Rişvan Aşireti Kolları
RİŞVAN AŞİRETİ
Aşiret; aynı kökten gelmiş olup birlikte yaşayan ve birlikte konup göç eden halk, oymak anlamlarına gelmektedir. Rişvan Aşireti Anadolu&#;daki büyük Türkmen aşiretlerinden birisidir. Geçen asırlardaki aşiret yapılarının çoğunlukla kaybolduğu günümüzde bile, Rişvan Aşireti aşiret yapısını zayıflamış olsa da sürdürmektedir.
Rişvan Aşireti hakkındaki en eski bilgiler yüzyıl başlarına ait Osmanlı tapu tahrir defterleri sayesinde mümkün olmuştur. Yavuz Sultan Selim&#;in Haziran &#;te Dulkadirli Beyliği topraklarıyla birlikte Malatya, Kâhta ve Hısn-ı Mansur (Adıyaman) bölgesini fethedip Osmanlı topraklarına katmasıyla, buralarda konargöçer durumda olan Rişvanların da dâhil olduğu bütün Türkmen aşiretleri Osmanlı devletinin tebaası oldular. Bölgede Osmanlılarca yapılan ilk kayıtlara göre Rişvanlar Maraş Yörükleri ve Kara Ulus taifesi içinde yer almakta ve Oğuzların İğdir Boyundan gelmektedir (Anadolu&#;da Aşiretler, Cemaatler, Oymaklar () cilt IV, sayfa , Türk Tarih Kurumu Basımevi, , Ankara).
Rişvan Aşireti hakkındaki en geniş bilimsel doğru bilgiyi, kendisi de aynı aşiretten olan değerli tarihçi Doçent Dr. Faruk Söylemez&#;in yayınlarından öğreniyoruz. Bu yayınların Osmanlı Arşivlerinde 7 yıl süren bir çalışmanın ürünü olduğu bilinmektedir. Kendisinin Rişvan&#;larla ilgili ilk eseri; &#;Osmanlı Devletinde Aşiret Yönetimi, Rişvan Aşireti Örneği&#; isimli, sayfayı aşkın kitabıdır ki, &#;Kitapevi&#; adlı yayınevi tarafından yılında İstanbul&#;da basılmıştır. Diğeri ise Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisinin yılındaki sayısının sayfalarında yayınlanan &#;Rişvan Aşireti&#;nin Cemaat, Şahıs ve Yer Adları Üzerine Bir Değerlendirme&#; isimli makalesidir. Aşağıdaki yazı büyük ölçüde bu yayınlar esas alınarak hazırlanmıştır.
İlk tahrir &#;da yapılarak Başbakanlık Osmanlı Arşivindeki 71 numaralı tapu tahrir defterine kaydedilmiştir (Dergi). O dönemde Kâhta&#;da bulunan Rişvan Aşireti de bu tahrirde sayıldı. Bölgenin Osmanlı Devletine katılmasıyla Kâhta sancak haline getirilen Malatya&#;ya bağlandı. Rişvan Aşireti yüzyılın ikinci yarısından itibaren Maraş bölgesinde de görülmeye başladı. Mesela &#;de Maraş&#;ta bulunan Türkmen cemaatleri arasında Rişvan. Aşiretinin, Bektaşlı, Çakallı, Hamidli, Rişvan Cemaatleri zikredilmiştir. &#;de Elbistan yöresinde çıkan Şambayatlı Sahte Şah İsmail&#;in etrafında toplanan Türkmenler içerisinde Rişvan Aşireti mensupları da vardı. Rişvanlar ve yüzyıllarda ise Zülkadriye (Maraş) Beylerbeyliğinin bütün topraklarına yayıldılar. Rişvan Aşiretinin Osmanlı Devleti ile olan ilişkileri ve yüzyıllarda başka hiçbir Türk aşiretine nasip olmayacak yakınlıkta başlayıp devam etmiştir. Zira bu dönemlerde birçok Rişvan beyinin Maraş, Adana ve Sivas&#;a vali olarak atandığı, Malatya sancak beylerinden çoğunun Rişvanzadeler&#;den olduğu görülmektedir (sayfa ).
Doğu Anadolu&#;nun en ünlü ailelerinden olan Rişvanzadeler, yılları arasında kendi bölgelerinde mutlak söz sahibi oldular. Türkmen asıllı bu ocaktan çoğu beylerbeyi (mirimiran) rütbeli Halil Paşa, Ömer Paşa, Mehmet Paşa gibi tanınmış derebeyi paşalar gelip geçti. Bu paşalar, beylerbeyliği merkezi olan Maraş veya sancak beyliği merkezi olan Malatya&#;daki saraylarında, Besni&#;deki konaklarında otururlardı (sayfa ) . Rişvanzadeler&#;den beylerbeyi olarak atananların ilki Halil Paşadır&#;de Maraş Beylerbeyi olmuştur. Atandığı dönemde bölgede eşkıyalıklarda bulunan Cihanbeyli aşiretinden bazı kişilerin bertaraf edilmesiyle uğraşmıştır (sayfa ). Rişvanzedeler&#;den son Maraş Beylerbeyi II. Süleyman Paşadır. yılına kadar Maraş&#;ta görevini sürdürmüş sonra Diyarbakır valiliğine atanmıştır (sayfa ). Bütün bunlar Osmanlı Devletinin Rişvan Aşiretine büyük önem verdiği ve bu aşirete güvendiğini göstermektedir.
Rişvan Aşiretine Mensup Cemaatler (sayfa )
Bu büyük aşiret birçok cemaatten oluşuyordu:
1.Ömeranlı Cemaati. An eki Farsçada çoğul ekidir. Ömeran Ömerler anlamına gelmektedir. yılları tahrirlerinde Hacı Ömerli olarak kaydedilen, Rişvan Aşiretine mensup cemaatlerin ilk sırasında yer alan cemaattir. &#;da diğer isminin Kaytanlı olduğu belirtilmiştir. Kâhta, Malatya, Adıyaman başta olmak üzere Konya, Sivas, Divriği, Alacahan, Darende, Gürün, Antakya, Trablus, Şam&#;da konargöçer olarak yaşadıkları, ayrıca Tırhala Sancağı ( Bugün Yunanistan&#;da bulunuyor ) ile bu sancağa bağlı Yenişehir, Çatalca kazalarında, Maraş, Kilis, Antep sancakları ve Halep eyaletinde yaşadıkları ifade edilmektedir.
2-Hıdır Soranı (Hıdır Sorlu) Cemaati. Günümüzde de Adıyaman&#;da oturmaktadırlar.
3-Kelleli (Gelerli/Kelerli) Cemaati. yüzyılda Malatya, Kâhta ve Adıyaman&#;da konargöçerken daha sonraki yıllarda Eğin, Ergani, Antep ve Kilis&#;te konargöçer olarak bulundular. Günümüzde Malatya ve Adıyaman&#;da yaşamakta ve Gelerli olarak anılmaktadırlar.
4- Celikanlı Cemaati. yüzyılda Kâhta&#;da konargöçer hayatı yaşamaktaydıyüzyılda da Antep, Sivas&#;ın Alacahan ve Divriği kazalarında konargöçer olarak bulunmuşlar, yüzyılda &#;Çelikanlı&#; ismiyle Konya, Maraş, Kilis, İslâhiye&#;de konargöçer olarak yaşamışlardır. Günümüzde Adıyaman&#;ın Çelikhan ilçesinde ve Gaziantep&#;in İslâhiye ilçesi ile çevresinde yoğun olarak oturmaktadırlar.
5- Mülükanlı Cemaati. yüzyılın ilk yarısında Malatya ile Kâhta çevresinde konargöçer olarak bulunmuşlardır. Aynı yüzyılın ikinci yarısından itibaren Malatya sancağı&#;na bağlı Hısn-ı Mansur (Adıyaman) ve Kâhta kazaları, Gelibolu sancağına bağlı İnecik kazası, Diyarbakır eyaleti ve ona bağlı Ergani kazası, Bozok sancağı, Sivas&#;a bağlı Divriği kazası ve Arapkir sancağı civarındaki Sarıçicek dağında bulunmuşlardır. Bugün Malatya ve çevre köylerinde bulunan Mülükanlı Cemaati için &#; Molikanlılar&#; tabiri kullanılmaktadır.
6- Mendubali( Mendollu) Cemaati. da sadece Kâhta&#;da bulunurlarken daha sonra başta Malatya sancağı olmak üzere Rakka, Karaman ve Halep eyaletleri; Kilis, Birecik, Antep, Arapkir, Maraş ve Sis (Kozan) sancakları ile Rumkale, Behisni ve Antakya kazalarında konargöçer hayatı yaşamışlardır. Mendollu Cemaati halen koyunculuğu ile meşhur olup, Malatya&#;nın güneybatısında kendi adı ile yaylası bulunmaktadır. Diğer Türkmen aşiretlerinde olduğu gibi büyük kısmı yerleşik hayata geçmiş ve tarım ile meşguldür.
7- Zerukanlı Cemaati. yüzyılda da Malatya sancağının Kâhta kazasında, konargöçer iken yüzyılda başlarında Hısn-ı Mansur (Adıyaman) kazasının Gülek karyesinde meskûndular.
8- Boğrası Cemaati. yüzyılda Kâhta&#;da konargöçer hayatı yaşamışlardır. daki tahrir defterinde iki kola ayrıldığı, diğer kolun Dımışklı adını aldığı görülmektedir.
9- Rumiyanlı Cemaati. da Hısn-ı Mansur&#;da (Adıyaman), da Kâhta&#;da bulunmaktaydılar. yüzyıldan itibaren Siverek, Rakka, Erzurum, Kars, Çıldır, Ahıska, Sivas, Malatya, Maraş, Amasya, Karahisar-ı Şarki, Karaman ve Aydın sancakları ile Nizip, Birecik, Tokat kazalarında konargöçer hayatı yaşamışlardır.
Mansur Cemaati. &#;da Hısn-ı Mansur (Adıyaman) kazasında bulunan bu cemaat sonraki tahrirlerde Mansurganlı olarak yazılmışlardır.
Rişvan Cemaati. Hısn-ı Mansur&#;un (Adıyaman) köylerinde bulunmuşlardır.
Çakallı Cemaati. Behisni çevresine yerleşmişlerdir.
Rişvan Aşireti&#;ne mensup diğer oymaklar
Zaman içinde cemaatler büyümüş, her biri kendi içinde kollara ayrılarak yeni cemaatler meydana gelmiştir. Buna göre Rişvan Aşireti&#;ne mensup diğer oymaklardan da bahsetmek gerekmektedir.
Dalyanlı Cemaati. İsmine yüzyılda rastlanmaktadır. yüzyılda Uzunyayla&#;da yaylayıp Halep taraflarında kışlamaktaydı.
Dımışklı Cemaati. Boğrası&#;nın bir koludur. yüzyılda Kâhta&#;da sonraki yüzyıllarda Hısn-ı Mansur (Adıyaman) kazası, Kilis sancağı, Hüdavendigar (Bursa) sancağına tabi Gölpazarı kazasındakonargöçer hayatı yaşamışlardır.
Hacılar Cemaati. Ağırlıklı olarak Orta Anadolu&#;da olmak üzere; güneyde Anamur kazasından kuzeyde Sinop sancağına, doğuda Malatya&#;dan batıda Kütahya ve İzmir&#;e, Rumeli&#;de Edirne ve Varna&#;ya kadar birçok yerde bulunmaktaydı. Cemaatin bir kısmı yüzyılın ikinci yarısından itibaren Ankara&#;nın Haymana kazasında oturmuşlardır. Kayseri çevresindekiler ise zamanla bugünkü Hacılar kasabasına yerleşerek buraya adlarını vermişlerdir.
Halikanlı Cemaati. yüzyılda Konya ile Sivas arasında yaylak kışlak hayatı sürdürmekteydi. Bir kısmı Ankara Haymana&#;da bulunmuşlardır. Bugün Malatya&#;da yerleşik olarak bulunmaktadırlar.
Hamdanlı Cemaati. yüzyılda Trablusşam ve Antakya&#;da konargöçer olarak bulunmuşlardır.
Hacı Musa Cemaati. Rişvan Aşireti&#;nin Mülükanlı Cemaatinin bir kabilesi olarak yüzyılın ikinci yarısında Malatya&#;nın Kürne ve Kürecik nahiyelerinde oturmaktaydı.
Hama( Hamolu) Cemaati. Rişvan Aşireti&#;nin Mülükanlı Cemaatine tabi olarak bahsedilmiştir. Kışları Hısn-ı Mansur&#;da (Adıyaman) yazları Malatya&#;nın Balaban nahiyesinde yaşamaktaydı.
Hamitli Cemaati. Hısn-ı Mansur&#;dan (Adıyaman) Kastamonu&#;ya kadar bir çok sahada konargöçer olarak bulunmuşlardır. Bir kısmı Manisa&#;ya tabi Kırkağaç kazasının Hamitli köyünde oturmaktaydı. Bu cemaate Malkara, Akçekızanlık (şimdi Bulgaristan&#;da) ve Edirne gibi Rumeli şehirlerinde de rastlanmaktadır.
Hoşnişin Cemaati. Hısn-ı Mansur (Adıyaman) kazası ve Musul eyaletinin Kerkük sancağında bulunmaktaydı.
Şefikanlı Cemaati. yüzyılda Konya eyaletinde yaylak kışlak hayatı yaşamaktaydı.
Azizli ( Azizler) Cemaati. Adana eyaletine tabii Sis( Kozan) sancağında, Kütahya sancağına tabi inay kazasında, Adana sancağına tabii Bürendi kazasında, Saruhan sancağına tabi Manisa kazasında, Rakka eyaletinde(şimdi Suriye&#;de), Maraş ve Niğde sancaklarında, Kütahya sancağına tabi Dağardı kazasında, Paşa sancağına tabi Edirne ve Dimetoka (şimdi Yunanistan&#;da) kazalarında yaşamaktaydılar.
