Kahvede Gül Görmek
bardak şarap
yarım botlle
beyaz asma
Gül şarabı
kırmızı şarap
tatlı şarap
köpüklü şarap
Şampanya
Kahve
çaydanlık çay
alkolsüz kokteyller
taze sıkılmış meyve suları
alkolsüz içecekler
boşaltma bira
şişe bira
konyak ve brendi
elma konyağı
viski
ROM
Tekila
cin
votka
brendi
rakia
tentürler
Vermut
Porto şarabı
likörler
alkollü kokteyller
Hepimizin "Turkish delight" olarak tanıdığı Türk lokumu, yumuşacık dokusu ve benzersiz lezzeti ile yıllara meydan okuyup bugünlere dek gelen en özel şekerli Türk lezzetlerinden biridir.
Türk lokumu, Gül kokulu lokumdan Antep fıstıklısına, çikolatalısından egzotik meyvelisine kadar birçok çeşidi ile gününüzün tatlandırıcısı olabilir. Hele ki lokumun yanında tamamlayıcısı Türk kahveside varsa işte o zaman mükemmeldir.
Peki, Türk lokumunun tarihçesi nedir? Gelin, detayları birlikte keşfedelim.
Türk Lokumunun Tarihçesi
Arapçada "rahat-ul hulküm" olarak adlandırılan ve "boğaz rahatlatan" anlamına gelen kelimeden ismini aldığı düşünülen lokumun, yine Arapça ve Farsçadaki "lukme", “lokma” yani "ağza bir defada atılan yiyecek parçası" kelimelerinden etkilenilerek isimlendirildiği düşünülüyor.
Geçmişine baktığımızda ise lokum hakkında birçok rivayet olduğunu görmek mümkün. Örneğin Anadolu topraklarında 15. yüzyıldan bu yana yapıldığı en çok anlatılanlar arasında. Ancak dünyaca ünlü olmuş bu lezzet hakkında farklı hikayeler de yer aldığı için kimilerine göre lokum Anadolu topraklarında karşımıza ilk kez 18. yüzyılda çıkıyor.
Bu hikayeye göre 18. yüzyılın sonlarına doğru dönemin padişahı Abdülhamit sert şekerlemeler yerine yumuşak bir şekerleme istiyor ve bunun üzerine bir yarışma yapılıyor. Yarışma sonucunda Ali Muhiddin Hacı Bekir birinci seçiliyor ve onun ellerinden çıkan yumuşak şekerlemeler, yani bugün de afiyetle yediğimiz lokumlar saray mutfağında yerini alıyor. Yine Ali Muhiddin Hacı Bekir sayesinde o dönem bolca üretilerek halkla da buluşturulan lezzet, hem giderek daha popüler bir hale geliyor hem de Türk lokumunun ününün Avrupa'ya taşınması sağlanıyor. "O nasıl oluyor?" derseniz, İngiliz bir gezgin sayesinde.
19. yüzyılda ise, lokum halk ve sarayda afiyetle yenmeye tüm hızıyla devam ederken İngiliz bir gezgin de ziyareti sırasında lokumun tadını çok seviyor ve dönüş yolculuğuna çıkmadan hemen önce yanına bolca lokum alıyor. Onunla birlikte Avrupa'nın yolunu tutan yumuşacık lokumlar orada da çok beğenilince tıpkı onun gibi birçok gezgin lokumun tadına bakmak için ziyaretlere başlıyor, ülkelerine dönerken de yanlarına bolca lokum almayı ihmal etmiyorlar. Hal böyle olunca lokumun ünü de günden güne artıyor ve bu lezzet, Avrupa'da da çok bilinen bir tat haline geliyor. İsmi ise bugün de dünyanın birçok yerinde bilindiği gibi "Turkish delight" olarak anılmaya başlıyor.
O dönemlerde yapımında temel olarak su, nişasta ve bal ya da pekmez kullanılan lokuma kıvam vermek ise herkesin harcı olamayacak, ustalık gerektiren bir yetenek olarak görülüyor. Bu sebeple lokumu güzel kıvamlı yapanlar değer görürken zaman içinde lokum yapımında bal ya da pekmez yerine toz şeker kullanılmaya başlıyor. Öyle ki 1844 yılında basılmış bir yemek kitabı olan "Melceü’t – Tabahhin" isimli kitapta yer alan “rahatü’l hulkum” tarifinde de su, nişasta ve şeker temel malzemeler olarak anlatılıyor.
Nachalny Kurs Grammatiki Tur Yaz KFU
М.М. КЭРУЛЫ
НАЧАЛЬНЫЙ КУРС ГРАММАТИКИ
ТУРЕЦКОГО ЯЗЫКА
Учебное пособие
КАЗАНЬ
2016
УДК 811.512ʹ36
ББК 81.2-2
К98
Печатается по рекомендации
Ученого cовета Института международных отношений
Казанского (Приволжского) федерального университета в рамках
реализации Федеральной целевой программы по подготовке специалистов
с углубленным знанием истории и культуры ислама
Рецензенты:
кандидат филологических наук, доцент А.Р. Рахимова;
кандидат филологических наук, доцент А.М. Тузлу
Кэрулы М.М.
К98 Начальный курс грамматики турецкого языка: учeбное пособие /
М.М. Кэрулы. – Казань: Изд-во Казан. ун-та, 2016. – 168 с.
ISBN 978-5-00019-609-0
В настоящей книге представлена грамматика начального курса современного
турецкого языка. Главы содержат в себе тексты для чтения, соответствующие те-
мам разделов, грамматический материал на русском языке, примеры с переводами и
упражнения на закрепление темы.
Издание рассчитано в первую очередь на студентов-регионоведов, но будет, не-
сомненно, полезно всем, кто совершенствует свой турецкий язык. Оно также может
быть использовано как самоучитель и справочное пособие.
УДК 811.512ʹ36
ББК 81.2-2
ISBN 978-5-00019-609-0
© Кэрулы М.М., 2016
© Издательство Казанского университета, 2016
GİRİŞ
ВВЕДЕНИЕ
Предлагаемое учебное пособие предназначается для студентов
программ бакалавриата, обучающихся по специальности «Зарубеж-
ное регионоведение» и профилю «История и культура исламской ци-
вилизации». Учебник рассчитан на лиц, изучающих турецкий как пер-
вый или второй иностранный язык. Цель книги – научить студентов
применять иностранный язык в профессиональной деятельности, т. е.
выработать у них навык понимания оригинальной исторической ли-
тературы, развить умение излагать прочитанный материал в кратком и
обобщенном виде, а также научить их вести беседу по специальности.
Пособие состоит из фонетического раздела и 12 уроков, содержа-
щих грамматические пояснения и упражнения к ним, а также тексты
по основам специальности с упражнениями для овладения специаль-
ной лексикой. Фонетический раздел включает в себя обзор звуков,
основные правила чтения и интонации и соответствующие трени-
ровочные упражнения. Грамматические упражнения обеспечивают
усвоение активного грамматического минимума, обслуживающего
устную речь и чтение на начальном этапе обучения иностранному
языку. Тексты отобраны в соответствии с актуальностью тематики,
информативностью и познавательной ценностью. К каждому тексту
разработаны задания для контроля понимания прочитанного и для
обсуждения в аудитории.
Упражнения, входящие в состав типового урока, подразделяются
на четыре основные группы:
1) грамматические упражнения, направленные на отработку форм
и правил употребления основных грамматических явлений;
2) лексические упражнения, направленные на закрепление слов
и словосочетаний, входящих в активный словарь урока;
3) упражнения на словообразование, имеющие своей целью раз-
витие аналитических навыков обучаемого и расширение его пассив-
ного словаря на основе знания аффиксов;
4) речевые упражнения, нацеленные на развитие у обучаемого
навыков устной монологической и диалогической речи.
Структура пособия позволяет использовать его как для аудитор-
ных занятий, так и для самостоятельного изучения языка.
3
TÜRKÇENİN ÖZELLİKLERİ1
ОСОБЕННОСТИ ТУРЕЦКОГО ЯЗЫКА
1. Турецкий язык относится к алтайской ветви урало-алтайской
языковой группы. Он родственен таким языкам, как татарский, кир-
гизский, узбекский, туркменский, азербайджанский и т. д.
2. В турецком языке нет четкой дифференциации между раз-
личными частями речи. Так, в предложении Kilo alınca tatlı yemeyi
bıraktım (Я перестал есть сладкое после того, как поправился) слово
tatlı является существительным, в предложении Sen ne tatlı çocuksun!
(Какой ты милый ребенок!) – прилагательным, а в предложении Çok
tatlı konuşuyorsunuz (Как хорошо вы разговариваете) – наречием.
3. Преобладающее большинство слов в турецком языке относится
к именным частям речи, которые могут образовываться как от имен-
ных, так и от глагольных основ. К примеру, существительное tarihçi
(историк) образовано от существительного tarih (история) при помо-
щи аффикса -çi, а существительное bilgin (мудрец) – от глагольной
основы bil (знать) путем прибавления аффикса -gin.
4. Аффиксы многофункциональны и многозначны. Например, аф-
фикс исходного падежа -dan / -den (masadan – со стола, evden – из
дома) может передавать причинно-следственную связь (Ali hastalıktan
çok zayıfladı. – Али очень похудел из-за болезни).
5. Согласование прилагательного с существительным в числе,
роде и падеже отсутствует (küçük ev – маленький дом, küçük kızlar –
маленькие девочки).
6. В турецком языке нет префиксов.
7. Существительное в турецком языке не имеет категории рода.
Türkçenin ses özellikleri
Фонетические особенности турецкого языка
1. Принцип небного притяжения.
Этот принцип состоит в том, что за гласными переднего ряда
(небными: e, i, ö, ü) могут следовать только гласные переднего ряда,
1
Hengirmen M. Türkçe Öğreniyoruz. Ankara. 1988. S. 111.
4
за гласными заднего ряда (ненебными: a, ı, o, u) – только гласные за-
днего ряда.
Например: açık (открытый), adım (шаг), barış (мир), bilezik (брас-
лет), eğitim (образование), üzüm (виноград). Данный принцип не со-
блюдается в некоторых словах исконно тюркского происхождения
(anne – мама, elma – яблоко), заимствованиях (pilot – пилот, seyahat –
путешествие) и сложных словах (akciğer – легкие, başkent – столица).
Также принципу небного притяжения не подчиняются семь аффик-
сов (-yor, -ken, -ki, -leyin, -(i) mtrak, -daş, -gil).
2. Принцип небно-губного притяжения.
Этот принцип состоит в том, что за неогубленными гласными (a,
e, ı, i) могут следовать только неогубленные (a, e, ı, i), а за огубленны-
ми – либо узкие огубленные (u, ü), либо широкие неогубленные (a,
ı)1. В обобщенном виде данный принцип можно представить следу-
ющим образом:
a → a, ı (anlam – смысл, açık – открытый)
e → e, i (elemek – просеивать, eğitim – образование)
ı → a, ı (ısmarlamak – заказывать, ısınmak – греться)
i → e, i (izlemek – смотреть, izin – разрешение)
o → a, u (oynamak – играть, okul – школа)
ö → e, ü (öğretmen – учитель, öğüt – наставление)
u → a, u (uyanmak – просыпаться, uyku – сон)
ü → e, ü (ürkek – пугливый, üzüm – виноград).
Принцип небно-губного притяжения нарушается в некоторых ис-
конно турецких (yağmur – дождь, tavuk – курица, kavurmak – обжари-
вать) и заимствованных словах (radyo – радио, televizyon – телевизор,
otobüs – автобус).
При добавлении аффиксов к словам, в которых нарушается прин-
цип небно-губного притяжения, согласование гласных аффиксов идет
по последней гласной букве в слове: konsolos (консул)→konsolosluk
(консульство) →konsoloslukta (в консульстве).
3. Закон гармонии согласных.
В турецких словах идущие подряд две согласные согласуются
по звонкости. Это имеет значение при выборе аффиксов. Если ос-
1
Кузнецов П.И. Учебник турецкого языка: начальный курс. М., 1999.
5
нова слова заканчивается на звонкую согласную, то выбирается аф-
фикс, начинающийся со звонкого согласного, и наоборот. Это назы-
вается гармонией согласных (или уподоблением согласных): aç-tı-m
(открыл), aç-tır-dı-m (попросил открыть), aç-tır-ıl-dı (был открыт).
4. Ударение.
Для большинства турецких слов характерно ударение на по-
следнем слоге. Ударение не на последнем слоге встречается в заим-
ствованных словах (bánka – банк, eféndi – господин, tiyátro – театр,
lokánta – ресторан) и географических названиях (Rúsya – Россия,
Páris – Париж, Ánkara – Анкара, Danimárka – Дания). При присоеди-
нении аффиксов ударение перемещается на последний слог: çocúk →
çocuğún → çocuğundá → çocuğundakí → çocuğundakiné. Однако не-
которые аффиксы в турецком языке являются безударными. В словах,
содержащих данные аффиксы, ударение падает на предшествующий
им слог.
6
• ÜNİTE I •
MERHABA!
ЗДРАВСТВУЙТЕ!
TÜRK ALFABESİ
ТУРЕЦКИЙ АЛФАВИТ
В современном турецком алфавите 29 букв, причем каждому зву-
ку соответствует буква:
Aa Bb Cc Çç Dd Ee Ff Gg ğ Hh Iı İi Jj Kk Ll Mm Nn Oo Öö Pp Rr Ss
Şş Tt Uu Üü Vv Yy Zz
ОСОБЕННОСТИ ПРОИЗНОШЕНИЯ
Буква Фонема Описание
a [a] как рус. А
b [b] как рус. Б
c [ʤ] как англ. j
ç [ʧ] как рус. Ч
d [d] как рус. Д
e [ɛ] как рус. Э
f [f] как рус. Ф
g [g] как рус. Г
ğ [:],[j] yumuşak g («мягкий g»): в соседстве с гласными заднего
ряда удлиняет предыдущую гласную, в соседстве с глас-
ными переднего ряда обозначает звук, близкий к рус. Й
h [h] как англ. H
ı [ɯ] близко к рус. Ы, но более задний звук
i [i] как рус. И
j [ʒ] мягче рус. Ж
k [k] как рус. К
l [l] как рус. Л
m [m] как рус. М
n [n] как рус. Н
o [o] как рус. О
ö [œ] как татар. Ɵ
7
p [p] как рус. П
r [r] как рус. Р, но не такой раскатистый, нередко имеет
«ш»- или «ж»-образный призвук
s [s] как рус. С
ş [ʃ] мягче рус. Ш
t [t] как рус. Т
u [u] как рус. У
ü [y] как татар. Ү
v [v] как рус. В
y [j] как рус. Й
z [z] как рус. З
Помимо этого, в турецком алфавите имеется два орфографиче-
ских знака:
1) (') – kesme işareti (апостроф), отделяет словообразовательные
и словоизменительные аффиксы от имен собственных: Türkiye’de
(в Турции), Ayşe’nin (у Айше), Atatürk Caddesi’ne (на улицу Ататюр-
ка) и т. д.
2) (^) – şapka işareti (знак удлинения и смягчения), служит для
обозначения долготы (alem «знак» – âlem «мир») и мягкости соглас-
ных (kar «снег» и kâr «выгода, прибыль»).
TANIŞMA – SELAMLAŞMA – DİLEKLER
ЗНАКОМСТВО – ПРИВЕТСТВИЕ – ПОЖЕЛАНИЯ
Merhaba (Здравствуйте)
Aykut: Merhaba! (Здравствуй!)
Gülay: Merhaba! (Здравствуй!)
Aykut: Benim adım Aykut, senin adın ne? (Меня зовут Айкут,
а тебя как?)
Gülay: Benim adım Gülay. (Меня зовут Гюлай.)
Aykut: Memnun oldum. (Рад знакомству.)
Gülay: Ben de memnun oldum. (Я тоже рада.)
Günaydın (06.00 – 10.00) (Доброе утро!)
İyi günler (10.00 – 17.00) (Добрый день!)
8
İyi akşamlar (17.00 – 22.00) (Добрый вечер!)
İyi geceler (22.00 – …) (Спокойной ночи!)
Nasılsın? (Как у тебя дела?)
Özlem: Merhaba Zeynep! (Здравствуй, Зейнеп!)
Zeynep: Merhaba Özlem! (Здравствуй, Озлем!)
Özlem: Nasılsın? (Как дела?)
Zeynep: İyiyim, teşekkür ederim. Sen nasılsın? (Хорошо, ты как?)
Özlem: Teşekkürler, ben de iyiyim. (Спасибо, я тоже в порядке.)
Zeynep: İyi akşamlar, hoşça kal. (Желаю приятного вечера, до сви-
дания!)
Özlem: İyi akşamlar, güle güle. (Желаю приятного вечера, до сви-
дания!)
Ne haber? (Что нового?)
İnci: Merhaba Buket, ne haber? (Здравствуй, Букет, что нового?)
Buket: İyilik, senden ne haber? (Хорошо, ты как?)
İnci: Benden de iyilik. Görüşmek üzere. (Я тоже в порядке. До сви-
дания!)
Buket: Görüşürüz. (До свидания!)
Ne var, ne yok? (Как дела?)
Leyla: Günaydın Sevim, ne var ne yok? (Доброе утро, Севим, как
дела?)
Sevim: İyilik, sende ne var ne yok? (Хорошо,ты как?)
Leyla: Eh işte, fena değil. (Да так, неплохо.)
Sevim: Hoşça kal. (До свидания.)
Leyla: Güle güle. (До свидания.)
Nerelisin? / Nereden geldin? (Откуда ты родом?)
Silver: Günaydın. (Доброе утро!)
Albert: Günaydın. (Доброе утро!)
9
Silver: Senin adın ne? (Как тебя зовут?)
Albert: (Benim adım) Albert. Senin adın ne? ((Меня зовут) Aльберт,
а тебя как зовут?)
Silver: (Benim adım) Silver. Memnun oldum. ((Меня зовут) Силь-
вер. Очень приятно.)
Albert: Ben de memnun oldum. (Мне тоже приятно.)
Silver: Nerelisin? (Откуда ты?)
Albert: Rusyalıyım. Peki, sen nereden geldin? (Я из России. А ты
откуда?)
Silver: Ben Arnavutluk'tan geldim. (Я из Албании.)
Albert: Tamam, sonra görüşürüz. (Хорошо, увидимся.)
Silver: Görüşürüz. (До свидания.)
Bazı Dilek Bildiren İfadeler (Некоторые пожелания)
İyi tatiller! (Хороших каникул!)
İyi hafta sonları! (Хороших выходных!)
İyi dersler! (Хороших уроков!)
İyi şanslar! (Успехов!)
İyi uykular! (Спокойной ночи!)
İyi eğlenceler! (Хорошо повеселиться!)
İyi yolculuklar! (Счастливого пути!)
Allahaısmarladık! (С Богом!)
BU / ŞU / O BUNLAR / ŞUNLAR / ONLAR KİM / NE
ЭТОТ / ТОТ ЭТИ / ТЕ КТО / ЧТО
BU (это) => для указания на предмет, находящийся недалеко от
говорящего
ŞU (то) => для указания на предмет, находящийся немного в от-
далении
O (то) => для указания на предмет, находящийся на большом рас-
стоянии от говорящего
Örnekler (примеры):
Bu ne (dir)? Bu çanta(dır). Что это? Это сумка.
10
Bu kim (dir)? Bu doktor(dur). Кто это? Это доктор.
Bunlar ne (dir)? Bunlar kalem (dir). Что это за предметы? Это
ручки.
Bunlar kim (dir)? Bunlar öğrenci (dir). Что это за люди? Это
ученики.
BURASI NERESİ?
ЧТО ЭТО? (ДЛЯ ОБОЗНАЧЕНИЯ МЕСТНОСТИ)
1. Burası neresi? 2. Şurası neresi? 3. Orası neresi?
Burası İstanbul. Şurası İzmit. Orası park.
Что это за место? Что это за место? Что это за место?
Это Стамбул. Это Измит. Это парк.
ÇOĞUL EKİ
ОКОНЧАНИЕ МНОЖЕСТВЕННОГО ЧИСЛА
В турецком языке множественное число именных частей речи об-
разуется путем прибавления окончания -lar/ -ler.
Суффикс -lar/ -ler подчиняется закону гармонии гласных:
a, ı, o, u => -lar kutu – kutular (коробка – коробки) , dolap – dolaplar
(шкаф – шкафы)
e, i, ö, ü => -ler fil – filler (слон – слоны), köy – köyler (деревня –
деревни)
К некоторым словам, в последнем слоге которых содержатся глас-
ные a, o, u, прибавляют аффикс -ler: saat-ler (часы), hayal-ler (мечты),
rol-ler (роли), meşgul-ler (заняты) и т. д.
Существительное после числительного или наречия, обозначаю-
щего количество, не прибавляет к себе -lar/ -ler: üç çocuk (три ребен-
ка), az bina (мало зданий ) и т. д.
11
'-MI' SORU EKİ
ВОПРОСИТЕЛЬНАЯ ЧАСТИЦА «ЛИ»
Для того чтобы построить вопросительное предложение необхо-
димо прибавить частицу “mi” к предложению в изъявительном на-
клонении.
a, ı => mı?
e, i => mi ?
o, u => mu?
ö, ü => mü?
Bu dolap mı? Это шкаф?
Evet, dolap. Да, это шкаф.
Bu masa mı? Это стол?
Hayır, (masa değil) koltuk. Нет, (это не стол) это кресло.
l. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
Örnek (пример) : – Hava soğuk mu?
– Evet, (hava) soğuk.
– Hayır, (hava) soğuk değil.
1. Bu öğrenci....... ?
Hayır,.....................
3. İstanbul kalabalık......... ?
Evet,.........................
5. O postacı.......... ?
Hayır,..........................
2. Bu sınıf........... ?
Evet,....................
4. Bunlar yüzük...... ?
Hayır,..................
6. Ev temiz............ ?
Evet,...................
12
• ÜNİTE II •
NEREDE NE VAR?
ЧТО? ГДЕ?
Burası okul. Okul Beyazıt’ta. Okulda öğretmenler ve öğrenciler var.
Okulda altı sınıf var. Sınıflarda sıralar, masalar, perdeler, lambalar ve yazı
tahtası var. Sıralarda kitaplar, defterler, sözlükler ve kalemler var.
Okulda bahçe var. Bahçede ağaçlar, çiçekler ve banklar var. Ağaçlarda
kuşlar var. Bahçe çok güzel ve yeşil. Bahçede öğrenciler var ama
öğretmenler ve sekreterler yok. Onlar ofiste.
Ofiste telefonlar, bilgisayarlar, masalar ve koltuklar var. Masalarda
kağıtlar, kalemler, kitaplar ve dosyalar var.
1. Aşağıdaki soruları metne göre yanıtlayın.
(Ответьте на вопросы по тексту.)
1. Okul nerede?
2. Okulda kimler var?
3. Sınıflarda neler var?
4. Sıralarda neler var?
5. Bahçede neler var?
6. Öğretmenler ve sekreterler nerede?
7. Ofiste neler var?
2. Aşağıdaki tümceleri metne göre işaretleyin.
(Опираясь на текст, отметьте, верны ли утверждения.)
Doğru (верно) Yanlış (неверно)
1. Okulda mühendisler var.
2. Sınıflarda perde var.
3. Okulda bahçe yok.
4. Ofiste öğrenciler var.
BULUNMA DURUMU / KALMA DURUMU
МЕСТНО-ВРЕМЕННОЙ ПАДЕЖ
Аффиксом местно-временного падежа является -da. Он указыва-
ет на местопребывание предмета, лица, явления и т. п., а также ис-
13
пользуется для обозначения времени: masada (на столе), saat altıda
(в шесть часов).
a, ı, o, u => -da
e, i, ö, ü => -de
Окончание -da подчиняется закону гармонии согласных. Если
последняя буква склоняемого слова – глухая согласная, то это слово
присоединяет к себе -ta/-te, если звонкая – -da/-de.
Слово в местно-временном падеже отвечает на вопросы kimde?
(у кого?), nerede? (где?), nede? (на чем?). Местному падежу в русском
языке соответствуют: предложный падеж с предлогами «в, на, при»,
родительный падеж с предлогом «у».
