Gökçe Şiiri

Reha Nergis

Uzun bir zaman duvara bakt&#;, gökyüzünü görmek istedi&#;inde ba&#;&#;n&#; yukar&#; kald&#;rd&#; Enver Gökçe. Uzun bir zaman i&#;sizli&#;e bakt&#;, nice bir zaman da&#;lara, ovalar ve kentlerin caddelerine, sokaklar&#;n sesine bakt&#;, mektuplar&#;n ve sözcüklerin saklad&#;&#;&#;yla içlendi. Da&#;lar&#; özledi Enver Gökçe, bir gönüllü sürgün gibi susmaya ve köyüne yasland&#;, bir heves Bulgaristan’da &#;ifa bulman&#;n kap&#;s&#;n&#; aralad&#;, sonra bilindik bir bo&#;luk ve huzurevi.

Bazen neresinden baksan&#;z uzun bir destan gibidir &#;airin hayat&#;, neresinden baksan&#;z kaybolmu&#; bir destan&#;n parçalar&#; gibi kendini aramaktad&#;r Enver Gökçe. Haks&#;zl&#;&#;a ve susku suikastine u&#;ram&#;&#; olman&#;n hücresinden ç&#;kmak istemeyen bir yan&#; vard&#;r hep. Kim yan&#;na yakla&#;sa devletin sözcüklerini sezmek ister öncelikle, zamanla ve s&#;z&#;yla b&#;rak&#;r kendini kar&#;&#;dakine. Gözü hep yolda ve beklemektedir gelecek olan&#;n mu&#;tusunu.

ile y&#;llar&#; aras&#;nda dönemin önde gelen dergilerinde yay&#;mlad&#; ilk &#;iirlerini Enver Gökçe. Bunlar&#;n aras&#;nda Mehmed Kemal taraf&#;ndan ancak ve ancak tek say&#; ç&#;kar&#;labilen Meydan da var. Elbette Ülkü dergisine emek verenler aras&#;ndad&#;r Enver Gökçe, ç&#;rakt&#;r. Sabahattin Ali ve Emin Türk Eliçin’den kalan bo&#;lu&#;u Kemal Bekir, 'Unutmamak' kitab&#;nda gayet iyi anlat&#;r. Ahmet Kutsi Tecer be&#;enmemi&#;tir Enver Gökçe &#;iirini, onun düzyaz&#;ya yönelmesini istemi&#;, &#;iiri b&#;rakmas&#;n&#; tavsiye etmi&#;tir &#;aire, Ülkü dergisi bo&#;lukla doludur Enver Gökçe için. “Köylülerime” &#;iiri hiçbir yerde yazmad&#;&#;&#; üzere Yurt ve Dünya’da May&#;s ’te say&#; 29, sayfa ’de yay&#;mlanm&#;&#;t&#;r.

Anam&#;z birdir, ayn&#; memeden emmi&#;iz dostlar.
Kan karde&#;iz, sizlere kan&#;m kayn&#;yor.
Sizlerle beraber herk ettik to&#;ra&#;&#;,
Beraber yatt&#;k hapiste, beraber teskere ald&#;k

Manos Kitap yak&#;n zaman önce Bütün &#;iirleri’ni bir araya getirdi Enver Gökçe’nin ve 'Panzerler Üstümüze Kalkar' ad&#;yla yay&#;mlad&#;. Biz de &#;airin ilk &#;iirini nerede, ne zaman yay&#;mlad&#;&#;&#; bilgisine bu kitaptan ula&#;m&#;&#; olduk. Daha önce birçok &#;iiri için verilen dipnotlar da bu kitapta daha aç&#;klay&#;c&#;. Birçok &#;iirin ne zaman, hangi dergide, kaç&#;nc&#; sayfada yay&#;mland&#;&#;&#; bilgileri üzerine çal&#;&#;&#;lm&#;&#;. &#;sa Çelik’in kapak foto&#;raf&#;nda Ritsos okuyan bir Enver Gökçe gülümsüyor bize kara gözlü&#;ünün camlar&#; arkas&#;ndan.

Zaman akar, zaman geçer
Zaman zindan içinde

Bir kay&#;p zaman destan&#;n&#; ördü &#;iirlerinde Enver Gökçe. onun için oldu&#;u kadar hepimiz için kay&#;p ve sorularla ve bo&#;lukla doludur. Yan&#;t bekleyen onca soruya ra&#;men, kaynaklar yetersiz, tan&#;klar sessiz oldu&#;u için mahcup ve karars&#;z kald&#;k bir yan&#;yla. Yusuf ile BalabanDestan&#;’n&#;n yaz&#;lma sürecini dü&#;ündü&#;ümüzde bu süreç daha bir çetrefilli hale gelmektedir. &#;lk dizeleri yukar&#;daki gibi olan destan&#;n bütünü ne yaz&#;k ki hiçbir zaman bir araya getirilemedi. Enver Gökçe hapishanede ve çok k&#;sa sürede bitirdi&#;i destan&#; ko&#;u&#; arkada&#;lar&#;na da okuttu. Bir tutukluluk gelene&#;i olarak yazd&#;klar&#;n&#; d&#;&#;ar&#; ç&#;karman&#;n yolunu da buldu, evet. Ama oradan oraya korkudan suskuya yitti destan. Kayboldu. Okuyanlar okudu&#;uyla kald&#;. O koca destandan bize parçalar kald&#;, Kirtim Kirt &#;iiri o destan&#;n son bölümünü olu&#;turmaktad&#;r.