Bektaşlı Cemaati: yüzyılda Antep, Maraş, Kayseri arasında konargöçer olarak bulunmuşlardır.
Bereketli Cemaati. Malatya sancağında bilhassa Hısn-ı Mansur (Adıyaman) çevresinde konargöçer hayatı yaşadıkları ayrıca Adana, Paşa (Rumeli&#;nde), Selanik sancaklarında bulundukları anlaşılmaktadır.
Benamlı Cemaati. Adıyaman çevresinde ayrıca Birecik, Rakka, Antep, Nizip ve Kilis yörelerinde bulunduğu ifade edilmiştir.
Cudikanlı Cemaati. Yüzyılda da Adana&#;da , Hısn-ı Mansur&#;da (Adıyaman) konar göçerdi. Ayrıca Bozok (Yozgat) ve Sivas eyaletlerinde de bulunmaktaydı. Cemaatin bir bölümü yıllarında Konya&#;nın Esbkeşan( Cihanbeyli) kazasına yerleştirilmiştir.
Rudikanlı Cemaati. yüzyılda Hısn-ı Mansur&#;un (Adıyaman) Gülek köyünde yaşıyordu. Bugün Adıyaman&#;ın Çelikhan ilçesinin Korucak( Rutikan) köyünde oturmaktadırlar. Rişvan Aşiretine tabi Kellelü ( Gelerli) cemaatinin bir koludur.
Mahyanlı Cemaati. Hısn-ı Mansur&#;da (Adıyaman) oturmaktaydı.
Belikanlı Cemaati: yüzyılda Hısn-ı Mansur (Adıyaman), Maraş, Nizip yörelerinde konargöçer olarak bulunuyordu. lı yıllarda bir kısmı Konya eyaleti içinde konargöçer olarak yaşıyordu.
Bazikli Cemaati. de Maraş, Rumkale ve Urfa civarında konargöçer olarak yaşıyordu.
Dumanlı Cemaati. ta Divriği&#;de yüzyıl başlarında Sivas, Maraş ve Malatya arasındaki bölgede yaylayıp kışlamaktaydı. Aynı tarihlerde bir kısmı Orta Anadolu&#;da bulunmaktaydı. Ayrıca Rakka&#;dan Edirne&#;ye kadar farklı yerlerde görülmekteydiler.
Hacebanlı (Hacevanlı) Cemaati. Yüzyılda ın ilk yarısında Hısn-ı Mansur (Adıyaman) kazasında kışlamaktaydı. Bir kısmı Divriği kazasında bulunuyordu. yüzyılda Bozok (Yozgat), Kırşehir, Ankara, Haymana&#;da kışlamaktaydı.
Hacı Bereketli( Hacı Bereketoğlu) Cemaati. Bozok sancağının Çiçekdağı kazasında ve Niğde sancağında konargöçer hayatı yaşamaktaydı.
Hıdıranlı Cemaati: Rişvan Aşiretine tabi konargöçer Türkman Yörükanı tayfesinden sayılan Hıdıranlı Cemaatinin Teke( Antalya), Maraş, Adana, Tarsus, Sis, İçel, Kilis, Şarki Karahisar, Şam sancağı ile İçel sancağına tabi Ermenek kazası, Malatya sancağına tabi Hısn-ı Mansur kazası, Trablusşam eyaletine tabi Hasun nahiyesi, Vize sancağına tabi Çorlu kazası, Köstendil sancağına tabi Usturumca kazası (şimdi Makedonya&#;da), Hüdavendigar (Bursa) sancağına tabi Bergama kazası ve Rakka eyaletinde (şimdi Suriye&#;de) yaşamaktaydı. Hıdıranlılar günümüzde de Adıyaman çevresinde yaşamaktadırlar.
Nestikamlı Cemaati. Malatya sancağının Hısn-ı Mansur (Adıyaman) kazasında konargöçer olarak hayatını sürdürmekteydi.
Okçuyanlı Cemaati. Bu cemaatin bir kısmı lı yıllarda Konya eyaleti sınırları içinde, bir bölümü ise Kırşehir ve Yozgat arasındaki bölgede bulunuyordu. Bir kısmı da Hısn-ı Mansur (Adıyaman) ve Malatya sancağında bulunmaktaydı. Cemaatin bir bölümü de Trablusşam eyaleti ve Antakya havalesine yerleşmişlerdi.
Geleçorlu Cemaati. Maraş ve Malatya topraklarında yaşıyorlardı.
Köseyanlı( Köseli) Cemaati. Gelerli ( Kellelü) Cemaatinin bir koludur. Malatya, Besni, Samsat ve Hısn-ı Mansur (Adıyaman) kazasında konargöçer hayatı yaşamaktaydı. Günümüzde de aynı yerlerde kalabalık bir cemaat hatta aşiret olarak yaşamaktadırlar.
Şeyh Balanlı( Şeyh Bilanlı&#; Şeyh Bulanlı) Cemaati. yüzyılda Kayseri, Yozgat arasında konargöçer hayatı yaşamaktaydı. Ayrıca Hısn-ı Mansur (Adıyaman), Malatya, Maraş, Rakka, Antep sancaklarında meskûndular.
Terkenli Cemaati. &#;lu yıllarda Orta Anadolu&#;da yaylak kışlak hayatı yaşadıkları biliniyordu.
Terziyanlı ( Derziyanlı) Cemaati. Hısn-ı Mansur (Adıyaman) ve Ordu kazasında meskûndu.
Sevirli Cemaati: Hısn-ı Mansur (Adıyaman), Rakka, Maraş eyaletinde konargöçer olarak yaşamaktaydı.
Rişvan Aşiretinin İskânı (Yerleşmesi)
İskânın Sebepleri:
1- Yerleşik Halkın Ekinlerine Zarar Verilmesi
Rişvan Aşireti diğer Türkmen aşiretleri gibi yazlık kışlık hayatı yaşıyorlardı. Bahar geldiğinde yaylağa giderken, koyun sürülerinin kalabalık oluşu ve geçiş yollarının darlığı gibi sebeplerle, yol üzerinde bulunan köylerin ekinlerine ister istemez zarar veriyorlardı. Bu da konargöçerlerle yerleşik halk arasında çatışmalara yol açmaktaydı. İç huzuru bozan bu olaylar karşısında yöneticiler çareyi konargöçerleri yerleştirmede (iskân etmede) buluyorlardı.
Rişvan Aşireti zamanla büyüyünce Malatya &#; Adıyaman &#; Maraş dışına da yayıldı. &#;li yıllarda Rişvan ve Afşar aşiretlerinin bir kısmı Konya, Ankara ve Bozok (Yozgat) taraflarında kışlayıp, buraya uzak bir mesafede bulunan Uzunyayla&#;da (Maraş, Kayseri, Sivas, Malatya arasında) yaylamaktaydılar. Yaylaya giderken halkın ekinlerine zara verilmekte, köylülerin ürünleri hayvanlara yedirilmekteydi. Bunun üzerine Ankara valisi Vecihi Mehmet Paşa 15 Temmuz (24 Şaban ) tarihinde başkent İstanbul&#;a yazdığı bir yazıda, tarımla uğraşan halkın rahat ve huzurunun sağlanması için adı geçen aşiretlerin bir an önce iskân edilmelerinin gerekli olduğunu ifade ediyordu (sayfa ).
Zaten daha önceden (&#; yıllarında) Konya yöresindeki Rişvan aşiretinin Nasırlı Cemaati&#;nden hane, Şefikanlı Cemaati&#;nden hane, Cudikanlı Cemaati&#;nden 50 hane, &#; yıllarında Çelikanlı Cemaati&#;nden hane, Şefikanlı Cemaati&#;nden 33 hane, Ömeranlı Cemaati&#;nden 30 hane, İlhanlı Cemaati&#;nden 25 hane ve Mülükanlı Cemaati&#;nden 10 hane iskân edilmişlerdi. Vecihi Mehmet Paşanın yazısı her halde konargöçerliğe devam eden diğer aşiret mensuplarının da yerleştirilmesi için yazılmıştır (sayfa ).
yılında yayınlanmış, Cihanbeyli&#;yi tanıtan bir kitapta, bölgedeki Rişvan cemaatleri ve yerleştikleri yerler şöyle belirtilmiştir:
Nasırlı: Yeniceoba, Karagedik, Burunsuz, Kuşca
Halikan: Gölyazı, Yapalı, Karacadağ
Ömeran: Tavşançalı, Beşkardeş, Çöpler, Altılar, Tavlıören, Zincirlikuyu
Sevkan: Bulduk, Kerpiç, Güzelyayla, Celep, Gürdoğan
Celikan: Kütükuşağı, Atkafası, Kırkpınar, Hisar
Molikan: Kırkışla
Bilikan: Şereflikoçhisar, Bala
Şıkban: Çiçekdağı, Kırşehir
Mifkan: Kırşehir
Bereketan: Çiçekdağı
Cütkan: Cihanbeyli, Kulu
Mihina Okçiyan: Karacadağ, Tavşançalı, Yerköy ( Flamingo ve Tuz Diyarı Cihanbeyli, , sayfa 8)
Rişvan aşiretinin Hamidli ve Hacılar adlarını taşıyan iki Yörük cemaatinden, Hamidli Cemaati&#;nin Malatya&#;nın Hısn-ı Mansur kazasından başlayarak Rakka (bugün Suriye&#;de bulunuyor.), Adana, Tarsus, İçel, Alâiye (Alanya), Teke (Antalya), Amasya, Boyabat (Sinop), Kastamonu, Kete(Hüdavendigar), Rumeli&#;de Akçakızanlık (Bugün Bulgaristan&#;da) olmak üzere geniş bir alana yayıldığı anlaşılmaktadır. Çok erken tarihlerden itibaren Batı Anadolu ve Rumeli&#;de yerleşik hale geldikleri görülmektedir. Nitekim Hamidli Cemaati&#;nin adını almış köylere Manisa&#;nın Kırkağaç kazasında, İzmir&#;de, Trakya&#;da, Malkara&#;da, Akçakızanlık&#;ta, Edirne&#;de, Kastamonu&#;da rastlaması, bu cemaatin buralara yerleştirildiğini göstermektedir (sayfa ).
Rişvan&#;ın Hacılar Cemaatinin de yine Malatya&#;dan Rumeli&#;ye, Sinop&#;tan İçel&#;e kadar geniş bir alanda yaşadığı anlaşılmaktadır. Batı Anadolu&#;da İzmir&#;de, Orta Anadolu&#;da Kayseri&#;de, Rumeli&#;de Edirne ve Silistre sancağına tabi Varna&#;da (bugün Bulgaristan&#;da) Hacılar cemaatine rastlanmaktadır (sayfa ).
2- Bazı Aşiret Mensuplarının eşkıyalıkları
O dönemde Rişvan aşireti gibi pek çok aşiretin, bazı mensuplarının, yerleşik köylülere ve yolculara saldırıp mal, eşya ve paralarını gasp ettikleri bilinmektedir. Mesela Rişvan&#;ın Bektaşlı Cemaati eskiden beri eşkıyalığı ile ün yapmıştı. Bu cemaatin Afşar ve Kılıçlı aşiretleri ile birlikte halka zarar vermesi sebebiyle hükümet Maraş Beylerbeyi Rişvanzade Süleyman Paşa&#;dan bunları Rakka&#;ya sürerek yerleştirilmelerini istemişti. (Sayfa )
Orta Anadolu&#;daki konargöçer Rişvan Aşiretinin yerleştirilmelerinin bir gerekçesi olarak, Ankara Valisi Vecihi Mehmet Paşa&#;nın 16 Şubat (23 Rebiyülevvel ) tarihli yazısında, bazı aşiret mensuplarının hırsızlık, adam öldürme ve ırza dokunma gibi eylemleri ileri sürülmüştür. Vecihi Mehmet Paşaya göre bölgenin en büyük aşireti olan Rişvan yerleştirilerek itaat altına alınırsa, bölgede yaşayan Cihanbeyli ve Afşar aşiretlerinin de boyun eğmesi mümkün olacaktır. Böylece Rişvan Aşiretinin bazı oymakları Ankara ve Bozok (Yozgat) sancakları kazalarından Akdağ, Karahisar-ı Behramşah, Sorgun, Kızılkoca, Süleymanlı, Selmanlı, Konur, Budaközü, Keskin gibi uygun kazalar ile Balâ kasabasına yerleştirilmişlerdir.(Sayfa )
Rişvan Aşiretinin Belikanlı Cemaatinden Akdağ kazasının Çayırşeyh yaylasında konargöçer hayatı yaşayan 27 hanenin başında eşkıyalığı ile meşhur Sülü (Sülo) isimli bir kişi vardı. Yaylanın eşkıya yatağı olması üzerine bunlar buradan kaldırılıp Haymana Ovasına iskân edildi. Haymana civarındaki belli başlı Rişvan köyleri Karagedik, Güzelyayla, Kerpiç ve Bumsuz&#;dur (sayfa ).
Eşkıyalık bazen kendi aşiret mensuplarına karşı da yapılıyordu. Mesela 27 Ocak da (12 Şevval ) Rakka valisine gönderilen bir yazıda; .Hısn-ı Mansur kazasına tabi Rişvan Aşiretinden 16 kişinin boy beylik ve torunluk iddiasıyla, kendi akrabalarının mallarını zorla aldıkları, bunların Rakka&#;ya yerleştirilerek şerlerinin defedilmesi emrediliyordu (sayfa ).
