Iki Yıllık Tercih Nasıl Yapılır

Üniversite Tercihleri Nasıl Yapılır? Nelere Dikkat Edilmeli?

Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki bu hayatta tek ve en doğru diye bir şey olmadığı gibi tek ve en doğru tercih diye de bir şey yoktur. Özellikle böyle karar verme dönemlerinde her kafadan bir ses çıkar. Muhtemelen birçoğunuz gideceği liseyi seçerken, Sınıfta okuyacağı alanı seçerken başta ailemiz olmak üzere daha pek çok kişi işimize karışmıştır ve hatta belki de birçoğunuz daha hayatında kendine ait bir karar bile verememiştir. Herkesin doğrusu ve hayata bakış açısı farklıdır. Bu işi ciddi anlamda yapan tercih danışmanları ve rehber öğretmenler de bile az da olsa seçim kararlarında farklılık olabilir. Benim burada yazacaklarım benim rehberlik ve hayata bakış- yaşayış anlayışıma göre doğrudur. Bunu okuyan kişinin tamamından ya da bir kısmından faydalanması o kişinin karar verme aşamalarında bilgilenip iyi seçim yapmasını sağlamak amacıyla bunları sizlerle paylaşıyoruz.
Öncelikle basitçe analiz edelim. Olayı ikiye ayıralım birinci ayrım siz, ikinci ayrım ise tercih yapılacak, karar verilecek bölüm.
a) Tercih yapacak yada karar verecek kişinin sahip oldukları: YGS-LYS Başarı durumunuz (puanınız ya da başarı sıranız), Ailenizin ya da sizin ekonomik gücünüz, Becerileriniz – Kabiliyetleriniz, İstek ve amaçlarınız, Nasıl bir hayat yaşamak istiyorsunuz, Cinsiyet vb. değişmezleriniz.
b) Tercih yapacağınız bölümün gerçeklikleri: YGS-YLS yüzdelik dilimi, Bu bölümü okumanın sizin iş bulmanıza ve hayatınızı kazanmanıza faydası var mı, olacak mı? (yakında ekmek elden su gölden devri bitecek). Bu bölümü okurken ya da bu bölüme bağlı bir işte çalışırken neler yapacaksınız, ne türlü fedakârlıklarda bulunmanız gerekebilir. Günümüzde şartlar gittikçe zorlaşmaktadır. Şimdi gençsin, güzelsin, enerjiksin; yarın bir gün yaşına geldiğinde bu mesleği yerine getirebilecek misin? Meslek büroda mı icra ediliyor sahada mı bunları iyi düşünmek gerekir. Yarın bir gün bu işte yükselmenin imkanı var mı? Meslekler yapı olarak birbirinden çok farklıdır. Mesela muhasebeci sayılarla uğraşır öğretmen ise öğrenciyle. Bu bakımdan mesleğin konusu sizin için ne kadar ilgi çekici ? İyi olmadığınız alanlardan bölüm seçmeyin.

Tercih Yaparken Aşağıdaki Hususlara Dikkat Etmekte Fayda Vardır.
Üniversiteyi bitiren gençlerin çok azı istedikleri seviyeden işe başlar. Belli başlı okullar ya da bölümler dışında okulu bitiren kişiler birçok konuda hayal kırıklığına uğrayabilirler. Bakın televizyonda atanamayan öğretmenlerin durumu vb. gibi örnekleri iyi izleyin. Her yıl işletmeden yaklaşık 30, kişi mezun olmaktadır. Bu bölüm mezunlarının her yıl çok küçük bir kısmı devlete atanabilmektedir. Bu atamada KPSS ile çok yüksek puanlarla mümkün olabilmektedir. Geriye kalan büyük çoğunlukta eğer çok iyi bir üniversiteden mezun olursanız işiniz nispeten daha kolay. Bu mezun grup içinde farkınızı ancak İngilizce öğrenerek ya da yüksek lisans yaparak ortaya çıkarabilirsiniz.
Çok zor bölümde okumuyorsanız üniversite yıllarında Part Time çalışmak ya da staj yapmak size hem tecrübe hem de çevre anlamında çok şey katacaktır ve mezun olduktan sonra iş bulmanız kolaylaşacaktır. Bunun içinde büyükşehirlerde üniversite okumak daha avantajlıdır. Birçok mezun kendi alanında çalışmaktansa Part Time çalıştığı ya da staj yaptığı alanda çalışabilmektedir. Birde en önemlisi kazanmış olmak için üniversite kazanmayın, bu hayatınızdaki belki de en önemli seçim olacak.