Ударение в слове в любом падеже переходит на падежное окон-
чание.
Nerede?
1. Kalem nerede? – Kalem masada.
2. Okul nerede? – Okul Vezneciler'de.
3. Öğretmen nerede? – Öğretmen sınıfta.
Kimde?
1. Kitap kimde? – Kitap Mehmet'te.
2. Para kimde? – Para Ayça'da.
3. Silgi kimde? – Silgi bende.
1. Aşağıdaki tümceleri tamamlayınız.
(Заполните пропуски окончанием местного падежа.)
1. Çiçek nerede? Çiçek vazo... .
2. Araba nerede? Araba cadde... .
3. Leyla nerede? Leyla okul ... .
2. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примерах.)
Örnek (пример): Kuş ağaçta mı?
– Evet, kuş ağaçta.
– Hayır, kuş ağaçta değil.
14
Öğretmen okulda mı?
– Evet, öğretmen okulda.
– Hayır, öğretmen okulda değil.
1. Defter çanta........?
2. Ahmet ev..........?
3. Yumurta sepet........?
4. Elma dolap.........?
5. Öğrenci sınıf..........?
6. Balık akvaryum.........?
VAR, YOK
ЕСТЬ / НЕТ
Sokakta lamba var. Sokakta lamba yok.
Bahçede çiçek var. Bahçede çiçek yok.
Sepette yumurta var. Sepette yumurta yok.
1. Tabakta ne var? – Tabakta yemek var.
2. Masada neler var? – Masada kitaplar var.
3. Hastanede kim var? – Hastanede doktor var.
4. Sınıfta kimler var? – Sınıfta öğrenciler var.
SAYILAR
ЧИСЛА
0 sıfır ноль 11 on bir одиннадцать 100 yüz сто
1 bir один 12 on iki двенадцать 101 yüz bir сто один
2 iki два 13 on üç тринадцать 200 iki yüz двести
3 üç три 20 yirmi двадцать 1000 bin тысяча
4 dört четыре 30 otuz тридцать 1010 bin on тысяча десять
5 beş пять 40 kırk сорок 2000 iki bin две тысячи
6 altı шесть 50 elli пятьдесят 10 000 on bin десять тысяч
7 yedi семь 60 altmış шестьдесят 200 000 iki yüz bin двести тысяч
8 sekiz восемь 70 yetmiş семьдесят 1 000 000 milyon миллион
9 dokuz девять 80 seksen восемьдесят 1 000 000 000 milyar миллиард
10 on десять 90 doksan девяносто
15
Следует помнить, что в турецком языке существительное с чис-
лительным употребляется обычно в единственном числе: üç öğrenci
(три ученика).
Если существительное имеет при себе определения, то числи-
тельное ставится, как правило, на первое место: iki küçük masa (два
маленьких столика).
Порядковые числительные образуются при помощи аффикса
-ıncı, -inci, -uncu, -üncü (после согласной основы) или -ncı, -nci, -ncu,
- ncü: birinci (первый), altıncı (шестой), onuncu (десятый), üçüncü
(третий).
KAÇ?
СКОЛЬКО?
“Kaç?” (сколько?) используется для обозначения количества,
цены и времени.
Örnek (пример):
1. Saat kaç? – Saat sekiz. (Который час? – Восемь часов.)
2. Tiyatro saat kaçta? – Tiyatro saat dokuzda. (Во сколько спек-
такль? – Спектакль в девять.)
3. Bir haftada kaç gün var? – Bir haftada yedi gün var. (Сколько дней
в неделе? – В неделе семь дней.)
4. Bir yılda kaç mevsim var? – Bir yılda dört mevsim var. (Сколько
времен года? – Есть четыре времени года.)
5. Sınıfta kaç öğrenci var? – Sınıfta 20 öğrenci var. (Сколько учени-
ков в классе? – В классе 20 учеников.)
6. Kaç yaşındasınız? – 30 yaşındayım. (Сколько вам лет? – Мне
30 лет.)
7. Bir tost kaç lira? – Bir tost 2 lira. (Сколько стоит тост? – Один
тост стоит 2 лиры.)
8. Telefon numaranız kaç? – Telefon numaram 0212 243 12 50. (Ка-
кой ваш номер телефона? – Мой номер телефона 0212 243 12 50.)
16
SAATLER
ЧАСЫ
60 saniye (60 секунд) = l dakika (одна минута)
60 dakika (60 минут) = l saat (1 час)
30 dakika (30 минут) = yarım saat (полчаса)
Tam saatler (ровное время)
08.00 = saat sekiz (время восемь)
Buçuk (половина): 30 dakika (30 минут)
08.30 = sekiz buçuk (восемь тридцать)
Çeyrek (четверть): 15 dakika (15 минут)
10.00 = saat on (время десять)
10.30 = on buçuk (десять тридцать)
12.00 = saat on iki (время двенадцать часов)
12.30 = on iki buçuk (двенадцать тридцать)
...(y)a... var
10.45= on bire çeyrek var (без пятнадцати одиннадцать)
08.45= dokuza çeyrek var (без пятнадцати девять)
02.40 = üçe yirmi var (без двадцати три)
06.55= yediye beş var (без пяти семь)
....(y)ı... geçiyor
08.15 = sekizi çeyrek geçiyor (пятнадцать минут девятого)
10.15 = onu çeyrek geçiyor (пятнадцать минут одиннадцатого)
03.20 = üçü yirmi geçiyor (двадцать минут четвертого)
07.10 = yediyi on geçiyor (десять минут восьмого)
1. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
(Ответьте на вопросы.)
1. Saat kaç? (02.00)
17
2. Saat kaç? (06.30)
3. Saat kaç? (11.15)
4. Saat kaç? (12.45)
5. Saat kaç? (14.05)
6. Saat kaç? (16.50)
KAÇTA?
ВО СКОЛЬКО?
Film kaçta başlıyor? Во сколько начинается фильм?
Sekizde. В восемь.
Yediye on kala. Без десяти семь.
Bir buçukta. В половине второго.
Üçü çeyrek geçe. В четверть четвертого.
TÜRKİIYE’NİN COĞRAFYASI VE EKONOMİSİ
ГЕОГРАФИЯ И ЭКОНОМИКА ТУРЦИИ
Nüfusu: 75 627 384 kişi1
Yüzölçümü: 783.562 km² (kilometre kare)
İdari bölümleri: 81 il
Kıtalarda yerleşimi: Avrupa (%3), Asya (%97)
En yüksek dağı: 5,137 m (Ağrı Dağı)
En uzun akarsuyu: 1.355 km (Kızılırmak)
En büyük gölü: 3765 km2 (Van)
GSYİH (ВНП): 1.123 trilyon $
Telefon kodu + 90
Kuruluş tarihi:
Lozan Antlaşması 24 Temmuz 1923
Cumhuriyetin ilanı 29 Ekim 1923
1
2012 sayımı. www.tuik.gov.tr
18
1. Türkiye’nin nüfusu ne kadar?
2. Yüzölçümü kaç kilomerte kare?
ÜLKELER
СТРАНЫ
Ülke (страна) – millet (нация) –
dil (язык) – başkent (столица)
Almanya (Германия) – Alman (немец) – Almanca (немецкий) –
Berlin (Берлин)
Amerika (ABD) (Америка) – Amerikalı (американец) – İngilizce
(английский) – Washington (Вашингтон)
İngiltere (Англия) – İngiliz (англичанин) – İngilizce (английский) –
Londra (Лондон)
Kırgızistan (Киргизстан) – Kırgız Türkü (киргиз) – Kırgız Türkçesi
(киргизский) – Bişkek (Бишкек)
Macaristan (Венгрия) – Macar (венгр) – Macarca (венгерский) –
Budapeşte (Будапешт)
Rusya (Россия) – Rusyalı (россиянин) – Rusça (русский) – Moskova
(Москва)
Türkiye (Турция) – Türk (турок)– Türkçe (турецкий) – Ankara (Ан-
кара)
Suriye (Сирия) – Suriyeli (сириец) – Arapça (арабский) – Şam
(Дамаск)
KÜLTÜR KÖŞESİ
УГОЛОК КУЛЬТУРЫ
Türkiye Cumhuriyeti1
Türkiye Cumhuriyeti, kuzey yarım kürede, Asya ve Avrupa kıtalarının
birleştiği yerdedir. İstanbul'daki Boğaziçi ve Fatih Sultan Mehmet
köprüleri, Asya ve Avrupa kıtalarını birbirine bağlar. Türkiye'nin üç tarafı
denizlerle çevrilidir. Kuzeyde Karadeniz, batıda Ege Denizi ve güneyde
Akdeniz ve kuzeybatıda bir iç deniz olan Marmara Denizi vardır.
1
Karaman N.N. Türkçe Konuşalım, Filiz Kitapevi. İstanbul, 2000. S. 179.
19
Türkiye Cumhuriyeti, 29 Ekim 1923 tarihinde kurulmuştur. Türkiye
Cumhuriyeti demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir. İlk cumhur
başkanı Mustafa Kemal Atatürk'tür. Başkenti Ankara'dır. Resmî dili
Türkçe, para birimi Türk lirasıdır. Türkiye'nin nüfusu yaklaşık 76 milyon,
zölçümü ise 785.347 km2 dir.
Турецкая республика
Турецкая республика – государство, расположенное в северном
полушарии Земли, в точке пересечения Азии и Европы. Стамбуль-
ские мосты Богазичи и Фатих Султан Мехмет соединяют Европу
и Азию. Турция омывается тремя морями: Черным, Средиземным
и Эгейским, а Мраморное море является внутренним морем страны,
важным водным путем, соединяющим Черное море со Средиземным.
Турецкая республика образовалась 23 октября 1923 года. Она являет-
ся демократическим, правовым государством. Первым президентом
был Мустафа Кемаль Ататюрк. Столицей государства является город
Анкара, государственным языком – турецкий. Официальная денеж-
ная единица – турецкая лира. Численность населения составляет око-
ло 76 млн человек, площадь государства – 785.347 км2.
20
• ÜNİTE III •
NE YAPIYORSUNUZ?
ЧТО ДЕЛАЕТЕ?
ŞİMDİKİ ZAMAN
НАСТОЯЩЕЕ ВРЕМЯ
Данное время, как правило, используется для обозначения неза-
вершенного действия, продолжающегося в настоящем.
Yeliz şimdi ders çalışıyor. – Йелиз сейчас занимается уроками.
Правила образования настоящего времени:
Fiil (“-mek”siz) + -yor + kişi eki
Если последняя буква основы глагола “а” или “e”, то при присо-
единении аффикса настоящего времени данные гласные сужаются,
т. е. переходят в гласные “ı”, “i”, “u”, “ü”.
“а” → “ı” (если предпоследняя гласная буква “а” или “ı”)
anlamak – anlıyor (понимать – понимает)
“a” → “u” (если предпоследняя гласная буква “o” или “u”)
oynamak – oynuyor (играть – играет)
“e” → “i” (если предпоследняя гласная буква “e” или “i”)
beklemek – bekliyor (ждать – ждет)
“e” → “ü” (если предпоследняя гласная “ö” или “ü”) söylemek –
söylüyor (говорить – говорит)
Если слово заканчивается на согласную, то в зависимости от глас-
ной последнего слога между основой и -yor появляется гласная
(по законам небного притяжения):
“a”, “ı” → “ı” bak+ı+yor (смотрит), sık+ı+yor (сжимает, выжимает);
“e”, “i” → “i” kes+i+yor (режет), sil+i+yor (вытирает);
“o”, “u” → “u” kop+u+yor (отрывается), tut+u+yor (держит);
“ö”, “ü” → “ü” öp+ü+yor (целует), küs+ü+yor (обижается).
21
В глаголах gitmek и etmek, корень которых заканчивается на бук-
ву “t”, происходит озвончение и “t” переходит в “d”:
Seyretmek + yor = seyrediyor
Gitmek+yor = gidiyor.
Спряжение глагола в положительной форме
Okumak – читать Başlamak – начинать Gelmek – приходить
okuyorum başlıyorum geliyorum
okuyorsun başlıyorsun geliyorsun
okuyor başlıyor geliyor
okuyoruz başlıyoruz geliyoruz
okuyorsunuz başlıyorsunuz geliyorsunuz
okuyorlar başlıyorlar geliyorlar
Спряжение глагола в отрицательной форме
При образовании отрицательной формы между основой глагола и
аффиксом настоящего времени ставится отрицательная частица -ma/
-me, которая по закону небно-губного притяжения приобретает один
из вариантов – -mı, -mi, -mu или -mü:
Okumak – читать Başlamak – начинать Gelmek – приходить
okumuyorum başlamıyorum gelmiyorum
okumuyorsun başlamıyorsun gelmiyorsun
okumuyor başlamıyor gelmiyor
okumuyoruz başlamıyoruz gelmiyoruz
okumuyorsunuz başlamıyorsunuz gelmiyorsunuz
okumuyorlar başlamıyorlar gelmiyorlar
Спряжение глагола в вопросительной форме
Gelmek – приходить
geliyor muyum?
geliyor musun?
geliyor mu?
geliyor muyuz?
22
geliyor musunuz?
geliyorlar mı?
Спряжение глагола в отрицательно-вопросительной форме
Gelmek – приходить
gelmiyor muyum?
gelmiyor musun?
gelmiyor mu?
gelmiyor muyuz?
gelmiyor musunuz?
gelmiyorlar mı?
Olumlu (утвердительное предложение)
Örnek (пример):
1. Onlar genellikle kahve içiyorlar.
2. O sık sık sinemaya gidiyor.
3. Biz şimdi havuzda yüzüyoruz.
4. Ben şimdi dinleniyorum.
1. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Zeynep gitar çal...................
2. Ablam çok güzel yemek yap.................
3. Murat şimdi televizyon izle..................
4. Biz yarın pikniğe git.....................
5. Onlar şimdi kitap oku...................
6. Merve ve İlayda Şişli’de otur....................
7. Biz her Pazar geç kalk.......................
8. Ali çok güzel şarkı söyle......................
Olumsuz (отрицательная форма)
Örnek (пример):
1. Ben her sabah yürüyüş yapmıyorum.
2. Derya piyano çalmıyor.
3. Annem ve babam İstanbul’da oturmuyor.
4. Ali şimdi ders çalışmıyor.
23
2. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Dilek her gün gazete oku.....................
2. Biz hiç yalan söyle.............................
3. Cemile ve Ayşegül Rusça bil........................
4. Biz yarın akşam sinemaya git......................
5. Ece hiç dondurma ye.......................
6. Kardeşim gündüz hiç uyu......................
7. Ahmet hafta sonu voleybol oyna...................
Olumlu Soru (вопрос)
Örnek (пример):
1. Sen yarın pikniğe gidiyor musun?
3. Bu akşam ne yapıyorsun?
2. Özlem İngilizce biliyor mu?
4. Bebek şimdi uyuyor mu?
3. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Duygu bilet al....................?
2. Sen güzel yemek yap....................?
3. Siz her gün kompozisyon yaz..........................?
4. Onlar şimdi çalış..........................?
5. Her sabah kahvaltı et........................?
6. Burak ile Özge bu yaz evlen.........................?
7. Sen Türkçe bil.........................?
8. Bebek her gün bir bardak süt iç.......................?
Olumsuz Soru (вопрос «разве не…?»)
Örnek (пример):
1. Siz Türkçe anlamıyor musunuz?
2. Sen meyve yemiyor musun?
3. Onlar televizyon seyretmiyorlar mı?
4. Aykut Bey kahve içmiyor mu?
4. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız (Заполните
пропуски как в примере.)
1. Sen bana güven.....................?
24
3. Berna hiç rejim yap.....................?
5. Leyla İzmir’de çalış..................?
7. Sen Rusça bil.........................?
2. Siz tatlı ye......................?
4. Okula otobüsle git....................?
6. Duygu Beyazıt’ta otur.................
8. Siz şeker kullan.......................?
YÖNELME DURUMU/ YAKLAŞMA HALİ: -(У)А
ДАТЕЛЬНЫЙ / НАПРАВИТЕЛЬНЫЙ ПАДЕЖ: -(Y)A
Обозначает конечный пункт движения или действия.
a,ı,o,u=>(y)-a Annem kuşa yem veriyor.
Dilek, öğretmene soru soruyor.
Özlem, Ankara'ya gidiyor.
Nereye?
e,i,ö,ü=>(y)-e Ömer Taksim' e geliyor. Куда?
Kardeşim bahçeye bakıyor.
Her sabah taksiye biniyorum. Kime?
Кому?
Ben + e=> Bana Hasan bana bakıyor.
Sen + e=> Sana Mehmet sana mektup yazıyor mu?
O + n + a=> Ona Bu akşam ona gidiyoruz.
Если после букв p, t, ç, k следует гласная буква, то они заменяют-
ся на свои звонкие пары b, c, d, g/ğ.
Mektup – mektuba
Uç – uca
Sokak – sokağa
Renk – renge (Конечный звук “k”, в основном, переходит в “ğ”.
Несколько слов, в том числе и renk «цвет», где “k” переходит в “g”
являются исключением.)
Armut – armudu
25
Правило не распространяется на следующие категории:
а) заимствования, которые в языке-источнике оканчиваются на t
Devlet – devlete
b) имена собственные
Mehmet – Mehmet’e
c) большинство односложных слов
at – ata, top – topa.
Направительный падеж также используется:
1) для обозначения времени
kışa (на зиму), yarına (на завтра)
2) для обозначения цели, причины
karşılamaya çıktı (вышел, чтобы встретить)
ayrıldğıına üzülüyorum (печалюсь из-за разлуки)
3) для обозначения цены
onar liraya (по десять лир)
4) для создания парных слов
arka arkaya (друг за другом)
5) в оборотах, синонимичных “-dan dolayı”, “-dığı için”
Geldiğine sevindim. (Обрадовался твоему приезду.)
6) после послелогов “dek (до), değin (до), doğru (к), göre (судя
по…), kadar (до), karşı (против), rağmen (несмотря на), üzerine (для)”.
Akşama kadar (до вечера)
7) в сложных наречиях aç karına (на голодный желудок),
bir bakıma (с одной сторонны), boş yere (впустую) и т. д.
8) в сложных глаголах
hoşa (hoşuma,hoşuna) gitmek (понравиться / нравиться), şakaya
vurmak (отшутиться), göze çarpmak (выделяться) и др.
Örnek (пример):
1. Tülay, markete gidiyor ve alışveriş yapıyor .
2. Ali, Merve'ye bakıyor.
3. Zerrin ve Hande sinemaya gidiyorlar.
4. Ahmet, kediye yemek veriyor.
5. Mehmet okula gidiyor.
26
1. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере).
1. Meltem, vazo.......çiçek koyuyor.
2. Telefon... cevap veriyorum.
3. Leyla, kedi... yemek veriyor.
4. Fakirler.... ve yaşlılar... yardım ediyoruz.
5. Ümit, banka... gidiyor ve para yatırıyor.
6. Taksim'... gitmiyoruz, Şişli'... gidiyoruz.
7. Berkay, ben......yardım ediyor.
UZAKLAŞMA DURUMU/ ÇIKMA HALİ: -dan
ИСХОДНЫЙ ПАДЕЖ: -dan
Падеж используется для обозначения исходного пункта движе-
ния или действия.
a ı, o, u =>-dan / -tan İstanbul'dan Ankara'ya
закон гармонии гласных gidiyorum. Kimden?
Dolaptan meyve alıyorum. От кого?
e, i, ö,ü => -den / -ten Suriye'den Türkiye'ye Neden?
geliyorum. От чего?
Mehmet’ten kitap
istiyorum. Nereden?
f, s, t, k, ç, ş, h, p => İzmit'ten otobüse Откуда?
-tan / ten. biniyorum.
Исходный падеж также используется:
1) для обозначения причины
mutluluktan (от радости)
2) для обозначения времени
sabah erkenden (c раннего утра)
3) для обозначения того, из чего изготовлен продукт
kardan (из снега)
4) для создания оборота «один из»
dükkanlardan biri (одна из лавочек)
27
5) перед некоторыми глаголами
-dan söz etmek, -dan bahsetmek (рассказать о)
6) вместо оборота “-dan dolayı” (по причине)
7) для обозначения образа действия
Уağmur hafiften yağıyor. (Дождь накрапывает.)
8) в других частях речи
toptan alışveriş (продажа оптом).
Örnek (пример):
1. Ülkü, çantadan para alıyor.
2. Uçaktan çok korkuyorum.
3. Özlem, tatilden yarın dönüyor.
4. Dilek, bankadan para çekiyor mu?
5. Beyazıt'tan Taksim'e gidiyorum.
1. Aşağıdaki tümceleri -dan ve -a ekleriyle tamamlayınız.
(Заполните пропуски окончаниями -dan и -(y)a).
1. Barış pencere......sokak.....bakıyor.
2. İstanbul'... Adana'... her gün uçak var.
3. Merve, kütüphane... kitap alıyor.
4. Biz her zaman Migros'.....alışveriş yapıyoruz.
5. Okul......ev.....metro ile gidiyorum.
6. Sen......özür diliyorum.
7. Onat sigara.......nefret ediyor.
S.İlayda, Eren'......yardım istiyor.
Склонение местоимений bu, şu, o по падежам
Местоимение + n + падежное окончание
Bu Şu О
Çoğul (Множественное число) Bunlar Şunlar Onlar
Yönelme hali (Дательный падеж) Buna Şuna Ona
Bulunma hali (Местный падеж) Bunda Şunda Onda
Çıkma hali (Исходный падеж) Bundan Şundan Ondan
Belirtme hali (Винительный падеж) Bunu Şunu Onu
28
Zeynep'in Bir Günü1
Один день Зейнап
Zeynep, İstanbul Üniversitesi'nde öğrenci. İstanbul'da yalnız yaşıyor.
Her sabah 07.00'de kalkıyor. Kahvaltıdan önce duş alıyor, giyiniyor ve
makyaj yapıyor. Sonra, kahvaltı ediyor. Kahvaltıda, portakal suyu içiyor;
zeytin, peynir, reçel ve yumurta yiyor. Kahvaltıdan sonra evden çıkıyor,
durağa gidiyor ve otobüse biniyor. Okula gidiyor. Dersten önce kantinde
arkadaşlarıyla oturuyor, biraz sohbet ediyor. Dersler her gün 8.30'da
başlıyor ve 13.30'da bitiyor.
Zeynep dersten sonra kantinde öğle yemeği yiyor. Öğleden sonra
Aksaray'da bir mağazada tezgahtarlık yapıyor. Mağazaya çok müşteri
geliyor. Bazı müşteriler çok kararsız ve titiz oluyor. Bazı müşteriler ise
kolay beğeniyor. Zeynep mağazada çok yoruluyor.
Zeynep, akşam 19.00'da işten çıkıyor, metroyla eve dönüyor. Biraz
dinleniyor ve akşam yemeği hazırlıyor. Akşam yemeği yiyor. Yemekten
sonra ders çalışıyor. Zeynep her gün 22.30'da yatıyor, yarım saat kitap
okuyor ve 23.00'da uyuyor.
1. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
(Ответьте на вопросы.)
1. Zeynep kaçta kalkıyor?
2. Zeynep kahvaltıda ne yiyor?
3. Zeynep nerede çalışıyor?
4. Zeynep kaçta işten çıkıyor?
5. Zeynep akşam yemeğinden sonra ne yapıyor?
2. Aşağıdaki tümceleri metne göre işaretleyin.
(Выберите вариант, опираясь на текст.)
Doğru (верно) Yanlış (неверно)
1. Zeynep İstanbul'da ailesiyle yaşıyor.
2. Zeynep okula metroyla gidiyor.
3. Zeynep öğleden sonra bir mağazada çalışıyor.
4. Mağazaya az müşteri geliyor.
5. Zeynep, akşam yemekten sonra ders çalışıyor.
1
Bölükbaş F., Özenç F., Yılmaz M. Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı. İstanbul,
2009. S. 33.
29
-dan önce
До того как
Örnek (пример):
1. Yemekten önce ellerimi yıkıyorum.
2. Buket sınavdan önce ders çalışıyor.
1. Aşağıdaki tümceleri ‘-dan önce’ yapısıyla tamamlayınız.
(Заполните пропуски, используя “-dan önce”).