&#; yıllarında Rişvan Aşiretinin Mülükanlı Cemaati ile diğer bir kısım oymakları, Bozok Sancağı köyleri ile Mamalı ve Süleymanlı kazalarına yerleştirildi. Rişvan Aşiretinin Hacebanlı Cemaati kışlakları olan Küre Dağından kaldırılarak Haymana&#;ya iskân edildi(sayfa ).
yüzyılın 2. yarısında Osmanlı Devleti&#;nin yaptığı en kapsamlı iskânlardan birisi yılında Derviş ve Cevdet paşaların &#;Fırka-i İslâhiye&#; adlı bir tümen askerle yaptırdıkları iskândır. Bu çerçevede Rişvan Aşiretinden Çelikanlı Cemaati ve Delikanlılar, Maraş&#;ı Amik Ovasına bağlayan Dumdum ovasına yerleştirildi. Bölgede bir kaza kuruldu. Adına İslâhiye dendi. İslâhiye kazası Maraş sancağına bağlandı. Altıntop isimli yere, aynı adlı bir köy kurularak Delikanlı Cemaatinden hane buraya yerleştirildi. Aynı ovada Gümüştepe ve Selimdede adlarında da iki yeni köy kurularak Delikanlı Cemaati ve Rişvan Aşiretine tabi Çelikanlı Cemaatinden er hane oturtuldu. Ayrıca Çelikanlı Cemaatinden hane Örtülü Peykâr köyüne, hane Arpalı Höyüğü isimli yeni kurulan köylere yerleştirildi (sayfa ,,,).
3- İskânın diğer sebepleri
Konargöçer aşiretlerin yerleştirildikleri yerler ihtiyaçlarını karşılamıyor ise bir kısmı boş bulunan köylere veya yeni kurulan köylere yerleştirilmişlerdir. Mesela Ankara Valisi, Kayseri Sancağının Zamantı kazasına tabi köylerde oturan Rişvan Aşiretinin yerlerinin dar olması sebebiyle bir kısmının boş köylere yerleştirildiğini, geri kalanlarının ise yeni köylerde iskân edildiğini 6 Ekim (3 Muharrem ) tarihli bir yazıyla İstanbul&#;a bildirdi (sayfa ).
Devlet iskânı kolaylaştırmak için barınacakları evler, ziraat yapmaları için öküz, tohum, çift aletleri, vergi muafiyeti gibi yollara da başvuruyordu (sayfa ).
Besni&#;nin yukarı Nasırlı, Çakallı, Köseli ve Köseceli köylerini Rişvan Aşiretinin aynı adlı cemaatlerinin kurduğu görülmektedir. Adıyaman&#;ın Çelikhan ilçesinin adı da Rişvan Aşiretinin Çelikanlı Cemaatinden gelmektedir.
Aşiretler her zaman devlet tarafından yerleştirilmemiş, büyük oranda da kendiliğinden yerleşmişlerdir. Mesela de Rişvanzade İbrahim Bey beraberindeki hane ile Hısn-ı Mansur kasabası ve köylerine cebren yerleşmişlerdi (sayfa ).
Yerleşme işi lı yıllarda bile görülmektedir. Kahta&#;nın Pağnik nahiyesinin Zerni Köyü, Turuş nahiyesinin Fahrettin karyesi, Hısn-i Mansur kazasının Yılkan, Çerçiyan, Ağdere, Gerani, Hoşter-i Küçük, Güyez, Eğdir, Tuşbudak, Numan köyleri, ve bölgediki Genedolu, Kozkenar, Hertut, İncirlü, Korkmaz, Günez, Güllük, Til, Alitaş, Turali Burcu, Çakal, Gülbaharı, Keferkeros, Akpınar, Vakıf, Kuyucak, Kepirli, Tahnalu, Meşhedi, Kargılyüce, İnabluca, Boşviranı mezralarında ziraatla uğraşan Rişvan Aşireti mensupları vardı (sayfa ).
Rişvan Aşiretinin iskânı sadece köylere değil şehirlere de oluyordu. Rişvan Aşiretinden bazılarının &#; yıllarında Antep&#;te oturdukları bilinmektedir (sayfa ). Çelikanlı Cemaatinin bir bölümü kendi rızaları ile Maraş merkez kazasına yerleşmişlerdi (). Günümüzde Malatya&#;nın birkaç mahallesinde Köseli oymağı mensupları oturmaktadır (sayfa ).
&#; yıllarında Orta Anadolu&#;da meskûn Rişvan ve Afşar aşiretleri Ankara, Amasya, Bozok, Çorum, Çankırı, Sivas, Kayseri sancaklarının kazalarına iskân edilmişlerdir. Bir kısmı Hısn-ı Mansur kazasının merkez Eskisaray mahallesinde meskûndular ().
Rişvan Aşiretine tabi cemaatler Osmanlı Devletinin Rumeli topraklarına gittikleri gibi Anadolu&#;nun güneyine, bugünki Suriye Topraklarına kadar da yayılmışlardı. Bugün Suriye de özellikle Halep Bölgesinde Rişvan Aşiretine mensup cemaatler yaşamakta ve bunların tamamı da Türkçe konuşmaktadır (sayfa )ve (Yüzyılda Kilis Urfa Adıyaman ve Çevresinde Cemaatler Oymaklar. seafoodplus.info Mustafa Öztürk. Fırat Üniversitesi Ortadoğu Araştırma Merkezi Yayınları No:7, Elazığ , sayfa).
Rişvan Aşiretinin Yaylak-Kışlak Hayatı
Türkler, Orta Asya&#;da kurdukları Hun Devletinden günümüze kadar yaylak kışlak hayatını devam ettirmektedirler. Anadolu&#;daki Türk konargöçerleri de belli bir kışlak ve belli bir yaylak arasında konup göçüyorlardı.
Rişvan Aşiretinin Osmanlı Tahrir Defterlerinde tespit edilen ilk kışlakları, yüzyılın ikinci yarısına kadar Malatya Sancağın Kahta kazası, yaylağı ise aynı sancağın Behisni kazasının Subadra nahiyesine tabi Sürgü karyesi ile Kahta kazasına tabi Pağnik nahiyesinin Bulam karyesi arasındaki yaylalardı (sayfa ). yüzyılın ikinci yarısından itibaren Suriye çöllerini kışlak olarak kullandılar. yüzyıl başlarında Rişvan Aşiretine mensup bazı cemaatlerin Adıyaman ve Urfa yörelerinde kışladığı, Malatya yakınlarındaki Akçadağ&#;da yayladığı görüldü.
yüzyılın ilk yarısında Rişvan Aşiretinin Rudikanlı Cemaati Hısn-ı Mansura tabi Gülek karyesinde, Rumiyanlı Cemaatinin Hısn-ı Mansur&#;un Karahöyük köyünde meskun olduğu bilinmektedir (sayfa ). yüzyılın sonlarında Rişvan Aşiretinin Mülükanlı Cemaati Beydağında yaylarken, Mülükanlının Hacı Musa Kabilesi Kürne ve Kürecik nahiyelerinde, Hamo kabilesi ile Gelerli Cemaati ise, birlikte Balaban Nahiyesinde yaylıyorlardı (sayfa ).
&#;dan itibaren bir kısım Rişvan Aşireti mensubu Sivas&#;a tabi Divriği kazasındaki yaylaklara gitmeye başladı. Bunlar arasında Rişvan Aşiretinin Dalyanlı ve Ömeranlı Cemaatleri, bölgedeki Sarıçiçek yaylasına giden Mülükanlı Cemaatinin Musa Kethüda aşireti sayılabilir (sayfa ).
yılında Rişvan Aşiretinin Bozok, Kırşehir, Ankara ve Haymanayı kışlak olarak kullandığı görülmektedir ( sayfa ). Rişvan Aşiretinin Şefikanlı, Cudikanlı, Nasırlı ve Hacılar Cemaatlerinin yıllarında kışlakları Konya&#;nın Esbkeşan (Cihanbeyli) kazası idi. Kışın Konya&#;nın Paşadağı bölgesinde kışlıyor, Uzunyayla&#;da (Sivas-Maraş-Kayseri, Malatya arası) yaylıyorlardı. (sayfa ). Rişvan Aşiretinin Çelikanlı, Rumiyanlı, Hamidli ve Dalyanlı&#;nın kışlakları XIX yüzyılın ilk yarısında Maraş ve Halep eyaleti tarafları idi.
Ankara Valisi Vecihi Mehmet Paşa&#;nın 24 Şaban ( 15 Temmuz ) bir yazısına göre bölgedeki Rişvan Aşiretinin Ankara Budaközü Köyünde, Kırşehir sancağına bağlı Çiçekdağı&#;nda, Aksaray sancağına bağlı Kağamhisar kazasının Kemiklikuyu mevkiinde, Bozok sancağına bağlı Sorgun kazasının Bankı isimli yerinde, büyük kısmının ise Konya ovasında kışladığı belirtilmektedir (sayfa ).
Sonuç olarak Rişvan Aşiretinin yüzyılın ilk yarısında Kâhta kışlığı ile Sürgü yaylası arasında konup göçtüğü, ikinci yarısında ise Zülkadriye ( Maraş) eyaleti topraklarında yaylayıp, Suriye&#;de kışladığı görülmektedir. 17 ve yüzyıllar Sivas eyaleti toprağı olan Uzunyayla&#;da yayladığı, yüzyıl ise önceki yaylak ve kışlaklarının yanı sıra Orta Anadolu &#;ya yayıldıkları dönemdir. Yoğun olarak Sivas, Yozgat, Kayseri, Kırşehir, Çankırı, Ankara ve Konya çevrelerinde yaylayıp kışlamaktaydılar. Bu arada Batı Anadolu ve Rumeli&#;ye kadar gittikleri ve aralarda yurt tutup konargöçer hayat sürdükleri de kayıtlardan anlaşılmaktadır (sayfa ).
Rişvan Aşiretinde Sosyal Yapı
Bir Türkmen aşireti olan Rişvan Aşiretinin diğer Türkmen aşiretlerinden farkı, yüzyıllar boyunca beylerbeyliği, sancak beyliği, mutasarrıflık ve kaymakamlık gibi Osmanlı Devleti&#;nin yüksek idari görevlerinde bulunan idareciler yetiştirmiş olmasıdır (sayfa ).
Sosyal yapı bakımından konargöçerlerin en üst birimi boy veya taife idi. Bir boy sayısı veya daha fazla cemaatten oluşmaktaydı. Boy, boyu oluşturan cemaatlerden birisinin önde gelen bir ailesinin idaresinde bulunurdu. Bu kimseye &#;boy beyi&#; denirdi. Eski Türk geleneklerine göre Rişvan gibi bazı teşekküllerde boy beyi, boyun önde gelenleri ( kethüda, ihtiyar ve söz sahipleri gibi) tarafından seçimle tayin ediliyordu. Bu durum yönetici halk ilişkilerinin daha sağlıklı olmasını sağlıyordu (sayfa ).
Halkın kendi iradesi ile seçmediği bir kişinin aşirete beylik yapması tasvip edilmiyordu (sayfa ). Rişvan Aşireti halkı boy beylerine son derece bağlı olduğu için aşiret düzenini koruyordu (sayfa ).
Boyu oluşturan cemaatler 10 ile veya daha fazla haneden oluşuyordu. Bir cemaatin idarecisi ise o cemaat içinde seçkinleşmiş olan bir ailenin reisi idi. Bu kimselere kethüda denilmekteydi. Kethüdalık ırsi bir müesseseydi (sayfa ).
Hükümetin aşiret nezdindeki temsilcisine ise voyvoda deniyordu. &#;Türkmen voyvodası&#; veya &#; Türkmen ağası &#; olarak adlandırılan bu kişiler vergileri toplama ve asayişi sağlamakla görevliydi (sayfa ).
Rişvan Aşiretine tabi oymaklar bulundukları sahalarda koyunculuğun yanı sıra devlette çeşitli hizmetlerde de bulunmuşlardır. Madenlere kömür taşıyıcılığı, şahin yetiştiriciliği, ok yapımı, kürecilik bunlardan bazılarıdır (sayfa ).
yüzyıl sonlarından itibaren devlet özellikle Rusya ve İran&#;a karşı giriştiği seferlerde diğer Türk aşiretlerinin yanı sıra Rişvan Aşiretinden de asker temin ediyordu. Aşiret kuvvetleri isyanların bastırılmasında da kullanılıyordu (sayfa ).
Rişvan Aşiretinden bazı oymakların veya bu oymaklar mensup bir kısım şahısların muhtelif yerlerde adam öldürme, kervan soyma, yağmalama, hırsızlık ve yerleşik halkın ekinlerini yayma gibi konum ve nizamlara aykırı davranışlarda bulundukları bilinmektedir. Ancak Rişvan Aşireti hiçbir dönemde devlete karşı isyana kalkışmadığı gibi, bir isyanın içinde de yer almamıştır. Bu anlamda Osmanlı Devleti yöneticileri ile aralarında ekseri bir işbirliği ve dayanışma olduğu görülmektedir (). Rişvan Aşireti&#;ne mensup beyler asırlarca Osmanlı Devleti&#;nde üst düzey yöneticilik görevlerinde bulunmuşlardı (sayfa ).
RİŞVAN AŞİRETİ&#;NİN CEMAAT, ŞAHIS VE YER ADLARI ÜZERİNE
BİR DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki yazı esas olarak değerli tarihçi Doçent Dr. Faruk Söylemez&#;in Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisinin yılındaki sayısının sayfalarında yayınlanan &#;Rişvan Aşireti&#;nin Cemaat, Şahıs ve Yer Adları Üzerine Bir Değerlendirme&#;isimli makalesine dayanmaktadır.
Yavuz Sultan Selim &#;de Dulkadirli Beyliği yıkarak bölgeyi Osmanlı Devletine kattı. Bölgeyle ilgili ilk kayıtlar; Yavuz Sultan Selim dönemine ait Malatya Sancağına bağlı, Behinsi, Kahta, Gerger, ve Hısn-ı Mansur kazalarının mufassal kayıtlarını içeren tarihli ve Başbakanlık Osmanlı Arşivindeki 71 numaralı tapu tahrir defteri ile Kanun Sultan Süleyman zamanında yazılmış tarihli ve numaralı defterle, tarihli ve numaralı defterlerdedir.
