Dolaylı Tümleç Soruları

Dolaylı tümleç diğer adı olan yer tamlayıcısı ile de anılıyor. Türkçeyi doğru kullanmak için dilin kurallarına hakim olmak gerekiyor. Bunun için de cümlenin ögelerini doğru bir şekilde bilmek önem taşıyor. Herhangi bir cümle kurarken genellikle dolaylı tümleç kullanılıyor. Cümlenin içerisinde dolaylı tümleci bulmak da oldukça kolay. Yükleme sorulacak basit birkaç soru ile dolaylı tümleci bulabiliriz. Peki dolaylı tümleç nedir, nasıl bulunur ve hangi sorular sorulur? Konuyla ilgili daha detaylı bilgi için yazımızın devamını okuyabilirsiniz. İşte dolaylı tümleç soruları, ekleri ve örnekleri.

Dolaylı Tümleç Nedir?

Dolaylı tümleç "-e, -de, -den" eklerini alarak cümlenin anlamını oluşturuyor. Fiili, çıkma yani uzaklaşma, bulunma ve yönelme bakımından ilgili olduğu yer açısından tamamlıyor. Bu nedenle dolaylı tümleç, yer tamlayıcısı olarak da adlandırılıyor.

Yaklaşma ve uzaklaşma ekine dahil dolaylı tümleçler, isim cümlelerinde çok az bulunuyor. Bulunma ekli olan dolaylı tümleçler ise her cümlede bulunabiliyor.

Dolaylı Tümleç Nasıl Bulunur?

Dolaylı tümleci bulmanın çok basit bir yolu bulunuyor. Öncelikle cümlede yüklemi bulmalısınız. Ardından yükleme şu soruları sormalısınız:

• Nereye?
• Nerede?
• Nereden?
• Kime?
• Kimden?
• Neye?
• Nede?
• Neden?

Yükleme sorduğunuz bu soruların cevabı, dolaylı tümleç olacaktır. Buna şu şekilde örnek gösterebiliriz:

Burada yükleme sormamız gereken soru "neden?"
Yanıtı ise: ağaçtan. Yani dolaylı tümlecimiz burada "ağaçtan".

• Aradığın kitapları kütüphanede bulabilirsin.

Burada yükleme sormamız gereken soru "nerede?"
Yanıtı ise: kütüphanede. Yani dolaylı tümlecimiz burada "kütüphanede"

Yükleme bakılarak tespit edilebilen dolaylı tümleç diğer adı ile yer tamlayıcısı fiilin uzaklaşma ve yaklaşma bakımından tespitinde kullanılır. "e", "-de" ve "-den" ekleri kullanılarak isim ve isim soylu sözcüklerin oluşturduğu anlamlar dolaylı tümlecin ortaya çıkmasında etkilidir. Çoğu zaman cümlenin kelime ögelerine ayrılmasında kafa karıştıran ve merak uyandıran dolaylı tümleç nedir, cümlelerdeki dolaylı tümleç nasıl bulunur içeriğimizin devamından inceleyebilirsiniz.

Dolaylı Tümleç Nedir?

Hal eki alarak cümlenin yüklemine etki eden dolaylı tümleç cümleye bulunma, ayrılma ya da yönelme anlamı katan kelime ya da kelime gruplarıdır. "-e, -de, -den" eklerinden herhangi birini almayan sözcük ya da söz öbekleri dolaylı tümleç olarak tanımlanamaz. Bu sebeple herhangi bir cümlede dolaylı tümleç arıyorsanız ilk yapmanız gereken şey bu 3 hal ekinden herhangi birini alıp almadığını kontrol etmek olacaktır. Cümlenin yüklemine odaklanarak bulunabilen dolaylı tümleç her cümlede farklı bir anlama gelecek şekilde kullanılabilir.

Dolaylı Tümleç Nasıl Bulunur?

Cümlelerde dolaylı tümleç bulmak isteniyorsa ilk olarak yapılması gereken cümlenin yüklemini tespit etmek olacaktır. Yüklemi tespit ettikten sonra bu yükleme sorulacak dolaylı tümleç soruları, cümlede var olan dolaylı tümleci işaret edebilir. Türkçe derslerinden aşina olduğunuz dolaylı tümleç sorularını listeleyecek olursak;

• Nereye?
• Nerede?
• Nereden?
• Kime?
• Kimde?
• Kimden?
• Neye?
• Nede?
• Neden?

Bir örnek ile dolaylı tümleç nasıl bulunur açıklayacak olursak; "Onları annene sormalısın."

• Cümlede yüklem olan kelime "sormalısın" Bu yükleme sorulabilecek en mantıklı soru "kime sormalıyım?" olacaktır. "Annene" cevabını aldığınız anda bu kelime anne ismine eklenen -e hal ekini taşıyarak dolaylı tümlecimiz olur.

Dolaylı Tümleç Ekleri ve Örnekleri

Cümle içerisinde genellikle isimlere gelerek kolayca tespit edilebilen dolaylı tümleçler bazen kelime bazlı değil kelime grupları şeklinde çoklu da olabilir. Bu noktada yükleme sorulacak dolaylı tümleç soruları son derece önemlidir. Genel olarak farklı anlamlara gelebilen dolaylı tümleç örnekleri verilecek olursa;

• Gökyüzünden, yeryüzünden ve gözlerimden yıldırım gibi düştü. (Nereden düştü?) (-den)
• Odanın ışığını açıp saate baktı. (Nereye baktı?) (-e)
• Aradığın çorapları banyoda bulabilirsin. (Nerede bulabilirsin?) (-de)
• Kütüphanelerde yüksek sesle konuşmak yasaktır. (Nerede yasaktır?) (-de)
• Fatma'cığım dün akşam nerede kaldın? (Kalınan yeri sorguladığı için "nerede" kelimesi dolaylı tümleçtir.)
• Kapımızın önündeki ambulans hızlıca hastaneye gitti. (Nereye gitti?) (-e)
• Sinema bittikten sonra oradan ayrıldı. (Nereden ayrıldı?) (-den)

Dolaylı Tümleç Soruları

Dolaylı tümleç soruları genellikle Türkçe derslerinde kelimenin ögeleri konusunda sıkça karşınıza çıkmaktadır. Her ne kadar okul derslerine ait bir konu gibi gözükse de genel kültür ya da farklı sınav türlerinde de sıkça karşılaşacağınız dolaylı tümleç soruları için bir iki örnek vermek gerekirse;

Soru 1: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dolaylı tümleç yoktur?

funduszeue.infoşe okuldan eve hızlıca döndü. (Nereye döndü?)

funduszeue.infoık uymaya çalış. (Neye çalış?)

funduszeue.info taşlı yoldan geçilmesi gereken zorlu bir maratondur.

funduszeue.infoğaz köprüsüne bisikletle gidip döndü. (Nereye gidip döndü?)

e.Ağlayarak dönme bu eve. (Nereye dönme?)

Cevap c şıkkıdır.

Soru 2: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dolaylı tümleç doğru işaretlenmiştir?

funduszeue.infoan eve acele ile geldin. (Nereden geldin?)

b.Eşyalarını masamdan al. (Nereden al?)

funduszeue.info yolun sağında inşaat çalışması var. (Nerede var?)

funduszeue.inforını kardeşine sor! (Kime sor?)

funduszeue.info çamurdan yapılmış. (Neyden yapılmış?)

Cevap a şıkkıdır.