Pleji Paralizi Farkı

Erken çocukluk sürecinde oluşan beyin hasarı etki-lenmiş ekstremitelerin uzun kemiklerinde büyümeyi engeller. Bu etki ya direkt nöronal etki ile ya da lokal vaskülaritede artış, hormonal değişiklikler, mekanik stresin olmaması ve beslenme gibi indirekt etkiler ile meydana gelir²⁴. Bu faktörler ekstremite uzunluklarını etkileyerek ekstremitelerde asimetriye neden olabilir. Bacak boyu farkı genellikle 1,5 cm'i geçmez. Hemiplejik tarafın kısa oluşu salınım fazında ayağın yerden kesilmesini kolaylaştırarak oraklama yürüyüşü oluşmasını engeller². Alt ekstremite antropometrik ölçümleri HSP'li çocuklarda yürüme için gerekli olan alt ekstremite gelişiminin takibinin yapılmasına yardımcı olur.

Cankur ve ark.¹⁸ yaptığı çalışmada 8 yaşındaki çocuklarda uyluk uzunluğunu kızlarda 28,2 cm, erkeklerde 29,5 cm, bacak uzunluğunu kızlarda 30,8 cm, erkeklerde 31,4 cm bulmuşlardır. Prado-Leon ve ark.²⁵ 8 yaş için ayak uzunluğunu kızlarda 20±1,2 cm ve erkeklerde 20,3±1,3 cm, malleol yüksekliğini kızlarda 5,9±0,7 cm ve erkeklerde 5,9±0,7 cm, ayak genişliğini kızlarda 7,7±0,6 cm ve erkeklerde 7,9±0,6 cm, topuk genişliğini kızlarda 5,3±0,5 cm ve erkeklerde 5,6±0,5 cm, bacak çevresini kızlarda 25,6±2,7 cm ve erkeklerde 25,9±2,7 cm bulmuştur. Çalışmamızda normal çocukların ortalama uyluk uzunluğunu 29,8±2,6 cm, bacak uzunluğunu 27,9±2,7 cm, bacak çevresini 25,3±3,3 cm, ayak uzunluğunu 20,6±1,8 cm, ayak genişliğini 7,8±0,7 cm, topuk genişliğini 4,9±0,5 cm, medial malleol yüksekliğini 6±0,6 cm, lateral malleol yüksekliğini 5,1±0,4 cm bulduk. Çalışmamızda değerlendirdiğimiz normal çocukların ölçümleri incelediğimiz literatür bilgileriyle uyum içerisindedir.

Çalışmamızda normal çocukların uyluk (proksimal, orta, distal) çevresi, alt ekstremite uzunluğu (SİAS), uyluk uzunluğu, bacak uzunluğu, tibia yüksekliği, lateral malleol yüksekliği, ayak genişliği, diz eklemi çevresi, bacak çevresi, ayak bilek eklemi çevresi, ayak uzunluğu, medial malleol yüksekliği, diz eklemi genişliği, ayak bilek eklemi genişliği ve topuk genişliği değerlerinin HSP'li çocukların plejik taraf alt ekstremite değerlerine göre istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek olması HSP'li çocukların alt ekstremitelerinin plejik tarafında kas ve kemik gelişim geriliğini ortaya koymaktadır.