Bu defterlerde yer alan Rişvan konar-göçer aşireti cemaatlerine mensup şahıs isimlerine bakıldığında genelde Türkçe isimler olduğu görülmektedir. &#; Doğan, Okçu, Bayındır, Korkmaz, Köse, Tatar, Mintaş, Tuman, Bayram, Mendol, Kaya, Küplü, Öztemür, Gülek, Başak, Karaca, Kunduz, Banu, Karaman, Menteş, Orhan, Pars, Boğa, Sarım, Cengiz, Paralu, Sancar, Ayas, Budak, Çoban, Çelikan, Satı, Gürol &#; bunlardan bazılarıdır. Ayrıca İslamiyetle giren isimlerden Ömer, Ali, Bekir, Yusuf v.b. isimlere de çokça rastlanmaktadır. Rişvanların oturduğu bölge Osmanlılardan önce Dulkadir Oğulları Beyliğini ait olduğu için, Dulkadirli bey ve şehzadelerine ait Zülkadir, Zeynettin, Karaca, Halil, Budak, Şahruh gibi isimlerin Rişvan Aşireti içinde yaygın olduğu dikkati çekmektedir.
Rişvan Aşireti&#;de adların başına konan sıfatların da Türkçe olduğu görülmektedir. Bunlardan yaygın olarak kullanılanlar &#;Kara&#; ve &#;Köse&#; sıfatlarıdır. &#;Kara Hasan&#;, &#;Köse Ömer&#; gibi. Ayrıca &#;Koç&#;, &#;Sarı&#; sıfatı da kullanılmıştır. &#;Koç Mehmet&#;, &#;Sarı Yusuf &#; gibi.
Rişvan Aşireti&#;nin kullandığı yayla, oturdukları mezra ve köy isimlerine bakıldığında ise &#;Sürgü, Göktepe, Kale, Unluyurt, Kazıyurdu, Çatalpınar, Heftoluk (Yedioluk) , Aşıpınar, Mendol, Kozkenar, Incurlu, Korkmaz, Günez, Güllük, Turali Burcu, Çakal, Gül Bahar, Akpınar, Kuyucak, Kepirli, Kargılyüce, Köprülü, Inabluca, Eğdir, Taşbudak, İki dam, Hacılar, Bektaşlı, Dumanlı, Köseuşağı, Köseler, Köseceli, Kösyanlı, Köseli, Çakallıçullu, Çakal, Çakallı, Çelikhan gibi isimlerle karşılaşılmaktadır. Bu yer adları buraları adlandıran aşiretin o dönemdeki dilleri ve kültür durumları hakkında bir fikir vermektedir.
Yavuz Sultan Selim&#;in &#;de Dulkadirli Beyliği yıkarak bölgeyi Osmanlı Devletine katmasından yaklaşık yıl sonra Evliya Çelebi de, bölge ahalisinin Türkmen olduğunu belirtmiştir ( Evliya Çelebi Seyahatnamesi Yapı Kredi Yayınları , Cilt:3 ,sayfa ).
Rişvan Aşireti, diğer bazı Türk boy ve aşiretleri gibi Arap ve Fars kültürünün etkisinde kalmıştır. Aşiretin yaşadığı bölgede Arap kültürünün yayılması idari ( Osmanlıdan önce bölgede Abbasi, Memluk devletleri gibi Arap kültürünün hakim olduğu devletlerin bulunması ve coğrafi (Arap halkının yaşadığı bölgelere yakınlığı gibi) sebeplere bağlıdır.
Fars kültürünün bölgeye tesiri ise özellikle Şah İsmail&#;in Safevi Devletinin başına geçtiği XVI yüzyıl başlarından itibaren yoğunluk kazanmıştır. Şah İsmail devletinin sınırlarına yakın olan Doğu ve Güney Anadolu&#;daki Türkmenler arasında taraftar kazanmak amacıyla faaliyetlerde bulunmuştur. Bu durum bölgede Fars kültürünün yayılmasına yol açmıştır. Bu değişme Türkçe, Arapça, Farsça karışımı bir dille konuşma şeklinde görülmektedir. Bu dil günümüzde Gurmançça olarak bilinmektedir. Gurmançça&#;yı bazı dil bilim adamları Doğu Anadolu Osmanlıcası olarak nitelenmektedir.
hl📖koso/kosan "köseler" ]
h📖köseyan "köseler" ]
■ Kürt-Sünni (Rişvan) yerleşimi
■ Sünni-Hanefi Kürt köyüdür. SN
■ Reşvan Aşireti'nin koyunları ötedenberi Hısn-ı Mansur kurbunda Taşköprü ve Altınköprü nam mahallerin voyvoda ve kadıları marifetiyle sayılmakta iken sayılacağı zaman eşkıyadan Seferi Mehmed ve arkadaşları muhalefet eylediklerinden, (Hicri []) deyar heyran
■ Rişvanların Çakallı kolundan Sünni-Hanefi Kürtler yaşamaktadır. metonio
■ Koord: 37° 29' 2'' D, 37° 52' 51'' K
h📖Mendub Alili "aş." ]
■ Türkmen (Rişvan) yerleşimi
■ Mandollu aşireti Rişvanların bir şubesidir. SN
■ Mandollular(Mendubali) Rişvan aşiretinin Türkmen kökenli kollarından biridir. yüzyılda Halep kazasında eşkiyalıklarıyla ünlüydüler. TÜRKMENOĞLU
■ Sünni-Hanefi Türkmen yerleşimidir, köylüler Kürtçe bilmezler. Yakınlarındaki Karavaiz köyü Kürt çoğunluklu. metonio
■ Koord: 37° 28' 29'' D, 37° 48' 0'' K
📖
z📖
■ Kürt-Sünni (Rişvan) yerleşimi
■ © Maraş sancağında Hısn-ı Mansur nahiyesinde Çanakçı karyesinde iki bin beş yüz akça timara mutasarrıf Ali'den mahlul olan timarın Hasan'a ihsan olunmasına dair Hısn-ı Mansur Miralayı Yusuf imzasıyla arz. © Yerli Rişvan Aşireti'nden Hasan bin Abdullah'ın Maraş sancağında Hısn-ı Mansur nahiyesinde Çabakcı karyesinde mutasarrıf olduğu deyar heyran
■ Koord: 37° 31' 2'' D, 38° 6' 10'' K
b📖
■ Kürt-Sünni (Rişvan) yerleşimi
■ Köyün en azından bazı yerleşenleri Güneydoğu Anadolu dan Antep,Adıyaman civarından gelmişlerdir ve Molikan aşiretine baglı kırmanç konuşan Kürtler den oluşmaktadır. Selçuk Şahin
■ Koord: 39° 43' 41'' D, 34° 19' 42'' K
h📖
■ yy başında Türkmen yerleşimi. Şimdi Kürt-Sünni (Rişvan) yerleşimi
■ Türkmenlerin kurduğu bir köydür, daha sonra yerlerini Kürtlere satmışlardır. Günümüzde köyün tamamına yakını Kürttür. metonio
■ Buradaki herkes arazisini satmadı. satan Türkmenler Antepe taşındı ve bilhassa Küsget sanayide işyeri açtılar. Kalanlar ise tarım ve hayvancılığa devam ediyor. Ayran önceleri beldeydi ve Türkmendi şimdi Türkmen ve Kürt karışık. Melih BARAZ
■ Tamamına yakını Rışvan aşiretine mensup Kürttür yilanizm
■ Koord: 37° 8' 56'' D, 37° 54' 52'' K
h📖
■ yy başında Êzidi yerleşimi. Şimdi Kürt-Sünni (Rişvan) yerleşimi
■ Şeyh Ebubekir el-Zahid Eyyubiler devrinde Yezidi Kürt Rişvan aşiretlerini irşad amacıyla bölgeye yerleşen bir din alimidir. Kabri bu köyde halen ziyaret edilir. SN
■ Eski Ezidi köyü olup günümüzde ağır derecede müslümanlaşmış ve Kürtleşmiş Rişvan köyüdür. Bilgi
■ Koord: 37° 7' 27'' D, 37° 53' 2'' K
📖
■ Kısmen Kürt-Sünni (Rişvan) yerleşimi
■ Rışvan aşiretine mensup Kürtlerden oluşur. Antepte belediye başkanlığı yapmış olan Celal Doğanın köyüdür.
■ Koord: 37° 6' 54'' D, 37° 44' 40'' K
h📖
■ Kürt-Sünni (Rişvan) yerleşimi
■ Burası Rışvan aşiretine mensup Kürtlerden oluşur köy halkının ana dili Kürtçedir
■ Komşu köyler her ne kadar Rişvan aşiretine bağlı Kürtlerden oluşsa da bu köyün Rişvan aşiretiyle hiçbir alâkası yoktur. Karakeçili aşiretine mensup olup Sünni-Hanefi Türk olduklarını vurgularlar. Kürt kaynaklarında da Türk olarak gösterilir. metonio
■ Koord: 37° 24' 12'' D, 37° 47' 4'' K
📖
hk📖
A📖
■ Kürt-Sünni (Rişvan) yerleşimi
■ Araban ilçesine adını veren eski Raban/Araban Kalesi burasıdır. ’de Bizans imp. Ioannes Tzimiskes bu yerde Halep emiri Seyfüddevle’ye karşı zafer kazanarak Suriye’yi Araplardan geri aldı. yılında Selahaddin Eyyubi’nin Halep seferinde uğradığı yerlerden biridir. Osmanlı döneminde önce Rumkale ve bilahare Nizip’e bağlı Altıntaş nahiyesinin merkezi idi. SN
■ Eski adı: Böçkenli
■ Koord: 37° 24' 9'' D, 37° 41' 23'' K
hk📖
Eski adı: Keşoğlu
■ Kürt-Sünni (Rişvan) yerleşimi
■ Köyün tamamı Kürt-Sünni'dir ancak mezrası Koyunlukoca tümüyle Alevidir. Abdulvahap
■ Köyün en büyük ailesi Keşoğlu Türkmen ailesidir. Keş'in anlamı ise şöyledir: "Keş" Yörük Türkmenlerin ayrandan yaptığı bir çeşit kurutulmuş yoğurt türüdür. Yörüklere ait olup sadece Yörük Türkmenleri yapmaktadırlar. Keşoğlu oymağının sülale ismide buradan gelmektedir.. Keşoğlu ailesi etnik olarak Türkmen köseafoodplus.infoiyetten sonra Eskihamal köyünde yaşayan Keşoğulları "Yılmaz" ve ''Kilci'' soyadını almışlardır. Hamalçayı (Yeşildere) köyünde yaşayan Keşoğulları ise "Çay" soyadını almışlardır.. Bilinen ilk dedemizin adı "İsmail" olmakla beraber oymak ismi Keşoğlu olarak bundan nesil öncesi bu topraklara yerleşmiştir. Onun üç oğlu doğmuş. İsimleri Halil, Mehmet ve Osman. Halil ve Mehmet (Keşoğlu) Eskihamal topraklarında kalmışlardır. Osman ise Hamalçayı topraklarına gelmiştir. Bu 3 çocuğun nesli yani Keşoğlu oymağı bu topraklarda filizlenmiştir. Eskihamal topraklarında kalanlar "Yılmaz" soyadını alırken Hamalçayı topraklarında kalanlar ise "Çay" soyadını almışlardır. Keşoğlu oymağı Orta Asya'dan çıkarak Horasan yoluyla Anadolu'ya gelmişlerdir.Yörük Türkmenleri oldukları için göçebe kültürü gereği hep göç etmişlerdir. «Keş», Kâşgar'lı Divan'ından başka, Orhun kitabelerinde bile geçmektedir. Bu son kaynakta adı geçen kelime, «okluk, ok konulan şey, sadak» demek oluyor. Yörük ve Türkmenler, bir nevi çökeleğimsi peynire «Keş» adını seafoodplus.infoşoğlu/Keşli Türkmenleri Silifke ve Erdemli taraflarında konup göçen, bugün ise Erdemli'ye yerleşmiş bulunan iki Yörük oymağının adı «Keş» kelimesinden meydana gelmiştir: Karakeşlî ve Keşlitürkmenli. / Prof. Dr Mehmet Eröz yusuf yılmaz
■ Koord: 38° 52' 49'' D, 37° 28' 30'' K
E📖📖
Y📖Kfar San'a ]
■ yy başında Ermeni yerleşimi. Kısmen Kürt-Sünni (Rişvan) yerleşimi
■ Antik Çağ’da mutlak sükût yeminiyle tanınan Kefersana’lı Aziz Salamanes’ten kilise tarihi yazarı Kilisli Theodoret söz eder. yy’da köy yakınında Surp Sarkis Ermeni manastırı bulunmaktaydı. SN
■ Gümüşgün köyü eski bir Ermeni yerleşim yeri idi. Ancak köy boşaldıktan sonra Selanik'ten göçme muhacir Türkler yerleştirilmiştir. Niziplican
■ Köy bazı kaynaklarda Yunanistan göçmeni bazı kaynaklarda ise Kürt olarak görünüyor.
■ Koord: 37° 12' 3'' D, 37° 49' 45'' K
h📖
■ Kürt-Sünni (Rişvan) yerleşimi
■ Yukarı Kızıklar diye bilinen bölgeye yakın bir köydür. Köy de Kürt nüfusun yanı sıra Kızık Türkmenler'ide yaşamaktadır.