Tercihleri Belirlerken Sıralama Nasıl Olmalıdır ?
Sakin olun (panik yapmayın-dünyanın sonuna gelmedik), Çok yüksekten uçmayın, Çok İdealist olmayın (dünyayı siz değiştiremeyeceksiniz) Tutarlı olun.
1) Önce birkaç bölüm seçin. Tercihen bu bölümler birbirleriyle ilişki ve bağlantılı olsun (daldan dala atlamayın). Örneğin TM-3 gurubundan Felsefe, sosyoloji, psikoloji ve rehberlik ve psikolojik danışmanlık seçtin. Bu bölümleri seçerken ailenizin ekonomik gücünü unutmayın. Bu hayattaki en güzel şey gerçekliktir. Eğer üniversiteyi bitirip hemen çalışmanız gerekiyorsa ;arkeoloji, felsefe vb. iş imkanı az olan bölümleri seçmeyin ama eğer ekonomik durumunuz çok iyi ise seçin. yılında Fizik, Kimya ve Biyoloji 'de kontenjanların büyük bir kısmı boş kalmıştır. Zamanın da iyi planlama yapılmadan bol bol açılan bu bölümler, iş olanaklarının azlığından dolayı şimdi öğrenci bulamaz hale gelmiştir.
2) Bu bölümleri iyi araştırın ve kendi içinde sıralama yapın. Örneğin psikoloji, rehberlik ve psikolojik danışmanlık, sosyoloji, felsefe grubu öğretmenliği ve felsefe şeklinde sıraladın. Tercih yaparken önceliği daha iyi bölüme vermekte fayda vardır. Örneğin ilk sıraya koyduğun psikolojiden ne kadar tercih yapacaksan yapıp sonra sosyolojiye ya da felsefeye geçebilirsin. Sadece il için tercih yapmak sakıncalıdır. Örneğin ben İzmir'i çok seviyorum orda okuyacağım deyip doğu illerinde daha iyi bir tercih yapabilecekken İzmir'den daha düşük puanda bir bölüm seçmek bence sağlıklı bir karar değildir. Bu dediğimizin en güzel örneği Kars'taki tıp neredeyse İstanbul'daki diş hekimliğiyle aynı puandadır. Üniversite 4 , bilemedin en fazla 7 yıl. Bitirdiğinde iş bulamazsan yine döneceksin memleketine.
3) Gelecekte yapmak istediğin mesleği gidip yakından inceleyin. Muhakkak o mesleği icra eden birinin yanında en az bir gün geçirin. Bazen televizyonda izlediğimiz ve popüler olan meslekler yada insanların genel kanısı yanlış yada eksik olabiliyor. Bu tarz eksik bilgilerin ya da yanlış anlaşılmaların önüne geçebilmenin en iyi yolu budur. Avukatlık, psikologluk, uluslararası ilişkiler gibi meslek ya da bölümlerin ne yaptığı nasıl yaptığı genelde çok iyi bilinmiyor. Bu tarz mesleklere özenen arkadaşlar için en iyi yol bu meslekleri icra edenlerin yanında belli bir zaman geçirip gerçeği görmeleridir.
4) Devlet yada vakıf üniversitelerinde yabancı dil, yurt dışı öğrenci değişim imkanları, staj-iş imkanları, çift dal – yan dal, burs vb. gibi imkanları iyi araştırın, eğer tercih yapacağınız üniversitelerde bu gibi imkanlar varsa onları öncelikli tercih etmeniz faydalı olacaktır. Öncelikle tercih edeceğiniz bölümün iş imkânının geniş olduğu illeri seçmeye çalışın örneğin turizm okumak için sıradan bir il seçeceğine Antalya daha iyi olur. Ülkemizdeki iş bulamayan üniversite mezunlarının çoğu okuduğu bölümle ilgili her hangi bir çalışma-staj-deneyim sahibi değildir. Üniversitede okuyan biri aynı zamanda bu okuma süresi içinde çalışır, iş tecrübesi edinir ve çevre sahibi olursa, üniversite mezunu olduktan sonra iş bulma ihtimali yükselecektir.
5) Seçeceğiniz üniversitenin ya da bölümün yıllık harç ücretini vakıf üniversitesi ise yıllık ücretini iyi öğrenin. Tercih kılavuzunda kodu 1 başlayan bölümler devlet, 2 ile başlayanlar vakıf, 3 ile başlayanlar Kıbrıs'taki vakıf ve 4 ile başlayanlar yurt dışı üniversiteleridir. Bunların her birinin ücretleri farklıdır. Örnek vermek gerekirse çeşitli bölümlerin aşağıda üniversitelere göre yıllık ücretleri belirtilmiştir.