Memleketin sesinden ve çiçe&#;inden beslenir Enver Gökçe &#;iiri. &#;&#;çisinden ve topra&#;&#;ndan, sabah&#;n erken saatlerinde, bu&#;day kokusundan ve fabrikalar&#;ndan, kampanalar&#;ndan ve yemek molalar&#;ndan, gençli&#;inden ve ad&#; konulmam&#;&#; yi&#;itliklerden bahseder Enver Gökçe &#;iirinde. Ertelenmi&#;tir bu yüzden. &#;kinci sava&#; olanca gücüyle ve memlekette &#;a&#;k&#;n yanda&#;lar&#;yla üstümüze gelirken, itiraz etmenin ko&#;u&#;lar&#;nda volta atm&#;&#;t&#;r &#;air. Herkes dümeni yürütürken susku suikast&#;ndan nasibini alanlar aras&#;ndad&#;r o. &#;lk &#;iirlerini yay&#;mlad&#;ktan yakla&#;&#;k otuz y&#;l sonra bas&#;lm&#;&#;t&#;r ilk kitab&#;. 'Dost Dost &#;lle Kavga' yay&#;mlan&#;r yay&#;mlanmaz okuruna ula&#;t&#;, hatta denilebilir ki okuru bu kitab&#; bekliyordu. Toplumcu gerçekçi &#;iir için bir olanakt&#;r Enver Gökçe &#;iiri. Tek parti döneminden 12 Mart’a uzanan dönemde ilk kitab&#;n&#; yay&#;mlayan &#;air, gelece&#;e kalacak bir &#;iiri Türkiye gerçe&#;i ile beslemi&#; ve ço&#;altm&#;&#;t&#;r. Memleketin &#;rmaklar&#; akar onun &#;iirinde, kilim tezgahlar&#;nda e&#;ri parmaklar&#;yla gelece&#;i ilmekleyen kad&#;nlar&#;n saçlar&#; uzar ve geni&#; avlularda soluklan&#;r voltalar&#;.

Ama i&#;te ne olursa olsun, onca &#;iir, onca hapislik, onca yurtsuzluk ve e&#;itim nihayetinde köyüne dönmek zorunda kalan, nihayetinde huzurevinde kendine bir oda bulabilen &#;airin ya&#;ad&#;klar&#;d&#;r. Sansaryan Han’da geçen iki y&#;l&#;n ard&#;ndan hapis ve sürgün hayat&#; çekilmez ve uzundur.

“Enver Gökçe halkt&#;r” diyor Arif Damar.

Yal&#;nd&#;r onun &#;iirleri, fiyakal&#; sözcük oyunlar&#;ndan uzakt&#;r. Onun &#;iirinde imge anlam&#; güçlü k&#;lmak için vard&#;r sadece. Do&#;runun ço&#;almas&#; ve karanl&#;&#;&#;n perçemini y&#;rtmak içindir bütün çabas&#;. Ne dü&#;kündür ne de talep eder, büsbütün kendi ayaklar&#; üstünde durman&#;n ayr&#;nt&#;lar&#;n&#; yazar Enver Gökçe. Nice zaman okurundan uzak b&#;rak&#;lan bir ozan, kendi memleketinde sürgün olman&#;n ve okurundan uzak k&#;l&#;nman&#;n sonuçlar&#;n&#; da ya&#;am&#;&#;t&#;r, amenna.

Özellikle 'Panzerle Üstümüze Kalkar'da tek sözcüklük &#;iirleriyle okura daha çok alan açar &#;air. Her &#;eyi üstlenmek yerine, okurun sunulanla yetinmemesi için kendinde olan&#; payla&#;&#;r bir anlamda. Gelecek kurgusuna ortak eder, onunla birlikte yürümenin sokaklar&#;na davet eder sizi. Düzyaz&#;ya yatk&#;nl&#;&#;&#;n&#; iddia edenler olmu&#;tur onun &#;iirini, tek bir sözcü&#;ünü yerinden oynatmaya kalk&#;&#;mad&#;klar&#;ndan olsa gerek, nas&#;l bir i&#;çilik oldu&#;unu da hesaplamam&#;&#; olmal&#;lar. Çünkü nerden baksan&#;z kolay yaz&#;lm&#;&#;, el atar atmaz dile gelmi&#; gibi görünebilir yazd&#;klar&#; ama bu sadece bir yan&#;lg&#;dan ibarettir.

'Panzerler Üstümüze Kalkar', tam da zaman&#;n bu yakas&#;nda ve yeniden okunmas&#; gereken bir Enver Gökçe külliyat&#;d&#;r ve onun &#;iiri Türkiye’dir.