■ Rışvan aşiretine mensup Kürtlerden oluşur
■ Koord: 37° 13' 36'' D, 37° 42' 51'' K
hl📖
h📖
■ Kürt-Sünni (Rişvan) yerleşimi
■ Aşağı ve Yukarı mahallesi vardır. SN
■ Çoğunlukla Rışvan azınlık olarak Bruki ve Hevedi Kürtlerinden oluşur.
■ Bir kaç aile Türk nüfus da bulunuyor, ama ezici çoğunluğu Sünni-Hanefi Kürt. İlçenin doğusundaki köylerden gelen Şafi Kürt aileler de var. metonio
■ Koord: 37° 27' 38'' D, 37° 48' 35'' K
h📖
hb📖kfer ? ]
■ Kürt-Sünni/Türkmen (Rişvan) yerleşimi
■ Köy, Rışvan ve Barak aşiretlerinin çatışması sonucu Osmanlı bürokratları tarafından Türkmenler ve Rışvanlar arasında sınır köy olarak addedilmiştir. Köyde Kürt ve Türkmen nüfus vardır. Niziplican
■ Rışvan aşiretinin Dökenli koluna mensup Kürtlerden oluşur
■ Koord: 37° 5' 25'' D, 37° 44' 36'' K
K📖
📖
■ yy başında Êzidi yerleşimi. Şimdi Kürt-Sünni (Rişvan) yerleşimi
■ Ezidi kökenli bir köydür zamanla Kürtleşsede birkaç Ezidi aile hala mevcuttur.
■ Koord: 37° 8' 44'' D, 37° 48' 25'' K
hl📖
h📖
■ Türkmen (Rişvan) yerleşimi
■ 'Dökenli' veya 'Tötgenli' adı verilen topluluğa mensup oldukları söylenir. Kimilerine göre Kürt, kimilerine göre Türkmen kökenli olup aksi söylendiğinde itidalden uzaklaşırlar. SN
■ Koord: 37° 23' 52'' D, 37° 37' 48'' K
t📖
■ Kürt-Sünni (Rişvan) yerleşimi
■ Köy mağaralı dağların arasında derenin geçtiği çukurda kurulmuştur.
■ Rışvan aşiretinin Dökenli koluna mensup Kürtlerden oluşur
■ Koord: 37° 9' 45'' D, 37° 42' 47'' K
hb📖
Y📖
Y📖az-zarnûk ]
■ Kürt-Sünni (Rişvan) yerleşimi
■ I. Basileos’un Toros seferi dolayısıyla vekayinamelerde anılan Zarnoux/Atzarnouk ırmağı, Yeşilyurt (Çırmıktı) ilçesine akan Pınarbaşı değil burası olmalıdır. ■ Zerne köyü bir dönem Adıyaman Çelikhan ilçesine bağlı idi. SN
■ Koord: 38° 10' 10'' D, 38° 20' 30'' K
t📖
■ Kısmen Kürt-Sünni (Rişvan) yerleşimi
■ Kabasakız ve Beyreli köylerinden gelen Kürtler yerleşmiştir. Mert Çakmak
■ Suboğaz köyünün aslı Oğuzeli ilçesine bağlı olan İkızkuyu(Suboğazı) köyünden gelmedir ve Türkmen köyüdür fakat daha sonra konar göçer birkaç Kürt ailede yerleşmiştir. Bu Kürtler ise Rışvan aşiretine mensup Kürtlerdir.
■ Koord: 37° 9' 30'' D, 37° 28' 43'' K
th📖📖
■ Kısmen Kürt-Sünni (Rişvan) yerleşimi
■ Kürt Rışvan yerleşimi olduğu doğru fakat köyde 2 aile var kurucu ailelerden olan. Diğer aile Begdili boyundan Suriye Türkmenleri. Benim ailem. [ÖFA]
■ Koord: 37° 6' 32'' D, 37° 48' 51'' K
t📖tor "abdal, derviş" ]
■ Kürt-Sünni (Rişvan) yerleşimi
■ Turlu adında yy'da Nizip bölgesinden Suriye'ye iskan edilen bir Türkmen oymağı bulunmaktadır. Tor, Türkçe ''abdal'' anlamındadır. Büyük ihtimal o zamanlar bu Türkmen oymağından boşalan köye, Rışvan Aşireti iskan edilmişti. yy'da Suriye'ye yapılan Türkmen iskanlarında söz konusu Nizip bölgesinden Suriye'ye Cağıtlı oymağı adında bir Türkmen oymağı iskan edilmişti. Hulasa, Turlu, Rışvan Aşiretine mensup bir Kürt köyüdür. Niziplican
■ Koord: 37° 4' 8'' D, 37° 45' 31'' K
■ Kürt-Sünni (Rişvan) yerleşimi
■ ’da Kürt göçmenlerin iskânı için kurulmuş yeni yerleşimdir. Yeniköy köyünden daha büyük olduğu halde bağlı mezra statüsündedir. SN
■ Koord: 37° 30' 15'' D, 38° 3' 23'' K
Sincik ilçesinin hane halkı genel olarak akrabadıseafoodplus.infoçenin tamamı Rışvan aşiretine seafoodplus.info kalabalık boyları Karaçur ve Alikan aşiretidir.
Rişvan aşireti Adıyaman, Malatya, Diyarbakır, Urfa, Antep, Haymana, Konya, Cihanbeyli, Kulu, Antakya, Mersin, Adana ve Maraş, Elazığ, Kırşehir bölgelerine dağılmış bir aşirettir. Bu aşiretin bir sürü kolu vardır. Hacı Bedir Ağa'nın soyu Rişvan aşiretinin "Zürevkan Kolu"seafoodplus.info aşiretin kökeni Ankara Haymana'da yaşayan Mir Mehmet'e kadar dayanır. Bunun soyundan gelen Büyük ve Küçük Osman kardeşler Tunceli'ye gelip yerleşirler. Daha sonra ise bu iki kardeşin ölmesinden sonra Büyük ve Küçük Hüseyin Beyler Tunceli'yi terk ederek Sincik'e gelip yerleşirler. Hayvancılıkla uğraşarak burada geçimlerini sağlarlar. Kölük (şu an ki Kahta) da oturan Mıçgori ailesi bunları kendi köyüne davet eder. İşte Rişvan aşiretinin bu üyeleri Kölük'e yerleştikten sonra bu bölgede hakimiyet kurmaya başlarlar. Bu yörenin aşiret reisleri ile kız alıp verme politikası ile iyi geçinip güçlenirler. Aşiret reisi Hacı Hüseyin bir suikaste kurban gidince Hacı Bedir Ağa aşiretin başına geçer. Hacı Bedir Fırat yılında Kahta'da doğmuştur, büyük toprak sahibi ve askeri güce sahiptir. İyi bir Kürt siyasetçisiydi ve Mustafa Kemal Hacı Bedir Ağa'yı çok severdi. Bu aşiret 21 kola ayrılmıştır.[3][4][5][6][7]
Nüfus[değiştir REŞWAN, REŞİ, REŞIKAN AŞİRETİ
Reşi, reşikan, reşoyan, reşvanan, reşan aynı manaya gelen kelimelerdir. Siyahîler, siyah giyinenler anlamında bu aşirete isim olarak verilmiştir. Gerçekten Reşiler siyah elbise giymeyi çok severler. Hatta bazı Reşi bölgelerinde siyah haricindeki elbiseler çok gülünç kabul edildiği rivayet edilir.
(Reşi, Rışan, Rışi, Rışvan): Rakka, Ruha (Urfa), Halep, Kilis, Azaz (Halep), Diyarbakır, Antep, Erzurum, Mardin, Malatya, Ankara, Kırşehir, Tosya Kazası (Kastamonu Sancağı), Meraş, Adıyaman, Nizip Kazası, Birecik, Siverek Sancağı, Sivas, Bozok Sancakları, Elazığ, Besni yaşarlar.
Reşilerin asıl vatanları, Mazenderan dedikleri dağlık ve geniş bölgedir. Abbasi halifelerinden Harun Reşit döneminde Miladi yılında İslam’ı kabul etmelerinden sonra Anadolu’ya getirilmişlerdir. Çoğu Bizans sınırlarına yerleştirilmişlerdir. Çok geniş ve büyük bir aşirettir. Bazı kaynaklar Reşi'ler ile Dunnai aşiretinin aynı kökenden olduğunu ifade etsede bu konuda net bilgiler mevcut değildir.
Bu aşiretin diğer önemli bir özelliği ise Türkiye’nin doğusundan batısına kadar her yerde kol ve kabilelerinin çok olmasıdır.
Suriye (Rakka, Halep), Şanlıurfa (Birecik, Siverek), Kilis, Diyarbakır, Gaziantep, Erzurum, Mardin, Malatya, Ankara, Kırşehir, Çorum, Tokat, Kastamonu (Tosya), Kahramanmaraş, Adıyaman, Sivas, Yozgat, Elazığ, Konya, Kırşehir ve Ankara illerinin sınırları içinde daha çok kırsal kesimde yerleşik hayat yaşamaktadırlar.
İç Anadolu’daki Rişvanlılar bu bölgede Şeyhbızın ve Canbeg aşiretlerinin yanında nüfus itibarıyla en kalabalık grubu oluşturmaktadırlar.
Rişvanlılar buralara Besni, Kâhta (Adıyaman), Nizip, Kilis (Antep), Malatya ve Kahramanmaraş yörelerinden gelmişlerdir. Danimarkalı Seyyah Carsten Niebuhr ’da bölgede bulunduğu zamanda bunların 12 bin çadır olduklarını, Suriye’de kışlayıp Sivas bölgesinde yayladıklarını ifade etmiştir.
Şerefname, Reşileri birçok aşiret federasyonunun içinde zikreder. Mesela Cizre aşiretlerini anlatırken Reşıkileri de Cizre aşiretleri arasında ve Van civarına yerleşen Mahmudiyan beyliğine bağlı sayar. Mahmudiyanlar bilindiği üzere Yezidi dinine mensup idiler. Daha sonra Müslüman oldular. Suruç Dunaileri arasındaki Reşiler de yüzyılın ortalarına kadar Yezidi kalmaya devam etmişlerdir.
Reşilerin Yezidi iken neden din değiştirdikleri bilinmemektedir. Ancak Harun Reşit dönemine kadar M Yezidi kaldıkları, bu tarihten sonra Abbasi akınları sonunda kısmen Müslüman oldukları bilinmektedir. Din değişikliğinden sonra diğer Yezidi aşiretlerinin afarozuna uğramış olacaklar ki kendi bölgelerini terk ederek veya göç ettirilerek Anadolu topraklarına gelmişlerdir. Bazı tarihçilere göre bunlar Yezidi dinine karşı çok laubali davranırlardı. Bu nedenle Yezidi Dasini aşireti ve diğer aşiretler tarafından sürgün edildi demektedirler.
Reşiler; Bukhti (Botan) asıllıdır. Yine Reşileri tarihte Hasankeyf ve civarında kurulan Melikan Beyliği içinde de görmekteyiz. Bilindiği üzere Melikanlar Selahaddin Eyyubi’nin soyundan gelen kürtlerdir.
Hasankeyf, Siirt, Beşiri, Tor, Erzen, şehirlerini içine alan bu beylik tarihte Melikan Beyliği olarak bilinir. M Melikanlara ait aşiret isimlerini Seref Han şöyle sıralamaktadır: Reşan, Aşti, Muhalbi, Mehrani, Beşnavi, Şıkaki Ustirki, Kurduli, Keşki, Celıki, Hendeki, Sohani, Bediyan, Şervanan.
Reşwanlıların sürgün edildikleri bölgelerde Türkmen beylikleri ile yaşamaları nedeni ile Osmanlı arşiv kaynakları Tosya'daki ve Alacahan'daki (Sivas) Rişvanlılar için “Yörükân taifesinden” deniliyor.
Aynı şekilde Yörüklerden sayılan Rişvanlar arasında: Rişvanağaları (Düşenbe Kazâsı-Alâiye Sancağı), Rişvançakallusu (Zülkadiriye Kazâsı-Meraş Eyaleti), Rişvansakallu (Malatya Sancağı) cemaatlerinin isimleri sayılarak Yörük taifesinden oldukları ileri sürülmüş ise de Rişwanlar her yerde ve her platformda kendilerini kürt olarak kabul eder.
Diğer taraftan Rişvanlılar için “Türkman Ekrâdı” (Türkmen Kürtleri) taifesinden şeklinde kayıtlara sı sık rastlıyoruz. Yine kayıtlarda bunların Rakka, Meraş (Maraş) ve Bozok Sancakları, Hısnı-ı Mansur, Behismi (Besni) ve Harput kazalarında yerleşik veya göçer olarak yaşadıkları, Türkmân Ekrâdı taifesinden oldukları belirtilmiştir. Ancak yukarıda zikredildiği üzere Reşwan veya Reşi'lerin Türkmen Ekradı(Türkem Kürtleri) olarak zikredilmesinin nedeni sadece Türkmen yörük ve boylarının içinde yaşamalarından kaynaklandığı kabul edilmektedir.
Yrd. Doç. Dr. Faruk Söylemez’in Rişvan Aşireti üzerine yaptığı detaylı araştırma, aşireti daha iyi tanımada en önemli kaynak durumundadır. Bu çalışmada öncelikli olarak yüzyılda Rişvan Aşireti’ni oluşturan cemaat, köy ve şahıs adları üzerinde durulmuştur.
Buna göre:
yüzyılda Malatya sancağına bağlı Kâhta ile Maraş Eyaletine bağlı Hisn-i Mansur (Adıyaman) kazasında bulunan Rişvan Aşireti’nin cemaat, şahıs ve yer adları bu döneme ait Osmanlı Tapu Tahrir defterlerinde ayrıntılı olarak yer almıştır.