Not : Vakıf Üniversitelerinde Öğrenci burslu bölüm kazanırsa ( tam burslu, % 75, % 50, % 25 burslu gibi )yıllık ücretin burs kazandığı kadarki kısmını ödemez. tercih kılavuzundan bu ücretler alınmıştır için güncelleme yapılacaktır.
Not: Belirtilen ücretler sadece bir yıllıktır ve bu ücretlere yol, yemek, yurt vb. diğer masraflar dahil değildir.
Not: Burada belirtilen ücretler bilgilendirme maksatlıdır. Üniversitelerin kendi sayfalarından ve ÖSYM'den daha kesin bilgi edinilebilir.


Not: Eylül itibariyle Devlet üniversitelerinde Birinci Öğretim harç ücretleri kaldırılmıştır.

6) Tercih yapmak istediğiniz üniversite ve bölümlerin kesinlikle varsa özel şartlarını ve açıklamalarını okuyun. Bu özel şartlarda o bölüme ve üniversiteye ait her türlü bilgiyi bulabilirsiniz. Bunun yanında tercih yapmak istediğiniz bölümün tam olarak hangi ilde nereye ne kadar uzak olduğunu kampüsü olup olmadığını kontrol ediniz.
7) Bölümleri sıralarken, bölümlerin puanlarından daha çok başarı sırasına bakmanız daha sağlıklı olacaktır. Sitemizde Üniversitelerin taban puanları verilirken başarı sıraları da verilmiştir.
8) Nihai tercihlerinizi yaparken başarı sıranızın yarısı kadar üstten başlayabilirsiniz. İlk 4 – 5 tercihi kazanma ihtimalinizin düşük olduğu yüksek puanlı yerleri yazın. Daha sonra puanınıza yakın ve puanınızın altında yerler yazabilirsiniz. Tercih listesinde son yapacağınız tercihlere dikkat edin. Sınavsız geçiş ve açık öğretimde kontenjan sınırlaması olmayan bölümler haricinde iki ya da dört yıllık okul kazanırsanız ister okuyun ister okumayın bir sonraki yıl OBP'nız yarıya düşer.
Örneklemek gerekirse:
Varsayalım adayın TM 1 başarı sırası olsun. Adayımız işletme okumak istiyor devlette. Aşağıdaki gibi bir sıralama yapabilir.

Yukarıda ki tabloda kırmızı işaretli bölüm başarı sıralarını göstermektedir. Bur da adayın dikkat etmesi gereken husus son tercihleridir. Kazandığımız zaman okumayacağımız yerleri yazarsak ve oldu ki kazanırsak, o zaman üniversite kazanmak bizi mutlu etmez aksine külfet gibi gelir. Ondan dolayı tercih listemizdeki son tercihlere dikkat !!!
Bu hayattaki her türlü olumsuzluğa ve imkansızlığa rağmen eğitim değişik ve yeri doldurulamaz hazdır. Bu hazzı tatmanız dileğiyle, hepinize başarılar.

