzeyme () es-Sahîh, Thk. Mustafa Daru l Harameyn. el-‚ zamî . ‛eyrut el-Mektebetu l- Taberânî () el-Mu cemu l-Kebîr, Thk. İslâmî. Hamdi b. ‚bdilmecîd . Musul Mek- İbn Mâce (t.y.) es-Sunen, (Thk. M. F. Abdul- tebetu l-Ulûm ve l-Hikem. baki . ‛eyrut Dâru l-Fikr Tahâvî Şerhu Maâni l-Âsâr. ‛eyrut. İbn Sa d (t.y.) et-Tabakatu l K(brâ, ‛eyrut Tahâvî () Şerhu Muşkili l-Âsâr. ‛eyrut: Dâru Sâdır. Muessesetu r-Risale. İbnu l-Cevzi () ed-Duafa ve l Metrûkîn, Tayâlîsî (t.y.) el-Musned. ‛eyrut Dâru l- (Thk. Abdullah el-Kadî . ‛eyrut Ma rife. Dâru l-K(t(bi l Ilmiyye. Tirmizî (t.y.) es-Sunen, (el-Câmiu s-Sahîh . İbnu l-Cevzi () Keşfu l-Muşkil min Thk. ‚. M. Şakir . ‛eyrut Dâru Hadîsi s-Sahîhayn, Thk. ‚li Huseyn İhyâi t-T(râs el-‚rabî el-‛evvâb , Riyad Dâru n-Neşr- Zehebî. Mizânu l İtidal fi Nakdi r-Rical, Dâru l-Vatan. ‛eyrut Dâru l Kutubi l Ilmiyye. İbnu l-Esîr () Câmiu l-Usûl fî Ehâdîsi r- Zehebî. () Siyeru ‚ lâmi n-Nubelâ, ‛ey- Rasûl, thk. ‚bdulkadir el-Arnaut). rut. Mektebetu l-Hulvânî. Zurkânî Şerhu'z-Z(rkânî ‚lâ Mu- Kayserânî ) Tezkiratu l-Huffâz, Riyad: vattâi'l-İmâm Mâlik, Thk. Taha ‚b- Dâru s-Samîî. durraûf Sa d . Kahire Mektebetu s- Mâlik (t.y.) el-Muvatta , Thk. M. F. ‚b- Sekâfetu d-Diniyye. dulbâkî . ‛eyrut Dâru İhyâi t- funduszeue.info Turâsi l-‚rabî. konusunun-bilimsel- Mizzî () et-Tehzîbu l-Kemâl, ‛eyrut Mu- gercegi/Blog/?BlogNo= essesetu r-Risâle funduszeue.info Muslim (t.y.) es-Sahîh. Thk. M. F. ‚bdulba- funduszeue.info?pnum=46&p ki . ‛eyrut Dâru İhyâi t-Turâsi l- t=Ayakta+Su+%C4%B0%C3%A7mek ‚rabî. funduszeue.info Nesâî. ed-Duafâ ve l-Metrûkîn, Thk., su-icmek-zararli-midir-bilim-bu- Mahmûd İbrahim Zâyed . Haleb konuda-ne-diyor Dâru l-Va y. funduszeue.info Nesâî. es-Sunenu l-Kubrâ, ‛eyrut funduszeue.info Dâru l-Kutubi l-Ilmiyye funduszeue.info Nevevî. . Şerhu Sahihi Muslim, ‛eyrut: funduszeue.info Dâru İhyâi t-Turâsi l-‚rabî. funduszeue.info?v=ziqPyAz Rabî b. Habîb . el-Musned, (Thk. Mu- TrjY