Faruk Söylemez’in başvurduğu başlıca üç defter vardır. Bu defterlerin en eskisi Yavuz Sultan Selim dönemine ait olup, Malatya Sancağı’na bağlı Besni, Kâhta, Gerger ve Hisn-i Mansur kazalarının Anadolu’da İskân Ve Urfa Çevresi Adlı Makale mufassal kayıtlarını içeren tarihli ve Başbakanlık Osmanlı arşivinde 71 numarada kayıtlı tahrir defteridir.
Diğer iki defter ise Kanuni Sultan Süleyman zamanında yazılmış olup mufassal defterleri durumundadır. tarihli ve numaralı defter ve tarihli numaralı defter konar-göçer aşiretler ve bu aşiretlerle ilgili kayıtları ihtiva etmektedir.
Rişvan Aşireti’ne mensup cemaatler, Tahrir Defterlerinde kaydedildikleri sıraya ve cemaat mensuplarının isimlerine göre şöylece sıralanabilir:
Hacı Ömer (Hacı Ömerlü) Cemaati:
Tahrir Defterinde Rişvan cemaatlerinin ilk sırasında kaydedilen bu cemaat, “Cemaat-i Ahmet veled-i Hacı Ömer” şeklinde yazılmış ve hanelerin bitiminde “Cemaat-i Hacı Ömerlü” ifadesiyle zikredilmiştir. Yine adı geçen cemaat Kaytanlı olarak da zikredilmiştir.
Daha sonra,
Hızır (Hizir) Sorani Cemaati;
Kellelü Cemaati;
Celikanlu Cemaati;
Mülıkanlu Cemaati;
Mendubali (Mendollu) Cemaati;
Zerukanlu Cemaati;
Bograsi Cemaati;
Rumaiyan Cemaati;
Mansur Cemaati;
İzdeganlı Cemaati,
Mansurganlu Cemaati;
Karlu Cemaati;
Rişvan Cemaati;
Çakallu Cemaati’nin adları zikredilmektedir.
Bu kayıtlardan anlaşıldığına göre yüzyılın ilk yarısında Rişvan Aşireti toplam on beş cemaatten oluşmakta idi. Doğal olarak sonraki yıllarda mevcut cemaatlerin nüfuslarının artması ile bazı yeni cemaatler ortaya çıkmıştır.
Nitekim daha sonraki yıllara ait kayıtlarda Rişvan Aşireti’ne mensup Bereketli, Bektaşlı, Belikanlı, Benamlı, Cudikanlı, Dalyanlı, Dimişklı, Heycabanlu (Hacabanlı), Hıdıranlı, Hosnisin, Mahyanlı, Nasırlı, Okçuyanlı, Sevirli, Sinkanlı, Şeyh Balanlı, Terziyanlı cemaatlerinin ortaya çıktığı görülmektedir.
Yukarıda belirtilen cemaatlerin yanı sıra Yine Rişvan Aşireti’nden olan Hamidlu ve Hacılar adıyla iki cemaatten bahsedilmekte ve başta İzmir olmak üzere Anadolu ve Rumeli’nin birçok yerinde bu cemaatlerin adlarını taşıyan köylerin mevcudiyeti belirtilmektedir.
Yukarıda kısaca tanıttığımız 71, , numaralı defterlerde kayıtlı bulunan Rişvan Konar-Göçer Aşireti cemaatlerine mensup şahıs isimlerine baktığımızda, şu isimler görmekteyiz. Doğan, Okçu, Bayındır, Korkmaz, Köse, Tatar, Mintas, Bayram, Mendol, Kaya, Küplü, Öztemur, Gülek, Başak, Karaca, Kunduz, Banu, Karaman, Menteş, Orhan, Pars, Boğa, Sarim, Cengiz, Paralu, Sancar, Ayas, Budak, Çoban, Çelikan.
İNGİLİZ YÜZBAŞI EDWARD WİLLİAM CHARLES NOEL'İN TARİHLİ GÜNLÜĞÜNDE REŞVAN (REŞİ) KÜRTLERİ ÜZERİNE YAPTIĞI ANALİZ.
seafoodplus.info makalesine Malatyanın güneyindeki dağlarda yaşayan kürt aşireti olarak bahseder.
İstatistiksel Veriler:
İ
Yukarıdakilerin % 10'u bütün yılı çadırlarda geçiren göçebelerdir.. % 65'i sadece yazları çadırlarda geçiren yarı göçebedirler. % 25'i ise tamamıyla yerleşik bir hayat sürer. 8 ve 9 numaradakilerin tamamı sıradakilerin ise yarısı şiidir., geriye kalanı ise sunnidir.
Savaşın Etkileri:
Aşiret reislerinin kaynaklık ettiği bilgilere göre, ev sayıları savaş sonrasında % 35 civarında düşmüştür. Ancak kürtlerde aile birimi kendi kendini idame ettirme kapasitesine sahiptir. Erkeğin olmadığı, sadece kadın ve çocukların bulunduğu bir aile nüfusun bir birimi olarak sayılmaz. Kabaca aşiret dahilindeki ailelerin %15 'i tamamıyla yok olmuştur, %20'sinin ise fakirleştiği söylenebilir. Fakirleşen %20'lik kesim diğer ailelere dahil olmuş ya da onların içinde erimiştir ve geriye kalanlar ise sonuçta kendi kendilerine yetebilme konumlarını devam ettirmişlerdir. Toplam nüfus yaklaşık %25 azalmıştır.
Bu düşüşü Kürtler, öncelikle asker kaçaklarının evlerinin yakılmasına ve ardından meydana gelen açlık ve salgın hastalıklara bağlıyorlar.
binek hayvanı, 25 bin küçük baş hayvan, 60 deve ve büyük baş hayvan üzerinden vergilendirilmelerinin talep edildiğini söylediler. Ellerinde Hüsümetin lira istediğini gösteren belgeler var.
Genel Özellikleri.
Reşvanlılar sıcakkanlı konuksever insanlar olarak bilinirler.
Din:
Xidir Sor ve Bulam'ın yarısı dışında, bütün aşirett ortodoks Sünnidir. Atmi Aşiretinde olduğu gibi burada da küçük bir azınlık olarak Şiilere pek iyi gözle bakılmaz. Örneğin bir Sünni, kızını bir Şiiye vermez.
Giyim Kuşam :
Geniş pantolon, (Şal) kırmızı işlemeli kısa yelek (takalla). Fes, keçe şapka (kullik) veya (hum) büyük bir kızıl türbanla birlikte takke (çit).
Dil:
Kurmancı, aşiretin önde gelenleri, yollara ve şehirlere yakın köylerde yaşayanların bir bölümü Türkçe bilmektedir. Fakat iç kesimlerde Türkçe çok az bilinir.
Tarih:
3 ya da 4 yüz yıl önce Reşvan aşireti göçebeydi ve kışlarını Behesne'nin alt kesimlerinde geçirmekteydi, yazın ise Angora yakınlarına göç ederlerdi. Bir yaz aşiret Türklerin saldırısına uğradı ve bölündü. Bir kısım Agora'da Deşt i Himan'da kaldı (bu kısım, halen burada yaşamaktadır) geriye kalanlar güneye göç ettiler ve Besni ile Malatya arasındaki dağlarda kendilerine köyler kurdular.
Reşvan Kilis civarında kurulmuştur. İran sınırındaki Celali aşiretinin alt kolu olan Kotan, reşvan'dan göç etmiştir.
Silahlı Güç ve Siyaset
Reşvan aşireti, kavgacı olarak nam salmıştır. adet modern tüfekleri ve her tüfek için fişek mermisi vardır. Bir saldırı sırasında silahlı adam sayısını 'e çıkartabilir, dışarıya asker gönderebilirler.
Savaş sırasında kişi askere alınmış bunlardan 'i firar ederken 'ü henüz dönmemiş.
Cezai müeyyide olarak firarilerin evleri yakılmış, bunun sonucunda aşiret Türklere karşı büyük kızgınlık duymaktadır.
Liderlik
Hacı Bedirhan 45 yaşılarında uzun boylu iyi görünümlü bir şahsiyet. Açık görüşlü sevilen bir liderdir. Aşiret üzerindeki iktidarı sağlam dayanaklar üzerine kurulmuştur. Fakat gücünden dolayı yönetime karşı saygıyla yaklaşmakta, Türklere karşı oldukça dikkatli davranmaktadır. Türkler savaş sırasında aşiretinden çok fazla firari olması dolayısıyla bir kaç aylığına onu hapse attılar. Kardeşlerinden Zeynel Bey pek fazla bir öneme sahip değildir, Haydar bey ise Hacı Bedirhanın Halefidir.
Ağırlık ve Ölçü Birimleri:
1 Kırat= 6 Kilo
32 Kırat= 1 Kil= Kilo
Vakya= Dirhem =50 Gram
Para Birimi:
1 Lira=7 Mecidiye
1 Mecidiye=20 Kuruş
1 Kağıt Lira= 35 Kuruş
1-Kise (Purse)5 Altın Lira
Fiyatlar:
1 Kırat Buğday= 10 kuruş yani 1 ton 83 mecidiye
1 Kırat Arpa= 6 kuruş, bir ton 50 mecidiye
1Yaşında koyun (Kavır) mecidiye
2 yaşında koyun = Mecidiye
1 Yaşında keçi=9 mecidiye
2 Yaşında Keçi= 10 Mecidiye
1 Okka Yağ (Run)=20 kuruş
1 Okka Yün (Hıri) 12 kuruş
1 Okka keçi kılı (Mu) 12 Kuruş
Başlık Parası= Sterlin (Yani Altın'dan daha Az)
Tarım:
Yetiştirilen Ürünler:
Buğday, Arpa, Akdarı,Tütün Pirinç,Pamuk ve dağlık kesimlerde çavdar.
En Verimli Topraklar:
Hısn-ı Mansur kazasındaki ovalarda buşunmaktadır. Buradaki tarlalar, 1'e 20, 1'e 30 verir. Besni'de 1'e , dağlık olan Kahta'da ise 1'e ürün alınır.
Sabanları 2 öküzlüktür. Engebeli arazilerde saban başına , düz arazilerde kilo tohum ekilir. Üzüm bağları da hayli fazladır.
Hayvancılık:
Savaş sırasında sahip oldukları küçükbaş hayvanlar yarıya düşmüştür. Hali vakti yerinde bir ailenin baş hayvanı vardır.
Ovada sürünün yaklaşık % 70'i koyunlardan oluşur. Dağlarda ise sürünün % 90'ını keçiler oluşturur. Bir koyunun sütünden bir yılda en fazla 3 okka (Süzme) yağ elde edilebilir.
Doğal Ürünler:
Mazı ve geven genellikle fakir aileler tarafından toplanır.Hüni Mansur'da okkası 5 kuruştan satılıseafoodplus.info yakacak olarak kullanılır.
Ormanlar:
Genelde dağlar kıraçtır. Ancak Meşe,(Ebru) ve ardıc'a (Markh) da
rastlanır. Eskiden Buralarda dağların ardıç kaplı olduğu söylenir.
Madenler:
Kahta yakınlarındaki Kazir köyünde köylülerin, kömür çıkarıp yakacak olarak kullandıkları söylenir.
Kahta kazasına bağlı Sançık nahiyesinde Rudka Köyü yakınlarında çıkan bir beyazımsı kaynak, kenarındaki kayalaea beyaz kristal kırmızı tortu bırakır. Köylüler tarafından hazmı kolaylaştırması için kullanılır. Ayrıca yörede tuz bulunmaz.
Zenaat ve Ticaret:
Yörede kadınlar Halı dokurlar, keçi kılından çadır , yünden çorap yaparlar. Şehirden ham kumaş alıp kendilerine boyax olarak bilinen bir şuruptan kırmızı ve cevizden Zerguz ağacının kabuklarından siyah kumaş yaparlar. Yörede kürtler ayakkabıcılık ve nalbantlık yapmaz. Savaştan önce bazı köylüler katırcılık yaparlardı.(Katırlarını kiralarlardır.) şu anda bu işle uğraşan hiç kimse kalmamış.
Ekonomi:
Dağlık bölgelerde yaşayanlar ağırlıklı olarak hayvancılıkla geçimlerini sağlarlar. Az bir miktarda tahıl ekseler de bu kendi ihtiyaçlarını dahi karşılamaz. Ovalarda yaşayanlar için ise tarım temel geçim kaynağıdır.
Toprakların tasarruf hakkı:
Dağlık kesimde köylüler 'xoyi Cot'(Xuvediye cot) ya da arzidirler. Yani saban ve tohum ekimi kendilerine ait olduğundan, çift sahibidirler.
Ovada ise köylüler genelde 'Nivikar' yani kendilerine saban ve tohum sağlayan tarla sahibinin ortağıdır.
Toprağın yarısı Tapunun, yarısı ise mir'in arazisidir. Suyun kontrolu Tapudadır. Otlaklar için ise devlete vergi ödenmez.
Sağlık:
İspanyol gribi bir çok insanın hayatını kaybetmesine neden oldu. şu anda salgın bir hastalık seafoodplus.info Behnin'in altındaki ovada yaşayanlar sıtmadan şikayetçseafoodplus.info fiziki standartları iyi olarak nitelendirilebilir.
Tarihi Eserler:
Kahtanın 5 km güneyinde halen iyi durumda olan, Romalılardan kalma
bir köprü bulunmaktadır. Kahta'da Hititlerden kalma bir çok heykel bulunmaktadır.
Avlanma:
Çiyayé Spi'de ve Nemrut Dağında dağ keçisi (Bını kuvi yada nerkuvi) vardıseafoodplus.infor şahin ve av meraklısıdır. Yörede fazla keklik yoktur.
Reşvan Köyleri ( yılı Bilgileri)
KAHTA KÖYLERİ,
Markiz Nahiyesi
Köyün Adı Savaş öncesi Hane Sayısı Mevcut Hane Sayısı Çat 15 10 Bahçe 15 10 Çıngıl 10 8 Tausu 18 12 Kokşr 30 25 Postin 10 5
SINCIK MAHİYESİ
Köyün Adı Savaş Öncesi Hane Sayısı Mevcut Hane Sayısı Kuşkunu 8 Meran 20 Lakin 40 30 Pamlı30 30 20 Haçik25 25 18 Umik70 70 45 Sakız25 25 15 Zevikeri 10 Birmişe 40 Xopan 8 Karaköse 8 Farikan 7 Şahin Benan 7 Şifrin 30 Rutkan 40 Şerefkan 60 Köseuşağı 8 Sıncık 60 Çardıgan 35 Xıdıran 5 Recep 40 Bıstıkan 20 Şahverdi 8 Arnot 40 Çukan 10 Mestan 5 Narun 10 Kuran 5 Polkan 35 Kalık 35 Hasan Cabbar 35 Hüseyin Cabbar 40
ALUT NAHİYESİKulık* 80 Kirraş 25 20 Alut 40 30 Tarpal 15 20 Taşxan 70 Hamzayın 35 18 Çıralık 30 8 Akça Mezra 18 10 Zeytun 25 15 Birçik 80 40 Kukelan 25 8 Susiyan 60 35 Birzin 70 35 Ariket 15 5 Hurrik 50 25 Şebaba 60 10 Tibil 15 3 Senuk 10 4 Karaca Viran 30 10 Mamecan 10 2 Nahik 10 2 Pirot 30 15 Kaliyan 40 20 Haliliyan 8 4 Karaçur 40 10 Gihan 40 10 Güzelek 10 5 Çerçihan 8 2 Hassan Dikkin 20 5 Büyük Bal 60 30 Briman 10 5 Kipteru 5 5 Bervedul 40 20 Killisık 50 25 Askeran 10 5 Hupak 60 15 Barsumik 60 15 Şahnakand 10 3 Şulgerik 2 2 Balas 8 1 Şarafkan Harap Olmuş Karakaş Harap Olmuş Hürselek 1
TOKARİS NAHİYESİMenzik 25 15 Albey 13 7 Havayık 5 Kamara 20 15 Koçert 15 7 Akçehan 15 13 Ludik 3 Anjus 50 40 Kevır Reş 10 4 Hurris 40 30 Buban 35 15 Ghadiga 20 15
Kaynak: Binbaşı seafoodplus.infos Noel (Kurdistan )
REŞVAN AŞİRETİNİN ÖNEMLİ ŞAHSİYETLERİ:
1-Mustafa Paşa el-Reşvani
Urfa ve Birecik dolaylanndaki Kürt Reşvan (Reşa) aşiretine mensuptur. Osmanlı Devleti'nin birçok idari makamlannda bulundu. H (M. ) yılında kendisine beylerbeyi rütbesi verildi. H (M. 16 19) yılında da Şam'a vali olarak atandı. Bu görevini sürdürürken vefat etti.
UYARI: Bu sitedeki bütün materyallerin her hakkı saklıdır. İzin alınmadan ve kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz ve kopyalamak suretiyle elektronik ortamda kullanılamaz ve kitaplaştırılamaz. Not:Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir. Yazılan yorumlardan seafoodplus.info hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz
REŞWAN, REŞİ, REŞIKAN AŞİRETİ
Reşi, reşikan, reşoyan, reşvanan, reşan aynı manaya gelen kelimelerdir. Siyahîler, siyah giyinenler anlamında bu aşirete isim olarak verilmiştir. Gerçekten Reşiler siyah elbise giymeyi çok severler. Hatta bazı Reşi bölgelerinde siyah haricindeki elbiseler çok gülünç kabul edildiği rivayet edilir.
(Reşi, Rışan, Rışi, Rışvan): Rakka, Ruha (Urfa), Halep, Kilis, Azaz (Halep), Diyarbakır, Antep, Erzurum, Mardin, Malatya, Ankara, Kırşehir, Tosya Kazası (Kastamonu Sancağı), Meraş, Adıyaman, Nizip Kazası, Birecik, Siverek Sancağı, Sivas, Bozok Sancakları, Elazığ, Besni yaşarlar.
Reşilerin asıl vatanları, Mazenderan dedikleri dağlık ve geniş bölgedir. Abbasi halifelerinden Harun Reşit döneminde Miladi yılında İslam’ı kabul etmelerinden sonra Anadolu’ya getirilmişlerdir. Çoğu Bizans sınırlarına yerleştirilmişlerdir. Çok geniş ve büyük bir aşirettir. Bazı kaynaklar Reşi'ler ile Dunnai aşiretinin aynı kökenden olduğunu ifade etsede bu konuda net bilgiler mevcut değildir.
Bu aşiretin diğer önemli bir özelliği ise Türkiye’nin doğusundan batısına kadar her yerde kol ve kabilelerinin çok olmasıdır.
Suriye (Rakka, Halep), Şanlıurfa (Birecik, Siverek), Kilis, Diyarbakır, Gaziantep, Erzurum, Mardin, Malatya, Ankara, Kırşehir, Çorum, Tokat, Kastamonu (Tosya), Kahramanmaraş, Adıyaman, Sivas, Yozgat, Elazığ, Konya, Kırşehir ve Ankara illerinin sınırları içinde daha çok kırsal kesimde yerleşik hayat yaşamaktadırlar.
İç Anadolu’daki Rişvanlılar bu bölgede Şeyhbızın ve Canbeg aşiretlerinin yanında nüfus itibarıyla en kalabalık grubu oluşturmaktadırlar.
Rişvanlılar buralara Besni, Kâhta (Adıyaman), Nizip, Kilis (Antep), Malatya ve Kahramanmaraş yörelerinden gelmişlerdir. Danimarkalı Seyyah Carsten Niebuhr ’da bölgede bulunduğu zamanda bunların 12 bin çadır olduklarını, Suriye’de kışlayıp Sivas bölgesinde yayladıklarını ifade etmiştir.
Reşilerin Yezidi iken neden din değiştirdikleri bilinmemektedir. Ancak Harun Reşit dönemine kadar M Yezidi kaldıkları, bu tarihten sonra Abbasi akınları sonunda kısmen Müslüman oldukları bilinmektedir. Din değişikliğinden sonra diğer Yezidi aşiretlerinin afarozuna uğramış olacaklar ki kendi bölgelerini terk ederek veya göç ettirilerek Anadolu topraklarına gelmişlerdir. Bazı tarihçilere göre bunlar Yezidi dinine karşı çok laubali davranırlardı. Bu nedenle Yezidi Dasini aşireti ve diğer aşiretler tarafından sürgün edildi demektedirler.
Reşiler; Bukhti (Botan) asıllıdır. Yine Reşileri tarihte Hasankeyf ve civarında kurulan Melikan Beyliği içinde de görmekteyiz. Bilindiği üzere Melikanlar Selahaddin Eyyubi’nin soyundan gelen kürtlerdir.
Hasankeyf, Siirt, Beşiri, Tor, Erzen, şehirlerini içine alan bu beylik tarihte Melikan Beyliği olarak bilinir. M Melikanlara ait aşiret isimlerini Seref Han şöyle sıralamaktadır: Reşan, Aşti, Muhalbi, Mehrani, Beşnavi, Şıkaki Ustirki, Kurduli, Keşki, Celıki, Hendeki, Sohani, Bediyan, Şervanan.
Reşwanlıların sürgün edildikleri bölgelerde Türkmen beylikleri ile yaşamaları nedeni ile Osmanlı arşiv kaynakları Tosya'daki ve Alacahan'daki (Sivas) Rişvanlılar için “Yörükân taifesinden” deniliyor.
Aynı şekilde Yörüklerden sayılan Rişvanlar arasında: Rişvanağaları (Düşenbe Kazâsı-Alâiye Sancağı), Rişvançakallusu (Zülkadiriye Kazâsı-Meraş Eyaleti), Rişvansakallu (Malatya Sancağı) cemaatlerinin isimleri sayılarak Yörük taifesinden oldukları ileri sürülmüş ise de Rişwanlar her yerde ve her platformda kendilerini kürt olarak kabul eder.
Diğer taraftan Rişvanlılar için “Türkman Ekrâdı” (Türkmen Kürtleri) taifesinden şeklinde kayıtlara sı sık rastlıyoruz. Yine kayıtlarda bunların Rakka, Meraş (Maraş) ve Bozok Sancakları, Hısnı-ı Mansur, Behismi (Besni) ve Harput kazalarında yerleşik veya göçer olarak yaşadıkları, Türkmân Ekrâdı taifesinden oldukları belirtilmiştir. Ancak yukarıda zikredildiği üzere Reşwan veya Reşi'lerin Türkmen Ekradı(Türkem Kürtleri) olarak zikredilmesinin nedeni sadece Türkmen yörük ve boylarının içinde yaşamalarından kaynaklandığı kabul edilmektedir.
Yrd. Doç. Dr. Faruk Söylemez’in Rişvan Aşireti üzerine yaptığı detaylı araştırma, aşireti daha iyi tanımada en önemli kaynak durumundadır. Bu çalışmada öncelikli olarak yüzyılda Rişvan Aşireti’ni oluşturan cemaat, köy ve şahıs adları üzerinde durulmuştur.
Buna göre:
yüzyılda Malatya sancağına bağlı Kâhta ile Maraş Eyaletine bağlı Hisn-i Mansur (Adıyaman) kazasında bulunan Rişvan Aşireti’nin cemaat, şahıs ve yer adları bu döneme ait Osmanlı Tapu Tahrir defterlerinde ayrıntılı olarak yer almıştır.
Faruk Söylemez’in başvurduğu başlıca üç defter vardır. Bu defterlerin en eskisi Yavuz Sultan Selim dönemine ait olup, Malatya Sancağı’na bağlı Besni, Kâhta, Gerger ve Hisn-i Mansur kazalarının Anadolu’da İskân Ve Urfa Çevresi Adlı Makale mufassal kayıtlarını içeren tarihli ve Başbakanlık Osmanlı arşivinde 71 numarada kayıtlı tahrir defteridir.
Diğer iki defter ise Kanuni Sultan Süleyman zamanında yazılmış olup mufassal defterleri durumundadır. tarihli ve numaralı defter ve tarihli numaralı defter konar-göçer aşiretler ve bu aşiretlerle ilgili kayıtları ihtiva etmektedir.
Rişvan Aşireti’ne mensup cemaatler, Tahrir Defterlerinde kaydedildikleri sıraya ve cemaat mensuplarının isimlerine göre şöylece sıralanabilir:
Hacı Ömer (Hacı Ömerlü) Cemaati:
Tahrir Defterinde Rişvan cemaatlerinin ilk sırasında kaydedilen bu cemaat, “Cemaat-i Ahmet veled-i Hacı Ömer” şeklinde yazılmış ve hanelerin bitiminde “Cemaat-i Hacı Ömerlü” ifadesiyle zikredilmiştir. Yine adı geçen cemaat Kaytanlı olarak da zikredilmiştir.
Daha sonra,
Hızır (Hizir) Sorani Cemaati;
Kellelü Cemaati;
Celikanlu Cemaati;
Mülıkanlu Cemaati;
Mendubali (Mendollu) Cemaati;
Zerukanlu Cemaati;
Bograsi Cemaati;
Rumaiyan Cemaati;
Mansur Cemaati;
İzdeganlı Cemaati,
Mansurganlu Cemaati;
Karlu Cemaati;
Rişvan Cemaati;
Çakallu Cemaati’nin adları zikredilmektedir.
Bu kayıtlardan anlaşıldığına göre yüzyılın ilk yarısında Rişvan Aşireti toplam on beş cemaatten oluşmakta idi. Doğal olarak sonraki yıllarda mevcut cemaatlerin nüfuslarının artması ile bazı yeni cemaatler ortaya çıkmıştır.
Nitekim daha sonraki yıllara ait kayıtlarda Rişvan Aşireti’ne mensup Bereketli, Bektaşlı, Belikanlı, Benamlı, Cudikanlı, Dalyanlı, Dimişklı, Heycabanlu (Hacabanlı), Hıdıranlı, Hosnisin, Mahyanlı, Nasırlı, Okçuyanlı, Sevirli, Sinkanlı, Şeyh Balanlı, Terziyanlı cemaatlerinin ortaya çıktığı görülmektedir.
Yukarıda belirtilen cemaatlerin yanı sıra Yine Rişvan Aşireti’nden olan Hamidlu ve Hacılar adıyla iki cemaatten bahsedilmekte ve başta İzmir olmak üzere Anadolu ve Rumeli’nin birçok yerinde bu cemaatlerin adlarını taşıyan köylerin mevcudiyeti belirtilmektedir.
Yukarıda kısaca tanıttığımız 71, , numaralı defterlerde kayıtlı bulunan Rişvan Konar-Göçer Aşireti cemaatlerine mensup şahıs isimlerine baktığımızda, şu isimler görmekteyiz. Doğan, Okçu, Bayındır, Korkmaz, Köse, Tatar, Mintas, Bayram, Mendol, Kaya, Küplü, Öztemur, Gülek, Başak, Karaca, Kunduz, Banu, Karaman, Menteş, Orhan, Pars, Boğa, Sarim, Cengiz, Paralu, Sancar, Ayas, Budak, Çoban, Çelikan.
İNGİLİZ YÜZBAŞI EDWARD WİLLİAM CHARLES NOEL'İN TARİHLİ GÜNLÜĞÜNDE REŞVAN (REŞİ) KÜRTLERİ ÜZERİNE YAPTIĞI ANALİZ.
seafoodplus.info makalesine Malatyanın güneyindeki dağlarda yaşayan kürt aşireti olarak bahseder.
İstatistiksel Veriler:
İ
Yukarıdakilerin % 10'u bütün yılı çadırlarda geçiren göçebelerdir.. % 65'i sadece yazları çadırlarda geçiren yarı göçebedirler. % 25'i ise tamamıyla yerleşik bir hayat sürer. 8 ve 9 numaradakilerin tamamı sıradakilerin ise yarısı şiidir., geriye kalanı ise sunnidir.