Hazırlayan: Mesut Sabancı Rehber Öğretmen

Sevgili üniversite adayları,

TYT ve AYT'den sonra tercih döneminin zorluklarını yaşıyorsunuz. Size yardımcı olabilmek amacıyla hazırladığımız Tercih Robotu hizmetinizde. Sizin için tercih listenizi oluştururken önemli konuları dikkatinize sunmak istedik. İşte ideal tercih listesini oluşturmanın 12 kuralı;

1. Kural: Lisans ve Önlisans programlarını tercih etmeniz için gerekli baraj puanları bu yıl itibarıyla kaldırıldı. Y-TYT veya Y-AYT puanınız ile istediğiniz tüm programları tercih edebileceksiniz. Ancak bu durum tercih ettiğiniz bölüme yerleşeceğiniz anlamına gelmez. En doğru tercih listenizi hazırlamanız için Tercih Robotu'nu kullanın.

2. Kural: ÖSYM 2 yıllık bölümler için Sınavsız Geçişi itibarıyla kaldırdı. Meslek liselerinin ilgili alanlarından mezun olanlar kendi alanlarındaki tercihlerinde ek puan alacaklar. OBP puanları 0,18 katsayısı ile çarpılarak ilgili TYT puanlarına eklenecek.

3. Kural: Lisans programları için ÖSS sonuç belgenizdeki puanınızdan çok Türkiye Başarı Sıranızı dikkate alın. En önemlisi mezun olduğunuz alana göre OBP katsayınızın 0,12 veya ek puanla (+0,06) çarpılacağı ortak puan türlerindeki başarı sıranızdır. En çok okumak istediğiniz bölümü, başarı sıranızın %30 üstünde olsa bile birinci sıraya yazın. Eğer bölüm değil de en çok istediğiniz üniversiteyi seçmek istiyorsanız, başarı sıranıza göre yerleştiğinizde, yatay geçiş veya çift ana dal, yan dal seçeneklerini araştırın.

4. Kural: Adayların tercihlerini yapabilmeleri için ÖSYM’nin yayınladığı kılavuzu dikkatle incelemeleri gerekmektedir. Sizin için YKS kılavuzunda yer alan tüm ayrıntıları elektronik ortamda funduszeue.info internet sitesinde bulabilir, sonuç belgenizi masa üstüne kaydettikten sonra otomatik aktarabilir ve girdiğiniz kriterlere göre tercihlerinizi oluşturabilirsiniz. Tercih listenizi hazırlarken tamamen ücretsiz olarak alacağınız bu hizmetten yararlanmayı unutmayın

5. Kural: Tercih listenizi oluştururken kriterlerinize uygun bölümleri en çok istediğinizden başlayarak sıralayın. Tercih listenizde en fazla 24 bölüme yer verebileceğinizi unutmadan, sıralamanızı Türkiye başarı sırasına göre en yüksekten en düşüğe göre oluşturun. Son 4 tercihinizde Türkiye Başarı Sıranızın en az % 30 oranında altta olan bölümlere yer veriniz.

6. Kural: Puan türleri farklı ortak alanlardan tercih yaparken, listenizi, her alandan en çok istediğinize göre sıralayarak oluşturun. Örneğin SAY’cıler aynı zamanda EA puanlarıyla da tercih yaparlar. İstedikleri bölümü SAY ve EA puan türlerine karşılık gelen Türkiye Başarı Sıralarına göre karma olarak hazırlamalıdırlar. Türkiye Başarı Sıralarını dikkate alacağım derken, bir gurubu en üste, diğerleri alta yazmak gibi bir yanlışa düşmeyin. Tabiki sizin için öncelik SAY bölümleri ise böyle bir sıralama da yapabilirsiniz.

7. Kural: Adında MTOK yazan bölümlerine meslek liselerinin belirli alanlarından mezun olanlar 0,12'lik yerleştirme puanları ve başarı sıralarıyla öncelikli yerleştirilirler. Diğer lise mezunları ise kontenjanda boşluk olursa yerleştirilirler.