1. Televizyonda haberler.....................reklamlar var.
2. Özlem ders.....................kantinde çay içiyor.
3. Çocuklarım ben.........................yemeğe başlamıyorlar.
4. Türkiye'de ana yemek............................mutlaka çorba içiyoruz.
-dan sonra
После
Örnek (пример):
1. Fazilet yemekten sonra kahve içiyor.
2. Funda dersten sonra Taksim'e gidiyor.
3. Ben işten sonra tenis oynuyorum.
1. Aşağıdaki tümceleri ‘-dan sonra’ yapısıyla tamamlayınız. (За-
полните пропуски, используя “-dan sonra”.)
l. Gözde spor....................duş alıyor.
2. Biz ders......................kantine gidiyoruz.
3. Öğle.................alışverişe gidiyoruz.
4. Konser.....................Ahmet'e gidiyoruz.
2. Aşağıdaki tümceleri ‘-dan önce’ ve ‘-dan sonra’ yapılarıyla
tamamlayınız. (Заполните пропуски, используя “-dan önce” и
“-dan sonra”.)
1. Biz kahvaltı.................spor yapıyoruz.
2. Aysel duş...................makyaj yapıyor.
3. Bayram.........................alışveriş yapıyoruz.
4. Haziran......................tatile çıkıyorum.
5. Ofise müdür........................sekreter geliyor.
30
6. Sınav.......................pikniğe gidiyoruz.
7. Hasan Ocak......................İngiltere'ye gidiyor.
8. Sinema.....................bilet alıyoruz.
9. Tatil.....................rezervasyon yaptırıyoruz.
AD TÜMCELERİ
ИМЕННЫЕ ПРЕДЛОЖЕНИЯ
Olumlu Olumsuz Olumsuz Soru
Olumlu Soru
(Утвердительная (Отрицательная (Вопрос
(Вопрос)
форма) форма) “разве не…”)
Ben Öğrenciyim öğrenci değilim öğrenci miyim? öğrenci değil
miyim?
Sen Öğrencisin öğrenci değilsin öğrenci misin? öğrenci değil
misin?
О öğrenci (dir) öğrenci değil (dir) öğrenci mi (dir)? öğrenci değil mi
(dir)?
Biz Öğrenciyiz öğrenci değiliz öğrenci miyiz? öğrenci değil
miyiz?
Siz öğrencisiniz öğrenci değilsiniz öğrenci misiniz? öğrenci değil
misiniz?
Onlar öğrenci(ler) öğrenci değiller öğrenci(ler) mi? öğrenci değiller
mi?
Olumlu (утвердительная форма)
ad (сущ.) / sıfat (прилаг.) / zamir (местоим.) +
kişi eki (окончание лица)
Для того чтобы создать предложения по типу «Я являюсь тем-
то…», в турецком языке используют дополнительный глагол -imek.
Он прибавляется к существительным (прилагательным, числи-
тельным, наречиям). Данная конструкция в предложении является
сказуемым.
31
-imek спрягается по лицам и числам:
İsim, sıfat,
Zarf sayı
-imek çekimi Örnekler
(Место- (Сущ. / – ?
(Склонение -imek) (примеры)
имение) прил. / чис-
лит. / нареч.)
Ben Öğretmen Değil Mı -ım/-im/-um/-üm/- Siz okulda
yım/-yim/-yum/-yüm mısınız?
Sen Çalışkan Mi -sın/-sin/-sun/-sün Ben hastayım.
О Okulda Mu -dır, -dir, -dur, -dür, Sen öğrenci
-tır, -tir, -tur, - tür değilsin.
Biz Öğrenci Mü -ız/-iz/-uz/-üz/-yız/- 0 Ali mi?
yiz/-yuz/-yüz
Siz Ali -sınız/-siniz/-su- Biz öğretmeniz.
nuz/-sünüz
Onlar Hasta (-lar/-ler)
Окончание 3-го лица ед. ч. обычно не используется.
Örnek (пример):
1. Ben bugün çok mutluyum.
2. Siz çok çalışkansınız.
3. Özlem bizimle gelmiyor, o şimdi derste.
4. Siz diş doktorusunuz.
5. Onlar şimdi alışverişteler.
1. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Annem bankada memur.........
2. Onlar İstanbul Üniversitesi'nde öğrenci.........
3. Murat şimdi hasta..........
4. Biz bugün çok yorgun..........
5. Didem'in nişanlısı avukat.......ve o çok yakışıklı...
6. Sen başarılı bir öğretmen........
7. Ben bütün gün okulda..........
32
Olumsuz (отрицательная форма)
ad (сущ.) / sıfat (прилаг.) / zamir (местоим.) + değil +
kişi eki (оконч. лица)
Örnek (пример):
1. Garsonlar güler yüzlü değiller.
2. Bugün deniz dalgalı değil.
3. Annem ve babam evde değiller.
4. Biz tembel değiliz.
BİBER DOLMASI1
ФАРШИРОВАННЫЙ ПЕРЕЦ
Biber dolması için malzemeler:
l kilogram dolmalık biber,
2 tane domates,
2 su bardağı pirinç,
3 tane kuru soğan,
l yemek kaşığı kuş üzümü,
l yemek kaşığı dolmalık fıstık,
2 tatlı kaşığı nane,
2 tatlı kaşığı karabiber,
2 kesme şeker,
yarım demet maydanoz,
yarım limon suyu,
yarım su bardağı zeytinyağı,
tuz.
Soğan ve fıstığı yarım su bardağı yağda kavurun. Pirinci yıkayın ve
tencereye ekleyin. Daha sonra üzerine tüm malzemeyi ekleyin. Kısık
ateşte pişirin ve soğumaya bırakın. Dolmalık biberleri yıkayın ve içlerini
çıkarın. Tüm malzemeyi biberlerin içine doldurun. Biberlerin üzerini bir
dilim domatesle kapatın. Dolmaları bir tencereye dizin. Üzerine sıcak
1
Öztürk, S. Gelincik Sofrası, M Mozaik. Yayınevi, İstanbul, 2006. S. 87.
33
su ekleyin. Kısık ateşte pişirin. Daha sonra servis tabağına alın, limon
dilimleri ve maydanoz ile süsleyin.
Afiyet olsun!
EMİR KİPİ
ПОВЕЛИТЕЛЬНОЕ НАКЛОНЕНИЕ
Kişi eki
Tekil (ед. число) Çogul (мн. число)
(лицо)
2 уaz – gel – yаzınız или gelin или geliniz –
напиши приходи yazın – напишите приходите
3 yazsın – gelsin – yаzsınlar – пусть gelsinler – пусть
пусть он пусть он они напишут они придут
напишет придет
+ Kişi eki Tekil (ед. число) Çogul (мн. число)
(лицо)
2 основа глагола основа глагола + -in / -ın / -un / -ün /
-yin / -yın / -yun / -yün
3 основа глагола + -sın/- основа глагола + -sınlar / -sinler /
sin/-sun/-sün -sunlar / -sünler
– основа глагола + ma / me + аффикс повелительного наклонения
? основа глагола + аффикс повелительного наклонения +
mı? / mi? /mu ? / mü?
Глагол в форме 2-го лица ед. и мн. числа не имеет вопроситель-
ной формы.
Повелительное наклонение может использоваться:
1) в значении приказа, желания, необходимости, пояснения, пред-
упреждения, направления, молитвы, клятвы, мольбы, проклятия,
удивления, укора, принятия чего-либо и т. д.
Durun, çıkmayın, rica ederim! (Прошу вас, стойте, не выходите!)
Olsun! (Пусть будет так!);
2) в устойчивых выражениях:
Allah yolunu açık etsin! (Счастливого пути!)
Kolay gelsin! (Бог в помощь!).
34
Örnek (пример):
1. Arabayı kaldırıma park etmeyin.
2. Ahmet, bu sabah erken kalk!
3. Lütfen, bizi rahatsız etmeyin.
4. Sabahları mutlaka kahvaltı edin.
5. Bu odayı temizlesinler.
6. Çimenlere basmayın.
7. Her ders, sözlükleriniz yanınızda olsun.
1. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Bu sözleri hiç kimseye.............(söylemek) (sen) (–)
2. Öğrenciler sınıfa..................... (gelmek) (+?)
3. Odanı her sabah .............(temizlemek) (sen) (+)
4. Arkadaşlarınızla........................(kavga etmek) (–)
5. Yemekten sonra ellerini............(yıkamak) (o) (+)
6. Lütfen, bu havluyu ...............(kullanmak) (siz) (–)
7. Annenize ..................... (yalan söylemek) (–)
8. Hava çok soğuk. Sokağa...............(çıkmak) (siz) (–)
9. Televizyon...................(seyretmek) (–), kitap ................
10. Burada top.............. (oynamak) (onlar) (–)
İSTEK KİPİ
ПОВЕЛИТЕЛЬНО-ЖЕЛАТЕЛЬНОЕ НАКЛОНЕНИЕ
Желательное наклонение выражает готовность, желание совер-
шения действия.
Fiil (основа глагола) + -a (ya), -e(ye) + kişi eki (окончание лица)
Olumlu (положительная форма)
Ben geleyim
Sen gelesin
О gele
Biz gelelim
Siz gelesiniz
Onlar geleler
35
Fiil (основа глагола) + -ma/me + -a (ya),
-e(ye) + kişi eki (окончание лица)
Olumsuz
(отрицательная форма)
Ben gelmeyeyim
Sen gelmeyesin
O gelmeye
Biz gelmeyelim
Siz gelmeyesiniz
Onlar gelmeyeler
Fiil (основа глагола) + -a (ya),
-e(ye) + kişi eki (окончание лица) + -mı/mi?
Soru (вопрос)
Ben geleyim mi?
Sen –
O –
Biz gelelim mi?
Siz –
Onlar –
Olumsuz soru
(отрицаательный вопрос)
Ben gelmeyeyim mi?
Sen –
O –
Biz Gelmeyelim mi?
Siz –
Onlar –
Örnek (пример):
1. Bu akşam size gelelim mi?
2. Hafta sonu sinemaya gidelim mi?
3. Bahçede top oynayalım.
4. Yarın erken kalkmayalım.
36
5. Size tatil fotoğraflarımı göstereyim.
6. Bu konuyu babamla konuşayım.
7. Yerlere çöp atmayalım.
1. Aşağıdaki tümceleri emir ve istek kipleriyle tamamlayınız. (За-
полните пропуски окончаниями повелительного и желательного
наклонений.)
1. Bu akşam hep beraber yemeğe git....................
2. Didem'e söyle, hemen beni ara.................
3. Bir daha bana bağır.............!
4. Çok uykum var, ben artık yat...............
5. Onlar da bizimle gel.................?
6. Ben seni bu akşam ara...............?
7. Ben yemek yap..........., siz de bulaşıkları yıka..........
8. Sen şiir yaz....., kardeşin de resim yap..............
9. Bu yaz tatilde Antalya'ya git.............
10. Ben size yadım et..................?
KÜLTÜR KÖŞESİ
УГОЛОК КУЛЬТУРЫ
Geleneksel Türk Evleri
Safranbolu Evleri1
Safranbolu evleri, 18 ve 19. yüzyılda yapılan geleneksel Türk evleridir.
Safranbolu evleri ahşap oymacılığının güzel örneklerindendir. Evler
genellikle iki veya üç katlıdır. Bahçeler yüksek taş duvarlarla çevrilidir.
Bu evlerin tamamı birbirinin güneşini engellemez. Pencereler, komşu
evlerin pencerelerine bakmaz. Evlerin iki giriş kapısı bulunur. Kapılarda
iki farklı tokmak vardır. Küçük tokmağı kadın misafirler, büyük tokmağı
ise erkek misafirler çalarlar.
Safranbolu evleri, UNESCO tarafından dünya kültür mirası listesine
alınmıştır.
1
«ANADOLU» Türkçe Ders Kitabı. Dilset, İzmir, 2013. S. 40.
37
Boğaziçi Yalıları
Boğaziçi mimarisinin en seçkin eserlerinden olan Boğaziçi yalıları
İstanbul'un simgelerindendir. Yalıların çoğu 19. yüzyılda yapılmıştır.
Bunlar iki veya üç katlıdır ve denize bitişiktir. Deniz âdeta onların
bahçesidir. Yalıların hepsinde küçük bir iskele vardır.
Традиционные турецкие дома
Дома Сафранболу
Дома в Сафранболу являются традиционными турецкими до-
мами, построенными в XVIII–XIX веках. Эти двух- и трехэтажные
постройки являют собой изумительные примеры резьбы по дереву.
Прилегающие к дому сады окружены высокими каменными стенами.
Дома не заслоняют друг другу солнечный свет, а окна жилищ не об-
ращены в сторону соседних окон. В подобных домах имеется по два
входа, а на дверях висят разные звонки: маленький предназначен для
женщин, большой – для мужчин.
Дома Сафранболу включены в список объектов Всемирного на-
следия ЮНЕСКО.
Дворцы Богазичи
Выдающиеся архитектурные сооружения – дворцы Богази-
чи – являются символом Стамбула. Большинство из них построено
в XIX веке. Данный вид домов состоит из двух или трех этажей.
Дворцы расположены на берегу моря, благодаря чему создается впе-
чатление, что море сливается с садами дворцов воедино. Кроме того,
у каждого дома есть своя небольшая пристань.
38
• ÜNİTE IV •
BENİM DÜNYAM
МОЙ МИР
OKULUM VE ARKADAŞLARIM1
МОЯ ШКОЛА И МОИ ДРУЗЬЯ
Benim adım Özlem, 16 yaşındayım. Beşiktaş Lisesi'nde öğrenciyim.
Ben, sarışın, mavi gözlü, uzun boylu bir kızım. Biz evde dört kişiyiz.
Annem, babam, ablam ve ben. Annem bir bankada çalışıyor. Babam bir
şirkette müdür. Ablam üniversitede okuyor. Onun nişanlısı var. O, İstanbul
Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde asistan.
Okulum deniz kenarında ve çok güzel. Okulda çok arkadaşım var.
Benim en iyi arkadaşlarım Leyla, Bilge ve Elif. Hepimiz aynı sınıftayız
ve aynı yaştayız.
Leyla, 155 cm. boyunda, zayıf ve kumral bir kız. Leyla'nın annesi
öğretmen, babası avukat. Leyla'nın iki kardeşi var. Kardeşleri bir buçuk
yaşında, onlar ikiz. Leyla Şişli'de oturuyor. Onun evi okula biraz uzak.
Okula her gün annesinin arabasıyla geliyor.
Bilge, uzun boylu ve esmer bir kız, Bilge'nin boyu 170 cm. Bilge'nin
babası doktor, annesi terzi. Beşiktaş'ta annesinin mağazası var. Bilge'nin
bütün elbiselerini annesi dikiyor. Bilge'nin iki ablası var. Ablalarının adları
Dilek ve Melek. İkisi de annesinin mağazasında çalışıyor.
Elif, 160 cm boyunda, zayıf ve sarışın bir kız. Elifin babası mühendis,
annesi ev hanımı. Elif boş zamanlarında annesine yardım ediyor. Elifin
bir erkek kardeşi var. Onun adı Murat. Murat 5 yaşında ve ana okuluna
gidiyor.
1. Aşağıdaki soruları metne göre yanıtlayın.
(Ответьте на вопросы по текcту.)
1. Özlem nasıl bir kız?
2. Özlem'in en iyi arkadaşları kim?
3. Leyla'nın annesi ve babası ne iş yapıyor?
1
Aydın A. Türkçe Okuma Kitabı. Moskova, 2006. S. 10.
39
4. Bilge'nin kaç kardeşi var ve kardeşleri ne iş yapıyor?
5. Elifin kardeşinin adı ne ve kardeşi kaç yaşında ?
İYELİK EKLERİ
ОКОНЧАНИЯ ПРИНАДЛЕЖНОСТИ
Роль русских притяжательных местоимений (мой, твой, его
и т. д.) в турецком языке выполняют особые аффиксы, называемые
местоименными аффиксами, или чаще аффиксами принадлежности.
Имя существительное, присоединившее к себе такой аффикс, обо-
значает как сам предмет (объект), так и его обладателя, оказываясь
эквивалентным русскому определительному словосочетанию, где
в роли определения выступает притяжательное местоимение.
Правила присоединения окончаний принадлежности:
-a, -ı -e, -i -o, -u -ö, -ü
Ben-im şapka-m gazete-m palto-m ütü-m köy-üm
anahtar-ım şeker-im yol-um
Sen-in şapka-n gazete-n palto-n ütü-n köy-ün
anahtar-ın şeker-in yol-un
O-nun şapka-sı gazete-si palto-su ütüsü köy-ü
anahtar-ı şeker-i yol-u
Biz-im şapka-mız gazete-miz palto-muz Ütümüz – köy-ümüz
anahtar-ımız şeker-imiz yol-umuz
Siz-in şapka-nız gazete-niz palto-nuz ütü-nüz köy-ünüz
anahtarınız yol-unuz yol-unuz
1. –lar / ler + iyelik eki + hal eki
Аффикс принадлежности ставится после аффикса множест
венного числа, но перед аффиксом падежа: evlerimde (в моих домах),
sözlerinizden (из ваших слов).
Поскольку все аффиксы ударные, при их наращивании ударение
перемещается к концу формы слова: avcI – avcılAr – avcılarımIz –
avcılarımızA (охотник – охотники – наши охотники – нашим
охотникам).
2. В тех случаях, когда аффикс падежа следует за аффиксом при-
надлежности 3-го лица ед. или мн. числа, между этими аффиксами
40
появляется согласный n: ev+i+n+de = еvinde (в его доме). Они могут
иметь и другое значение: еvinde (в твоем доме).
Cлова su (вода) и ne (что) являются исключением, так как, во-
преки правилу, принимают аффикс принадлежности для согласных
основ, при этом между словом и аффиксом появляется согласный у:
suyum neyim или nem (eski şekil (устаревш. вариант))
suyun neyin nen
suyu neyi nesi
suyumuz neyimiz nemiz
suyunuz neyiniz neniz
suyu, suları neleri neleri
3. В заимствованных из других языков словах rоl (роль), saat
(час), hal (положение), sual (вопрос) последний согласный произно-
сится мягко, поэтому все присоединяющиеся к ним аффиксы имеют
гласную переднего ряда: saatim (мои часы), saatlerimizden (из на-
ших часов), rolleriniz (ваши роли), halimizde (в нашем положении),
suallerinizden (из ваших вопросов).
4. В некоторых двусложных словах, имеющих во втором слоге
корня узкий гласный, этот гласный выпадает при добавлении аффик-
са, начинающегося с гласного звука. В словарях это явление обозна-
чается следующим образом: isim (smi).
Örnekler (примеры): aklı (его ум), aklınız (ваш ум), oğlu (его
сын), oğlunuz (ваш сын), ömrü (его жизнь).
5. Согласные р, t, k, ç, находящиеся в конце слога, при присоедине-
нии аффикса, начинающегося на гласную букву, обычно озвончаются.
Gözlük + ü => gözlüğü, kitap + ım=> kitabım, ağaç +ı=> ağacı
Аффикс принадлежности входит в состав вводных слов и устойчи-
вых словосочетаний: kısacası (короче говоря), daha doğrusu (точнее).
В предложении местоимение перед существительным опускает-
ся: Benim kitabımı al – Kitabımı al.
Örnek (пример):
1. Sizin ülkeniz çok soğuk.
2. Bizim evimiz Mecidiyeköy'de.
3. Senin akrabaların nerede?
4. Onun elbisesi çok şık.
41
5. Senin kolyen gümüş mü?
6. Ahmet'in pasaportu çantasında mı?
7. Benim kızım çok güzel şarkı söylüyor.
8. Bugün onların arkadaşları bize geliyor.
1. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Bu kadın sen.... anne.... mi?
2. Çanta..... odada mı?
3. Biz.... bahçe.... çok küçük.
4. Sen.... kardeş..... kim?
5. Bu gazete Murat'.... mı?
6. Sizin ilaç...... nerede?
7. Siz.... sorular..... çok zor.
8. Bu Sinan'........ ilgisayar..... mı?
9. Mete'........ öğretmen..... otuz yaşındadır.
10. Betül'...... teyze..... bir şirkette çalışıyor.
11. Serkan'...... baş..... ağrıyor.
12. Bilgisayar....... kamera........ bozuk.
2. Aşağıdaki metni iyelik ekleriyle tamamlayınız.
(Заполните пропуски окончаниями принадлежности.)
Merhaba! Ben..... ad...... Hande. Ben İstanbul'da yaşıyorum. Biz....
ev.....küçük ve bahçe.....çok güzel.
Bahçede meyve ağaçları ve çiçekler var. Ben...... aile......kalabalık
değil. Biz evde dört kişiyiz. Ben... anne.... kırk yaşında, ev hanımı. Baba...
kırk beş yaşında ve memur. Bir kardeş.. ..var. Kardeş....ad...Murat. Murat
lisede okuyor ve dersler... çok iyi. Bu hafta o.....sınavlar.... var. Ben.... bir
de köpek........var.
O.... tüyler... beyaz, gözler......kahverengi.
42
AD TAMLAMALARI
ИМЕННЫЕ СЛОВОСОЧЕТАНИЯ / ИЗАФЕТ
Сочетание двух имен, из которых одно является определяемым,
а другое – определением (babanın kitabı «книга отца» и пр.), в турец-
ком языке носит название изафет.
Belirtili Ad Tamlaması
Двухаффиксный изафет
Притяжательный изафет строится по типу onun defteri «его те-
традь»: зависимый член (определение) предшествует главному и
оформляется аффиксом родительного падежа; главный член получа-
ет аффикс принадлежности.
Örnek (пример):
1. Türkiye'nin başkenti Ankara'dır.
2. İstanbul'un havası çok kirli.
3. Hasan'ın kardeşi altı yaşında.
4. Bu çocuğun elbisesi çok şık.
5. Bugün ayın kaçı?
6. İzmir'in simgesi saat kulesidir.
7. Duygu'nun dayısının üç çocuğu var.
1. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Portakal.....kilo.... kaç lira?
2. Elbise...... renk.....çok güzel.
3. Kahve......şeker.....çok az.
4. Müdür......oda......çok düzenli.
5. Murat'...... anne.......çok mutlu.
6. Hastane......bahçe.......çok kalabalık.
7. Ömer, otel.......havuz......yüzüyor.
8. Otobüs......şoför...... nerede?
9. Özge.....kardeş......nasıl?
10. Berke'...... anne..... öğretmen.
11. Fransa'......... başkent...... Paris.
12. Şirket......müdür.....çok sinirli.
43
13. Mutfak.....musluk.....bozuk.
14. Sınıf..... kapı.....açık.
2. Her bölümden birer kelime kullanarak anlamlı tümceler
oluşturun. (Составьте предложения, используя слова из каждого
столбика.)
– Bu lokantanın başkenti lezzetli
– Mısır'ın yolları kalabalık
– Bu odanın saçları Kahire
– Kitabın perdeleri beyaz
– Kızımın yemekleri sarı
– İstanbul' un sayfaları güzel
Belirtisiz Ad Tamlaması
Одноаффиксный изафет
Этот вид словосочетаний состоит из определения (tamlayan) без
окончаний (однако может иметь окончание множественного числа) и
определяемого (tamlanan) с окончаниями -sı (-si, -su, -sü).
Örnek (пример):
1. İstanbul Üniversitesi'nde çalışıyorum.
2. Şimdi okul müdürü konuşuyor.
3. Buket şimdi çalışma odasında mı?
4. Zeynep'in annesi devlet memuru.
5. Evimiz vapur iskelesine çok yakın.
1. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Türkçe kitap...........çok yararlı bilgiler var.
2. Özlem her zaman Türk müzik..........dinliyor.