Normal çocukların uyluk (proksimal, orta, distal) çevresi, diz eklemi çevresi, bacak çevresi, alt ekstremite uzunluğu (SİAS), uyluk uzunluğu, bacak uzunluğu, ayak uzunluğu, tibia yüksekliği, medial malleol yüksekliği, diz eklemi genişliği, ayak bilek eklemi genişliği, ayak genişliği, ayak bilek eklemi çevresi, lateral malleol yüksekliği ve topuk genişliği değerlerinin HSP'li çocukların sağlam taraf alt ekstremite değerlerine göre anlamlı derecede yüksek olması HSP'li çocukların sağlam tarafının da bir gelişim geriliği gösterdiğinin kanıtıdır. HSP'li çocukların plejik tarafındaki topuk genişliği, uyluk (proksimal, orta, distal) çevresi, diz eklemi çevresi, bacak çevresi, ayak bilek eklemi çevresi, alt ekstremite uzunluğu (umblikus ve SİAS), uyluk uzunluğu, bacak uzunluğu, ayak uzunluğu, tibia yüksekliği, medial malleol yüksekliği, diz eklemi genişliği ve ayak bilek eklemi genişliği değerlerinin HSP'li çocukların sağlam taraf değerlerine göre anlamlı derecede düşük olması ise bu çocukların plejik taraf alt ekstremitesinin ileri bir gelişim geriliği içinde olduğunu göstermektedir. Stevenson ve ark.⁹ yaş ortalaması 8 olan HSP'li çocuklarda diz genişliği, tibia uzunluğu, diz yüksekliği, ayak uzunluğu ve bacak çevresi ölçümlerini hem plejik tarafta hem de sağlam tarafta yapmış ve bütün çevre, uzunluk ve genişlik ölçümlerinde plejik tarafın sağlam tarafa göre daha düşük değerlere sahip olduğunu tespit etmiştir. Zonta ve ark.²⁶ total alt ekstremite uzunluğu, ayak uzunluğu, uyluk çevresi ve bacak çevresinin HSP'li çocukların etkilenmiş taraflarında etkilenmemiş tarafları ile karşılaştırıldığında daha düşük değere sahip olduğunu bildirmişlerdir. HSP'li çocukların etkilenmiş taraflarının gecikmiş iskelet gelişimi ve kas gelişim geriliği gösterdiği daha önce yapılan çalışmalarda da rapor edilmiştir²⁷. Roberts ve ark.²⁸ 19 HSP'li çocuğun iskelet gelişimini değerlendirmişler ve etkilenmiş tarafın iskelet yaşının etkilenmemiş tarafın iskelet yaşına göre daha az olduğunu bulmuşlardır. Atay²⁹ SP'li çocukların uyluk çevresi ve alt ekstremite uzunluğu değerlerinin normal çocuklara göre daha düşük değere sahip olduğunu, bacak çevresi ve diz çap ölçümlerinde ise anlamlı farklılık olmadığını bildirmiştir.

Sonuç olarak; HSP'li çocuklarda spastisitenin etkisiyle fonksiyonların ve yürümenin yaşıtlarına oranla geç kalması sonucu alt ekstremite kas ve kemik gelişimi geri kalmaktadır. HSP'li çocuklarda yürümenin sağlanması için çalışmamızda elde ettiğimiz veriler ışığında plejik tarafın rehabilitasyonunun yanında sağlam tarafa da egzersizlerin uygulanması bu süreci kısaltabilir. Ayrıca verilerimizin HSP'li çocukların yaşam kalitesini yükseltmek, fiziksel gelişimlerini arttırmak, yürüme fonksiyonlarını arttırarak sosyal hayata daha aktif katılmalarını sağlamak için HSP'li çocukların ortezlenmesinde, cerrahi girişimlere karar verilmesinde ve rehabilitasyon planının yapılmasında önemli katkı sağlayacağı düşüncesindeyiz.

Özellikle parapleji ile beraber hemipleji ve tetrapleji kişiyi ciddi sorunlar ile karşı karşıya bırakabilecek problemler içerisinde geliyor. Ortak şekilde hareket kaybına neden olan bu rahatsızlıklar felç gibi durumlar yaratabilmektedir.

Parapleji Nedir?

Parapleji diğer bir ismi ile omurilik felci olarak bilinmektedir. Her iki bacakta ve mide ile bel bölgesini kapsayan alanda his kaybı yaratan bir hastalıktır. Parapleji hastalığında kişinin her iki bacağında da hareket vardır. Ancak herhangi bir yardım almadan hareket etmesi mümkün olmaz. Ciddi oranda güç kaybı nedeniyle kişi tek başına ayağa kalkamaz ya da herhangi bir hareket gerçekleştiremez. Bu hastalık pek çok sebepten dolayı meydana gelebilmektedir.

- Düşme
- Kurşun yarası
- Motosiklet veya araba kazaları

Omuriliği çevrelemiş olan kemik yapısında ciddi oranda kayma ile beraber bu problem ortaya çıkar. Omurilik felcine sebep veren bu sorunlar, aynı zamanda doğuştan gelen bazı genetik etkiler kapsamında da yaşanabiliyor.

Hemipleji ve Tetrapleji Nedir?