8. Kural: ÖSYM yerleştirme yaparken, öncelikle adayın Y-AYT veya Y-TYT bilgilerine bakar. O nedenle tercih listenizdeki sıralamanızın önemi kendi istediğiniz bölüme yerleşmenizle bağlantılıdır. Y-AYT veya Y-TYT verisi yüksek olan aday, bir bölümü son sırada da tercih etse de ilk sırada tercih eden adayın önüne geçer. ÖSYM'nin izlediği yol şöyledir; Y-AYT veya Y-TYT puanına sahip, aynı bölümü tercih etmiş iki aday (tercih sırası aynı olmak zorunda değil) bu bölüm için oluşturulan Y-AYT veya Y-TYT puanı sıralamasında, o bölümün kontenjanı olan sırayı eşit olarak paylaşıyorlarsa; yerleştirmede öncelik, o puan türünde HAM AYT veya TYT puanı yüksek olana verilir. O da eşitse, o puan türünün ana alan testlerinde neti daha yüksek olana, o da eşitse daha üst sırada tercih edene öncelik verilir. Tercih sıranızın önemi burada ortaya çıkar. Bu durumunuz da diğer adayla eşitse, yaşı küçük olana, o da eşitse kura çekilir ve kurayı kazanan yerleştirilir.

9. Kural: AYT veya TYT bir sıralama ve eleme sınavıdır. Bölüm ve programların başarı sırası ve taban puanı verileri, her yıl adayların tercihlerine göre oluşur. Adaylar da bir önceki yılın başarı sırası ve taban puanını göz önünde bulundurarak tercihlerini sıraladığı için bu durum biraz yumurta-tavuk meselesine dönüşür. Yine de bölüm ve programların başarı sırası ve taban puanı değişkendir. Taban puanlar sınavın zorluğu, aday sayısı gibi etkenlerle daha fazla değişkenlik gösterirken, başarı sıraları, kontenjan artışlarına ve adayların gösterdiği sınav başarısına göre değişebilir. Örneğin yılında 'inci sıradan yerleşilen bir programa, geçen yıl 'inci sıradan yerleştirme gerçekleşmiştir. Bu yıl da başarı sıralarının değişkenlik gösterebileceğini unutmayın ve başarı sırası aralığınızı geniş tutun.

Kural: Tercihlerinizde yer verdiğiniz bölüm/programların devlet, vakıf, KKTC veya yurtdışı da olsa maddi koşullarına dikkat ediniz. Üniversite ve bölüm seçiminizde maddi koşullar çok önemlidir. Devlet üniversitelerinde ikinci öğretim yapan bölümlerin harç miktarları çok yüksektir. Ayrıca devlet üniversitelerinde de yurt dışı üniversiteleriyle entegre yürütülen bölüm/programlar vardır ve paralıdır. Bu bölümlerin belirli dönemleri Türkiye'de, diğer dönemleri de yurt dışında okutulur. Hem Türkiye hem de yurt dışında okunan yıllar için bir bedel ödenir.

Kural: Tercih listenize aldığınız bölümle ilgili koşulları mutlaka incelemelisiniz. Bazı bölümlerde puan ve başarı sıranız denk gelse de özel koşullar vardır. Yabancı dil ayrımından, sağlık durumuna, ekstra ücret uygulamasından, hazırlık sınıfı şartına göre pek çok kriter yer alabilir.

Kural: Tercih bildirimi yalnız elektronik ortamda adayın ÖSYM'deki aday işlemleri sisteminde yapılır. Tercih bildirimi yapıldıktan sonra tamamen iptal edilemeyecek ama aday isterse süre bitimine kadar üzerinde değişiklik yapabilecektir. Tercih formunuza yazdığınız bölümlerin kodunun doğru olup olmadığına çok dikkat ediniz. Pek çok aday kod hatası nedeniyle açıkta kalmakta veya istemediği bölümlere yerleştirilmektedir. İnternet şifreniz ve TC Kimlik numaranızla ÖSYM'nin sitesinden tercih formunuzu dolduracaksınız. "Tercihleriniz sistem tarafından başarıyla kabul edilmiştir" uyarısını görmeden sistemden çıkmayın ve Tercih Formu'nuzun bir kopyasını yazıcıdan almayı unutmayın.

TERCİH ROBOTU EKİBİ OLARAK BAŞARILAR DİLEĞİYLE