3. Yemekten sonra Türk kahve........içiyorum.
4. Taksim'de Çin lokanta..........var.
5. Bizim tarih öğretmen..........çok genç.
6. Ece, Atatürk Cadde...........oturuyor.
7. Arkadaşım Kabataş Lise.............çalışıyor.
8. Kahvaltıda portakal su........içiyorum.
44
İSTANBUL'DA BİR HAFTA SONU
ВЫХОДНЫЕ В ИСТАНБУЛЕ
Uğur, Funda, Hasan ve Bengü çok iyi arkadaşlar. Funda, Hasan ve
Bengü, Cumartesi günü piknik için Heybeliada'ya gitmek istiyorlar. Ama
Uğur, Heybeliada'ya değil; Büyükada'ya gitmek istiyor.
Funda: Uğur, niçin Heybeliada'ya gitmek istemiyorsun?
Uğur: Çünkü, orada piknik yapmak için güzel yerler yok.
Hasan: Seninle aynı fikirde değilim Uğur. Heybeliada'da da çok güzel
piknik yerleri var.
Uğur: Peki, siz neden Büyükada'ya gitmek istemiyorsunuz?
Bengü: Çünkü biz oraya her zaman gidiyoruz. Bu hafta sonu değişik
bir yere gitmek istiyoruz.
Funda: Arkadaşlar, niçin tartışıyorsunuz? Bu hafta sonu Heybeliada'ya
gidelim. Gelecek cumartesi de Büyükada'ya gidelim.
Uğur: Tamam arkadaşlar, kabul ediyorum. Yarın kaçta buluşuyoruz?
Hasan: Önce, vapur saatlerini öğrenelim. İlk vapur ne zaman kalkıyor,
biliyor musunuz?
Bengü: Ben biliyorum. İlk vapur saat 09.30'da kalkıyor.
Funda: 09.30 çok erken. 10.30 vapuruna binelim.
Uğur: Niye?
Funda: Çünkü benim evim iskeleye çok uzak. Cumartesi günü erken
kalkmak istemiyorum.
Bengü: Tamam. Yarın 10.30'da Adalar İskelesi'nde buluşalım.
1. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplayın.
(Ответьте на вопросы, опираясь на текст.)
1. Uğur arkadaşlarıyla hafta sonu nerede, ne yapmak istiyor?
2. Uğur niçin Büyükada'ya gitmek istiyor?
3. Uğur'un arkadaşları niçin Büyükada'ya gitmek istemiyorlar?
4. Funda'nm arkadaşlarına önerisi ne?
5. Uğur ve arkadaşları saat kaçta ve nerede buluşacaklar?
45
EYLEM (ГЛАГОЛ) + -MAK İSTE...
ЖЕЛАТЬ ЧТО-ТО СДЕЛАТЬ
Örnek (пример):
1. Çok yorgunum, uyumak istiyorum.
2. Duygu sinemaya gitmek istemiyor.
3. Hafta sonu ne yapmak istiyorsunuz?
4. Biz yarın İzmir'e gitmek istiyoruz.
5. Kiminle konuşmak istiyorsunuz?
1. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Bir an önce üniversiteyi bitir.........................
2. Sizinle tartış............................
3. Çok yorgunum, biraz dinlen...........................
4. Gülden çok sinirli, hiç kimseyle görüş................................
5. Oğlum öğretmen ol..................................
6. Yeni bir araba al................................
7. Çok acıktım, yemek ye............................
8. Onlar Türkçe öğren..............................
9. Yarın sabah erken kalk........................ Çünkü çok yorgunum.
10. Berke Almanca öğren.......................
NİÇİN / NİYE / NEDEN? – ÇÜNKÜ
ПОЧЕМУ? – ПОТОМУ ЧТО…
Örnek (пример):
Niçin evde oturuyorsun? – Çünkü yorgunum.
Neden okula gelimiyorsun? – Çünkü hastayım.
Niçin Türkçe öğreniyorsunuz? – Çünkü Türkçeyi çok seviyorum.
Neden tatilde Antalya'ya gitmek istiyorsun? – Çünkü orada birçok
arkadaşım var.
1. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. (Ответьте на вопросы.)
1. Niçin yemek yemiyorsun?
Çünkü ......................................................
46
2. Neden rejim yapıyorsun?
Çünkü ......................................................
3. Niçin arabanı satmak istiyorsun?
Çünkü ......................................................
4. Neden bu filmi izlemek istemiyorsun?
Çünkü ......................................................
2. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
Örnek (пример):
Kim Türkçe öğreniyor? Maria Türkçe öğreniyor. (kim)
1.____________ ?
Şimdi saat beş. (kaç)
2.______________?
Hava çok güzel. (nasıl)
3._____________?
Biletler Sinan'da. (kimde)
4.________________?
Sokakta üç araba var. (kaç)
5._________________________?
Öğrenciler bahçede. (nerede)
6.________________________?
Mehmet Taksim'e gitmek istiyor. (nereye)
7.________________________?
Onlara büyük bir araba lazım. (nasıl)
8.________________________?
Telefon sana. (kime)
9.____________________________?
Tiyatro sekizde. (kaçta)
10._________________________?
Anahtar çantamda. (nerede)
47
3. Soruları ve yanıtları eşleştiriniz. (Выберите подходящий
ответ.)
Soru Yanıt
1. Nasıl? 1. Ali.
2. Ne kadar? 2. İstanbul'dayım.
3. Ne zaman? 3. Biraz sonra.
4. Neredesiniz? 4. Çok lezzetli.
5. O kim? 5. Bir şey yok.
6. Şurada ne var? 6. Dört kilogram
VÜCUDUMUZ1
НАШЕ ТЕЛО
Merhaba, benim adım Aykut. Ben 13 yaşındayım. Beyaz tenliyim.
Orta boyluyum ve 50 kiloyum. Benim saçlarım siyah ve kısadır. Alnım
dar; kulaklarım, burnum ve ağzım küçüktür. Ayak ve el bileklerim ince;
parmaklarım uzundur. Kaşlarım siyah, gözlerim mavidir.
Ben her gün parkta top oynuyorum ve terli terli su içiyorum. Meyve ve
sebze yemek istemiyorum. Hamburger ve cipsi çok seviyorum.Sağlığıma
hiç dikkat etmiyorum. Bu yüzden annem bana çok kızıyor.
Ben şimdi hastayım ve yatıyorum. Biraz ateşim var. Galiba gribim.
Her yerim ağrıyor. Başım, boynum, omuzlarım, kollarım, bacaklarım,
bileklerim, göğsüm, dizlerim, midem... Hastalık çok kötü bir şey. İyileş
mek için ilaçlarımı içiyorum ve dinleniyorum. Dengeli besleniyorum, bol
bol sebze ve meyve yiyorum.
Ben şimdi okula ve parka gitmiyorum; çünkü evde yatıyorum. Evde
çok sıkılıyorum. Hemen iyileşmek ve arkadaşlarımla oynamak istiyorum.
Arkadaşlarım beni her gün ziyaret ediyorlar. Bana çiçek ve kitap
getiriyorlar. Bana “Bir daha hasta olma. Sağlığına dikkat et!” diyorlar.
Arkadaşlarımı ve okulumu çok seviyorum.
1. Aşağıdaki soruları metne göre yanıtlayın.
(Ответьте на вопросы, опираясь на текст.)
1. Aykut nasıl bir çocuk?
1
Bölükbaş F., Özenç F., Yılmaz M. Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı. Pelikan Ya-
yınevi, İstanbul, 2009. S. 50.
48
2. Aykut niçin hasta oluyor?
3. Aykut iyileşmek için neler yapıyor?
4. Aykut'u kimler ziyaret ediyor ve ona neler getiriyorlar?
5. Siz sağlıklı olmak için neler yapıyorsunuz?
KÜLTÜR KÖŞESİ
УГОЛОК КУЛЬТУРЫ
Topkapı Sarayı1
Topkapı Sarayı, Fatih Sultan Mehmet tarafından 1460-1478 yılları
arasında yaptırılmıştır. Saray, İstanbul'un Marmara Denizi'ni gören en
güzel noktasına inşa edilmiştir. Bugünkü hâlini daha sonraki yüzyıllarda
eklenen yapılarla almıştır. Topkapı Sarayı, 380 yıl boyunca Osmanlı
sultanlarının ikametgâhı, devletin yönetim ve eğitim merkezi olmuştur.
Topkapı Sarayı 1924 yılından beri müze olarak kullanılmaktadır.
Дворец Топкапы
Дворец Топкапы был построен по заказу Султана Фатиха Мех-
меда в 1460–1478 гг. Из окон дворца открывается прекрасный вид
на Мраморное море. Современный облик дворец Топкапы обрел бла-
годаря постройкам последующих столетий. Этот дворец служил ре-
зиденцией османским султанам, являясь центром государственного
управления и образования.
С 1924 г. он объявлен музеем и продолжает знакомить нас с исто-
рией и культурой Османской империи.
Dolmabahçe Sarayı2
Dolmabahçe Sarayı, Avrupa mimari tarzlarının bir karışımı olarak
1843–1856 yılları arasında Sultan Abdülmecit tarafından yaptırılmıştır.
Dolmabahçe Sarayı'nda eşsiz bir zenginlik ve ihtişam vardır. Sarayın
duvarları ve tavanları Avrupa'nın en ünlü sanatçıları tarafından altın resim
lerle dekore edilmiştir. Önemli oda ve salonlarda her şey aynı renktedir.
1
«ANADOLU» Türkçe Ders Kitabı, Dilset, İzmir, 2013. S. 48.
2
«ANADOLU» Türkçe Ders Kitabı, Dilset, İzmir, 2013. S. 55.
49
Tüm zeminler süslü ahşap parke ile kaplıdır. Cumhuriyet döneminde
saray, Mustafa Kemal Atatürk tarafından konut olarak kullanılmış ve
Atatürk 1938 yılında bu sarayda vefat etmiştir. Dolmabahçe Sarayı 1984
yılında müze hâline getirilmiştir.
Дворец Долмабахче
Являющийся образцом европейского архитектурного стиля,
Долмабахче был создан по приказу султана Абдульмеджида в 1843–
1856 гг. На свете нет ничего, что могло бы сравниться с богатством и
величием этого дворца, считают турки. Его стены и потолок украше-
ны золотой росписью самых искусных мастеров Европы.
Интерьер каждой комнаты дворца, имеющей особое предназна-
чение, подобран в одной цветовой гамме. Полы во дворце устланы
узорчатым деревянным паркетом.
50
• ÜNİTE V •
AİLEM
МОЯ СЕМЬЯ1
Benim adım Nesrin. Benim büyük ve mutlu bir ailem var. Babamın adı
Murat, annemin adı Nuray. Babam dişçi, annem ise ev hanımıdır. Benim
bir ablam var, onun adı Özge. Ablam siyah saçlı, yeşil gözlü ve uzun boylu
bir kız. O şimdi üniversite 2. sınıfa gidiyor.
Benim babamın bir kız, bir de erkek kardeşi var. Amcamın adı Mesut
ve o bir doktordur. Amcamın karısı (eşi) Nurten yengem ise hemşiredir.
Onların çocukları, Alican ile Ayşegül, benim kuzenlerimdir. Alican 10,
Ayşegül ise 12 yaşında. İkisi de çok çalışkan.
Meltem halam ve kocası (eşi) İbrahim eniştem muhasebecidirler.
Şişli'de büroları var. Onların çocukları Bora ve Zeynep ikizdir.
Bora ve Zeynep çok küçükler ve okula gitmiyorlar. İkizler çok şirin ve
ailenin göz bebeğidirler.
Babamın annesi ve babası İstanbul'a yakın bir köyde oturuyorlar.
Babaannem ev hanımı, büyükbabam (dedem) ise emekli veteriner. Onların
evi iki katlı ve bahçeli. Bahçelerinde tavukları, civcivleri ve bir de köpek
leri vardır.
Annemin de bir kız ve bir erkek kardeşi var. Dayımın adı Burak.
Burak dayım uzun boylu, dalgalı saçlı, kahverengi gözlü. O bekar ve çok
yakışıklı. Onun evi Levent'te. O bir şirkette müdür. Dayım hafta sonları
bize geliyor ve beraber çok eğleniyoruz.
Annemin kız kardeşi Ülkü teyzem, diş doktorudur. Onun
muayenehanesi Beşiktaş'ta. Teyzem nişanlı ve bu yaz evleniyor. O şimdi
anneannem ve dedemle aynı evde yaşıyor. Onların evi Şişli'de. Ülkü
teyzem konuşkan, güler yüzlü, sempatik bir kadındır. O seyahat etmeyi
çok seviyor.
1. Aşağıdaki soruları metne göre yanıtlayın.
(Ответьте на вопросы, опираясь на текст.)
1. Nesrin'in kaç kuzeni var ve kuzenlerinin isimleri ne?
2. Nesrin'in halası ve eniştesi ne iş yapıyorlar?
1
«ANADOLU» Türkçe Ders Kitabı. Dilset, İzmir, 2013. S. 49.
51
3. Nesrin'in dayısı nasıl bir kişidir.
4. Nesrin'in amcası ve yengesi ne iş yapıyorlar ?
5. Nesrin'in teyzesi nerede ve kimlerle yaşıyor?
BAZI AKRABALIK ADLARI
НЕКОТОРЫЕ НАЗВАНИЯ,
ОБОЗНАЧАЮЩИЕ РОДСТВЕННЫЕ СВЯЗИ
Sema Hanım Ahmet Bey
(Büyükanne – бабушка) (Dede / büyükbaba – дедушка)
eş (супруга) eş (супруг)
karıkoca (eş) (супруги)
Ayten (gelin – невестка) ve Mert (damat – зять)
Emel (kız – дочь) ve Özgür (oğul – сын)
Nilgün, Aygün Burak
(kardeş – сестра) (kardeş – брат)
Hakan ve Bahar kuzen (двоюродный брат / сестра)
Sema Hanım ve Ahmet Bey karıkocadır. Özgür ve Emel kardeştir.
Ayten ve Özgür karıkocadır. Emel ve Mert karıkocadır. Emel, Ayten'in
görümcesidir.
Ayten, Emel'in yengesidir.
Ayten, Sema Hanım ve Ahmet Bey'in gelinidir.
Mert, Sema Hanım ve Ahmet Bey'in damadıdır, (damat).
Mert, Özgür'ün eniştesidir.
Emel, Hakan ve Bahar'm halasıdır.
Özgür, Burak, Nilgün ve Aygün'ün dayısıdır.
Hakan ve Bahar ile Burak, Nilgün ve Aygün kuzendir.
Hakan ve Bahar'm amcası yok.
Burak, Nilgün ve Aygün'ün teyzesi yok.
Ayten'in eltisi yok.
Mert'in baldızı yok.
Sema Hanım; Hakan, Bahar ve Burak'ın anneannesidir; Nilgün ve
Aygün'ün babaannesidir.
Ahmet Bey; Hakan, Bahar, Burak, Nilgün ve Aygün'ün dedesidir.
52
SIFATLAR
ПРИЛАГАТЕЛЬНЫЕ
Sıfat Ekleri: -lı (- li, -lu, -lü)
Аффикс, образующий прилагательные: -lı (- li, -lu, -lü)
Этот аффикс присоединяется только к существительным для об-
разования прилагательного.
Örnek (пример):
Dedemin çiçekli bir bahçesi var.
Barış, fırından cevizli ekmek alıyor.
Annem üzümlü kurabiye yapıyor.
Sakallı adam bana bakıyor.
Murat dikkatli bir öğrencidir.
Ahmet, tozlu sokaklarda dolaşıyor.
Ben çikolatalı pasta yiyorum.
При прибавлении к названиям стран и городов аффикс -li обо-
значает выходцев из этой местности или людей, которые там живут.
Benim Çinli bir arkadaşım var.
Arkadaşımın eşi İzmirli bir avukattır.
1. Aşağıdaki tümceleri -lı ekiyle tamamlayınız.
(Заполните пропуски, добавив аффикс -lı.)
1. Çikolata...... dondurmayı çok seviyorum.
2. Üzüm..... kek almak istiyorum.
3. Melih Bey'in tek kat..... bir evi var.
4. Benim öğrencilerim çok akıl...
5. Arabayı dikkat.... kullan.
6. Süt..... kahve içiyorum.
7. Şu kısa boy..., sarı saç..., şapka.... kadın benim annem.
8. Muz.... bir süt, lütfen!
9. Dilek tuz... ayran içiyor.
10. Değer.... eşyalarınızı sınıfta bırakmayın.
2. Aşağıdaki sözcükleri -lı eki kullanarak eşleştiriniz.
(Составьте словосочетания, добавив аффикс -lı.)
53
A B
Bıyık + lı gömlek
Tuz kurabiye
Elma kadın
Çizgi kedi
Sarı saç adam
Şekerli ayran
Uzun kuyruk kahve
Sıfat Ekleri: (-sız)
Аффиксы, образующие прилагательные: (-sız)
-sız – окончание, противоположное по значению с -lı. Оно обо-
значает отсутствие чего-либо. Также как и -lı присоединяется к суще-
ствительным и образует прилагательное.
a, ı => -sız e, i => -siz
o, u => -süz ö, ü => -süz
Örnek (пример):
Mehmet korkusuz bir çocuktur.
Ali asla ütüsüz pantolon giymiyor.
Su, renksiz ve tatsız bir içecektir.
Özlem, şekersiz çav içiyor.
Vefasız dost iyi değildir.
1. Aşağıdaki tümceleri -sız ekiyle tamamlayınız.
(Заполните пропуски аффиксом -sız).
1. Çayı süt... ve şeker... içiyorum.
2. Sınıf çok hava...., pencereyi biraz aç!
3. Hava çok soğuk, palto........sokağa çıkma.
4. Size son.... mutluluklar diliyorum.
5. Zuhal çok sabır.... bir öğrenci.
6. Klima... otobüsler çok sıcak.
2. Aşağıdaki sözcüklerin yanına örnekteki gibi -lı ve zıttı (karşıtı)
olan -sız ekini getiriniz. Bu sözcüklerin anlamlarını öğrenerek birer
tümce içinde kullanınız. (Заполните пропуски -lı и -sız. Найдите
значения этих слов и составьте с ними словосочетания.)
54
sakallı… sakalsız… suçlu… suçsuz…
değer… değer… gönül… gönül…
saygı… saygı… tuz… tuz…
acı… acı… güç… güç…
tat… tat … başarı… başarı…
neşe… neşe… iştah… iştah…
SIRA SAYI SIFATLARI
ПОРЯДКОВЫЕ ЧИСЛИТЕЛЬНЫЕ
Образуются путем присоединения -ıncı (-inci, -uncu, -üncü) к ко-
личественным числительным. На письме обозначаются как число с
точкой: beşinci (5. (пятый)).
Sayı (число) + -(ı)ncı
Örnek (пример):
Selma birinci katta oturuyor.
Aykut üçüncü sınıfta okuyor.
Zeynep çok tembel, her sınavda sonuncu oluyor.
Teyzem 26. caddede oturuyor.
1. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Zehra ailenin üç......çocuğu.
2. Bayramın iki......günü İzmir'e gidiyorum.
3. Dilek çok çalışkan, sınıfın bir.........
4. Adımın dört.......harfi “m”.
5. Eviniz kaç.........katta?
6. Bugün otuz.......yaş günümü kutluyorum.
ÜLEŞTİRME SAYI SIFATLARI
РАЗДЕЛИТЕЛЬНЫЕ ЧИСЛИТЕЛЬНЫЕ
Разделительные числительные передают значение «по сколько-то
лиц или предметов».
55
Sayı (число) + -(ş)ar
Örnek (пример):
Öğrencilere ikişer soru soruyorum.
Hepimizin tabağında üçer elma var.
Sınıfa birer birer giriniz.
İzciler dörder dörder yürüyorlar.
1. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Piyango iki kişiye beş........ milyon veriyor.
2. Hakim hırsızlara on....... ay hapis cezası veriyor.
3. Oyun için yedi........ kişilik takımlar oluşturun.
4. Görüşme odasına tek..... tek...... giriniz.
5. Sınavda her üniteden altı........ soru var.
2. Aşağıdaki soruları cevaplayınız. (Ответьте на вопросы.)
1. Dünya'nın en kalabalık ülkesi neresidir?
2. Türkiye'nin en kalabalık şehri hangisidir?
3. Dünya' nm en soğuk kıtası hangisidir?
4. Dünya'nın en sıcak bölgesi neresidir?
5. Sınıfınızın en güzel kızı kimdir?
6. Türkiye'nin en yağışlı bölgesi neresidir?
7. Türkiye'nin en büyük gölü hangisidir?
8. Sizin ülkenizin en kalabalık şehri hangisidir?
KARŞILAŞTIRMA: -DAN DAHA, EN
CРАВНЕНИЕ: БОЛЕЕ…, САМЫЙ…
Сравнительная степень:
ad + -dan daha + sıfat
Örnek (пример):
Ahmet, Ali'den daha çalışkandır. İstanbul, Ankara'dan daha
kalabalıktır. O benden daha gençtir. Uçak, trenden daha hızlıdır.
56
Превосходная степень:
en + sıfat + ad
Örnek (пример):
Sınıfın en çalışkan öğrencisi Ayşe'dir. Dünyanın en kalabalık şehri
Tokyo'dur. İstanbul'un en pahalı semti Etiler'dir. Türkiye'nin en yüksek
dağı Ağrı Dağı'dır.
1. Aşağıdaki tümceleri “-dan daha” ve “en” yapılarıyla tamam-
layınız. (Заполните пропуски, используя “-dan daha” и “en”).
1. Ayşe, Özlem'............şişman.
2. Aykut, Ozan'..........uzun.
3. Türkiye'nin........kalabalık şehri İstanbul'dur.
4. Çita, dünyadaki......hızlı hayvandır.
5. Kaplumbağa, tavşan................yavaştır.
6. Kaplumbağa, dünyanın.........yavaş hayvanıdır.
7. Antalya, Erzurum'......... ...........sıcaktır.
8. Atatürk, Türkiye'nin..........büyük lideridir.
9. Van Gölü Türkiye'nin.........büyük gölüdür.
10. Hülya Avşar, Aysel Gürel'....................güzeldir.
MEVSİMLER – AYLAR – GÜNLER
ВРЕМЕНА ГОДА – МЕСЯЦЫ – ДНИ
İlkbahar (весна)
Mart – Nisan – Mayıs (март – апрель – май)
Yaz (лето)
Haziran – Temmuz – Ağustos (июнь – июль – август)
Sonbahar (осень)
Eylül – Ekim – Kasım (сентябрь – октябрь – ноябрь)
Kış (зима)
Aralık – Ocak – Şubat (декабрь – январь – февраль)
Bir yılda dört mevsim vardır: ilkbahar (bahar), yaz, sonbahar (güz),
kış. (В году 4 времени года: весна, лето, осень, зима.)
İlkbaharda ağaçlar çiçek açıyor (ilkbahar mevsiminde).
Yazın hava çok sıcak oluyor. = Yazları hava çok sıcak oluyor (yaz
mevsiminde).
57
Sonbaharda yapraklar dökülüyor (sonbahar mevsiminde).
Kışın Erzurum'a kar çok yağıyor. = Kışları Erzurum'a kar çok yağıyor
(kış mevsiminde).
Bir yılda 12 ay vardır: Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran,
Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim, Kasım, Aralık. (В году 12 месяцев: ян-
варь, февраль, март, апрель, май, июнь, июль, август, сентябрь, ок-
тябрь, ноябрь, декабрь.)
13 Haziran'da okul kapanıyor. Bayram Kasım'da başlıyor. Doğum
Günüm 10 Aralık'ta. 19.05.1919 = 19 Mayıs 1919
1. Aşağıdaki boşluklara uygun mevsim ve ay adlarını yazınız.
(Заполните пропуски названиями подходящих времен года и на-
званиями месяцев.)
1. Kış mevsiminde____________________________ ayları vardır.
2. Yılın altıncı ayı__________ dır.
3. Yılın ikinci ayı________________ tır.
4. En soğuk mevsim________tır.
5. En sıcak mevsim_________dır.
6. ________ mevsiminde her taraf yemyeşildir.
7. ___________ mevsiminde her taraf bembeyazdır.
8._______ en kısa aydır.
9. Yılın son ayı ________tır.
10.__________ayı yılın dördüncü ayıdır.