İnsan vücudunda hareket sistemlerinde meydana gelen problemlerden biri olarak hemipleji ve tetrapleji öne çıkmaktadır. Bu iki hastalık ayrı ayrı ele alınmalı ve tanımlar üzerinden anlatılmalıdır.

Hemipleji: Halk arasında bilinen adıyla hemipleji inme olarak geçmektedir. Beyin damarlarında meydana gelen tıkanıklık ile beraber beyin hücrelerindeki hasar sonucu yaşanır. Vücudun sol veya sağ tarafında kısmi hareket kaybı ya da azalması şekilde meydana gelmektedir. Bu konuda hasarın şiddeti beyin kanlanmasındaki miktara bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bu hastalığa daha birçok farklı durum sebep olabilmektedir.

- Yaşlanma
- Şeker hastalığı
- Hipertansiyon
- Sigara ve alkol kullanımı
- Kalp rahatsızlıkları
- Sedanter (Hareketsiz) yaşam
- Obezite
- Genetik birtakım faktörler

Kol ve bacaklarda kasların kuvvetsiz hale gelmesi ve ciddi oranda hareket kısıtlanması ile bu sorun meydana gelmektedir. Aynı zamanda duyu ve konuşma bozukluğu ile zaman ve mekan kaybı gibi birçok problem yaşanabilmektedir.

Tetrapleji: Boyun omurlarında meydana gelen hasar sonucu oluşan bir hastalık olarak tetrapleji öne çıkıyor. Bu hastalık neticesinde kişi kollarını ve bacaklarını kullanamaz bir aile gelir. Özellikle boyundan aşağısı konusunda tam bir felç durumu ile karşı karşıya kalmak mümkün. Kol ve bacaklarından herhangi bir his ve refleks alması mümkün değildir. Genel olarak kazalar ile beraber darbeler ve birçok farklı sebep karşısında bu sorun yaşanabilmektedir.

Tedavileri Nasıl Yapılır?

Yukarıda tanımlamaları ile sebeplerinin yazıldığı hastalıkların ayrı ayrı tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Bu yöntemler teşhis ve tetkik ile beraber uzman doktor kontrolü altında ele alınarak, önemli oranda gelişme sağlama imkanı verir.

Parapleji tedavisi: Hasar seviyesine bağlı olarak ve kişinin yaşına uygun şekilde fizik tedavi yöntemi uygulanmaktadır. Doğru fizik tedavi ve rehabilitasyon yönteminin yanı sıra, sağlıklı ve dengeli beslenme kişinin yaşam kalitesini arttırır. Özellikle tedavinin ardından evde fizik tedavi ve rehabilitasyonun devam etmesi çok önemlidir. Bu konuda kişinin yakınları uyarılır.

Hemipleji tedavisi: Aşamalı olarak hem ilaç tedavisi hem de fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemi bu hastalık için uygulanır. Özellikle beyinde ve beyin dokusunda meydana gelen değişimleri en aza indirmek için ilaç tedavisi uygulanmaktadır. Daha sonra hareket sistemini yeniden daha güçlü hale getirebilmek için fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulanır. Özellikle bu konuda kasların güçlenmesi için egzersiz periyodik olarak hem tedavi merkezinde hem de evde devam etmelidir.

Tetrapleji tedavisi: Sosyal danışman ve psikolog ile beraber Rehabilitasyon uzmanları eşliğinde bu hastalık için tedavi uygulanır. Başta uygulanan ilaç tedavisi hastanın durumunu sabitlemek için değerlendirilir. Böylece rehabitilasyon konusunda zaman kazancı sağlanır. Ele alınan fizik tedavi ve rehabilitasyon hizmeti ile beraber egzersizler üzerinden, kişinin yaşam kalitesi artırılmaya çalışılır.

Parapleji ve Hemipleji ile Beraber Tetrapleji Hastalığı İçin Ne Yapılmalıdır?

Yukarıdaki rahatsızlıklar için belirtiler anlaşıldığı andan itibaren, hemen uzman bir doktora başvurmak gerekmektedir. Özellikle fiziki açıdan kas ve iskelet yapısını etkileyen bu rahatsızlıklar, kişinin yaşam kalitesini önemli oranda azaltmaktadır. Bu yüzden erken dönem tedavi yöntemleri ele alınmalıdır.