Savaşın Etkileri:
Aşiret reislerinin kaynaklık ettiği bilgilere göre, ev sayıları savaş sonrasında % 35 civarında düşmüştür. Ancak kürtlerde aile birimi kendi kendini idame ettirme kapasitesine sahiptir. Erkeğin olmadığı, sadece kadın ve çocukların bulunduğu bir aile nüfusun bir birimi olarak sayılmaz. Kabaca aşiret dahilindeki ailelerin %15 'i tamamıyla yok olmuştur, %20'sinin ise fakirleştiği söylenebilir. Fakirleşen %20'lik kesim diğer ailelere dahil olmuş ya da onların içinde erimiştir ve geriye kalanlar ise sonuçta kendi kendilerine yetebilme konumlarını devam ettirmişlerdir. Toplam nüfus yaklaşık %25 azalmıştır.
Bu düşüşü Kürtler, öncelikle asker kaçaklarının evlerinin yakılmasına ve ardından meydana gelen açlık ve salgın hastalıklara bağlıyorlar.
binek hayvanı, 25 bin küçük baş hayvan, 60 deve ve büyük baş hayvan üzerinden vergilendirilmelerinin talep edildiğini söylediler. Ellerinde Hüsümetin lira istediğini gösteren belgeler var.
Genel Özellikleri.
Reşvanlılar sıcakkanlı konuksever insanlar olarak bilinirler.
Din:
Xidir Sor ve Bulam'ın yarısı dışında, bütün aşirett ortodoks Sünnidir. Atmi Aşiretinde olduğu gibi burada da küçük bir azınlık olarak Şiilere pek iyi gözle bakılmaz. Örneğin bir Sünni, kızını bir Şiiye vermez.
Giyim Kuşam :
Geniş pantolon, (Şal) kırmızı işlemeli kısa yelek (takalla). Fes, keçe şapka (kullik) veya (hum) büyük bir kızıl türbanla birlikte takke (çit).
Dil:
Kurmancı, aşiretin önde gelenleri, yollara ve şehirlere yakın köylerde yaşayanların bir bölümü Türkçe bilmektedir. Fakat iç kesimlerde Türkçe çok az bilinir.
Tarih:
3 ya da 4 yüz yıl önce Reşvan aşireti göçebeydi ve kışlarını Behesne'nin alt kesimlerinde geçirmekteydi, yazın ise Angora yakınlarına göç ederlerdi. Bir yaz aşiret Türklerin saldırısına uğradı ve bölündü. Bir kısım Agora'da Deşt i Himan'da kaldı (bu kısım, halen burada yaşamaktadır) geriye kalanlar güneye göç ettiler ve Besni ile Malatya arasındaki dağlarda kendilerine köyler kurdular.
Reşvan Kilis civarında kurulmuştur. İran sınırındaki Celali aşiretinin alt kolu olan Kotan, reşvan'dan göç etmiştir.
Silahlı Güç ve Siyaset
Reşvan aşireti, kavgacı olarak nam salmıştır. adet modern tüfekleri ve her tüfek için fişek mermisi vardır. Bir saldırı sırasında silahlı adam sayısını 'e çıkartabilir, dışarıya asker gönderebilirler.
Savaş sırasında kişi askere alınmış bunlardan 'i firar ederken 'ü henüz dönmemiş.
Cezai müeyyide olarak firarilerin evleri yakılmış, bunun sonucunda aşiret Türklere karşı büyük kızgınlık duymaktadır.
Liderlik
Hacı Bedirhan 45 yaşılarında uzun boylu iyi görünümlü bir şahsiyet. Açık görüşlü sevilen bir liderdir. Aşiret üzerindeki iktidarı sağlam dayanaklar üzerine kurulmuştur. Fakat gücünden dolayı yönetime karşı saygıyla yaklaşmakta, Türklere karşı oldukça dikkatli davranmaktadır. Türkler savaş sırasında aşiretinden çok fazla firari olması dolayısıyla bir kaç aylığına onu hapse attılar. Kardeşlerinden Zeynel Bey pek fazla bir öneme sahip değildir, Haydar bey ise Hacı Bedirhanın Halefidir.
Ağırlık ve Ölçü Birimleri:
1 Kırat= 6 Kilo
32 Kırat= 1 Kil= Kilo
Vakya= Dirhem =50 Gram
Para Birimi:
1 Lira=7 Mecidiye
1 Mecidiye=20 Kuruş
1 Kağıt Lira= 35 Kuruş
1-Kise (Purse)5 Altın Lira
Fiyatlar:
1 Kırat Buğday= 10 kuruş yani 1 ton 83 mecidiye
1 Kırat Arpa= 6 kuruş, bir ton 50 mecidiye
1Yaşında koyun (Kavır) mecidiye
2 yaşında koyun = Mecidiye
1 Yaşında keçi=9 mecidiye
2 Yaşında Keçi= 10 Mecidiye
1 Okka Yağ (Run)=20 kuruş
1 Okka Yün (Hıri) 12 kuruş
1 Okka keçi kılı (Mu) 12 Kuruş
Başlık Parası= Sterlin (Yani Altın'dan daha Az)
Tarım:
Yetiştirilen Ürünler:
Buğday, Arpa, Akdarı,Tütün Pirinç,Pamuk ve dağlık kesimlerde çavdar.
En Verimli Topraklar:
Hısn-ı Mansur kazasındaki ovalarda buşunmaktadır. Buradaki tarlalar, 1'e 20, 1'e 30 verir. Besni'de 1'e , dağlık olan Kahta'da ise 1'e ürün alınır.
Sabanları 2 öküzlüktür. Engebeli arazilerde saban başına , düz arazilerde kilo tohum ekilir. Üzüm bağları da hayli fazladır.
Hayvancılık:
Savaş sırasında sahip oldukları küçükbaş hayvanlar yarıya düşmüştür. Hali vakti yerinde bir ailenin baş hayvanı vardır.
Ovada sürünün yaklaşık % 70'i koyunlardan oluşur. Dağlarda ise sürünün % 90'ını keçiler oluşturur. Bir koyunun sütünden bir yılda en fazla 3 okka (Süzme) yağ elde edilebilir.
Doğal Ürünler:
Mazı ve geven genellikle fakir aileler tarafından toplanır.Hüni Mansur'da okkası 5 kuruştan satılıseafoodplus.info yakacak olarak kullanılır.
Ormanlar:
Genelde dağlar kıraçtır. Ancak Meşe,(Ebru) ve ardıc'a (Markh) da
rastlanır. Eskiden Buralarda dağların ardıç kaplı olduğu söylenir.
Madenler:
Kahta yakınlarındaki Kazir köyünde köylülerin, kömür çıkarıp yakacak olarak kullandıkları söylenir.
Kahta kazasına bağlı Sançık nahiyesinde Rudka Köyü yakınlarında çıkan bir beyazımsı kaynak, kenarındaki kayalaea beyaz kristal kırmızı tortu bırakır. Köylüler tarafından hazmı kolaylaştırması için kullanılır. Ayrıca yörede tuz bulunmaz.
Zenaat ve Ticaret:
Yörede kadınlar Halı dokurlar, keçi kılından çadır , yünden çorap yaparlar. Şehirden ham kumaş alıp kendilerine boyax olarak bilinen bir şuruptan kırmızı ve cevizden Zerguz ağacının kabuklarından siyah kumaş yaparlar. Yörede kürtler ayakkabıcılık ve nalbantlık yapmaz. Savaştan önce bazı köylüler katırcılık yaparlardı.(Katırlarını kiralarlardır.) şu anda bu işle uğraşan hiç kimse kalmamış.
Ekonomi:
Dağlık bölgelerde yaşayanlar ağırlıklı olarak hayvancılıkla geçimlerini sağlarlar. Az bir miktarda tahıl ekseler de bu kendi ihtiyaçlarını dahi karşılamaz. Ovalarda yaşayanlar için ise tarım temel geçim kaynağıdır.
Toprakların tasarruf hakkı:
Dağlık kesimde köylüler 'xoyi Cot'(Xuvediye cot) ya da arzidirler. Yani saban ve tohum ekimi kendilerine ait olduğundan, çift sahibidirler.
Ovada ise köylüler genelde 'Nivikar' yani kendilerine saban ve tohum sağlayan tarla sahibinin ortağıdır.
Toprağın yarısı Tapunun, yarısı ise mir'in arazisidir. Suyun kontrolu Tapudadır. Otlaklar için ise devlete vergi ödenmez.
Sağlık:
İspanyol gribi bir çok insanın hayatını kaybetmesine neden oldu. şu anda salgın bir hastalık seafoodplus.info Behnin'in altındaki ovada yaşayanlar sıtmadan şikayetçseafoodplus.info fiziki standartları iyi olarak nitelendirilebilir.
Tarihi Eserler:
Kahtanın 5 km güneyinde halen iyi durumda olan, Romalılardan kalma
bir köprü bulunmaktadır. Kahta'da Hititlerden kalma bir çok heykel bulunmaktadır.
Avlanma:
Çiyayé Spi'de ve Nemrut Dağında dağ keçisi (Bını kuvi yada nerkuvi) vardıseafoodplus.infor şahin ve av meraklısıdır. Yörede fazla keklik yoktur.
Reşvan Köyleri ( yılı Bilgileri)
KAHTA KÖYLERİ,
Markiz Nahiyesi
| Köyün Adı | Savaş öncesi Hane Sayısı | Mevcut Hane Sayısı |
| Çat | 15 | 10 |
| Bahçe | 15 | 10 |
| Çıngıl | 10 | 8 |
| Tausu | 18 | 12 |
| Kokşr | 30 | 25 |
| Postin | 10 | 5 |
SINCIK MAHİYESİ
| Köyün Adı | Savaş Öncesi Hane Sayısı | Mevcut Hane Sayısı |
| Kuşkunu | 8 | |
| Meran | 20 | |
| Lakin | 40 | 30 |
| Pamlı30 | 30 | 20 |
| Haçik25 | 25 | 18 |
| Umik70 | 70 | 45 |
| Sakız25 | 25 | 15 |
| Zevikeri | 10 | |
| Birmişe | 40 | |
| Xopan | 8 | |
| Karaköse | 8 | |
| Farikan | 7 | |
| Şahin Benan | 7 | |
| Şifrin | 30 | |
| Rutkan | 40 | |
| Şerefkan | 60 | |
| Köseuşağı | 8 | |
| Sıncık | 60 | |
| Çardıgan | 35 | |
| Xıdıran | 5 | |
| Recep | 40 | |
| Bıstıkan | 20 | |
| Şahverdi | 8 | |
| Arnot | 40 | |
| Çukan | 10 | |
| Mestan | 5 | |
| Narun | 10 | |
| Kuran | 5 | |
| Polkan | 35 | |
| Kalık | 35 | |
| Hasan Cabbar | 35 | |
| Hüseyin Cabbar | 40 | |
ALUT NAHİYESİ | ||
| Kulık* | 80 | |
| Kirraş | 25 | 20 |
| Alut | 40 | 30 |
| Tarpal | 15 | 20 |
| Taşxan | 70 | |
| Hamzayın | 35 | 18 |
| Çıralık | 30 | 8 |
| Akça Mezra | 18 | 10 |
| Zeytun | 25 | 15 |
| Birçik | 80 | 40 |
| Kukelan | 25 | 8 |
| Susiyan | 60 | 35 |
| Birzin | 70 | 35 |
| Ariket | 15 | 5 |
| Hurrik | 50 | 25 |
| Şebaba | 60 | 10 |
| Tibil | 15 | 3 |
| Senuk | 10 | 4 |
| Karaca Viran | 30 | 10 |
| Mamecan | 10 | 2 |
| Nahik | 10 | 2 |
| Pirot | 30 | 15 |
| Kaliyan | 40 | 20 |
| Haliliyan | 8 | 4 |
| Karaçur | 40 | 10 |
| Gihan | 40 | 10 |
| Güzelek | 10 | 5 |
| Çerçihan | 8 | 2 |
| Hassan Dikkin | 20 | 5 |
| Büyük Bal | 60 | 30 |
| Briman | 10 | 5 |
| Kipteru | 5 | 5 |
| Bervedul | 40 | 20 |
| Killisık | 50 | 25 |
| Askeran | 10 | 5 |
| Hupak | 60 | 15 |
| Barsumik | 60 | 15 |
| Şahnakand | 10 | 3 |
| Şulgerik | 2 | 2 |
| Balas | 8 | 1 |
| Şarafkan | Harap Olmuş | |
| Karakaş | Harap Olmuş | |
| Hürselek | 1 | |
TOKARİS NAHİYESİ | ||
| Menzik | 25 | 15 |
| Albey | 13 | 7 |
| Havayık | 5 | |
| Kamara | 20 | 15 |
| Koçert | 15 | 7 |
| Akçehan | 15 | 13 |
| Ludik | 3 | |
| Anjus | 50 | 40 |
| Kevır Reş | 10 | 4 |
| Hurris | 40 | 30 |
| Buban | 35 | 15 |
| Ghadiga | 20 | 15 |
Kaynak: Binbaşı seafoodplus.infos Noel (Kurdistan )
REŞVAN AŞİRETİNİN ÖNEMLİ ŞAHSİYETLERİ:
1-Mustafa Paşa el-Reşvani
Urfa ve Birecik dolaylanndaki Kürt Reşvan (Reşa) aşiretine mensuptur. Osmanlı Devleti'nin birçok idari makamlannda bulundu. H (M. ) yılında kendisine beylerbeyi rütbesi verildi. H (M. 16 19) yılında da Şam'a vali olarak atandı. Bu görevini sürdürürken vefat etti.