Bir haftada 7 gün vardır: Pazartesi, Salı, Çarşamba, Perşembe,
Cuma, Cumartesi, Pazar. (В неделе 7 дней: понедельник, вторник, сре-
да, четверг, пятница, суббота, воскресенье).
Bugün günlerden ne? = Bugün hangi gün? – Bugün Cuma.
Yarın günlerden ne? – Yarın Cumartesi.
Evvelki (evvelsi) gün Çarşamba <=Dün Perşembe <=Bugün Сuma
=>Yarın Cumartesi=>Öbür gün Pazar
1. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. (Ответьте на вопросы.)
1. Bir ayda kaç gün vardır?
2. Bir haftada kaç gün vardır?
3. Tatil günleri hangi günlerdir?
58
4. İş günleri hangi günlerdir?
5. En kısa ay hangi aydır?
6. Bir yılda kaç mevsim vardır?
7. Yaz mevsiminin ayları nelerdir?
8. Kış mevsiminin ayları nelerdir?
9. İlkbaharda bahçeler nasıldır?
10. Kışın her yer nasıldır?
KÜLTÜR KÖŞESİ
УГОЛОК КУЛЬТУРЫ
Türklerde Aile ve Komşuluk İlişkileri1
Türk milletinde gerek âdetlerin, gerekse de dinin etkisiyle aile
kurumuna çok önem verilmektedir. Aile kurumu gücünü aile bireyleri
arasındaki sevgi ve saygıdan alır.
Türk insanına göre aile içinde sevgiye, saygıya ve yardıma muhtaç
iki grup vardır. Bunlar, yaşlılar ve çocuklardır. Türkler çocukları sever,
onlara yardım eder ve şefkat gösterir. Çünkü çocuklar ailenin ve milletin
devamını sağlayan en önemli bireylerdir. Yaşlılar ise tecrübeleriyle,
yerinde tespitleriyle ve tavsiyeleriyle aile içinde önemli rol oynarlar.
Türkler, yaşlılara saygı duyar ve ölene kadar onların bakımını üstlenir.
Çocuklar, evlendikten sonra ayrı şehir ya da evlerde yaşasalar bile
büyükleriyle bağlantılarını koparmazlar. Sık sık onları ziyaret ederler ve
ihtiyaçlarıyla ilgilenirler.
Türk geleneklerinde komşuluk ve misafirlik ilişkileri de çok önemlidir.
Türkler, aileden sonra en çok komşuluk ilişkilerine dikkat ederler.
Aile bireyleriyle olduğu gibi komşularla da iyi geçinirler ve onlarla
yardımlaşırlar. Misafirlik için eve gelen kişiye “Tanrı misafiri” denir.
Misafir için en güzel yemekler hazırlanır ve misafiri memnun etmek için
elden ne geliyorsa yapılır.
Семья и добрососедские отношения в турецкой культуре
Большое значение турки придают своим семьям. Среди факто-
ров, повлиявших на формирование института семьи, можно назвать
1
«ANADOLU» Türkçe Ders Kitabı. Dilset, İzmir, 2013. S. 56.
59
влияние традиций и религии. Крепкая семья, как известно, строится
на любви и уважении, на заботе членов семейства друг о друге.
Особого почтения, по мнению турок, заслуживают дети и пожи-
лые люди. Турки любят детей, всячески помогают им и заботятся о
них, поскольку дети считаются самыми главными членами семьи,
которые в дальнейшем обеспечат продолжение их рода и нации.
Важную роль в семье играют и пожилые люди, ведь у них есть жиз-
ненный опыт, именно они являются незаменимыми советчиками.
Турки берут на себя заботу о них до конца их дней. Так, молодые
люди, создав свою семью и переехав в другой дом или в другой го-
род, не разрывают связи со старшими членами семьи, не перестают
заботиться о них.
Кроме того, в турецкой культуре очень важно установление дру-
жеских отношений с соседями. После семьи наибольшее внимание
турки уделяют именно соседям. Им, как и членам семьи, оказывает-
ся разносторонняя поддержка.Турки – очень гостеприимный народ.
Неожиданный гость именуется у них «гостем от Бога»: ему пода-
ются лучшие угощения, делается все, чтобы гость остался доволен
приемом.
60
•
ÜNİTE VI •
ÇEVREMİZ
ОКРУЖАЮЩИЙ НАС МИР
EGE'NİN DÜNYASI1
МИР ЭГЕ
Benim adım Ege. Ben sekiz yaşındayım. Ben ikinci sınıftayım. Benim
bir ağabeyim var. Onun adı Emre. O, sekizinci sınıfta. O çok çalışkan ve
çok yakışıklı bir çocuktur. Ben onun kadar çalışkan değilim ama karnemde
zayıfım yok.
Benim odam ağabeyimin odasının yanında. Onun odası çok
düzenli ve temizdir. Benim odam da temiz ama düzenli değil, dağınık.
Odamda çalışma masam, yatağım, dolabım, kitaplığım, bilgisayarım ve
oyuncaklarım var. Ben, ağabeyimin odasında oynamaya bayılıyorum ama
o buna çok kızıyor.
Bizim sokağımız çok dar ama evimiz bahçeli bir ev. Bahçemizde
ağaçlar, çiçekler ve bir tane küçük havuz var. Havuzda beş tane küçük
balık var. Balıklar alt komşumuz.
Ahmet Amca'nın. O, balıklara gözü gibi bakıyor, onlara her gün yem
veriyor. Arka sokağımızda çocuk parkı var. Parkta salıncaklar, kaydıraklar
ve bir de kum havuzu var.
Benim okulum evimize çok uzak. Okula servisle gidiyorum. Ben
öğretmenimi çok seviyorum. Benim öğretmenim genç, güler yüzlü, kibar,
sevimli, cana yakın, melek gibi bir öğretmen. Sınıfımız aydınlık, temiz
ve geniş. Sınıfımızın duvarları beyaz. Sınıfımızda yirmi öğrenci var.
Sıralarımız yeni.
Ece, benim en yakın arkadaşım. Biz onunla aynı sırada oturuyoruz.
O sarışın, mavi gözlü, kırmızı yanaklı, çalışkan bir kız. O yaramaz değil;
uslu, sakin ve saygılı bir öğrenci. Onun annesi de öğretmen ama bizim
okulumuzda değil.
1
Bölükbaş F., Özenç F., Yılmaz M. Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı. İstanbul,
Pelikan Yayınevi, 2009. S. 58.
61
Aşağıdaki soruları metne göre yanıtlayınız.
(Ответьте на вопросы, опираясь на текст.)
1. Ege'nin ağabeyi nasıl bir çocuktur?
2. Ege'nin odası nasıl ve odasında neler var?
3. Ege'nin evinin sokağında ve bahçesinde neler var?
4. Ege'nin öğreйtmeni nasıldır?
5. Ege'nin en samimi arkadaşı kimdir ve o nasıl bir öğrencidir.
AD YAPIM EKİ: -LIK
СЛОВООБРАЗОВАТЕЛЬНЫЙ АФФИКС: -LIK
-lik присоединяется к существительным, образуя абстрактные
существительные, названия местности, инструментoв и профессий.
При прибавлении к существительным образует прилагательные.
a, ı => -lık e, i => -lik o, u => -lık ö, ü => -lük
Güzel Güzellik Öğretmen Öğretmenlik
İyi İyilik Kapıcı Kapıcılık
Bol Bolluk Doktor Doktorluk
Sessiz Sessizlik Gözlükçü Gözlükçülük
Doğru Doğruluk Hastabakıcı Hastabakıcılık
Şeker Şekerlik Perde perdelik kumaş
Kitap Kitaplık Yaz yazlık ev
Tuz Tuzluk Çocuk çocukluk günleri
Söz Sözlük Kira kiralık ev
Göz Gözlük Kış kışlık giysi
При прибавлении к существительным в словосочетаниях из чис-
лительных и существительных создает прилагательные:
üç gün üç günlük yol
dört kişi dört kişilik masa
beş para beş paralık adam
Yetmiş yetmişlik nine
62
1. Aşağıdaki tümceleri -lik ekleriyle tamamlayınız.
(Заполните пропуски окончанием “-lik”.)
1. Bu hafta tüm mağazalarda ucuz........var.
2. İyi......yapın, kötü......yapmayın.
3. Öğretmen.......çok kutsal bir meslektir.
4. Sizin yaz......eviniz var mı?
5. Akşam yemeği için dört kişi.......bir masa hazırlayın.
6. Selim İstanbul'da kira.......ev arıyor.
7. Güzel.....ve çirkin......herkes için farklıdır.
8. Yemeğin hiç tuzu yok. Tuz......nerede?
9. Ağaç.....bir yerde piknik yapalım.
10. Pazardan turşu......biber alsınlar.
KAPALIÇARŞI1
КРЫТЫЙ РЫНОК
Dünyanın en eski ve en büyük kapalı çarşısı İstanbul'dadır. 60 kadar
sokağı, üç binden fazla dükkanı ile Kapalıçarşı, İstanbul'un en eski ve
en güzel alışveriş merkezidir. Dünyanın her tarafından buraya turistler
geliyor. İstanbul'a gelen her turist mutlaka kapalı çarşıya uğruyor.
Kapalıçarşı günün her saatinde çok hareketli ve kalabalık oluyor. Çünkü
insanlar Kapalıçarşı'ya sadece alışveriş için gelmiyorlar. Aynı zamanda,
gezmek ve yemek yemek için de geliyorlar. Esnaf, tüm müşterileri güler
yüzle karşılıyor, müşterilerle yakından ilgileniyor ve sohbet ediyor.
Onlara Kapalıçarşı'mn tarihi ile ilgili bilgi veriyor ve dükkanları tanıtıyor.
Turistler en çok halı ve kuyumcu dükkanları ile ilgileniyor.
Kapalıçarşı'da el emeği ile yapılmış her türlü eşya bulunuyor.
Kapalıçarşı'daki bütün eşyalar, kalite ve orijin belgeleri ile satılıyor ve
dünyanın her tarafına gönderiliyor. Kapalıçarşı'da halı ve mücevheratın
yanında, çeşitli kumaşlar, meşhur Türk işi gümüş ve seramik eşyalar ile
bakır ve bronz hediyelik eşyalar, deri kıyafetler de bulunuyor.
(Yeniden düzenlenmiştir)
(Упрощенный текст)
1
Avcı H. Gezi Rehberi. Kaynak, İzmir, 2008. S. 60.
63
Aşağıdaki soruları metne göre yanıtlayınız.
(Ответьте на вопросы, опираясь на текст.)
1. Kapalıçarşı nerededir ve nasıl bir alışveriş merkezidir?
2. Turistler Kapalıçarşı'ya niçin geliyorlar?
3. Kapalıçarşı'da turistler en çok neler ile ilgileniyorlar?
4. Kapalıçarşı'da hangi ürünler bulunuyor?
“İLE” BAĞLAÇI
СОЮЗ «C»
1. Cвязывает однородные слова, выполняя роль союза «и».
Örnek (пример):
a. Ayşe ile (Ayşe'yle) Ahmet kardeştir.
b. Ece'nin annesi ile (annesiyle) babası yarın bize geliyorlar.
2. Также может передавать и другие значения, такие как «со-
вместное выполнение действия, инструмент / орудие действия, образ
действия» и т. д.
Örnek (пример):
1. Yarın Ankara'ya uçakla gidiyoruz.
2. Beyazıt'a tramvayla gelin.
3. Ekmeği elinle bölme, bıçakla kes.
4. Bu formu dolma kalemle doldurun.
5. Futbolcu topa hızla vuruyor.
6. Çocuk korkuyla etrafına bakıyor.
7. Her sabah kuş sesleriyle uyanıyorum.
8. Zeynep annesiyle çok iyi anlaşıyor.
1. Aşağıdaki tümceleri “ile” ile tamamlayınız.
(Заполните пропуски союзом “ile”.)
1. Partiye kız arkadaşı....... geliyor.
2. Taksim'e metro.....gidiyorum.
3. Kardeşim.......yemek yiyoruz.
4. Hakan Bey'.........tanışmak istiyorum.
5. Yusuf arkadaşları.........oynuyor.
6. Bebeğine sevgi...... bakıyor.
64
7. Kuzenim Pazar günleri bisiklet.....geziyor.
8. Çocuklar okula servis.......gidiyor.
9. Öğrenciler öğretmeni dikkat.... dinliyorlar.
10. Filiz'..... Murat 26 Haziran'da nişanlanıyorlar.
BELİRTME DURUMU / YÜKLEME DURUMU
ВИНИТЕЛЬНЫЙ ПАДЕЖ
Винительный падеж отвечает на вопросы «кого?», «что?». Он бы-
вает двух видов.
Eksiz Yükleme Durumu
Неоформленный винительный падеж
Не принимает окончаний. Обозначает неопределенный объект
(предмет, лицо, явление и т. п.) действия.
Ekli Yükleme Durumu
Оформленный винительный падеж
Данный вид винительного падежа образуется при помощи удар-
ного аффикса -(у)ı, -(у)i, -(у)u, -(у)ü и обозначает конкретный объ-
ект, на который непосредственно распространяется (переходит) дей-
ствие, выраженное глаголом.
Если слово оканчивается на гласную букву, то между основой и
окончанием вставляется соединительная буква у. Гласная аффикса
выбирается в соответствии с законами гармонии гласных: lamba –
lambayı (лампа — лампу).
Как и в случае дательного падежа, конечные p, t, ç, k озвончаются:
balık — balığı (рыба — рыбу).
В некоторых словах, состоящих из двух слогов и связанных по
значению, как правило, с жизнью человека и его органами, а также
часто в арабских заимствованиях, при прибавлении аффикса, начи-
нающегося с гласной буквы, узкий гласный второго слога выпадает:
akıl – aklı (ум – ум, вин. падеж).
При прибавлении окончания винительного падежа к окончаниям
принадлежности или сказуемости 3 лиц, между двумя окончаниями
появляется n: çocuğu+nu (его ребенка).
65
Örnek (пример):
1. Mehmet kitap okuyor. Mehmet o kitabı okuyor.
2. Bana bir çanta verin. Bana şu çantayı verin.
3. Dilek elma yiyor. Dilek elmayı yiyor.
4. Ayşegül mağazada elbise deniyor. Ayşegül mağazada yeşil elbiseyi
deniyor.
5. Şimdi vapur bekliyorum. Şimdi Kadıköy vapurunu bekliyorum.
6. Derya yemek hazırlıyor. Derya köpeğinin yemeğini hazırlıyor.
7. Hastalar doktor bekliyorlar. Hastalar doktoru bekliyorlar.
1. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Pencereler... sil, oda... temizle.
2. Bulaşıklar ... yıkayın.
3. Öğrenciler sözcükler ... tekrarlıyorlar.
4. Sen bu şarkı... biliyor musun?
5. Lütfen televizyon... açın.
6. Suzan çamaşırlar... ütülüyor.
7. Sen.....çok seviyorum.
8. Ahmet Bey araba... yıkıyor.
9. Köprü......geçin ve sağa dönün.
10. Sakın anahtar... içeride unutma.
11. Hava çok soğuk, mutlaka palto.........giy.
12. Her sabah dişler.......fırçalıyorum.
13. Mustafa sen......bekliyor.
14. Onlar........yemeğe davet edelim.
KÜLTÜR KÖŞESİ
УГОЛОК КУЛЬТУРЫ
Anadolu Halı ve Kilimleri1
Çok eski bir geçmişi olan Anadolu halı sanatının ilk örneği M.Ö. 5. ve
6. yüzyıllara ait mezarlarda bulunmuştur. Selçuklular, Batı Asya ve İran'a
yaydıkları halı sanatım 1071 yılından sonra Anadolu'ya getirmişlerdir.
Osmanlılar zamanında da çok kaliteli halılar dokunmuştur. Sanayinin
1
«ANADOLU» Türkçe Ders Kitabı. Dilset, İzmir, 2013. S. 65.
66
gelişmesiyle el dokuması halılar, yerini büyük oranda makine yapımı
halılara bırakmıştır.
Selçuklu halılarında geometrik motifler hâkimdir. Halılarda sekiz
köşeli yıldızlar, çengelli çerçeveler, bitki ve hayvan şekilleri görülür.
Yazı kabartmaları, Selçuklu halılarının karakteristik özelliğidir. Osmanlı
döneminin başında hayvan figürlü halılar, yerini dar köşe süslemeli, ortası
geometrik desenli halılara bırakmıştır.
Kilim, halıcılıktan daha önce gelişmiş bir dokumacılık tekniğidir.
Hafifliği ve katlama kolaylığı kilimi vazgeçilmez bir eşya hâline getirmiştir.
Günümüzde özellikle köy evlerinde kilim tezgâhları bulunmaktadır.
Kilimler dokundukları bölgelere, motif veya renklerine göre adlandırılır.
Kilimlerde başlıca özellik renklerin ahenk içinde kullanılmasıdır.
Ковры и паласы Анатолии (азиатской части Турции)
Древнейший образец ковроткачества Анатолии был обнаружен
в кургане в 5 в. до н. э. Сельджукиды распространили это искусство
от Западной до Малой Азии (официальной датой появления сельджу-
кидов в Анатолии считается 1071 г.). В последующий, османский,
период данный вид искусства развивался, именно тогда создавались
наиболее качественные гобелены. В дальнейшем, с развитием про-
мышленности, место большинства ковров, выполненных вручную,
заняли ковры, изготовленные на станках.
Наиболее часто на сельджукских коврах встречаются геометри-
ческие мотивы: восьмиугольные звезды, крючковатые рамки, а также
изображения растений и животных. Среди особенностей сельджук-
ских ковров необходимо отметить выпуклые надписи. Османы же
изображениям животных предпочитали украшение шпалер следую-
щим образом: углы украшались тонкой полоской узоров, а центр –
геометрическими фигурами.
Известно, что первые килимы появились одновременно с первы-
ми ткаческими техниками. Килимы – это основа настоящих ковров.
Так как изготовление килимов требует меньших усилий, они являют-
ся особенно распространенным предметом домашнего быта. Прилав-
ки для изготовления гобеленов можно встретить в деревенских домах
и в наши дни. Килимы имеют разные названия (в зависимости от цве-
тов и узоров или от местности, где их ткут). Гармоничную подборку
цветов можно назвать главной особенностью данного вида ковров.
67
• ÜNİTE VII •
KİM NE YAPTI?
КТО ЧТО СДЕЛАЛ?
MİMAR SİNAN1
АРХИТЕКТОР СИНАН
Yavuz Sutan Selim 23 yaşında Kayseri'den İstanbul'a getirildi. İlk
öğreniminden sonra, zamanın ünlü mimarlarının gözetiminde çalıştı. Kısa
zamanda yapı sanatına alıştı.
Yavuz Sultan Selim'in ordusuyla birlikte Tebriz'e ve Mısır'a gitti.
Büyük camileri inceleme fırsatı buldu.Baş Mimar sıfatıyla devletteki bütün
yapıların kontrolü ona verildi. Yaptığı hizmetlere göre çeşitli rütbeler aldı.
Sinan'ın ilk büyük eseri Şehzade Camii'dir. 60 yaşlarında Süleymaniye
Camii'nin inşaatına başladı. 84 yaşında Edirne'de Selimiye Camii'ni inşa
etti. Koca Sinan İslâm yapı sanatında ölümsüz eserleri ile ün yaptı.
Mimar Sinan, 84 cami, 52 mescit, 57 medrese, 22 türbe, 6 suyolu
kemeri, 8 köprü, 20 kervansaray, 35 saray, 41 hamam ve diğerleriyle
birlikte toplam 360 eser meydana getirdi.
Aşağıdaki soruları metne göre yanıtlayınız.
(Ответьте на вопросы, опираясь на текст.)
1. Mimar Sinan, nereden İstanbul'a getirildi?
2. Orduyla birlikte nerelere gitti?
3. Mimar Sinan'ın ilk büyük eseri nedir?
BELİRLİ (GÖRÜLEN) GEÇMİŞ ZAMAN
ПРОШЕДШЕЕ КАТЕГОРИЧЕСКОЕ ВРЕМЯ
Этот вид прошедшего времени обозначает действие, законченное
к нынешнему моменту.
eylem (глагол) + -di + kişi eki (окончание лица)
f, s, t, k, ç, ş, h, p + ti
1
Karaman N.N. Türkçe konuşalım. Filiz Kitapevi, İstanbul, 2000. S. 398.
68
Olumlu Olumsuz Olumlu Soru Olumsuz Soru
(Утвердительная (Отрицательная (Вопрос) (Вопрос
форма) форма) с отрицанием)
Ben Geldim Gelmedim geldim mi? gelmedim mi?
Sen Geldin Gelmedin geldin mi? gelmedin mi?
O Geldi Gelmedi geldi mi? gelmedi mi?
Biz Geldik Gelmedik geldik mi? gelmedik mi?
Siz Geldiniz Gelmediniz geldiniz mi? gelmediniz mi?
Onlar Geldiler Gelmediler geldiler mi? gelmediler mi?
-dı подчиняется закону гармонии гласных:
-a, ı + dı
-e,i + di
-u + du
-ü + dü
Подчиняется также гармонии согласных:
звонкие + -dı (-di, -du, -dü)
глухие + -tı (-ti, - tu, -tü)
на гласную + -dı
Прошедшее категорическое время выражает:
1. Завершенное действие, свидетелем которого был говорящий:
– Hoca, sen nereye kayboldun?
2. Действие в прошлом, свидетелем которого говорящий не был,
но уверен в том, что оно на самом деле осуществилось:
Fatih’ten sonra İstanbul’un imarı hemen başladı.
3. В составе аналитических глаголов выполняет роль дееприча-
стия:
Bütün gece sağ tarafım hep zonkladı durdu.
4. Конструкция глаг. прош. вр + вопр. частица mı придает значе-
ние «каждый раз когда»:
Kış geldi mi, göçmen kuşlar sıcak diyarlara uçarlar.
69
5. Значение условия:
Bey oldun mu, konuk eksilmez!
6. При использовании совместно с деепричастием на -alı выража-
ет значение «с тех пор как»:
O kendini bildi bileli hep iyi bir romancı olmayı istiyor.
7. Употребляется в существительных, образованных от глаголов:
gecekondu (хибарка), Durdu (имя человека).
В отличие от настоящего времени, вопросительная частица ста-
вится после окончания, обозначающего лицо. Сравните: Seçiyor
musun? Seçtin mi?
Гласная буква в вопросительной частице подчиняется гармонии
гласных. Один из четырех вариантов выбирается в зависимости от
последнего слога окончания.
Cледующие наречия используются с прошедшим временем:
dün +.......: dün sabah, dün öğleden sonra, dün akşam, dün gece;
.......+ önce +…..: az önce, bir saat önce, beş dakika önce, üç hafta
önce, iki yıl önce;
geçen +.....: geçen salı, geçen akşam, geçen yıl, geçen ay, geçen gün.
Olumlu
(Утвердительное предложение)
Örnek (пример):
1. Dün teyzemi ziyaret ettim.
2. Geçen hafta Ahmet bize geldi.
3. Geçen kış İstanbul'a çok kar yağdı.
4. Biz tatilde İzmir'e gittik.
1. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски окончаниями как в примере.)
1. Dün Buket'i Taksim'de gör.........
2. Ablam okuldan biraz önce dön.....
3. Murat dün işe dolmuşla git......
4. Biz o kitabı daha önce oku.........
5. Yeğenim Ece iki ay önce doğ............
6. Onlar geçen Pazar pikniğe git..........
7. Aysel ile Berk üç ay önce evlen.........
70
Olumsuz
(Отрицательное)
Örnek (пример):
1. Ben Mısır'a hiç gitmedim.
2. Derya dün gitar çalmadı.
3. Dün annem ve babam konsere gitmediler.
4. Siz beni hiç aramadınız.
2. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски окончаниями как в примере.)
1. Dilek, geçen hafta dişçiye git...........
2. Cemile bu sabah kahvaltı et............
3. Biz sizi hiç unut.......
4. Ben daha önce bu filmi izle.........
5. Ece bugün hiçbir şey ye..............
6. İlayda, geçen bayram dedesini ziyaret et..........
7. Öğrenciler bu konuyu hiç anla..............
Olumlu Soru
(Вопрос)
Örnek (пример):
1. Sen hiç Suriye'ye gittin mi?
2. Özlem bugün beni aradı mı?
3. Çocuklar dün parkta oynadılar mı?
4. Daha önce hiç Türkiye'ye geldiniz mi?
3. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски окончаниями как в примере.)
1. Oğlu Zehra Hanıma para gönder..............?
2. Siz daha önce hiç şiir yaz....................?
3. Onlar bu filmi gör...............?
4. Akşam yemeğini hazırla.............?
5. Burak ile Özge geçen yaz evlen......................?
6. Sen daha önce hiç baklava ye................?
71
Olumsuz Soru
(Вопрос «разве не…?»)
Örnek (пример):
1. Sen daha önce hiç tiyatroya gitmedin mi?
2. Daha önce Antalya'ya hiç kar yağmadı mı?
3. Sabah saat 10.00 oldu, hâlâ otobüse binmediniz mi?
4. Hasan altı yıldır üniversiteye gidiyor. Daha mezun olmadı mı?
4. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски окончаниями как в примере.)
1. Arkadaşım havaalanında karşıla.................?
2. Dayın sana çok kızgın. Hafta sonu onu ziyaret et..............?
3. Bebek hâlâ ağlıyor. Sütünü iç............?
4. Niçin sınıfta değilsiniz? Öğretmeniniz hâlâ gel...........?
5. Saat çok geç oldu. Çocuklar okuldan dön.................?
6. Çok kötü görünüyorsun. Dün gece hiç uyu.............?
5. Yerleştirelim
(Заполните пропуски подходящими наречиями.)
Bir hafta önce • önceki gün
Geçen sene • Bu yıl • Az önce
Bugüne kadar hiç • Bugün • Dün
1. Bir hafta önce arkadaşlarımla piknik yaptık.
2._________________ buraya yerleştik.
3._________________üniversiteden mezun oldular.
4. __________________kuzenime gittim.
5._________________arabamı tamir ettim.
6._______________böyle bir insanla tanışmadım.
7.______________akşam tatilden döndük,
8.______________elektrikler kesildi.
72
AD TÜMCELERİNDE BELİRLİ GEÇMİŞ ZAMAN
ПРОШЕДШЕЕ КАТЕГОРИЧНОЕ ВРЕМЯ
В ИМЕННЫХ ПРЕДЛОЖЕНИЯХ
Olumlu Olumsuz Olumsuz Soru
Olumlu Soru
(Утвердительная Отрицательная (Отрицательный
(Вопрос)
форма) форма) вопрос)
Ben yorgundum yorgun yorgun muydum? yorgun değil
değildim miydim?
Sen yorgundun yorgun değildin yorgun muydun? yorgun değil
miydin?
O yorgundu yorgun değildi yorgun muydu? yorgun değil
miydi?
Biz yorgunduk yorgun değildik yorgun muyduk? yorgun değil
miydik?
Siz yorgundunuz yorgun yorgun yorgun değil
değildiniz muydunuz? miydiniz?
Onlar yorgundular yorgun yorgun yorgun değil
yorgunlardı değildiler muydular? miydiler?
yorgun değillerdi yorgunlar mıydı? yorgun değiller
miydi?
Olumlu
(Утвердительное предложение)
Örnek (пример):
1. Yemek çok lezzetliydi.
2. Duygu çalışkan bir öğrenciydi.
3. Biz geçen hafta Ankara'daydık.
1. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Biz dün akşam evde yok.........
2. Kardeşim çocukken çok yaramaz.....
3. Denize girmedik, çünkü deniz çok soğuk......
4. Filiz Hanım benim matematik öğretmenim........
5. Leyla ve Hande dün çok sinirli............
73
Olumsuz
(Отрицательное предложение)
Örnek (пример):
1. Ben dün kütüphanede değildim.
2. Film hiç güzel değildi.
3. Onlar bize karşı dürüst değillerdi.
2. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Özlem daha önce şişman...........
2. Geçen yılın sınav soruları bu kadar zor..............
3. Hülya Avşar önceden şarkıcı............
4. Siz önceden gözlüklü.............
5. Sen geçen yıl bu kadar yoğun .............
Olumlu Soru
(Вопрос)
Örnek (пример):
1. Senin baban avukat mıydı?
2. Nergis geçen yıl Alanya'da mıydı?
3. Nihal ve Turgay aynı sınıfta mıydılar?
3. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Konser güzel ...........?
2. Sınavın nasıl geçti? Sorular kolay ..............?
3. Çok güzelsiniz. Önceden manken .........?
4. Teyze! Annem çocukken yaramaz ............?
Olumsuz Soru
(Отрицательный вопрос)
Örnek (пример):
1. Niçin onu sevmiyorsun? Siz önceden arkadaş değil miydiniz?
2. Pervin ve Ali nişanlı değiller miydi?
3. Niçin arabam sattın? Memnun değil miydin?
74
4. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Lokantadaki balıklar taze .................?
2. Moralin bozuk görünüyor. Sınav kolay ...................?
3. Nimet Hanım'ın oğlu avukat ...................?
4. Neden bu kadar erken kalktın? Sen uykusuz .............?
5. Niçin kızının saçını sen kesmiyorsun? Sen önceden kuaför…?
PEKİŞTİRME SIFATLARI
УСИЛИТЕЛЬНАЯ ФОРМА ПРИЛАГАТЕЛЬНЫХ
Для усиления значения к прилагательным прибавляются буквы
m, p, r, s. Первый слог слова повторяется.
m P r s
beyaz bembeyaz sarı sapsarı Temiz tertemiz mavi masmavi
siyah simsiyah kara kapkara çabuk çarçabuk pembe pespembe
yeşil yemyeşil kırmızı kıpkırmızı sefil sersefil koca koskoca
sıcak sımsıcak taze taptaze perişan perperışan doğru dosdoğru
başka bambaşka sırın şipşirin belli besbelli
sıkı sımsıkı açık apaçık kıvrak kıskıvrak
düz dümdüz kuru kupkuru yuvarlak yusyuvarlak
boş bomboş dolu dopdolu kocaman koskocaman
canlı capcanlı
dar dapdar
karanlık kapkaranlık
1. Aşağıdaki cümleleri verilen pekiştirme sıfatlarından birini
kullanarak tamamlayınız. (Заполните пропуски подходящими
прилагательными.)
bambaşka / upuzun / sımsıcak / tertemiz / koskocaman sapsarı /
kapkaranlık / simsiyah / bomboş / dosdoğru
1. Tatilde..............bir otelde kaldık.
2. Daha çok gençsin. Önünde ................ bir hayat var.
3. Atatürk Caddesi'nden ................. gidin ve sağdan ikinci binaya
girin.
75
4. Ayşe'ye çok büyük bir miras kaldı. Ondan sonra...............bir insan
oldu.
5. Elektrikler kesildi, her yer............oldu.
6. Sonbaharda bahçeler.................yapraklarla doluyor.
7. Aslı çok güzel bir kızdı, uzun ve ..................saçları vardı.
8. Buzdolabı ....................., hemen alışveriş yapalım.
9. Deniz................, niçin girmiyorsunuz?
10. Elinde ......... bir bavul vardı.
KÜÇÜLTME EKLERİ: -CIK, -CA, -CAĞIZ
УМЕНЬШИТЕЛЬНO-ЛАСКАТЕЛЬНЫЕ АФФИКСЫ:
-CIK, -CA, -CAĞIZ
Уменьшительно-ласкательная форма качественных прилага-
тельных образуется с помощью аффикса -cık/-cik/-cuk/-cük/-çık/
-çik/-çuk/-çük.
Örnek (пример):
1. Aysel ve Ümit daracık bir sokaktan geçtiler, (daracık: çok dar).
2. Bugün hiç iştahım yok. Azıcık yemek yedim, (azıcık: çok az).
3. Küçücük çocuk çalışıyor ve para kazanıyor, (küçük – küçücük: çok
küçük).
4. Onlar çok fakirlerdi, ufacık bir evleri vardı, (ufak – ufacık: çok
ufak).
Этот аффикс может придавать значение любви и жалости.
Örnek (пример):
Anneciğim, babacığım, sizleri çok özlüyorum. (sevgi)
Zavallı kedicik çok hasta. (acıma)
Употребляется со словами bura, şura, ora для обозначения рас-
стояния.
Örnek (пример):
Evim şuracıkta, köşe başında.
Beni oracıkta bekle! Hemen geliyorum.
Evim okula çok yakın. Ben buracıkta oturuyorum.
76
Аффикс -ca/-ce/-ça/-çe усиливает значение прилагательных или
наречий.
Örnek (пример):
Araba yavaşça hareket etti.
Eh! Güzelce bir kıza benziyor.
Evi iyice temizle, hiçbir yerde toz kalmasın.
Uzunca boylu bir çocuk, üstelik yakışıklı da.
Genişçe bir evleri vardı.
При присоединении аффикса -cık, звук k на конце многосложных
слов, как правило, выпадает.
Örnek (пример):
1. Küçücük çocuk çalışıyor ve para kazanıyor, (küçük – küçücük:
çok küçük).
2. Onlar çok fakirlerdi; ufacık bir evleri vardı, (ufak – ufacık:
çok ufak).
При помощи аффикса -cağız образуется уменьшительно-ласка-
тельная форма имен существительных.
Örnek (пример):
Şu kadıncağıza çok acıyorum.
Zavallı kızcağız sabahtan akşama kadar çalışıyor.
Hayvancağız çok hasta, hemen bir veterinere götürelim.
1. Aşağıdaki boşlukları küçültme ekleri ile tamamlayınız.
(Заполните пропуски уменьшительно-ласкательными аф-
фиксами).
1. Leman kocasıyla çok mutlu. Sıcak.....bir yuvası var.
2. Televizyonun sesini biraz........kıs, çünkü ders çalışıyorum.
3. Geniş.... bir yoldan geçtik ve sonra sola döndük.
4. Zavallı adam............üstü başı perişandı.
5. Aslı diyetten sonra ince.....bir kız oldu.
6. Ece bebek, biberonunu minik......elleriyle tutuyor.
7. O, saçını her zaman kısa......kestiriyor.
8. Zaman hemen.......geçti. Hiçbir şey anlamadım.
77
-ki ilgeçi
Форма на -ki
1. Будучи присоединенным к существительному в местно-вре-
менном падеже, -ki образует слова со значением «находящийся на (в)
…, у (кого)».
Örnek (пример):
Balkondaki çiçekler çok güzel.
Saksıdaki çiçekleri suladım.
Odamdaki koltuklar çok eski, onları değiştirmek istiyorum.
Bu sınıftaki öğrenciler Rusya'dan geliyor.
Sendeki kitap yeni mi? Onu daha önce hiç görmedim.
2. Когда -ki присоединяется к местоимению или существительно-
му, он образует слово со значением «принадлежащий кому…».
Örnek (пример):
Benim arabam beyaz, seninki ne renk?
Benim arabam beyaz, ya seninki?
Oytun'un boyu uzun, Berke'ninki kısa.
Benim evim okula seninki kadar yakın değil.
1. Aşağıdaki tümceleri uygun biçimde tamamlayınız.
(Заполните пропуски подходящими формами.)
1. Okul........ bilgisayar bozuk.
2. Fotoğraf....... yaşlı kadın kim?
3. Cumartesi gün......konsere Umut'la gittik.
4. Gazete.......... haber çok ilginç.
5. Dün.........derste ne öğrendiniz?
6. Müdürün el.....o dosyalar ne?
7. İlkokul........ arkadaşlarımla yarın buluşuyoruz.
8. Bu kaset........ şarkılar çok güzel.
9. Benim annem ev hanımı, senin..........ne iş yapıyor?
10. Park.... banklar yeni.
11. Ben......sözlük senin mi, Ayşe'nin mi?
12. Serap'ın telefonu burada çekmiyor ama Zeynep............çekiyor.
13. Masa........ bardakları bulaşık makinesine koy.
14. Bu fabrikanın atıkları deniz.............tüm canlılara zarar veriyor.
78
KÜLTÜR KÖŞESİ
УГОЛОК КУЛЬТУРЫ
Anne ve Çocuk1
1 yaşınızdayken sizi elleriyle besledi ve yıkadı,
Bütün gece ağlayıp, onu uyutmayarak teşekkür ettiniz...
2 yaşınızdayken size yürümeyi öğretti,
Size seslendiğinde odadan kaçarak teşekkür ettiniz...
3 yaşınızdayken size özenle yemekler hazırladı,
Tabağınızı masanın altına dökerek teşekkür ettiniz...
4 yaşınızdayken elinize rengârenk kalemler tutuşturdu,
Evin bütün duvarlarına resim yaparak teşekkür ettiniz...
5 yaşınızdayken sizi cici kıyafetlerle süsledi,
Gördüğünüz ilk çamur birikintisine atlayarak teşekkür ettiniz...
6 yaşınızdayken okula kadar sizinle yürüdü,
Sokaklarda “Gitmeyeceğiiiim!” diye ağlayarak teşekkür ettiniz...
7 yaşınızdayken size bir top hediye etti,
Komşunun camını kırarak teşekkür ettiniz...
9 yaşınızdayken size piyano öğretmeni buldu,
Notaları bir gün bile çalışmayarak teşekkür ettiniz...
10 yaşınızdayken doğum günü partilerinden dans derslerine kadar her
yere sizi arabayla götürdü,
Arabadan fırlayıp giderken arkanıza bile bakmayarak teşekkür ettiniz...
11 yaşınızdayken sizi arkadaşınızla sinemaya götürdü,
“Sen bizimle oturma!” diyerek teşekkür ettiniz...
12 yaşınızdayken zararlı televizyon programlarını seyretmenizi
istemedi,
O evde değilken hepsini seyrederek teşekkür ettiniz...
15 yaşınızdayken sizi yurt dışında yaz kampına gönderdi,
Tek satır mektup yazmayarak teşekkür ettiniz...
17 yaşınızdayken arkadaşınızla partiye gitmenize izin verdi,
Bir telefon bile etmeden sabaha karşı eve dönerek teşekkür ettiniz...
19 yaşınızdayken okul masraflarınızı karşıladı, sizi arabayla kampüse
götürdü ve eşyalarınızı taşıdı,
1
«ANADOLU» Türkçe Ders Kitabı. Dilset, İzmir, 2013. S. 75.
79
Arkadaşlarınız alay etmesin diye kampus kapısında vedalaşarak
teşekkür ettiniz...
21 yaşınızdayken iş hayatı ve kariyerinizle ilgili size fikir vermek
istedi:
“Ben senin gibi olmayacağım!” diyerek teşekkür ettiniz...
22 yaşınızdayken kep giyme töreninizde size gururla sarıldı,
Avrupa seyahati için para isteyerek teşekkür ettiniz...
24 yaşınızdayken evlenmek istediğiniz çocukla tanışmak istedi,
“Zamanını ben bilirim!” diye tersleyerek teşekkür ettiniz...
25 yaşınızdayken düğün masraflarınızı karşıladı, sizin için hem mutlu
oldu, hem çok duygulandı,
Siz, dünyanın bir ucuna taşınarak teşekkür ettiniz...
30 yaşınızdayken bebek bakımı hakkında size akıl vermek istedi,
“Artık bu ilkel yöntemleri bırak!” diyerek teşekkür ettiniz...
40 yaşınızdayken sizi arayıp bir akrabanızın doğum gününü hatırlattı,
“Anne işim başımdan aşkın!” diyerek teşekkür ettiniz...
50 yaşınızdayken o çok hastalandı, hafta sonunda onu görmeye
gittiğinizde mutlu oldu,
Ona yaşlıların çocuk gibi nazlı olduğunu söyleyerek teşekkür ettiniz...
Derken bir gün... O öldü.
O güne kadar onun için yapmadığınız ne varsa, o anda kalbinize bir
yıldırım gibi düştü...
O zaman gidin, hâlâ fırsat varken, o yanınızda iken, o hayatta iken,
vakit ayırıp ilgilenin. Ve onca sene veremediğiniz sevginizi verin.
Fırsat varken, sevin, sevdiğinizi belli edin ve mutlu edin... Haydi geç
kalmayın lütfen.
Acele edin... Bakın yine geçiyor dakikalar ve saatler. Bitmeden, sona
ermeden yapın şu işi.
Мама и ребенок
В 1 годик кормила вас своими руками,
Вы же сказали ей спасибо, проплакав всю ночь…
В 2 годика научила вас ходить,
Вы же поблагодарили ее, убежав из комнаты, когда она звала…
В 3 года со старанием готовила вам еду,
80
Вы поблагодарили ее, вылив тарелку под стол…
В 4 годика дала вам цветные карандаши и учила рисовать,
Вы же поблагодарили ее, разрисовав все стены дома…
В 5 лет украшала вас красивой одеждой,
Вы поблагодарили ее, прыгнув в первую попавшуюся лужу…
В 6 лет проводила вас до школы,
Вы поблагодарили ее, плача на улице, со словами: «Не пойдууу!..»
В 7 лет подарила вам мяч,
Вы же поблагодарили ее, разбив соседское окно…
В 9 лет нашла для вас учителя по пианино,
Вы поблагодарили ее, ни разу не выполнив задание…
В 10 лет возила вас на машине от праздников дня рождения до
уроков танцев,
Вы побагодарили ее, даже не обернувшись, когда вышли из ма-
шины…
В 11 лет отвезла вас и ваших друзей в кино,
Вы поблагодарили ее, попросив не садиться с вами...
В 12 лет она не хотела, чтобы вы смотрели вредные программы
по телевизору,
Вы поблагодарили ее, посмотрев все эти программы, пока ее не
было дома…
В 15 лет отправила вас в летний лагерь заграницу,
Вы не поблагодарили ее, написав письмо хоть в одну строчку…
В 17 лет разрешила пойти вам на вечеринку с вашим другом,
Вы поблагодарили ее, прийдя к утру домой и ни разу не позвонив
за это время…
В 19 лет оплатила учебу, отвезла вас на машине до студенческого
городка, привезла ваши вещи…
Вы поблагодарили ее, попрощавшись с ней у ворот, чтобы ваши
друзья не смеялись над вами…
В 21 год хотела дать совет по вашей работе и карьере,
Вы поблагодарили ее, сказав: «Я не буду таким как ты»…
В 22 года с гордостью обняла вас,
Вы поблагодарили ее, попросив денег на поездку в Европу…
В 24 года она захотела познакомиться с девушкой, с которой вы
хотели пожениться,
81
Вы же поблагодарили ее, сказав: «Я сам знаю, когда нужно будет
познакомиться»…
В 25 лет оплатила все ваши расходы на свадьбу,
Вы же поблагодарили ее, переехав на другой конец света…
В 30 лет захотела дать вам совет по уходу за ребенком,
Вы поблагодарили ее, сказав: «Оставь эти первобытные методы»…
В 40 лет позвонила и напомнила о дне рождения вашего род-
ственника,
Вы поблагодарили ее, сказав что у вас дел выше крыши…
В 50 лет она сильно заболела. Когда вы приехали к ней в выход-
ные, она была очень рада,
Вы поблагодарили ее, сказав, что пожилые люди как дети
малые…
И вдруг… Она умерла…
И в тот момент ваше сердце почувствовало всю тяжесть всего
того, чего вы не сделали для нее…
Раз так, то идите, пока есть возможность, пока она рядом, уделите
ей время и внимание.
И дайте ей столько любви, сколько вы не смогли дать за все это
время.
Любите, показывайте свою любовь, дарите ей счастье, пока есть
возможность. Пожалуйста, не опаздайте.
Поспешите… Смотрите, снова проходят минуты и часы. Сделай-
те это, пока все не закончилось.
82
• ÜNİTE VIII •
NELER OLACAK?
ЧТО ОЖИДАЕТСЯ В БУДУЩЕМ?
2050'DE NELER OLACAK?
ЧТО СЛУЧИТСЯ В 2050 ГОДУ?1
ABD'li bilim adamları, “45 yıl sonra nasıl bir dünyada yaşayacağız?”
sorusunun yanıtını açıkladı. Türkiye çok gelişmiş ülkelerden biri olacak;
uçan arabalar ve uzay seyahati sıradan bir duruma gelecek...
Geleceği öğrenmek, birçoğumuzun hayalidir. Yıllar sonra bizi nasıl bir
yaşam bekliyor? 20 veya 30 yıl sonra, hangi ülkeler güçlü, hangi ülkeler
güçsüz olacak? İnsan ömrü ne kadar olacak? ABD'li bilim adamları, bu ve
buna benzer birçok sorunun yanıtını aradılar ve uzun süren çalışmalardan
sonra ilginç sonuçlara ulaştılar. 2050'de dünyanın süper gücü ABD, Çin
ve Rusya olacak. Bu üç ülkenin dışında Türkiye, Almanya, İngiltere
ve Fransa özellikle ekonomi alanında Avrupa'nın en önemli ülkeleri
konumuna gelecek. İşte 2050'nin dünyası...
* Hava trafiği!
45 yıl sonra, dünyanın % 80'inde ulaşım problemi kalmayacak. Her
ülke, metro sistemini mükemmel bir hale getirecek.
Şimdiki yollar ise, insanların çok daha iyi bir hayat sürmesi için
kullanılacak. Hava trafiği biraz yoğun görünüyor ancak şimdiki trafiğe
göre çok daha rahat olacak. On kişiden yedisinin uçan arabası olacak.
Ancak özel bir sistem sayesinde, hava trafiği diye bir sorun söz konusu bile
olmayacak. Şehirler arası yolculukların hepsi özel uçaklarla yapılacak.
* Uzayda tatil!
Gelecekte her şey, insanın mutluluğu için hazırlanıyor. 2050'nin tatil
cenneti, uzay olacak. Dünyadaki birçok ülke, uzay seyahati konusunda
çok önemli gelişmeler sağlayacak. Herkesin maddi durumuna göre uzay
seyahatleri hazırlanacak.
1
Bölükbaş F., Özenç F., Yılmaz M. Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı. İstanbul,
2009. S. 79.
83
Özellikle Ay'da tatil yapmak, o tarihlerde çok revaçta olacak.
Dünyadaki tatil beldeleri de yine hatırı sayılır bir ilgi görecek. 2050
yılında uzaya gitmek için, şimdiki parayla sadece
1200 $ ödemek yeterli olacak.
* Petrol bitiyor...
Petrol, 2050 yılında tarihteki yerini alacak. Yerine en güçlü aday, bor
ve uzay elementleri olarak gösteriliyor. Türkiye bor madeni bakımından
çok zengin bir ülkedir.
Bu yüzden, dünyanın sayılı ülkeleri arasındaki yerini alacak. Hava
otomobilleri, güneş enerjisi ile çalışacak.
* Uykusuzluk hapı...
2050'de insanoğluna, 24 saat yetmeyecek. Bu nedenle bilim adamları,
uykuyu en az seviyeye indirmek için, bu konuyla ilgili çalışmalara hız verdi
bile. 2050 yılında, vücut dengesini özel haplar sağlayacak. Bu mükemmel
haplar sayesinde insanlar, uyku gereksinimlerini karşılayacak. Tabii, bu
derece etkili bir hapın geliştirilmesi için daha uzun yıllar gerekiyor. Bilim
adamlarına göre, bu hapı üretmek elbette zor ama kesinlikle imkansız
değil.
* Dünya nüfusu 10 milyar olacak!
Dünya nüfusu 2050 yılında 10 milyar civarında olacak. Asya ve
Afrika'daki ülkelerin nüfusu hızla artacak. Çin'in nüfusu, 100 milyon
artacak ve l milyar 400 milyona ulaşacak. Ancak, o tarihte dünyanın en
kalabalık ülkesi Hindistan olacak. 35 yıl sonra, Hindistan l milyar 600
milyonluk nüfusuyla, dünyanın en kalabalık ülkesi olacak. Türkiye'nin
nüfusunun ise 100 milyon olması bekleniyor.
* Teknolojik evler büyük rahatlık...
2050 yılında insanlar, evlerindeki her şeyi sesle yönetecek. Ses tanıma
sistemi sayesinde insanlar, her şeyi (televizyonu, müzik setini açmak ve
kapatmak, yemek pişirmek, kapıyı açmak...) komutlarla yapma şansına
sahip olacak.
* Para kullanımı azalacak...
Teknoloji sayesinde, herkes özel şifreler ve parmak izleriyle alışveriş
yapacak. Para kullanımı artık çok az olacak. Tek tip bankalar kurulacak
ve bunlar her cadde başında yer alacak. Sistem gereği, tüm işlemler birkaç
saniye gibi çok kısa süre içinde sonuçlanacak.
84
* Öğrenim kolaylığı ciplerle sağlanacak...
İnsan vücuduna bir cip sistemi yerleştirilecek ve böylece öğrenim
kolaylaşacak. Özel cipler sayesinde, başta yabancı dil olmak üzere birçok
zor konu kolaylıkla öğrenilecek.
Takvim / Aktüel
23 Ocak 2005
(Yeniden düzenlenmiştir.)
1. Aşağıdaki soruları metne göre yanıtlayınız.
(Ответьте на вопросы, опираясь на текст.)
1. 2050'de ulaşım nasıl sağlanacak?
2. 2050'de insanlar nerelerde tatil yapacaklar?
3. 2050'de dünya nüfusunda ne gibi değişiklikler olacak?
4. Bilim adamları, uykusuzluk problemine nasıl bir çare bulacaklar?
5. 2050'de petrolün yerini neler alacak?
6. 2050'de evler nasıl olacak?
7. Öğrenimi kolaylaştırmak için, bilim adamları neler tasarlıyorlar?
8. Sizce, insanlar bu kadar gelişmiş bir dünyada mutlu olabilecekler mi?
9. Bu metinde anlatılanların gerçekleşeceğine inanıyor musunuz?
Niçin?
10. Size göre, 2050'de dünya nasıl olacak?
GELECEK ZAMAN
БУДУЩЕЕ КАТЕГОРИЧЕСКОЕ ВРЕМЯ
Это время выражает действие, которое обязательно совершится.
Eylem (глагол) + -(y)acak + kişi eki (окончание лица)
Olumlu Olumsuz Olumsuz Soru
Olumlu Soru
(Утвердительная (Отрицательная (Вопрос
(Вопрос)
форма) форма) с отрицанием)
Ben Geleceğim gelmeyeceğim gelecek miyim? gelmeyecek miyim?
Sen Geleceksin gelmeyeceksin gelecek misin? gelmeyecek misin?
О Gelecek gelmeyecek gelecek mi? gelmeyecek mi?
Biz Geleceğiz gelmeyeceğiz gelecek miyiz? gelmeyecek miyiz?
Siz Geleceksiniz gelmeyeceksiniz gelecek misiniz? gelmeyecek misiniz?
Onlar gelecekler gelmeyecekler gelecekler mi? gelmeyecekler mi?
85
Как видно из таблицы, -acak подчиняется закону гармонии глас-
ных. К основе глагола, заканчивающейся на гласный звук, прибав-
ляется соединительный согласный y. Ударение падает на последний
слог аффикса - acák.
Будущее категорическое время выражает следующие значения:
1. Достоверное предстоящее будущее действие.
Ben yarin işe gideceğim.
2. Долженствование.
Şimdi benim dersim var. Ben gideceğim.
3. Приказ.
Katibe gideceksin, bu yazıyı ona vereceksin.
4. Предположение.
Mehmet Ali’nin sözlerini duymuş olacaklar ki, (…), el çırpıp bağırmaya
başladılar.
Указатели будущего категорического времени:
yarın +.......: yarın, yarın sabah, yarın akşam, yarın gece...
.......+ sonra: az sonra, bir saat sonra, beş dakika sonra, üç hafta sonra,
iki yıl sonra...
gelecek +.....: gelecek salı, gelecek akşam, gelecek yıl, gelecek ay...
yakında…
geceleyin
sonsuza dek
önümüzdeki günlerde
Olumlu
(Утвердительная форма)
Örnek (пример):
1. Önümüzdeki ay teyzemi ziyaret edeceğim.
2. Yarın sabah pikniğe gideceğiz.
3. Bu akşam anneme mektup yazacağım.
1. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Yarın Buket'le Taksim'de buluş.........
2. Ablam bu yaz tatilinde evlen..........
86
3. Kardeşimle bu akşam Çin Restoranı'nda yemek ye..
4. Bence öğretmen sınavda bu soruyu sor.........
5. Konser yarım saat sonra başla..........
6. Aysel üç ay sonra doğum yap.........
7. Okullar 15 Haziran'da kapan.........
Olumsuz
(Отрицательная форма)
Örnek (пример):
1. Onlar tatilde Uludağ'a gitmeyecekler.
2. Derya bugün alışveriş yapmayacak.
2. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Bu yaz hiç iznim yok. Bu yüzden tatile git................
2. Filiz'in boğazı ağrıyor. O bu akşam konserde şarkı söyle…..
3. Ben bu sabah kahvaltı et............
4. Onlar bu akşam erken yatacaklar. Film izle...........
5. Beni dikkatli dinleyin! Bu konuyu tekrar anlat..........
6. Yarın Sevim'le görüş............
Olumlu Soru
(Вопрос)
Örnek (пример):
1. Biraz sonra ders başlayacak mı?
2. Yarın okula gelecek misiniz?
3. Çocuklar bugün parka gidecekler mi?
3. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
Siz bu gece bizde kal.................?
Bu çamaşırları ütüle.................? Yoksa ben mi ütüleyeyim?
Yarın beraber Türkçe çalış................?
Biz bu ders kompozisyon yaz.................?
Siz yemekten sonra kahve iç..............?
Yarın dişin için doktora git.............?
87
Olumsuz Soru
(Отрицательный вопрос)
Örnek (пример):
1. Siz benimle tiyatroya gelmeyecek misiniz?
2. Bir daha onunla konuşmayacak mısın?
3. Sınavdan sonra partiye gitmeyecek miyiz?
4. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Benim için bir şarkı söyle.................?
2. Niçin susuyorsun? Bana her şeyi anlat..............?
3. Saat çok geç oldu. Çocuklar daha yat.................?
4. Hâlâ yatıyorsun. Biz bugün temizlik yap.................?
5. Dilek ve Ferda hâlâ gelmediler. Onlar yemek ye...............?
6. Doğum gününde Levent'e hediye al.................?
AD TÜMCELERİNDE GELECEK ZAMAN
БУДУЩЕЕ ВРЕМЯ В ИМЕННЫХ ПРЕДЛОЖЕНИЯХ
Olumlu Olumsuz Olumsuz Soru
Olumlu Soru
(Утвердительная (Отрицатель- (Вопрос
(Вопрос)
форма) ная форма) с отрицанием)
Ben mutlu olacağım mutlu mutlu olacak mutlu olmayacak
olmayacağım mıyım? mıyım?
Sen mutlu olacak- mutlu mutlu olacak mutlu olmayacak
sın olmayacaksın mısın? mısın?
O mutlu olacak mutlu mutlu olacak mutlu olmayacak
olmayacak mı? mı?
Biz mutlu olacağız mutlu mutlu olacak mutlu olmayacak
olmayacağız mıyız? mıyız?
Siz mutlu mutlu mutlu olacak mutlu olmayacak
olacaksınız olmayacaksınız mısınız? mısınız?
Onlar mutlu olacaklar mutlu mutlu olacaklar mutlu olmayacaklar
olmayacaklar mı? mı?
88
Olumlu
(Утвердительная форма)
Örnek (пример):
1. Sinem ve Simge önümüzdeki yıl öğretmen olacaklar.
2. Cumartesi bütün gün evde olacağız.
3. Bundan sonra her şey daha güzel olacak.
1. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Sağlığına biraz dikkat et. Yoksa hasta ol.........
2. Kardeşim yarın Manisa'da ol.........
3. Bugün hava yağmurlu ol.........
4. Filiz Hanım yarın kütüphanede ol..........
5. Ben yarın akşama kadar ofiste ol...........
6. 2050'de uçan arabalar ol............
Olumsuz
(Отрицательная форма)
Örnek (пример):
1. Çok acele pişirdim. Bu yemek hiç lezzetli olmayacak.
2. Bugün öğretmenimiz hasta, ders olmayacak.
3. Babam bu yıl emekli olmayacak.
2. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Yarın bankalar açık ol ...........
2. Biz yarın evde ol ..............
3. Cuma okulda toplantı var. Öğleden sonra ders ol. ...
4. Buğra pilot olacak; mühendis ol ..............
Olumlu Soru
(Вопрос)
Örnek (пример):
1. Bu yıl baban emekli olacak mı?
2. Yarınki sınavın soruları kolay olacak mı?
3. Sence biz zengin olacak mıyız?
89
3. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Yarın size gelmek istiyorum. Evde ol...............?
2. Fotokopiler bir saate kadar hazır ol..............?
3. Sınavdan sonra ders ol............?
4. Metin çok kötü bir adam. Onunla mutlu ol...............?
5. Müdür Bey yarın ofiste ol..............?
6. Bayramda bankalar açık ol..........?
Olumsuz Soru
(Вопрос «разве не…?»)
Örnek (пример):
1. Niçin şemsiyeni aldın? Bugün hava güneşli olmayacak mı?
2. Çok çabuk sinirleniyorsun. Sen hiç sakin olmayacak mısın?
4. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Beni hep yalnız bırakıyorsun. Sen bana hiç destek ol....
2. Tatilde İstanbul'da ol...................?
3. Doktor kimseye randevu vermiyor. Yarın hastanede ol..
4. Hülya bugün herkesle vedalaştı. O bayramda burada ol.
5. Bu zor günümde benim yanımda ol....................?
6. Zuhal iki gün sonra burada ol.................?
5. Aşağıdaki paragraftaki boşlukları uygun eklerle doldurunuz.
(Заполните пропуски подходящими окончаниями.)
Yarın dersler bit.......Ben cuma günü sınav.... gir........Daha sonra
sertifika al......ve iki ay okul.....git...........Çünkü iki ay okul kapalı ol.............
Tatil......okul......., öğretmen..........ve arkadaş........... çok özle.........
Ben bu yaz Kapalıçarşı'.....bir kuyumcu..... çalış.......... Sabah sekiz
buçuk.....iş.....başla.......... Akşam sekize kadar dükkân sahibi Ahmet
Bey'... yardım et..........
Ben çok iyi İngilizce ve Rusça bil.......... Ahmet Bey çok az İngilizce
bil..........Onun için turistlerle ben konuş...............
Kapalıçarşı pazar günleri kapalı, ben de bazen evde dinlen........, bazen
arkadaşlarım ile bir yerlere git............ Ahmet Bey bana haftalık yüz lira
90
ver......... Ben bu para........biriktir............ve ailemle birlikte ağustos.......
bir haftalığına Antalya'......tatile git........... Tatilde bol bol yüz.............,
dinlen............Tatilden sonra tekrar Ahmet Bey'.......dükkân..........
çalış.............
Sen tatil.....ne yap.............? Bütün yaz İstanbul'da mı ol...........?
EVLİLİK HEYECANI
СВАДЕБНЫЕ ХЛОПОТЫ
Meltem, bir hafta sonra evlenecek. En yakın arkadaşları Özlem ve
Sibel dün gece Meltem'in evinde kaldılar. Sabaha kadar sohbet ettiler.
Meltem: Kızlar, çok telaşlıyım. Düğünde bir aksilik olacak diye ödüm
kopuyor. Düğünüme sadece bir hafta kaldı.
Özlem: Bence, gereksiz yere telaşlanıyorsun. Her şey yolunda gidiyor.
Davetli sayısı belli mi?
Meltem: Kesin belli değil ama 250 kişi kadar olacak. Sinem'in
düğünündeki aksilikler, benim de başıma gelecek, diye çok korkuyorum.
Sibel: Ben yurtdışındaydım, Sinem'in düğününde ne oldu ki?
Meltem: Sinem'in düğünü bahçede oldu. Saat on bire doğru, düğünün
en güzel yerinde şiddetli bir yağmur başladı. Misafirlerin çoğu düğünden
erken ayrıldı. Sinem'in gelinliği ıslandı, saçları ve makyajı bozuldu.
Kızcağız çocuk gibi ağladı. Daha önce onu hiç bu kadar üzüntülü ve sinirli
görmedim.
Sibel: Bence de gerçekten çok üzücü bir durum. Ama senin düğününde
bunun gibi aksilikler olmayacak. Meteorolojiye göre, önümüzdeki
haftalarda hava çok sıcak olacak ve yağmur yağmayacak.
Özlem: Aman Meltem! Gerçekten felaket habercisi gibisin. Kötü
şeyler düşünme; daima olumlu düşün ki güzel şeyler olsun.
Meltem: Doğru söylüyorsun. Ama çok heyecanlıyım.
Sibel: Meltemciğim, ben de senin kadar heyecanlıyım. Çocukluğumuzu
hatırlıyorum da zaman ne kadar çabuk geçiyor. Her şey daha dün gibi....
Yaramazlıklarımız, lise yıllarımız, sonra üniversiteye giriş heyecanı....
Meltem: Evet, ne güzel günlerdi…
Özlem: Kızlar! Bırakalım şimdi eski günleri. Geleceğe bakalım.
Meltemciğim, çok merak ediyorum. Acaba evlilik seni değiştirecek mi?
Şimdiki gibi sık sık bir araya gelecek miyiz?
91
Meltem: Tabi ki. Sizler bana kardeşim kadar yakınsınız. Her zaman
görüşeceğiz. Murat da sizi çok seviyor.
Sibel: Ondan şüphe etmiyorum, ama düğünden sonra böyle sabahlara
kadar sohbet edemeyeceğiz.
Meltem: Murat'ın işini biliyorsunuz. Düğünden sonra da şimdiki gibi
iş seyahatleri olacak. O iş seyahatindeyken, biz yine eskisi gibi bir araya
geleceğiz ve eski günlerdeki gibi olacağız.
Özlem: Birbirimize söz verelim. Evlendikten sonra da dostluğumuzu
devam ettirelim. Çünkü insanlar böyle güzel dostları kolay bulamıyor.
KARŞILAŞTIRMA: GIBI, KADAR
СРАВНЕНИЕ: ТАКОЙ КАК, СТОЛЬКО
“Gibi” выражает тождество по качеству, свойству, в то время как
“kadar” – тождество по степени, количеству.
Gibi
Örnek (пример):
1. Leyla da ablası gibi avukat olacak.
2. Kenan Bey tilki gibi kurnaz bir adamdı.
3. Kar gibi bembeyaz bir elbise giydi.
1. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Закончите предложения как в примере.)
1. Bu elma bal............tatlı, mutlaka yiyin.
2. Bu çocuk annesi............sarışın olacak.
3. Bu yastık taş...........sert.
4. Bütün ev mis.........kokuyor.
Kadar
Örnek (пример):
1. Murat, Ali kadar yakışıklı değil.
2. Onun okulu bizimki kadar yakın değil.
3. Siz de bizim kadar yorgun musunuz?
92
2. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Закончите предложения как в примере.)
1. Balıkesir, İstanbul...........kalabalık değil.
2. Sen hiç bu.........ilginç bir film gördün mü?
3. Bu olaya siz de bizim.........üzüldünüz mü?
4. Daha önce Çince........zor bir dil görmedim.
3. Aşağıdaki tümceleri ‘gibi’ ve ‘kadar’ ile tamamlayınız.
(Заполните пропуски словами gibi и kadar).
1. Senin..........biriyle daha önce karşılaşmadım.
2. Zühal...........şımarık bir kız görmedim.
3. Bu bebek bir melek.........güzel.
4. Şunun...........bir araba almak istiyorum.
5. Keçi.........inatçısın.
6. Ben de onun..........bilgisayar kursuna gidiyorum.
7. Sen de baban............öğretmen misin?
8. Bu araba neredeyse uçak..........hızlı.
-a kadar (до)
-a kadar выражает предел во времени и пространстве.
…dan.......... (y)a kadar (от… до…)
Örnek (пример):
1. Dün, sabahtan akşama kadar evdeydim.
2. Hazirandan Eylüle kadar okullar tatil.
3. Murat Bey, 1998'den 2005'e kadar İzmir'de yaşadı.
4. Dersimiz saat üçe kadar devam edecek.
1. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере).
1. Merak etmeyin, saat iki................orada olurum.
2. Melek, Aralık.................Ankara'da kalacak.
3. Konferans, pazartesi.......cuma.................sürecek.
4. 15 Haziran'...................beni aramayın, Türkiye'de olmayacağım.
93
5. Sabah..................yağmur yağdı.
6. Sabah sekiz buçuk......öğleden sonra iki..................Türkçe
öğreniyoruz.
7. Dün Taksim'......Sultanahmet'...............yürüdüm.
8. Toplantı kaç......kaç..................sürecek?
9. Akşam...................işim yok; sana yardım edebilirim.
10. Bu ayın sonu...................İstanbul'da kalacağım.
BANA GÖRE, BENCE
ПО-МОЕМУ
Ben – Bence = bana göre
Sen – Sence = sana göre
O – Onca = ona göre (onuncа)
Biz – Bizce = bize göre
Siz – Sizce = size göre
Onlar – Onlarca = Onlarа göre (onlarıncа)
Örnek (пример):
Bence Hülya Ömer'le evlenmeyecek. = Bana göre Hülya Ömer'le
evlenmeyecek.
Bizce onlar çok mutlu olacaklar. = Bize göre onlar çok mutlu olacaklar.
Sizce biz bu sınavı kazanacak mıyız? = Size göre biz bu sınavı
kazanacak mıyız?
Başbakanca ≠ başbakana göre
Başbakanca = başbakan tarafından
Başbakana göre ülkemizin ekonomisi çok iyi.
Onca = çok (много)
Onca emek boşa gitti. Her şeye yeniden başlayacağız.
Onlarca = 20, 30, 40 = çok (десятки)
Her gün trafik kazalarında onlarca insan ölüyor.
94
1. Aşağıdaki tümceleri uygun biçimde tamamlayınız.
(Заполните пропуски в предложениях.)
1. Ben.......bu yaz çok sıcak geçecek.
2. Özlem...................İzmir Türkiye'nin en güzel şehri.
3. Onlar....................matematik çok zor.
4. Bilim adamları........................dünyanın en önemli sorunu küresel
ısınmadır.
5. O...................hayat çok zor.
6. Sen..............bugün yağmur yağacak mı?
7. Üniversite öğrencileri..........................gençler ülke siyasetinde söz
sahibi değiller.
8. Siz...................bu otel güzel mi?
9. Onlar...................herkes suçlu, yalnızca kendileri suçsuz.
10. Meteoroloji uzmanları......................yarın kar yağacak.
KÜLTÜR KÖŞESİ1
УГОЛОК КУЛЬТУРЫ
Ölürken Doğmak
Anne rahmine düşen ikiz kardeşler önceleri her şeyden habersizmiş.
Haftalar birbirini izledikçe onlar da gelişmişler. Elleri, ayakları, iç organları
oluşmaya başlamış. Bu arada, etraflarında olup biteni fark ediyorlarmış.
Bulundukları rahat, güvenli yeri tanıdıkça mutlulukları artmış. Birbirlerine
hep aynı şeyi söylüyorlarmış:
“Anne rahmine düşmemiz, burada yaşamamız ne harika değil mi?
Hayat ne güzel şey be kardeşim!”
Büyüdükçe, içinde yaşadıkları dünyayı keşfe koyulmuşlar, öyle ya,
hayatın kaynağı neymiş? İşte bunu araştırırken, karşılarına anneleriyle
bunları birbirine içinde beslenip büyütüldüklerini tesbit etmişler.
“Annemizin şefkati ne kadar büyük! Bize bu kordonla ihtiyacımız olan
her şeyi gönderiyor.”
Artık aylar birbiri ardınca geçiyor, ikizler hızla büyüyor, diğer bir
deyişle “yolun sonu” na yaklaşıyorlarmış. Bu değişiklikleri hayretle
1
Bölükbaş F., Özenç F., Yılmaz M. Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı. İstanbul,
2009. S. 91.
95
gözlemlerken, bir gün gelip bu güzelim dünyayı terk edeceklerinin
işaretlerini almaya başlamışlar.
Dokuzuncu aya yaklaştıklarında, bu işaretleri daha kuvvetli hissetmeye
başlamışlar. Durumdan telaşlanan ikizlerden birisi diğerine sormuş:
“Neler oluyor? Bütün bunların anlamı ne?”
Öteki daha sakin ve aklı başındaymış. Üstelik, bulundukları bu dünya
çoğu zaman ona yetmiyor, duyguları daha geniş bir âlemi arzuluyormuş.
O cevap vermiş:
“Bütün bunlar, bu dünyada daha fazla kalamayacağız anlamına
geliyor.” Ve eklemiş:
“Buradaki hayatımızın sonuna yaklaşıyoruz.”
“Ama ben gitmek istemiyorum!” diye haykırmış kardeşi.
“Hep burada kalmak istiyorum.”
“Elimizden gelen bir şey yok. Hem, belki doğumdan sonra hayat
vardır.”
“Bize hayat veren o kordon kesildikten sonra bu nasıl mümkün olabilir
ki?!” diye cevaplamış öteki.
“Bize hayat veren kordon kesilirse nasıl hayatta kalabiliriz, söyler
misin bana? Hem, bak bizden önce başkaları da buraya gelmiş ve sonra da
gitmişler. Hiçbirisi geri gelmemiş ki bize doğumdan sonra hayat olduğunu
söylesin. Hayır, bu her şeyin sonu olacak.” demiş.
Bütün bunları söyledikten sonra eklemiş: “Hem, belki de anne diye
bir şey de yok!”
“Olmak zorunda!” diye itiraz etmiş kardeşi. “Buraya başka türlü nasıl
gelmiş olabiliriz, nasıl hayatta kalabiliriz ki?”
“Sen hiç anneni gördün mü?” diye üstelemiş öteki. “O belki de sadece
zihinlerimizde var. Bir annemiz olduğu düşüncesi bizi rahatlattığı için onu
belki de biz uydurduk.”
Böylece, anne rahmindeki son günleri derin sorgulamalar ve
tartışmalarla geçmiş. Sonunda doğum anı gelmiş çatmış, ikizler
dünyalarını terk ettiklerinde gözlerini başka bir dünyaya açmışlar ve
sevinçten ağlamaya başlamışlar.
Çünkü gördükleri manzara hayallerinin bile ötesindeymiş.
96
Родиться, умирая
В утробе матери было два близнеца. Они получали информацию
об окружающем мире, разглядывая друг друга в течение нескольких
недель. У них начали появляться руки, ноги, внутренние органы.
В это время они продолжали наблюдение. Узнав, что место, где они
находятся приятное и безопасное, их радость возросла. Они постоян-
но говорили друг другу:
«Какое это чудо, что мы оказались здесь, в животе у мамы, так
ведь? Как прекрасна жизнь, мой братишка!».
Взрослея, они стали задумываться о том, откуда появился этот
мир. Пока они искали ответ на этот вопрос, наткнулись на канал, ко-
торый связывал их с мамой. Они предположили, что еда, спокойствие
и безопасность приходят к ним именно из этого канала.
Как милостива наша мама! Она при помощи этого канала отправ-
ляет нам все необходимое. Время быстро проходит, близнецы растут,
приближается время родов. Они начали понимать, что им придется
покинуть этот прекрасный мир. Ближе к девятому месяцу они начали
ощущать знаки конца сильнее. Один из них спросил у другого: «Что
происходит?».
Другой был умнее, и к тому же его душа требовала мира, кото-
рый бы намного превосходил нынешний. Он ответил, что это знаки
того, что их мир приближается к концу. Второй сказал, что не жела-
ет уходить. Брат успокаивал его, говоря, что, наверное, после этого
начнется новая жизнь. «Как там может быть другой мир? Может, это
все обман, может, вообще мамы не существует?» – настаивал другой.
«Как же тогда мы здесь оказались, если ее нет?» – «А кто же ее, эту
маму видел?»
Когда они родились, то оказались в том мире, о котором они даже
не могли мечтать.
97
• ÜNİTE IX •
BİR VARMIŞ BİR YOKMUŞ
БЫЛО ИЛИ НЕ БЫЛО
BELİRSİZ GEÇMİŞ ZAMAN
ПРОШЕДШЕЕ ВРЕМЯ НА -MIŞ
Прошедшее время на -mış обозначает факты прошлого, очевид-
цем которых говорящий не является, но о которых ему известно по-
наслышке.
Eylem (глагол) + -mış + kişi eki (окончание лица)
Olumlu Olumsuz Olumlu Soru Olumsuz Soru
(Утвердительная (Отрицательная (Вопрос) (Вопрос
форма) форма) «разве не…?»)
Ben Bakmışım Bakmamışım bakmış mıyım? bakmamış mıyım?
Sen Bakmışsın Bakmamışsın bakmış mısın? bakmamış mısın?
O Bakmış Bakmamış bakmış mı? bakmamış mı?
Biz Bakmışız Bakmamışız bakmış mıyız? bakmamış mıyız?
Siz Bakmışsınız bakmamışsınız bakmış mısınız? bakmamış mısınız?
Onlar Bakmışlar Bakmamışlar bakmışlar mı? bakmamışlar mı?
Отрицательное окончание имеет 4 варианта: -mı, -mi, - mu, -mü.
Ударение падает на окончание -mış, а в отрицательных предложениях
на слог до -mı. Предложения со сказуемым в прошедшем времени
на -mış на русский язык в зависимости от контекста переводятся как
«говорят, … », «оказывается…», «разве…?» и т. п.
Прошедшее время на -mış передает следующие значения:
1. Факт, известный понаслышке:
Hindistanda bir kadın beşin doğurmuş.
2. Факт, известный по результатам в настоящем:
Cebimde para yok! Para almayı unutmuşum.
3. Удивление, переживание, жалоба, мольба, раскаяние, упрек,
приуменьшение:
Bütün bu anlattıklarınızı o mu yapmış? Allah Allah! Hayret doğrusu!
98
4. Радость и хвальба:
İyi ki böyle bir işi seçmişsin, kutlarım seni!
5. Предположение. Может использоваться со словами “belki” (мо-
жет быть), “galiba” (возможно), “sanırım ki” (считаю, что…)
Bana öyle geliyor ki, siz bu hatayı işlememişsiniz.
6. Факт, по поводу которого нет сомнений. Для создания такого
смысла используется также и с окончаниями -dır (-dir, -dur, -dür, -tır,
- tir, -tur, - tür).
Masonluğu dünyaya İnglizler sokmuştur…
7. Данное время используется в сказках, так как рассказчик не
является очевидцем событий.
Olumlu
(Утвердительная форма)
Örnek (пример):
1. Annem söyledi. Ben bir yaşımda konuşmaya başlamışım.
2. Çok yorulmuşsunuz, biraz dinlenin.
1. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Закончите предложения как в примере.)
1. Yemek çok güzel ol............., ellerine sağlık.
2. Dün gece arabamı çal............
3. Koltukta uyu............., her yerim tutul..........
4. Tarkan yeni bir albüm çıkar...........
5. Geçen hafta Aslı ile Derya kavga et............
6. Çocuklar çok çalış.............
Olumsuz
(Отрицательная форма)
Örnek (пример):
1. Bilge bizi hiç özlememiş.
2. Yemeğe hiç tuz koymamışsınız.
2. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Dilek geçen hafta okula git...........
2. Onlar bugün markete gitmişler ama alışveriş yap..............
99
3. Anna ile Olga daha önce hiç baklava ye............
4. Futbolcular maça hiç iyi hazırlan................, çok kötü oynuyorlar.
5. Bence öğrenciler bu konuyu hiç anla..............
Olumlu Soru
(Вопрос)
Örnek (пример):
1. Gizem'e sor bakalım. Yemeği hazırlamış mı?
2. Kızım, pencereden bir bak. Kar yağmış mı?
3. Onlar buraya daha önce gelmişler mi?
3. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
1. Ahmet, ablana sor. Faturaları yatır..............?
2. Sabah elektrikler kesikti. Bir kontrol et, gel.................?
3. Bebek uyu..............? Eğer uyumamış ise mamasını yedirelim.
4. Öğretmene benim için sor lütfen. Sınavı geç...............?
5. Özge ile Hasan evlen...............?
6. Sence bana bu elbise yakış.............?
Olumsuz Soru
(вопрос «Разве не…?»)
Örnek (пример):
1. Niçin kapıda bekliyorsun? Anahtarını yanına almamış mısın?
2. Onlar daha kompozisyonlarını bitirmemişler mi?
3. Saat gece yarısı oldu, hâlâ yatmamışlar mı?
4. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Закончите предложения как в примере.)
1. Arkadaşın daha önce hiç Türkiye'ye gel.................?
2. Buket'i bir kontrol et. İki saat oldu. Hâlâ bir gömleği ütüle.........
3. Neden bana öyle bakıyorsun? Yoksa bu saç bana yakış.............?
4. Niçin korkuyorlar? Daha önce hiç böcek gör.............?
5. Hiç farkında değilim. Musluğu kapat...............?
100
AD TÜMCELERİNDE BELİRSİZ GEÇMİŞ ZAMAN
ПРОШЕДШЕЕ НЕОПРЕДЕЛЕННОЕ ВРЕМЯ
В ИМЕННЫХ ПРЕДЛОЖЕНИЯХ
Olumlu Olumsuz Olumsuz Soru
Olumlu Soru
(Утвердительная (Отрицательная (Вопрос
(Вопрос)
форма) форма) “разве не…?)
Ben güzelmişim güzel değilmişim güzel miymi- güzel değil
şim? miymişim?
Sen güzelmişsin güzel değilmişsin güzel miy- güzel değil
mişsin? miymişsin?
O güzelmiş güzel değilmiş güzel güzel değil
miymiş? miymiş?
Biz güzelmişiz güzel değilmişiz güzel güzel değil
miymişiz? miymişiz?
Siz güzelmişsiniz güzel değilmişsiniz güzel güzel değil
miymişsiniz? miymişsiniz?
güzel değil
güzel değilmişler güzel
Onlar güzelmişler miymişler? süzel
güzel değillermiş miymişler?
değiller miymiş?
1. Aşağıdaki tümceleri örnekteki gibi tamamlayınız.
(Закончите предложения как в примере).
Örnek (пример):
Otobüs bileti indirimli miymiş? Evet, indirimliymiş. Hayır, indirimli
değilmiş.
1. Okul yeni miymiş?
Evet,________
Hayır,______________________
2. Kardeşiniz hasta değil miymiş?
Evet,__________
Hayır,__________________
3. Bugün ders var mıymış?
Evet,_____________________
Hayır,___________________
101
4. Hülya Hanım'm evi bahçeli miymiş?
Evet, _________
Hayır,___________________
5. İstanbul'da hayat pahalı mıymış?
Evet,______________________
Hayır,_________________________
6. O kız nişanlı değil miymiş?
Evet,________________________
Hayır, ______________________
7. O lokantanın yemekleri lezzetli miymiş?
Evet,________________________
Hayır,______________________
8. Deniz kenarı kalabalık değil miymiş?
Evet,___ ____________________
Hayır, ___________________,__________
NASREDDİN HOCA'DAN FIKRALAR1
АНЕКДОТЫ ОТ ХОДЖИ НАСРЕТДИНА
Nasreddin Hoca, 1208 yılında Sivrihisar'a bağlı Hortu köyünde
doğmuş, 1284'de Akşehir'de vefat etmiştir. Onun yaşamıyla ilgili bilgiler,
halkın kendisine olan aşırı sevgisi yüzünden, söylentilerle karışmış, yer
yer olağanüstü nitelikler kazanmıştır.
Nasreddin Hoca, Türklerin en ünlü gülmece kahramanlarından biridir.
Nasreddin Hoca fıkraları, insanları sadece güldürmekle kalmaz; aynı
zamanda toplumdaki bozuklukları ve insanların kötü davranışlarını da
alaycı bir dille eleştirir.
Nasreddin Hoca pazarda dolaşırken, satılık bir papağan görmüş.
Papağanın fiyatı on iki altınmış. Hoca, çok şaşırmış ve yanındakilere “Bu
kuş neden bu kadar pahalı?” diye sormuş.
Yanındakiler de “Bu normal bir kuş değil, bunun bir özelliği var. Bu
kuş konuşur.” diye cevap vermişler. Bunun üzerine Hoca, hemen evine
gitmiş; hindisini almış ve pazara geri dönmüş.
1
Yılmaz C. Nasreddin Hoca Fıkraları. Tutku Yayın, Ankara, 2009.
102
Pazardakiler “Kaça bu hindi?” diye sormuşlar. Hoca “On beş altın.”
diye cevap vermiş. Bu duruma en çok papağanın sahibi şaşırmış. “Bir
hindi on beş altın eder mi?” diye sormuş.
Hoca da “Ama sen yumruk kadar papağanı on iki altına satıyorsun.”
diye yanıtlamış.
Papağanın sahibi, “Onun marifeti var, insan gibi konuşur. Ya seninki
ne yapar?” diye sormuş. Hoca da “Senin papağanın düşünmeden konuşur.
Ama benim hindim insanlar gibi düşünür.” diye yanıt vermiş.
Nasreddin Hoca, fazla meraklı insanları da fıkralarında eleştirir:
Nasreddin Hoca çarşıda dolaşırken gevezenin biri: – “Hocam, az önce nar
gibi kızarmış bir tepsi baklava götürdüler.” demiş. Hoca aldırış etmeksizin;
“Bana ne?” demiş. – “Ama, baklava tepsisini sizin eve götürdüler.” demiş
geveze. Hoca o zaman “Sana ne?” diye cevap vermiş.
Nasreddin Hoca, aynı zamanda, hazır cevap bir kişidir de. Her durum
karşısında mutlaka söyleyecek bir sözü vardır:
Bir İranlı'ya memleketinden mektup gelmiş. Adam, mektubu okutmak
için Hocaya vermiş: – “Hocam!” demiş, “Şunu bir oku.”
Hoca bakmış, yazı hem okunaksız hem de Farsça. “Bunu başka bir
kişiye okut, ben Farsça bilmem, yazı da okunaksız.” demiş.
İranlı kızıp köpürmüş; “Başında değirmen taşı kadar kavukla şu
mektubu okuyamazsın ha!” diye söylenmiş. Hoca hemen kavuğu çıkarmış,
İranlı'nın başına koymuş; “İş kavuktaysa, buyur sen giy. Mektubu da sen
oku!” diye cevap vermiş.
Nasreddin Hoca, can sıkıcı konuları bile esprili bir üslupla dile getirir:
Bir gün Hocanın bir arkadaşı “Hocam, senin karın çok geziyor.”
demiş. Hoca da gayet sakin bir tavırla “Hiç öyle şey olur mu? O kadar
çok gezse, arada bir bizim eve de uğrardı.” diye cevap vermiş.
Canten Yılmaz
(Yeniden düzenlenmiştir)
(Упрощенный текст)
103
DOĞRUDAN ANLATIM
ПРЯМАЯ РЕЧЬ: ‘DİYE’
Прямая речь образуется при помощи слова diye (сказал, что).
Örnek (пример):
Biz öğretmene “Yarın ders var mı?” diye sorduk.
Öğretmen bize “Hayır yok, çünkü yarın toplantı var.” diye cevap
verdi.
Gülay tezgâhtara “Bu halı ne kadar?” diye sormuş.
Tezgâhtar Gülay'a “Sekiz bin YTL.” diye cevap vermiş.
Gülay “Bu mağaza çok pahalı. Başka bir yerden alayım.” diye
düşünmüş.
1. Aşağıdaki fıkrayı örnekteki gibi tamamlayınız.
(Заполните пропуски как в примере.)
Bir gün Nasreddin Hoca komşusundan bir kazan almış. Kazanla işi
bittikten sonra, kazanın içine bir tencere koymuş ve komşusuna vermiş.
Komşusu “Hocam bu ne? Bu tencere de nereden çıktı?” ............
...................Nasreddin Hoca “Kazanınız hamileymiş, bizim evde
doğum yaptı.”................................. Komşusu başka bir şey sormamış.
Kazam ve tencereyi memnuniyetle kabul etmiş.
Bir hafta sonra, Hoca komşusundan tekrar kazan istemiş. Komşusu
kazanı sevinerek vermiş. “Hoca bana bir tencere daha verecek.” .........
....................... Aradan bir ay geçmiş ama Hoca kazam geri vermemiş.
Komşu adam Hoca'mn evine gitmiş ve “Hoca! Bir ay oldu, hâlâ benim
kazanımı vermedin. Benim kazanıma ne oldu?” .............................. Hoca
“Komşum, çok üzgünüm. Senin kazan dün gece hastalandı ve öldü.” ..
..................................... Komşusu çok şaşırmış ve “Hocam, kazan canlı
değil ki! Kazan nasıl öldü?” ............................Hoca ise “Komşucuğum,
kazanın doğurduğuna inanıyorsun da öldüğüne niçin inanmıyorsun?”
..............................
104
BAĞLAÇLAR
СОЮЗЫ
hem .... hem (de) (и … и)
Данный союз связывает однородные члены предложения либо
однородные придаточные.
Örnek (пример):
Hem öğretmenlik mesleğini hem (de) öğrencilerini seviyor. Toplantıya
hem annesi hem (de) babası geldi. Yolda okumak için hem dergi hem (de)
gazete aldım.
ne .... ne (de) (ни … ни)
Связывает однородные члены предложения. При этом сказуемое
ставится в положительной форме.
Örnek (пример):
Onun ne evi ne (de) arabası vardı. (Evi ve arabası yoktu.)
Bu iş için ne paramız ne (de) zamanımız var. (Paramız ve zamanımız
yok.)
Özlem rejim yapıyor. Ne ekmek yiyor ne (de) çikolata.
ya.....ya (da) (или … или)
Употребляется при соотнесении однородных членов предложе-
ния или целых предложений (по значению взаимоисключающих или
заменяющих друг друга), указывая на необходимость выбора между
ними.
Örnek (пример):
Bizi merakta bırakma. Ya telefon aç ya (da) mesaj gönder.
Ya evimi ya (da) arabamı satacağım.
Ya salatayı ya (da) yemeği yapayım. İkisini birden yapmak istemiyorum.
1. Aşağıdaki tümceleri uygun bağlaçlarla tamamlayınız.
(Заполнитe пропуски подходящими союзами.)
l. ........beni davet ediyorsun.............kapıyı açmıyorsun.
2. Aylardır.........bir haber gönderdi..............mektup yazdı.
3. Bugün çok yorulduk..........gezdik............alışveriş yaptık.
105
4. Çok az param var...........kitap...........parfüm alacağım.
5. Doğum gününe........beni........Gülgün'ü........Ece'yi davet etti.
Hepimiz çok üzüldük.
6. ........Murat'a........Mehmet'e küstüm. İkisiyle de konuşmuyorum.
7. ........Salı gel.........Çarşamba. Çünkü Perşembe günü evde
olmayacağım.
8. ........güzel..........akıllı bir kız. Onun nişanlısı çok şanslı.
9. Saçları........uzun........kısa.
10. Haydi, karar verin artık..........döner yiyelim..........pizza.
11. Berk çok sağlıklı;........sigara..........içki içiyor.
12. Tatilde.......Marmaris'e..........Bodrum'a gideceğiz. Daha karar
vermedik.
-dan beri, -dır
C тех пор как
Эта форма используется для обозначения времени начала дей-
ствия или его продолжительности.
Örnek (пример):
İstanbul'a 2006'da geldim. Hâlâ İstanbul'da yaşıyorum. 2006'dan beri
İstanbul'da yaşıyorum. İki yıldan beri İstanbul'da yaşıyorum. İki yıldır
İstanbul'da yaşıyorum.
В тех случаях, когда -dan beri не обозначает время начала дей-
ствия, вместо него может употребляться -dır.
Örnek (пример):
Bugün Cuma. Salı günü kar yağmaya başladı. Hâlâ devam ediyor.
Salıdan beri kar yağıyor. Üç günden beri kar yağıyor. Üç gündür kar
yağıyor.
С обеими формами можно использовать слова: günler (дни),
haftalar (недели), aylar (месяцы), yıllar (годы).
Örnek (пример):
Günlerden beri hiç uyumadı. = Günlerdir hiç uyumadı.
Yıllardan beri onu görmedim. = Yıllardır onu görmedim.
İki haftadan beri tatil yapıyor. = İki haftadır tatil yapıyor.
Ne zamandan beri buradasınız? = Ne zamandır buradasınız?
106
Uzun zamandan beri tiyatroya gitmedim. = Uzun zamandır tiyatroya
gitmedim.
1. Aşağıdaki tümceleri -dan beri ve -dır yapılarıyla tamamlayınız.
(Заполните пропуски -dan beri и -dır.)
1. On iki saat...............uyuyorsun. Uyan artık.
2. Annem 22 Ekim..............Ankara'da.
3. Doğum günüm....................Tuğçe'yi görmedim.
4. Buket, evlen................... bizi hiç aramadı.
5. Yedi saat...............yoldayız.
6. Çocukluğum....................aynı mahallede oturuyoruz.
7. Hostes İzmir.................hiç oturmadı. Sürekli servis yapıyor.
8. Kaç yıl.............araba kullanıyorsun?
9. Teyzem geçen cumartesi.....................bizde kalıyor.
10. Sabah........................televizyon izliyorsun. Hâlâ sıkılmadın mı?
11. Uzun zaman....................bize gelmediniz. Sanırım çok yoğunsunuz.
12. Demet Hanım yıllar...............aynı şirkette çalışıyor.
KÜLTÜR KÖŞESİ
УГОЛОК КУЛЬТУРЫ
Siz Hangisisiniz?1
Bir baba ile kızı dertleşiyorlarmış. Kızı hayatında çok sıkıntı
yaşadığından ve bunlarla nasıl baş edeceğini bilemediğinden bahsetmiş
babasına. Hatta sorunlar ardı arkasına devam ediyormuş hayatında.
Babası kızını dinlemiş, dinlemiş ve “Gel, sana bir şey göstereceğim!”
diye kızını mutfağa götürmüş.
Baba ünlü bir aşçı imiş.
Ocağın üstüne üç tane eşit büyüklükte kap yerleştirmiş. Üçüne de eşit
su koymuş ve üçünün de altını aynı miktarda yakmış.
Birinci kaba bir havuç, diğerine bir adet yumurta, öbürüne de bir avuç
çekilmemiş kahve çekirdeği koymuş. Her üçünü de tam yirmi dakika
pişirmiş.
1
Yıldırım A. Bir yudum Hikaye. Timaş Yayınları, İstanbul, 2010. S. 65.
107
Daha sonra ateşi kesmiş. Masaya iki adet tabak ve bir adet de boş
bardak koymuş, ilk önce haşlanmış havucu alıp bir tabağa koymuş... Daha
sonra artık epey pişmiş olan yumurtayı alıp diğer tabağa koymuş...
En sonunda da artık suya iyice sinmiş ve tam kıvamında kahve
görüntüsü olan kahveyi de alıp bir bardağa boşaltmış.
Kızına sormuş:
“Kızım ne görüyorsun?”
Kızı: “Havuç, yumurta ve kahve görüyorum.” demiş.
Kızını elinden tutup masaya yaklaştırmış ve daha yakından bakıp,
hissetmesini istemiş.
Kızı babasının dediklerini yaptıktan sonra demiş ki:
“Ne görüyorum... Haşlanmış yumuşak bir havuç (bunu yaparken
çatalı havuca batırmış ve yumuşaklığını hissetmiş); sonra, artık pişmekten
içi katılaşmış bir yumurta (yumurtayı da eline almış, hatta bir tarafından
masaya vurup çatlatmış ve içini görmüş) ve bir bardak da kahve.” (Kahveyi
de biraz içtikten sonra...) “Hatta tadı oldukça iyi...” demiş.
Ardından da:
“Baba, bunu niçin bana gösteriyorsun?” diye sormuş. “Bak!” demiş
babası. “Hepsi aynı şekil kapta, aynı sıcaklıkta, aynı süre boyunca
pişti. Fakat hepsi bu etkiye farklı tepki verdiler... Havuç ilk başta sertti,
güçlü idi.
Ama kaynatılınca yumuşadı, hatta güçsüzleşti... Yumurta çok
kırılgandı, hafifçe dokunsan çatlayabilirdi, ama kaynatılınca içi sertleşti,
hatta katılaştı... Bir avuç çekilmemiş kahve ise yine sertti. Hepsi birbiri
ne benziyordu ama ısıtılınca ne oldu, bu kahve çekirdekleri ısındılar,
gevşediler ve içinde oldukları suya yayıldılar. Yayıldıkça suya koku, tat
verdiler ve suyu eşsiz tatta bir kahveye çevirdiler... Şimdi söyle bakalım,
sen bunların hangisisin? Zorluklarla karşılaştığın zaman nasıl tepki
gösteriyorsun?
Sen havuç musun, yumurta mısın, yoksa kahve misin?”
Peki siz hangisisiniz?
Havuç gibi sert bir kişi misiniz, sorunlar yaşayınca yumuşayan ve
güçsüzleşen?
Yoksa yumurta gibi, içi yumuşak, her an kırılabilir bir kişi misiniz?
Ölüm, ayrılık, yaşanan maddi manevi krizler gibi sorunlar karşısında
güçleniyor ve sertleşiyor musunuz?
108
Yoksa bir kahve çekirdeği gibi misiniz? Kahve sıcak suyu değiştirir,
hatta suyun sıcaklığı en üst dereceye çıktığında, en lezzetli kahve ortamı
hazır olur. Lezzet en üst düzeye ulaşır. Eğer siz, ben, biz bu kahve çekirdeği
gibi olabilirsek, çevremizde ne kadar sorun olursa olsun, bunları olumluya
çevirebiliriz. Çevremize güzel tatlar, duygular katarız, işte o zaman dünya
daha yaşanabilir, yaşadığımız hayat da daha lezzetli olmaz mı?
Şimdi düşünün bakalım, siz hangisisiniz? Havuç mu, yumurta mı,
yoksa kahve mi?
А вы кто?
Во время беседы с отцом дочка поведала ему о том, что у нее
много проблем в жизни, и она не знает, как ей правильно себя ве-
сти. Оказалось, что проблемы шли в ее жизни друг за другом. Отец
слушал ее и слушал, и в конце концов отвел ее на кухню, сказав, что
что-то покажет.
Он был хорошим поваром.
Он поставил на плиту три кастрюли, налил в них одинаковое ко-
личество воды и включил одинаковый огонь.
В одну кастрюлю он положил морковь, в другую – яйцо, а в тре-
тью – горсть кофе.
Все три варил 20 минут.
Потом он выключил огонь и разложил морковь и яйцо в тарелки,
а как раз отлично приготовившийся кофе налил в стакан. Теперь он
задал ей вопрос: «Дочка, что ты видишь?».
Дочь ответила: «Я вижу морковь, яйцо и кофе».
Отец взял ее за руку и приблизил к столу для того чтобы она, раз-
глядев их поближе, подробнее рассказала о них.
Она, выполнив просьбу отца, ответила: «Что я вижу… Сваренную
мягкую морковь (когда это говорила, она проткнула морковь вилкой
и почувствовала, что она мягкая); здесь яйцо, ставшее твердым от
того, что оно долго варилось (она взяла яйцо в руки, даже разбив
скорлупу о стол, посмотрела, какое оно внутри); и стакан кофе (после
чего немного отпила), вкусный».
В конце концов она спросила: «Папа, почему ты мне все это по-
казываешь?». Отец ответил: «Смотри! Все они сварились при одной
температруре и в одинаковое время. Однако все под таким влиянием
109
дали разную реакцию. Морковь изначально была сильной, но когда
мы ее сварили, она стала мягкой и бессильной. Яйцо было «обид-
чивым», могло разбиться от легкого прикосновения. Когда мы его
сварили, внутри оно стало тверже. Горстка немолотого кофе также
была жесткой. Каждое из этих зерен было твердым. Все были похожи
друг на друга. И что случилось когда их нагрели? Зерна нагрелись,
размякли и придали воде вкус и запах. Они превратили воду в кофе
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası