Bim Finansal Tablolar

Yasal Uyarı Notu

© BİST Verileri Foreks tarafından 15 dakika gecikmeli sağlanmaktadır.

BİST piyasalarında oluşan tüm verilere ait telif hakları tamamen BİST'e ait olup, bu veriler tekrar yayınlanamaz. Pay Piyasası, Borçlanma Araçları Piyasası, Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası verileri BİST kaynaklı en az 15 dakika gecikmeli verilerdir.

Veri Sağlayıcı Uyarı Notu

*(Veriler FOREKS Bilgi İletişim Hizmetleri A.Ş. tarafından sağlanmaktadır)

Foreks tarafından sağlanan Pay Piyasası, Borçlanma Araçları Piyasası, Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası verileri BİST kaynaklı en az 15 dakika gecikmeli verilerdir. BİST isim ve logosu Koruma Marka Belgesi altında korunmakta olup izinsiz kullanılamaz, iktibas edilemez, değiştirilemez. BİST ismi altında açıklanan tüm belgelerin telif hakları tamamen BİST'ye ait olup, tekrar yayınlanamaz. BİST, verinin sekansı, doğruluğu ve tamlığı konusunda herhangi bir garanti vermez. Veri yayınında oluşabilecek aksaklıklar, verinin ulaşmaması, gecikmesi, eksik ulaşması, yanlış olması, veri yayın sistemindeki perfomansın düşmesi veya kesintili olması gibi hallerde Alıcı, Alt Alıcı ve / veya Kullanıcılarda oluşabilecek herhangi bir zarardan BİST sorumlu değildir.

International Peer-Reviewed and Open Access Electronic Journal Uluslararası Hakemli ve Açık Erişimli Elektronik Dergi Volume / Cilt : 5 Year / Yıl : Issue / Sayı : 3 R AT I N G ACADEMY JOURNALS E-ISSN : seafoodplus.info DOI :  E-ISSN: International Peer-Reviewed and Open Access Electronic Journal Uluslararası Hakemli ve Açık Erişimli Elektronik Dergi Volume/Cilt: 5 Issue/Sayı: 3 July / Temmuz Web: seafoodplus.info E-mail: [email protected] Address :Sarıcaeli Köyü ÇOMÜ Sarıcaeli Yerleşkesi No: D-I, Merkez-Çanakkale / TÜRKİYE  ABSTRACTING & INDEXING DİZİN & İNDEKS ProQuest CEEOL (Central and Eastern European Online Library) Index Copernicus (ICV: ) Microsoft Academic Search EduIndex (0,58) Applied Science & Technology Source (EBSCO Host) Applied Science & Technology Source Ultimate (EBSCO Host) Business Source Complete (EBSCO Host) Business Source Corporate Plus (EBSCO Host) Business Source Elite (EBSCO Host) ii Business Source Premier (EBSCO Host) Business Source Ultimate (EBSCO Host) The European Reference Index (ERIHPLUS) EconBiz Directory of Open Access Journal (DOAJ) J-Gate Ulrichsweb: Global Serials Directory Infobase Index (IBI Factor = 3,56) Euroasian Scientific Journal Index (ESJI) MIAR : Information Matrix for the Analysis of Journals (ICDS= seafoodplus.info E-mail : [email protected] TÜKETİCİLERİN ONLİNE SATIN ALMA DAVRANIŞLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER: GÖKÇEADA ÖRNEĞİ THE FACTORS AFFECTING ONLINE PURCHASE BEHAVIORS OF CONSUMERS: GÖKÇEADA SAMPLE Yağmur AKARSU & Nur DİLBAZ ALACAHAN ………………………………….……..… BİM MAĞAZALAR ZİNCİRİ VE TÜRKİYE PERAKENDE SEKTÖRÜNÜN FİNANSAL PERFORMANSLARININ KARŞILAŞTIRILMASI: BİLANÇO VE GELİR TABLOLARI ÜZERİNE ORAN ANALİZİ YÖNTEMİYLE BİR ARAŞTIRMA COMPARISON OF FINANCIAL PERFORMANCES FOR BİM CHAIN STORES AND TURKEY RETAIL SECTOR: A STUDY WITH RATIO ANALYSIS ON BALANCE SHEET AND INCOME STATEMENTS Hasan KAZAK………………… ………………………………….……………………………..… TÜRKİYE’DE CARİ İŞLEM AÇIKLARI SÜRDÜRÜLEBİLİR Mİ? ARE THE CURRENT DEFICIT ACOUNT IN TURKEY SUSTAINABLE? Y. Koray DUMAN ………………………………….………………………………………… ÜLKEMİZDE VERGİ AFLARININ VERGİ GELİRLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: VE SONRASI THE IMPACT OF TAX AMNESTIES ON THE TAX REVENUES IN TURKEY: BY THE DATE OF Turgay BERKSOY & Gizem Elif KIRÇİÇEK ………………………………….………  JOURNAL OF LIFE ECONOMICS E-ISSN: Cilt:5, Sayı:3, Temmuz Vol:5, Issue:3, July seafoodplus.info BİM MAĞAZALAR ZİNCİRİ VE TÜRKİYE PERAKENDE SEKTÖRÜNÜN FİNANSAL PERFORMANSLARININ KARŞILAŞTIRILMASI: BİLANÇO VE GELİR TABLOLARI ÜZERİNE ORAN ANALİZİ YÖNTEMİYLE BİR ARAŞTIRMA* COMPARISON OF FINANCIAL PERFORMANCES FOR BİM CHAIN STORES AND TURKEY RETAIL SECTOR: A STUDY WITH RATIO ANALYSIS ON BALANCE SHEET AND INCOME STATEMENTS Hasan KAZAK/Genel Müdür Mango Perakendecilik A.Ş., Adana/TÜRKİYE, Email: [email protected] MAKALE BĠLGĠSĠ ÖZET Makale Geçmişi: Perakende sektörü tüm ekonomilerde çok önemli bir yere sahiptir. Birçok Geliş: 28 Haziran sektörde üretim firmalarının ve dağıtım kanalındaki diğer üyelerin Kabul: 25 Temmuz hayatiyetlerini devam ettirebilmeleri perakende sektörünün sağlıklı bir şekilde işleyebilmesine bağlıdır. Türkiye’de özellikle son on yılda perakende sektörünün verimliği ile ilgili bir takım sorunların olduğu Anahtar Kelimeler: Perakende rekabette zorlandığı ve birçok performans göstergesinde gerilemelerin Sektörü, BİM Mağazalar zinciri, olduğu görülmektedir. Böyle bir dönemde perakende sektöründe discount Finansal Performans, Sektör (indirim) mağazacılık konseptinde yılından beri faaliyet gösteren, Bilançoları, Oran analizi yılında halka açılan, yılı sonu itibariyle mağaza sayısına ulaşan, perakende sektörünün çok önemli bir oyuncusu olarak sektörde adından sıkça söz ettiren BİM Birleşik Mağazacılık A.Ş.’ne daha yakından bakılması çok önemli veriler elde edilmesini sağlayacaktır. DOI: /jlecon Perakende sektörünün geleceğine ışık tutmak adına sektörün en önemli temsilcisi olan BİM Mağazalar zinciri ile Türkiye perakende sektörünün finansal performans göstergelerinin karşılaştırılması önemli tespitlerin yapılmasına zemin hazırlayacaktır. Perakende sektörü bu karşılaştırma JEL Kodu: M10, M40, G30 verilerini dikkate alarak kendisini olumlu yönde revize edebilirse ülke ekonomisi açısından çok daha iyi konuma ulaşabilecektir. Bu kapsamda yılları arasında BİM Mağazalar zinciri ve Türkiye’de faaliyet gösteren perakende işletmelerinin finansal tablolarından faydalanılarak finansal performansları açısından bir farklılık olup olmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Karşılaştırmalarda ayrıca üretim sektörü verilerine de yer verilerek perakende sektörünün durumu daha net belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla Türkiye’de faaliyet gösteren yılları arasında perakende işletmesi ve * Bu makale Gaziantep Üniversitesi ev sahipliğinde düzenlenen III. Uluslararası Mesleki Ve Teknik Bilimler Kongresi, Haziran , UMTEB-III, Gaziantep‟te sözlü olarak sunulmuĢtur.  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… üretim işletmesi, yılları arasında ise perakende işletmesi ve üretim işletmesinin finansal tabloları incelenmiştir. BİM Mağazalar Zinciri finansal verilerine ise halka açık bir şirket olması dolayısı ile kendi internet sayfası yatırımcı ilişkileri bölümünde yayınladığı yılları arasındaki finansal tabloları incelenmiştir. Çalışmanın amacı doğrultusunda Merkez Bankası sektör bilanço ve gelir tablolarından elde edilen sektör verileri oran analizi yöntemi ile analize tabi tutulmuştur. Analiz sonuçları bulgular bölümünde geniş şekilde ele alınmıştır. ARTICLE INFO ABSTRACT Article History: Retail industry holds a very significant position in all economies. In many Received: 28 June sectors, that the production companies and other members in distribution Accepted: 25 July channel can sustain their vitality depends mostly on efficient and effective performance of this retail industry. It is observed that in Turkey, there have existed some problems regarding the efficiency of retail industry especially for the last decade, and that it has been challenged in Keywords: Retail Sector, BIM Chain competition, which has resulted in regression in performance according Stores, Financial Performance, Sector to the indicators. In such a period, a close look at BİM Birleşik Balance-sheet, Ratio Analysis Mağazacılık A.Ş., a significant actor with the concept of “discount store” in retail industry, will enable us to gather valuable data as it has succeeded to reach the number of stores in since it first started to carry on business in , and was opened to public in DOI: /jlecon To be able to provide an insight for the future of retail industry, financial performance of BIM chain stores is essential to be compared to that of overall retail industry in Turkey, which will help make some important points. If retail industry can positively review itself through the 94 consideration of this comparison data, it will be able to achieve a higher JEL Kodu: M10, M40, G30 position in terms of national economy. Within this framework, considering the financial statements of BIM chain stores and other retail businesses performing in Turkey between and , it has been aimed in this study to identify whether there is a difference between their financial performances. The data on production sector has also been included in these comparisons in order to be able to better identify the condition of retail sector. With this respect, financial statements of retail and production businesses performing in Turkey between the years, and , and those of the former with the latter between have also been investigated. When it comes to financial data for BIM chain stores, their financial statements in the years, , published in the part “investor relations” of its own website have been investigated as it is a business open to public. Within the same direction of the objective of this study, the data obtained from prepared by the Central Bank of the Republic of Turkey sector balance sheet and income statement was analyzed through the ratio analysis technique. The results of the analysis have been extensively discussed in the findings section. 1. GİRİŞ Perakende sektörü dağıtım kanalı üyeleri içerisinde önemli fonksiyonları olan üretim sektörünün tüketici ile buluĢmasını sağlayan çok önemli ve kritik bir oyuncudur. Tüketim malları açısından dağıtım kanalı üretici ile baĢlayan ve nihai tüketici ile sona eren bir değerler zinciridir. Bu zincirin nihai tüketici ile buluĢmasını sağlayan son nokta perakendeciliktir. Bu nedenle nihai tüketiciden bahsedilen nokta perakende noktasıdır. Birçok sektörde üretim firmalarının ve dağıtım kanalındaki diğer üyelerin hayatiyetlerini devam ettirebilmeleri Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… perakende sektörünün sağlıklı bir Ģekilde iĢleyebilmesine bağlıdır. Bu nedenle perakende sektörünün baĢarısı diğer sektörlerin de verimli bir Ģekilde çalıĢabilmesine zemin hazırlayacaktır. Tüm dünyada ekonomik, teknolojik, sosyal ve kültürel alanlardaki geliĢmeler ile birlikte üretim miktarı ve tüketim hacmi sürekli artmaktadır. Teknolojik geliĢmeler ve dijitalleĢme ile birlikte hem tüketiciler her türlü bilgiye rahat ulaĢabilmeye baĢlamıĢ hem de piyasadaki ürün ve marka sayısı inanılmaz derecede artmıĢtır. Tüm bu ürün ve hizmet bolluğu ve bilgiye kolay ulaĢım tüketiciyi karar vermekte zorlandığı çok fazla ürün alternatifi ile karĢı karĢıya bırakmıĢtır. Tüm bu geliĢmeler bir taraftan perakende sektörünü doğru orantılı olarak büyütürken diğer taraftan da rekabeti inanılmaz derecede zorlaĢtırmıĢtır. Tüm dünyada yerel, ulusal ve uluslararası perakende zincirleri ile birlikte yeni oyuna katılan ve her geçen gün büyüyen dijital perakendecilikte varlığını hissettirmeye baĢlamıĢtır. Tüm dünyada ve Türkiye‟de artan rekabet ve değiĢen rekabet koĢulları sebebiyle perakende sektörü eskisine nazaran daha zorlu günlerden geçmektedir. Özellikle Türkiye‟de özellikle son on yılda perakende sektörünün verimliği ile ilgili bir takım sorunların olduğu rekabette zorlandığı ve birçok performans göstergesinde gerilemelerin olduğu görülmektedir. Perakendenin içerisinde bulunduğu zor koĢullardan çıkmak, perakendecilerin yoğun olduğu rekabet yoğun alanlardan daha niĢ pazarlara yönelmek amacıyla yeni perakendecilik yaklaĢımları ortaya çıkmıĢtır. Bunlardan en önemlileri dijital perakendecilik ve dünyada birçok örneği bulunan discount (indirim) perakendeciliğidir. Türkiye açısından perakendenin inanılmaz bir rekabetle karĢı karĢıya kaldığı böyle bir dönemde perakende sektöründe discount (indirim) mağazacılık konseptinde yılından beri faaliyet gösteren, yılında halka açılan, yılı sonu itibariyle mağaza sayısı, yıllık 1,5 milyar müĢteri sayısı ve 25 milyar TL ciroya ulaĢan, perakende sektörünün çok 95 önemli bir oyuncusu olarak sektörde adından sıkça söz ettiren BĠM BirleĢik Mağazacılık A.ġ.‟ne daha yakından bakılması çok önemli veriler elde edilmesini sağlayacaktır. Perakende sektörünün geleceğine ıĢık tutmak adına sektörün en önemli temsilcisi olan ve haziran itibariyle dünyanın en büyük perakendecisi içerisinde sırada olan (Deloitte, ) BĠM Mağazalar zinciri ile Türkiye perakende sektörünün finansal performans göstergelerinin karĢılaĢtırılması önemli tespitlerin yapılmasına zemin hazırlayacaktır. Perakende sektörü bu karĢılaĢtırma verilerini dikkate alarak kendisini olumlu yönde revize edebilirse ülke ekonomisi açısından çok daha iyi konuma ulaĢabilecektir. Bu kapsamda yılları arasında BĠM Mağazalar zinciri ve Türkiye‟de faaliyet gösteren perakende iĢletmelerinin finansal tablolarından faydalanılarak finansal performansları açısından bir farklılık olup olmadığı tespit edilmeye çalıĢılmıĢtır. KarĢılaĢtırmalarda ayrıca üretim sektörü verilerine de yer verilerek perakende sektörünün durumu daha net belirlenmeye çalıĢılmıĢtır. Bu amaçla Türkiye‟de faaliyet gösteren yılları arasında perakende iĢletmesi ve üretim iĢletmesi, yılları arasında ise perakende iĢletmesi ve üretim iĢletmesinin finansal tabloları incelenmiĢtir. BĠM Mağazalar Zinciri finansal verilerine ise halka açık bir Ģirket olması dolayısı ile kendi internet sayfası yatırımcı iliĢkileri bölümünde yayınladığı yılları arasındaki finansal tabloları incelenmiĢtir. ÇalıĢmanın amacı doğrultusunda elde edilen veriler oran analizi yöntemi ile analize tabi tutulmuĢtur. Analiz sonuçları uygulamalar bölümünde geniĢ Ģekilde ele alınmıĢtır. Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… 2. PERAKENDE SEKTÖRÜ Perakende sektörü dünyanın birçok ülkesinde önemli bir konuma sahiptir. Deloitte tarafından hazırlanan Perakendenin Küresel Güçleri raporuna göre dünyanın en büyük perakende kuruluĢlarının bulunduğu bölge ve ülkeler aĢağıdaki tabloda görülmektedir. Tablo 1. Perakendenin Küresel Güçleri Bölge ve Ülke Dağılımı 96 Kaynak: Deloitte, Bu tabloda da görüldüğü gibi en önemli perakendecilerin sırasıyla (ilk Ģirket içerisindeki ciro payı yüzdesi) Amerika (%45,7) , Almanya (%9,6) , Japonya (%7,2) ve diğer ülkelerde olduğu görülmektedir. Kıtalar açısından ise en büyük payı Kuzey Amerika (%47,8) sonrasında Avrupa (%33,8) ve üçüncü sırada Asya Pasifik ülkeleri (%15,4) paylaĢmaktadır. Ülkelerde bulunan ilk içerisindeki perakendeci sayısı bakımından da benzer bir durum söz konusudur. Buna göre de ilk içerisindeki en fazla perakendeci Kuzey Amerika‟da (%34,8) sonrasında Avrupa (%32,8) ve üçüncü sırada Asya Pasifik ülkeleri (%25,2) gelmektedir. Perakendenin en büyük bu firması aynı zamanda uluslararası düzeyde de faaliyetlerini sürdürmektedir. DıĢ operasyonlar anlamında en büyük organizasyon Fransa'dadır. Fransa yaklaĢık 30 ülkede faaliyet göstermekte ve dıĢ operasyon gelirlerinin yüzdesi %45,1 gibi önemli bir orandadır. Sonrasında ortalama 14 ülke ve %47,2 dıĢ operasyon geliri ile Almanya (ülke sayısı Fransa‟dan az olmakla birlikte oran olarak daha büyük) ve ortalama 17 ülke ve %16,9 dıĢ operasyon geliri ile Ġngiltere gelmektedir. Perakendenin en büyük devlerini barındıran Amerika ise ortalama 9 ülke ve %13,7 dıĢ operasyon gelir yüzdesi ile yine önemli bir paya sahiptir. Perakende sektörü tüm ekonomilerde önemli bir yere sahiptir. Ülkelerin toplam ticaret hacmi ve GSYH‟ları içerisinde perakendenin payı çok önemli bir yer tutmaktadır. Dünyanın en büyük ekonomilerinden biri olan ve perakende sektörünün en büyüklerini barındıran Amerika BirleĢik Devletlerinin (dünyanın en büyük ilk perakendecinin 80 tanesi ve yine Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… en büyük perakendecinin toplam ticaret hacminin %45,7‟si ABD‟ye aittir) GSYH ve perakende ticaret hacimlerinin yıllar itibari ile değiĢimi aĢağıdaki grafikte görülmektedir. Amerika birleĢik devletlerinde perakende ticaret hacminin GSYH içerisindeki payı yıllar itibari ile değiĢmekle birlikte % aralığındadır (Deloitte, ). Bu grafikte de görüldüğü gibi perakende sektörü GSYH ile doğru orantılı olarak yıllar itibariyle büyümektedir. Şekil 1. Amerika BirleĢik Devletleri Yıllar itibari ile GSYH ve Perakende ticaret hacmi (Trilyon Dolar) $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $0 $- GSYH PERAKENDE Kaynak: seafoodplus.info 97 Dünya genelinde perakende satıĢların Ģu an bulunduğu ve yılında bulunacağı öngörülen satıĢ hacmi ise aĢağıdaki grafikte görülmektedir. Buna göre yılında tüm dünyadaki perakende satıĢ hacminin Trilyon dolar olacağı öngörülmektedir (Emarketer, ) Şekil 2. Dünya genelinde toplam perakende satıĢlar, (trilyon) ve yüzde değiĢimi $ 15,00% $ 13,00% 11,00% $ 9,00% $ 7,00% 6% 6,30% 6% $ 5,80% 5,80% 5,50% 5,00% $ 3,00% $0 1,00% Perakende Satış Hacmi Değişim Kaynak: Emarketer () Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… Perakendenin satıĢ hacmi ve önemi artmakla birlikte perakende bir takım değiĢimler de geçirmektedir. Bunlardan en önemlisi E-Ticaretin geliĢmesi ve perakende den aldığı payın yıl geçtikçe büyümesidir. Dünya çapında perakende satıĢlarının, e-ticaret de dâhil olmak üzere yılı sonunda Tr lyon dolar olarak gerçekleĢt ğ tahm n ed l yor. E-t caret sektörü her yıl, geleneksel perakende sektöründen yaklaĢık yüzde oranlarında ve artan bir Ģekilde pay almakta ve perakende e-ticaret satıĢları yılı sonunda dünya çapında Trilyon dolara ulaĢacağı tahmin edilmektedir. Bu oran yılı itibariyle toplam perakende satıĢlarının yüzde 14,63‟ünü oluĢturacaktır. Küresel e-ticaretin toplam perakende satıĢları içerisindeki payı yılında yüzde 3,6 iken ‟de bu oranın yüzde 11,5‟e ve de 14,63‟e ulaĢacağı öngörülmektedir (Emarketer, ). Şekil 3. Perakende satıĢların dünya çapında e-ticaret payı (Trilyon) 98 Kaynak: Emarketer () Türkiye özelinde perakendeciliğe baktığımızda yine ülke ekonomisinde çok önemli bir yere sahip olduğu görülmektedir. Türkiye‟deki perakende sektörünün yılı sonu itibari ile milyar TL‟ye ulaĢan bir ciroya sahip olduğu (TAMPF-PWC, ) ve perakende sektörünün yıllık artıĢ hızına bakıldığında bu rakamın yılında 1 Trilyon TL‟yi aĢacağı beklenmektedir. Yıllar itibari ile Türkiye‟deki perakende ciroları aĢağıdaki gibidir. Yine aynı dönemde BĠM mağazalar zincirinin seyri de aynı grafikte verilmiĢtir. Şekil 4. Türkiye perakende ve BĠM satıĢ ciroları (milyar TL) 1.AĢağıdaki grafikte yılı baz alınarak yıllar itibariyle büyüme trendi daha net görülmektedir. Şekil 5. Türkiye perakende ve BĠM satıĢ ciro büyüme trendi Perakende BİM Kaynak: TAMPF-PWC, verileri ve TÜĠK Perakende ciro endeksi, , BĠM Mali Verileri Yıllar itibariyle büyüme yüzdelerine bakıldığında BĠM marketler zincirinin her yılın büyüme yüzdesinin perakende sektörünün üzerinde olduğu görülmektedir. AĢağıdaki grafik incelendiğinde yılında hem perakende sektörünün hem de BĠM marketler zincirinin ciddi bir büyüme yüzdesi ile büyüdükleri ve BĠM‟in büyüme yüzdesinin perakendenin büyüme yüzdesinden daha yüksek olduğu görülmektedir. Büyüme yüzdelerinin düĢtüğü ve de perakende sektörü aĢırı bir büyüme yüzdesi gerilemesi yaĢarken (sonrasında da düĢmeye devam etmekte) BĠM marketler zincirinin büyüme yüzdesi daha düĢük oranlarda 99 düĢmüĢtür. yılında BĠM büyüme yüzdesi bir önceki döneme göre artarken perakendenin küçülmesinin devam ettiği görülmektedir. yılında BĠM büyüme yüzdesi bir önceki döneme göre daha fazla düĢerken perakende daha az yüzde ile düĢmüĢ fakat BĠM‟in büyüme yüzdesi yine perakendenin büyüme yüzdesinin üzerinde gerçekleĢmiĢtir. yılında ise her ikisi içinde büyüme yüzdesi ciddi oranda artmıĢ ve BĠM‟n büyüme yüzdesi yine perakende sektörünün üzerinde gerçekleĢmiĢtir. Şekil 6. Türkiye perakende ve BĠM satıĢ yıllık büyüme yüzdeleri 1.% Kaynak: TAMPF-PWC, verileri ve TÜĠK Perakende ciro endeksi, , BĠM Mali Verileri Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… 3. ORAN (RASYO) ANALİZİ Oran analizi, analiz yapacak kiĢilerin amaçlarına uygun olarak finansal tablolarda yer alan kalemler arasında anlamlı iliĢkiler kurmak amacıyla bu kalemler arasındaki iliĢkinin matematiksel olarak ifade edilmesi ve bu iliĢkinin ne anlama geldiğinin yorumlanmasıdır (Rachlin ve Sweeny, ; Langemeier, ; Çetiner, ; Akdoğan ve Tenker ; Ceylan ve Korkmaz, ; Akgüç, ). Bilanço ve gelir tablolarının oran yöntemiyle analizinde birçok faydalı oran kullanılmaktadır. Bu oranların tek baĢına yorumlanması çok fazla bir anlam ifade etmemekle birlikte iĢletmenin yıllar itibariyle verilerinin karĢılaĢtırılması, sektör oranları ile karĢılaĢtırılması veya iĢletmenin içinde bulunduğu sektörün oranlarının diğer sektörlerle kıyaslanması oldukça önemli verilere ulaĢılmasını sağlamaktadır. Böylece firma ve firma ile ilgilenen diğer üçüncü kiĢiler gelecekle ilgili doğru kararlar alabilmektedirler. Finansal tablolarda oran hesaplamaktaki amaç analizi yapacak kiĢi ve kuruluĢların ulaĢmak istedikleri sorulara cevap verecek yararlı bilgiler üretmektir. Bu amaçla bilanço ve gelir tablosundaki kalemler kendi aralarında oranlanır ve bu oranlar Ģirketin geçmiĢ oranları, kendi sektör ortalamaları ve diğer sektörlerin ortalamaları ile karĢılaĢtırılır. Bu karĢılaĢtırma oldukça önemlidir. Bu karĢılaĢtırma sonucunda firmanın güçlü ve zayıf yanları ortaya çıkarılmakta ve alınacak kararlara zemin hazırlanmaktadır. Yine bu oranlar iĢletme ile ilgili karar verecek olan üçüncü kiĢiler, yatırımcılar ve finans kuruluĢlarının da doğru kararlar almasını sağlamaktadır. Bazen oran analizi bir sektörün durumu ile diğer sektörlerin durumlarının karĢılaĢtırılması ve aralarındaki farklılıkların ortaya konması için de kullanılabilir. Burada amaç her sektörün doğasına özgü çözümler geliĢtirilmesi, bir sektör için bulunan çözümlerin aslında diğer sektörün doğasına uygun olmayabileceği gerçeğinden hareketle o sektörün doğasına uygun çözümler üretilmesi yolunun açılmasıdır. Bazen de diğer sektörün olumlu yönlerinin örnek alınarak kendi sektörlerine uyarlanması Ģeklinde de çözüm önerilerinin geliĢtirilmesine zemin hazırlar. Mali tablolar üzerinden hesaplanan finansal oranlar literatürde genellikle aĢağıdaki Ģekilde dört grup altında incelenmektedir (Erdoğan, ; Argun, ĠbiĢ, Demir, ; Çabuk vd. 64). Bunlar; · Likidite Oranları · Finansal (Mali) Yapı Oranları · Devir (Faaliyet) Oranları / Hızları · Kârlılık Oranları Likidite Oranları Likit aktif varlıklar pazarda kolaylıkla cari fiyatlarından paraya dönüĢtürülebilen varlıklardır (Okka, ). Likidite oranları iĢletmenin kısa vadeli borç ödeme gücünü, iĢletme sermayesi yeterliliğini ölçmede kullanılmaktadır. Bu oran aynı zamanda firmanın vadesi gelen borçlarını ödeme yeterliliğini de ölçmektedir. Bu oranlar dönen varlık kalemleri ile iĢletmenin kısa vadeli yabancı kaynakları arasındaki iliĢkiyi ortaya koyar ve dönen varlıkların ne kadar güvende olduğunun bir göstergesidir. Likidite oranlarıyla iĢletme yöneticileri ödeme ve nakit dengelerini görmek amacıyla, iĢletmeye borç verenler, bankalar, satıcılar da tahsilatlarının riskini kontrol etmek amacıyla ve yatırımcılar iĢletmenin devamlılığını görmek amacı ile yakından ilgilenirler. Diğer taraftan tahvil sahipleri ise, alacaklı oldukları firmanın, zamanı geldiğinde faiz ve anaparayı zamanında ödeyip ödeyemeyeceğini kontrol etmek amacıyla bu oranlardan yararlanırlar. Likidite seviyesinin çok düĢük olması ödeme yapma güçlüğü, yükümlülükleri yerine getirememe, ödeme sıkıntısı dolayısıyla kârlılık kayıpları ve iflas olasılığını artırmaktadır. Çok yüksek olması ise kâr Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… fırsatlarının kaçırılmasına, uzun vadeli yatırım araçlarına yatırım yapma imkânlarının kaçırılması sebebiyle yine alternatif kâr fırsatlarının kaçırılmasına sebebiyet vermektedir (Donnell, ; Akıncı ve Erdoğan, ; Finkler, Word, ). ĠĢletmede likidite durumunu ölçen oranlardan bazıları Ģöyle sıralanabilir (TCMB): 1. Cari Oran (%) [Dönen Varlıklar /Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar] 2. Likidite (Asit Test) Oranı (%) [(Dönen Varlıklar – Stoklar )/ Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar] 3. Nakit Oranı (%) [(Hazır Değerler + Pazarlanabilir Menkul Kıymetler) / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar] 4. Stoklar / Dönen Varlıklar Oranı (%) 5. Stoklar / Aktif Toplamı Oranı (%) 6. Stok Bağımlılık Oranı (%) [(Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar-(Hazır Değerler + Pazarlanabilir Menkul Kıymetler)) / Stoklar] 7. Kısa Vadeli Alacaklar / Dönen Varlıklar Oranı (%) 8. Kısa Vadeli Alacaklar / Aktif Toplamı Oranı (%) Finansal (Mali) Yapı Oranları Finansal (mali) yapı oranları iĢletmenin mali yapısını ortaya koyan iĢletmenin sermaye yapısının ne derece dengeli oluĢturulduğunu gösteren oranlardır. Bu oranlar iĢletmenin öz sermaye ve yabancı kaynaklar arasındaki dengeyi ve bunlar arasındaki iliĢkiyi, kısa ve uzun vadeli yabancı kaynakların ödenebilme durumunu, iĢletmenin öz sermayesinin yeterliliğini, yatırılan kaynakların hangi varlıklara yatırıldığını, hangi varlıkların hangi oranda hangi kaynaklarla finanse edildiğini, Ģirket alacaklıları açısından Ģirketin risk durumunu gösterir (Büker vd, ; Çabuk, ; Bektöre vd., ). Firmanın aktiflerinin bir bölümünün borçlarla finanse edilmesi üç durumu ortaya çıkarır (Okka, ). Bunlar: 1. Ortaklar firmaya ilave bir sermaye koymadan yabancı kaynaklardan elde edilen finans kaynakları ile iĢletmeyi kontrol etmeye ve yönetmeye devam eder. 2. Kredi kuruluĢları açısından firmadaki öz kaynak büyüklüğü bir güven unsurudur. 3. Firmanın öz sermaye getiri oranı yükselir. Bu oranların durumu her sektör açısından farklılık arz edebilir. Öz sermaye ve yabancı kaynak dengesi yatırımcıların koydukları sermayenin kârlılığı açısından çok önemlidir. Öz sermayenin minimum düzeyde tutularak yabancı kaynak ağırlıklı pasif yapısı öz sermaye kârlılığını artırırken beraberinde riskleri de getirecektir. Tam tersi öz kaynak ağırlıklı pasif yapısı Ģirketi hantal bir konuma sokarak yatırımcıların beklentilerinin altında gelir elde etmelerine sebebiyet verebilecektir. Bu dengeler sektörlere göre farklık göstermekle birlikte öz sermayenin optimum seviyede tutulması çok önemlidir. Bunun için yabancı kaynak elde etme maliyetleri ile öz kaynak alternatif gelir kaynakları arasında değerlendirmeler yapılarak sektörün yapısına uygun bir sermaye yapısı kurulması önemlidir. ĠĢletmede finansal ve mali yapıyı ölçen oranlardan bazıları Ģöyle sıralanabilir (TCMB): 1. Yabancı Kaynaklar Toplamı / Aktif Toplamı Oranı (%) Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… 2. Öz Kaynaklar / Aktif Toplamı Oranı (%) 3. Öz Kaynaklar / Yabancı Kaynaklar Toplamı Oranı (%) 4. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar / Pasif Toplamı Oranı (%) 5. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar / Pasif Toplamı Oranı (%) 6. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar / Devamlı Sermaye Oranı (%) 7. Maddi Duran Varlıklar (Net) / Öz Kaynaklar Oranı (%) 8. Maddi Duran Varlıklar (Net) / Uzun Vad. Yab. Kaynaklar Oranı (%) 9. Duran Varlıklar / Yabancı Kaynaklar Toplamı Oranı (%) Duran Varlıklar / Öz Kaynaklar Oranı (%) Duran varlıklar / Devamlı Sermaye Oranı (%) Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar / Yabancı Kaynaklar Topl. Oranı (%) Banka Kredileri / Aktif Toplamı Oranı (%) Kısa Vad. Banka Kredileri /Kısa Vad. Yabancı Kaynaklar Oranı (%) Banka Kredileri / Yabancı Kaynaklar Toplamı Oranı (%) Dönen Varlıklar / Aktif Toplamı Oranı (%) Maddi Duran Varlıklar (Net) / Aktif Toplamı Oranı (%) Devir (Faaliyet) Oranları /Hızları Devir(faaliyet) oranları iĢletmelerin yapmıĢ oldukları faaliyetlerin etkinliğini ölçmeye yarayan, sahip oldukları varlıkları ne derece etkin kullanıldığını ölçen oranlardır. Bu oranlar bilanço kalemlerinin nakit veya satıĢlara hangi hızla döndüğünü göstermektedir (Okka, ). Aktiflere aĢırı yatırım kaynakların israf edildiğini, yatırım maliyetinin yükseldiğini ve firmanın nakit akımlarını etkin yönetmediğini ortaya koyarken, yetersiz yatırım ise firmanın kâr ve yatırım fırsatlarını kaçırmasına, finans ve yönetim zorluklarına, hisse senetlerinin pazar fiyatlarının düĢmesine sebep olabilecektir (Okka, ). Varlıkların dönüĢ hızlarını bulabilmek için iĢletmenin satıĢ rakamlarının (bazen bu satıĢın maliyeti) çeĢitli varlıklar toplamı veya varlık kalemleriyle olan iliĢkileri ölçülür. ĠĢletmede devir hızlarını ölçen oranlardan bazıları Ģöyle sıralanabilir (TCMB): 1. Stok Devir Hızı (Kez) [Satılan Malın Maliyeti / Ortalama Stok] 2. Alacak Devir Hızı (Kez) [Net Kredili SatıĢlar / Ortalama Ticari Alacaklar] 3. ÇalıĢma Sermayesi Devir Hızı (Kez) [Net SatıĢlar / Dönen Varlıklar] 4. Net ÇalıĢma Sermayesi Devir Hızı (Kez) [Net SatıĢlar / Net ĠĢletme Sermayesi] 5. Maddi Duran Varlık Devir Hızı (Kez) [Net SatıĢlar/ Maddi Duran Varlıklar (Net)] 6. Duran Varlık Devir Hızı (Kez) [Net SatıĢlar/ Duran Varlıklar (Net)] 7. Öz Kaynaklar Devir Hızı (Kez) [Net SatıĢlar / Öz sermaye] 8. Aktif Devir Hızı (Kez) [Net SatıĢlar / Aktif Toplamı] Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… Kârlılık Oranları Ticari iĢletmeler kârlılıklarını maksimize etmek için faaliyet gösterirler. Bazen piyasa değerinin maksimize edilmesi temel amaç olsa sermayedarlar yatırım yaparken iĢletme kârlılıklarını baz alacakları için yine kârlılığı artırmak ticari iĢletmelerin ana gayesidir. Kârlılık oranları iĢletmelerin ne derece kârlı çalıĢtıklarının, kâr sağlama açısından verimliklerinin anlaĢılmasını sağlayan oranlardır. Bu oranlar öncelikle iĢletmeye konulan sermayenin (öz kaynak ve yabancı kaynak) ne derece kârlı çalıĢtırıldığını ölçer. Yine iĢletmenin sahip olduğu tüm bilanço değerlerinin kârlılık açısından değerlendirilmesini sağlar. Bu ölçüm sermayedarların iĢletmeye yatırım yapmaya devam edip etmeyecekleri kararının belirlenmesinde etkin rol oynar. Bu oranlar çoğu zaman iĢletme üst yönetiminin verimliliğinin ölçülmesine, görevlerinde kalıp kalmayacaklarına, değiĢtirilip değiĢtirilmeyeceklerine iliĢkin kararlara da temel oluĢturur. ĠĢletmede kârlılık durumunu ölçen oranlardan bazıları Ģöyle sıralanabilir (TCMB): 1. Kâr ile Sermaye Arasındaki ĠliĢkileri Gösteren Oranlar a- Net Kâr (Zarar) / Öz Kaynaklar Oranı (%) b- Vergi Öncesi Kâr (Zarar) / Öz Kaynaklar Oranı (%) c- Faiz ve Vergi Öncesi Kâr (Zarar) /Pasif T. Oranı (Ekonomik Rantabilite) (%) d- Net Kâr (Zarar) / Aktif Toplamı Oranı (%) e- Faaliyet Kârı (Zararı) / Faaliyetin GerçekleĢtirilmesinde Kull. Varlık Oranı (%) f- Birikmeli (Kümülatif) Kârlılık Oranı (%) 2. Kâr ile SatıĢlar Arasındaki ĠliĢkileri Gösteren Oranlar a- Faaliyet Kârı (Zararı) / Net SatıĢlar Oranı (%) b- Brüt SatıĢ Kârı (Zararı) / Net SatıĢlar Oranı (%) c- Net Kâr (Zarar) / Net SatıĢlar oranı (%) d- Satılan Malın Maliyeti / Net SatıĢlar Oranı (%) e- Faaliyet Giderleri / Net SatıĢlar Oranı (%) f- Faiz Giderleri / Net SatıĢlar Oranı (%) 3. Kâr ile Finansal Yükümlülükler Arasındaki ĠliĢkileri Gösteren Oranlar Faiz Ödeme (KarĢılama) Oranı a- Faiz ve Vergi Öncesi Kâr (Zarar) / Faiz Giderleri Oranı (%) b- Net Kâr (Zarar) ve Faiz Giderleri / Faiz Giderleri Oranı (%) 4. LİTERATÜR TARAMASI Literatürde oran analizleri ile sektörlerin değerlendirmesi ve kıyaslanması ile ilgili çok sayıda çalıĢmanın yapıldığı görülmektedir. Perakende sektörüne ait oran analizi çalıĢmalardan bazıları aĢağıda gösterilmiĢtir. Gupta ve Huefner (), Johnson () ve Gombola ve Ketz (), perakende ve üretim iĢletmelerinin finansal oranlarının büyük ölçüde farklılıklar gösterdiğini ortaya koymuĢlardır. Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… Chadwick () tarafından yapılan çalıĢmada üç değiĢik perakende sektörüne ait verileri bazı finansal oranlar kullanarak karĢılaĢtırmıĢtır. Zeller ve Stanko () tarafından yapılan çalıĢmada, perakendecilik sektöründe faaliyet gösteren bir iĢletmenin dört yıllık faaliyet verileri dikkate alınarak nakit akım oranları aracılığıyla borçlarını ödeyebilme gücü ortaya konmuĢtur. Külter ve DemirgüneĢ () tarafından yapılan çalıĢmada, hisse senetleri Ġstanbul Menkul Kıymetler Borsası (ĠMKB)‟nda iĢlem gören perakendeci firmaların dönemindeki verileri kullanılarak “bütünleĢik regresyon (pooled regression)” analizi ile kârlılığı etkileyen değiĢkenler tespit edilmeye çalıĢılmıĢtır. Phillips, Volker, ve Anderson (), tarafından yapılan çalıĢmada yılları arasında 4 finansal oran yardımı ile küçük ve büyük perakende iĢletmeleri arasında ve perakende ve hizmet iĢletmeleri arasındaki farklılıklar incelenmiĢtir. Gökalp () tarafından yapılan çalıĢmada iĢletmelerin finansal performanları ile birlikte finansal olmayan performansları da dikkate alınarak bütünleĢik performanlarını ölçmek amacıyla TOPSIS yönteminin yardımı ile performans ölçüm modeli geliĢtirilmiĢtir. Evans ve Mathur (), Amerikalı perakendecilerin dönemindeki finansal performanslarını analiz ederek ABD'deki perakendenin finansal performansının istikrarlı bir düĢüĢ içerisine girdiğini göstermiĢlerdir. Sarı ve Yücel () tarafından yapılan çalıĢmada Türkiye için marka değerleme sonuçlarını paylaĢan Brand Finance kuruluĢunun sonuçları ile BĠST (Borsa Ġstanbul) endeksine dâhil edilen Ģirketlerin bilanço varlıkları karĢılaĢtırılmıĢtır. Örs, Takıl ve Altın () tarafından yapılan çalıĢmada Borsa Ġstanbul Teknoloji Endeksi‟nde (XUTEK) iĢlem gören iĢletmelerin finansal performansları, bu Ģirketlerin yıllarına ait bilanço ve gelir tablosu kalemlerinden faydalanılarak, oran analizi tekniği ile hesaplanmıĢtır. Soba, Akyüz, Uğurcan (), Borsa Ġstanbul‟da iĢlem gören on büyük perakende Ģirketinin yılları arası finansal verileri kullanılarak Ģirketlerin verilerini Altman yöntemi (5 oran) kullanılarak analizler yapmıĢlardır. Uyguntürk, Korkmaz (), tarafından dönemini kapsayan çalıĢmada firmaların etkinliklerinin belirlenmesi amacıyla çalıĢmalar yapılmıĢ ve analiz kapsamına alınan 14 firmanın etkinlik değerleri hesaplanmıĢtır. BaĢar ve Azgın () tarafından Borsa Ġstanbul‟da iĢlem gören ve perakende ticaret sektöründe faaliyet gösteren iĢletmelerin rasyolar aracılığıyla nakit akıĢ analizleri yapılmıĢ ve korelasyon analizi aracılığıyla aralarında güçlü iliĢki bulunan oranlar saptanmıĢtır. Özbek () tarafından yapılan çalıĢmada perakende sektöründe yer alan ve Borsa Ġstanbul (BĠST)‟de iĢlem gören BĠM BirleĢik Mağazalar Zincirinin dönemindeki performans ölçümü gerçekleĢtirilmiĢtir Soy Temür, ĠĢler ve Temur (), Borsa Ġstanbul‟da iĢlem gören on perakende ticaret iĢletmesinin dönemine ait mali tablolarını kullanarak, iĢletmelerin finansal performanslarını TOPSĠS yöntemi ile analiz etmiĢlerdir. 5. ARAŞTIRMANIN AMACI VE YÖNTEMİ Bu çalıĢmanın amacı; Perakende sektörünün mevcut durumunu ortaya koyarak sektörün en önemli temsilcisi olan BĠM Mağazalar zinciri ile Türkiye perakende sektörünün finansal performans göstergeleri arasındaki farkları ve benzerlikleri yılları arasında Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… finansal tablolardan faydalanarak oran analizi yöntemiyle karĢılaĢtırmalı olarak ortaya koymaktır. Ortaya konulan bu farklar ve benzerliklerle perakende sektörünün olumsuz yönlerini görerek kendisini olumlu yönde revize edebilmesi amaçlanmaktadır. Perakende sektörü bu karĢılaĢtırma verilerini dikkate alarak kendisini olumlu yönde revize edebilirse ülke ekonomisi açısından çok daha iyi konuma ulaĢabilecektir. Bu kapsamda yılları arasında BĠM mağazalar zinciri ve Türkiye‟de faaliyet gösteren perakende iĢletmelerinin finansal tablolarından faydalanılarak finansal performansları açısından farklılık ve benzerlikler tespit edilmeye çalıĢılmıĢtır. KarĢılaĢtırmalarda ayrıca üretim sektörü verilerine de yer verilerek perakende sektörünün durumu daha net belirlenmeye çalıĢılmıĢtır. Bu amaçla Türkiye‟de faaliyet gösteren yılları arasında perakende iĢletmesi ve üretim iĢletmesi, yılları arasında ise perakende iĢletmesi ve üretim iĢletmesinin finansal oranlarının ortalamasından oluĢan sektör ortalamaları T.C. Merkez bankası sektör verilerinden hareketle incelenmiĢtir. BĠM Mağazalar Zinciri finansal verilerine ise halka açık bir Ģirket olması dolayısı ile kendi internet sayfası yatırımcı iliĢkileri bölümünde yayınladığı yılları arasındaki finansal tabloları incelenmiĢtir. ÇalıĢmanın amacı doğrultusunda elde edilen veriler oran analizi yöntemi ile analize tabi tutulmuĢtur. Analiz sonuçları uygulamalar bölümünde geniĢ Ģekilde ele alınmıĢtır 6. BULGULAR ÇalıĢmanın bu bölümünde BĠM mağazalar zinciri ve perakende sektörünün finansal performanslarının mali tablo analiz tekniklerinden oran analizi yöntemiyle incelenmesine yer verilmektedir. Perakende sektörünün daha iyi anlaĢılabilmesi ve karĢılaĢtırmanın daha anlamlı olması açısından üretim sektörünün verilerine de ayrıca yer verilmiĢtir. Finansal performanslar dört ana grup bazında incelenecektir. Bunlar; - Likidite Oranları - Finansal (Mali) Yapı Oranları - Devir (Faaliyet) Oranları / Hızları - Kârlılık Oranlarının karĢılaĢtırılması Ģeklinde olacaktır. Likidite Oranları Birinci Grup Likidite Oranları Likidite oranlarının en baĢında dönen varlıklar ve kısa vadeli yabancı kaynak iliĢkisini belirten oranlar aĢağıda grafikte gösterilmiĢtir. Şekil 7. Perakende ve Üretim ĠĢletmelerinin 1. Cari oranın 2 olması (Okka, ) istenmekle birlikte geliĢmekte olan ülkeler açısından (Akbulut vd., ) ve genel olarak günümüzde 1,5 Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… olması yeterli görülmektedir (Ceylan, ). Yukarıdaki grafikte görüldüğü gibi üretim iĢletmeleri açısından bu oran yeterli görülmektedir. Perakende sektöründe ise bu oranın 1,5 seviyesinin altında olduğu görülmektedir. yılında 1,3 seviyesine kadar indiği görülmektedir. BĠM mağazalar zincirinde ise bu oranın oldukça aĢağılarda olduğu görülmektedir. Bu durum üretim sektörü açısından sorun gibi görülse de perakende sektörü ve BĠM açısından bir problem teĢkil etmeyecektir. Perakende sektörü ağırlıklı olarak kısa vadeli borçlarla kendisini finanse ettiği için cari oran düĢük olması normal olmakla birlikte stok devir hızı üretim iĢletmelerine göre daha yüksek olduğu için cari oranı düĢük olması sorun teĢkil etmeyecektir. Oysa üretim iĢletmelerinde ham madde ve yarı mamul stoklarının hemen paraya dönüĢebilmesi mümkün olmayabilir. BĠM mağazalar zinciri açısından duruma baktığımızda aĢağıda ayrıca üzerinde durulacağı gibi stok devir hızı oldukça yüksek olduğu için bu oranların her ikisinden de düĢük olması herhangi bir sorun oluĢturmayacaktır. Bu durum BĠM mağazalar zincirinin stokları çok daha etkin kullanmasının, gereğinden fazla stok tutmamasının, fazladan dönen varlıkları finansa etmek için ilave yabancı kaynak ve öz sermaye ihtiyacı olmamasının da bir sonucudur. Likidite ve nakit oranlarına baktığımızda da perakende sektörünün tüm yıllarda üretim sektörünün altında oranlarda seyrettiği ve yine BĠM mağazalar zincirinin her ikisinin altında oranlara sahip olduğu görülmektedir. Burada da perakende sektörü ağırlıklı olarak dönen varlıklarını nakit ve diğer varlıklar yerine stokta tuttuğu ve yine kısa vadeli yabancı kaynak ağırlıklı finansman yöntemi kullanıldığı için bu durum normaldir. Perakende sektörünün bulunduğu likidite oran çizgisi üretim iĢletmelerine ait olsaydı tehlikeli bir durum arz etmekte olduğu söylenebilecekken (Likidite oranının en az olması istenir (Okka,)) perakende sektörü açısından gayet normal bir durumdur. BĠM marketler zinciri yine her iki gruptan daha düĢük likidite ve nakit oranı ile faaliyetlerini sürdürmektedir. Her ne kadar BĠM‟in döneminde nakit oranının yüksek olduğu görülse de yıllarında düĢtüğü görülmektedir. BĠM açısından stok devir hızını yüksek tuttuğu sürece bu durum herhangi bir risk doğurmayacaktır. İkinci Grup Likidite Oranları Bu grupta yer alan likidite oranı varlıklar içerisinde yer alan stokların göreceli pozisyonunu belirtmektedir. Şekil 8. Perakende ve Üretim ĠĢletmelerinin 2. Bu oranların değerlendirmesinde sektör ortalamaları ile iĢletmenin durumu karĢılaĢtırılarak analiz yapılır. Bu grafiklerde de görüleceği üzere perakende sektörü ve BĠM‟in tüm yıllarda dönen varlıkları içerisinde stokların payı üretim iĢletmelerine göre daha yüksektir. Perakende sektörü stokları daha hızlı nakite çevirebildiği için daha yüksek stok Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… seviyeleri ile çalıĢmaktadır. Özellikle enflasyon dönemlerinde fiyat artıĢlarından etkilenmemek veya fiyat artıĢlarını değerlendirerek kâr etmek için daha yüksek stoklarla çalıĢılmaktadır. Burada perakendeci için önemli olan stokların devir hızıdır. Üretim sektörü açısından ise stoklar konusunda bu kadar esnek olunamadığı için ödemeler dengesi açısından stokların belirli bir düzeyde tutulması gerekmektedir. Stokların aktif içerisindeki payı açısından da perakende ve üretim sektörü stok/dönen varlıklar oranına benzer Ģekilde ayrı tarzlarda yönetilmektedir. BĠM marketler zinciri aktif içerisindeki stokların oranı açısından perakende sektörünün genel yapısından farklı bir yapı sergilemektedir. Bu BĠM‟in stokları perakende sektörünün genel yapısından daha farklı yönettiğini göstermektedir. BĠM yapısı gereği çok daha az sayıda ürünle çalıĢmaktadır ( yılı sonu itibariyle ürün). Bu nedenle stoklarını çok daha etkin kullanabilmekte gereksiz stok yükü taĢımamakta, elindeki kaynakları baĢka alanlarda değerlendirebilme imkânına sahip olmaktadır. Burada kısa vadeli borçların ödenebilmesi için ne kadar stok satılması gerektiğini belirten stok bağımlılık oranı açısından perakende sektörünün kendisinden beklenen seviyelerde olmadığı görülmektedir. yıllarına baktığımızda üretim ve perakende sektörü açısından daha anlaĢılır bir durum söz konusu iken yılından sonra perakende sektörünün kendisinden beklenen Ģekilde bir durum sergilemediği bir Ģeylerin ters gittiği görülmektedir. Perakende sektörünün bu oranı yılında düĢürmekle birlikte bu seviyenin de altına düĢürmesi iyi olacaktır. BĠM mağazalar zinciri açısından ise az sayıda stok seviyesi ile çalıĢması ve stok devir hızının yüksekliği bu oranın yüksek çıkmasında etmen olmasının yanında kısa vadeli borçların duran varlıkların finansmanında da kullanılmasından kaynaklı bir oran yüksekliği söz konusudur. BĠM Perakende sektörüne göre öz kaynak verimliliği ve stok verimliliği çok daha yüksek olduğu için elde ettiği kaynakları cari aktifler haricinde daha rahat kullanabilmekle birlikte stok bağımlılık oranının biraz daha düĢük seviyede götürülmesi yılı seviyelerine ve altına düĢürülmesi iyi olacaktır. Üçüncü Grup Likidite Oranları Bu grupta yer alan likidite oranı varlıklar içerisinde kısa vadeli alacakların göreceli pozisyonunu belirtir. Şekil 9. Perakende ve Üretim ĠĢletmelerinin 3. Bu oran iĢletmelerin ödeme dengesi açısından önemlidir. Kısa sürede geri dönecek olan alacaklar iĢletmenin ödeme dengesini olumlu yönde etkileyecektir. Bu oranların değerlendirmesinde yine sektör ortalamaları ile iĢletmenin durumu ve iĢletmelerin yıllar içerisindeki dalgalanması karĢılaĢtırılarak analiz yapılır. Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… Bu grafiklerde de görüleceği üzere perakende sektörü üretim sektörüne göre toplam varlıkları içerisinde daha az kısa vadeli alacağa sahiptir. Bu durum gayet normaldir. Perakende sektörü yapısı gereği vadeli değil daha çok peĢin satıĢ gerçekleĢtirmektedir. BĠM mağazalar zinciri ise perakende sektörünün de altında oranlara sahiptir. Finansal Yapı Oranları Birinci Grup Finansal Yapı Oranları Bu grupta yer alan finansal yapı oranları iĢletmenin varlıkların finansmanını hangi kaynaklardan elde ettiğini açıklar. Şekil Birinci Grup Finansal Yapı Oranları Yabancı Kaynaklar Toplamı / Öz Kaynaklar / Aktif Toplamı Öz Kaynaklar / Yabancı Aktif Topl. Perakende sektörü stok devir hızına bağlı olarak aldığı ürünleri ödeme günüden daha kısa sürede satıĢa çevirebilirse öz kaynağa neredeyse ihtiyaç duymadan faaliyetini sürdürebilir. Üretim sektörü ise daha fazla ölçüde öz kaynağa ihtiyaç duyar. Üretim sektörünün yabancı kaynak kullanması maliyetleri artırırken, perakende sektörünün cari borçlanma ile çok fazla mali yüke katlanmadan faaliyet göstermesi mümkündür. Burada BĠM mağazalar zincirinin perakende sektöründe olmasına rağmen daha fazla öz kaynak ağırlığı ile çalıĢmayı tercih ettiği görülmektedir. Bunun en önemli sebebi BĠM mağazalar zincirinin sektörün çok üzerinde bir öz kaynak kârlılık oranı ile çalıĢmasıdır. Her yıl artan kârlılık ile öz kaynaklarını büyütmektedir. Yıllar itibariyle grafiklerin geliĢime baktığımızda perakende ve üretim sektöründe yabancı kaynak lehine pasif kaynaklarını Ģekillendirmeye baĢladıklarını görmekteyiz. Bu her iki sektöründe diğer oranlarla birlikte değerlendirilmekle birlikte yatırım, satıĢ veya üretim artıĢı kaynaklı değilse yönetim problemlerinin olduğunu veya sektörlerin faaliyetleri yürütmede zorluk seviyelerinin arttığını gösterebilir. BĠM mağazalar zinciri açısından duruma baktığımızda ise öz kaynak lehine bir artıĢın olduğu ve diğer iki sektör açısından bahsedilen olumsuzlukların olmadığı görülmektedir. İkinci Grup Finansal Yapı Oranları Bu grupta yer alan finansal yapı oranları iĢletmenin yabancı kaynaklarının hangi yöntemlerle elde edildiğini gösterir. Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… Şekil Ġkinci Grup Finansal Yapı Oranları Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar / Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar Kısa Vad. Yabancı Kaynakl./ Pasif Toplamı / Pasif Toplamı Yabancı Kaynakl. Top.BĠM mağazalar zinciri ise her ikisine göre daha fazla kısa vadeli kaynak kullanırken neredeyse hiç uzun vadeli kaynak kullanmamaktadır. Yukarıdaki birinci grup finansal yapı oranlarında da belirtildiği gibi perakende sektörü üretim sektörüne kıyasla pasif kaynaklarını daha çok yabancı kaynaklarla oluĢturmaktadır. BĠM için ise durumun öz kaynak lehine olduğu belirtilmiĢti. Üretim ve perakende sektörlerinin yıllar boyunca geliĢimine bakıldığında uzun vadeli kaynak oranının arttığı görülmektedir. Bu durum perakende sektörü açısından bir risk durumunu göstermektedir. Perakende de amaç banka kaynaklı borçlanmadan ziyade cari borçlanma ile kaynaklarını oluĢturmaktır. Yukarıda durum uzun vadeli (aĢağıdaki oranlarda da görüldüğü gibi banka kaynaklı) borçlanmaların arttığını göstermektedir. Bu durum perakende sektöründe yönetim problemlerinin olduğunu veya faaliyetleri yürütmede zorluk seviyelerinin arttığını, perakende sektörünün durumunun gittikçe kötüye doğru gittiğini gösteren bir iĢaret olabilir. BĠM mağazalar zinciri açısından baktığımızda perakende sektöründe görülen bu olumsuzluğun olmadığı yabancı kaynak elde edilmesinde dengeli olduğu görülmektedir. Üçüncü Grup Finansal Yapı Oranları Bu grupta yer alan finansal yapı oranları iĢletmenin yabancı kaynakları içerisinde yer alan banka kredilerinin ağırlığını gösterir. Şekil Üçüncü Grup Finansal Yapı Oranları Banka Kredileri / Aktif Toplamı Kısa Vad. Banka Kredileri /Kısa Banka Kredileri / Yabancı 0, Vad. Yabancı Kaynakl. Bu aslında perakende sektörünün iyi yönetilmediğinin veya bir kriz içerisinde olduğunun göstergesi olabilir. Üretim sektörü uzun vadeli yatırımlar yapması dolayısıyla banka kredisine daha fazla ihtiyaç durmaktadır. Oysa iyi Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… yönetilen bir perakende kuruluĢu çok fazla banka kredisine ihtiyaç duymadan ağırlıklı cari borçlanmalarla faaliyetlerine devam edebilir. Bu durum perakendenin stok yönetimi ve ciro geliĢiminin olumsuz yönde ilerlediğinin iĢareti olabilir. AĢağıdaki grafikte görüldüğü gibi yılı öncesine baktığımızda perakende sektörünün daha doğru yönetildiğini ve yıllar geçtikçe durumun kötüleĢtiğini görmekteyiz. Şekil Banka Kredileri / Aktif Toplamı Banka Kredileri / Aktif Toplamı 0, 0, 0, 0, PERAKENDE ÜRETİM BĠM mağazalar zincirinin ise banka kredisi kullanmadığını görmekteyiz, BĠM öz kaynak ve kısa vadeli kaynak kullanarak varlıklarını finans etmektedir. Dördüncü Grup Finansal Yapı Oranları Bu grupta yer alan finansal yapı oranları iĢletmenin dönen ve duran varlıklara yaptığı yatırımların dengesini gösterir. Şekil AĢağıdaki grafikte görüldüğü gibi yılları arasında bu görünümdedir. Fakat bu yapının yılından sonra değiĢtiği duran varlıklara daha fazla yatırım yaptığı görülmektedir. Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… Şekil Dördüncü Grup Finansal Yapı Oranları () BĠM mağazalar zincirinin de üretim sektörünün üzerinde ve daha da artan bir oranda maddi duran varlıklara yatırım yaptığını görmekteyiz. BĠM mağazalar zinciri az sayıdaki ürün sayısı, yüksek stok devir hızı ve yüksek öz sermaye kârlılık oranı sebebi ile elindeki kaynakları daha fazla gelir getirebilecek alanlara yatırım yapma imkânına sahip bulunmaktadır. Bu nedenle BĠM için maddi duran varlıklara yatırım rantabl iken yüksek faiz ödemeleri ile yabancı kaynak kullanan stok devir hızı yıllar itibariyle düĢen, öz kaynak kârlılığı düĢen perakende sektörü açısından bu çok doğru bir yön değildir. Perakende sektörünün öncelikle stok, kârlılık dengelerini ve yönetimini doğru kaynaklar kullanarak rehabilite etmesi ve bunun sonucunda artan kaynakları daha kârlı olabileceğini düĢündüğü varlıklara (örneğin maddi duran varlıklara) yatırım yapmasının daha uygun olabileceği söylenebilir. Devir (Faaliyet) Oranları / Hızları Devir(faaliyet) oranları iĢletmelerin yapmıĢ oldukları faaliyetlerin etkinliğini ölçmeye yarayan, sahip oldukları varlıkları ne derece etkin kullanıldığını ölçen oranlardır. Bu amaçla iĢletmenin satıĢ rakamlarının (bazen bu satıĢı oluĢturan kalemlerin maliyeti) çeĢitli varlıklar toplamı veya varlık kalemleriyle olan iliĢkileri ölçülür. Şekil Devir Hızları (Stok-ÇalıĢma Sermayesi) Stok Devir Hızı (Kez) Çalışma Sermayesi Devir Hızı 20,0 (Kez) 10,0 15,0 8,0 10,0 6,0 4,0 5,0 2,0 0,0 0,0 PERAKENDE ÜRETİM BİM PERAKENDE ÜRETİM BİM Perakende sektörü stok devir hızı çok yüksek olan bir sektördür. Üretim iĢletmeleri ile karĢılaĢtırıldıklarında aralarında ciddi bir farkın olması gerekir. Yukarıdaki grafiklere baktığımızda üretim ve perakende iĢletmelerinin stok devir hızlarında belirgin bir fark olmasına rağmen perakende sektörünün kötüye doğru gidiĢi burada da görülmektedir. yılında stok devir hızı yaklaĢık 15 iken itibariyle neredeyse üretim sektörüne yaklaĢmıĢ 7 olmuĢtur. Perakende sektöründe üretim sektörünün üzerinde olan alacak devir hızı, stok Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… devir hızında olduğu gibi ciddi bir düĢme görülmektedir. Aynı durumlar net iĢletme sermayesinde de görülmektedir. BĠM mağazalar zincirinin ise çok ciddi bir stok devir hızı ile hem perakende sektörünün hem de üretim sektörünün çok üzerinde bir performansla çalıĢtığı görülmektedir. Çok az bir ürün sayısı ile ciddi satıĢ cirolarının yakalandığı bu durumda BĠM kaynaklarını en verimli Ģekilde kullandığı görülmektedir. Yalnız yıllar itibariyle stok devir hızında bir miktar düĢmenin de olduğu görülmektedir. ÇalıĢma sermayesi devir hızına baktığımızda ise BĠM‟in ürerim sektörünün yaklaĢık 4,5 katı, perakende sektörünün ise yaklaĢık 3 katı hızla çalıĢma sermayesini çevirdiğini görmekteyiz. BĠM mağazalar zincirinin verimliliğinin ve sektör ortalamalarının üzerinde kârlılık performansının en önemli anahtarı burada yatmaktadır. Perakende sektörü buradan hareketle doğru bir stok ve kaynak yönetimi ile satıĢları artırıcı çalıĢmalar yaparak verimliliklerini artırmak için çözüm yolları bulmak zorundadır. Çok fazla ürün kalemi ile çalıĢmak durumunda olan perakende sektörü (özellikle süpermarketler) açısından en önemli çıkıĢ yolu doğru kategori yönetiminden geçmektedir. ĠĢletmenin sahip olduğu varlıkların ve konulan sermayenin devir hızlarına bakıldığında ise aĢağıdaki grafikler görülmektedir. Şekil Fakat bu hızların yıllara göre giderek azaldığı görülmektedir. Bunun sebebi perakende de verimliliklerin azalması ve yönetim problemleri olduğu düĢünülebilir. Artan uzun vadeli yabancı kaynak ve banka kredileri, dönen varlıklar yerine duran varlıklara kaynakların aktarılması, stok devir hızı ve alacak devir hızının azalması gibi etkenlerin perakende sektörünü daha verimsiz bir hale getirdiği görülmektedir. BĠM mağazalar zincirine baktığımızda her üç devir hızının da perakende sektörünün üzerinde olduğunu görmekteyiz. Duran varlıklara yatırımın artması kaynaklı duran varlık devir hızında yıllar itibariyle düĢme görülmektedir. Öz kaynak devir hızı ve aktif devir hızında da yıllar itibariyle bir düĢme eğilimi görülmektedir. Bu düĢme artan öz kaynak oranından kaynaklanmaktadır. Bütün bu düĢme eğilimine rağmen BĠM mağazalar zinciri her iki sektöre de oranla çok daha iyi bir durumdadır. Kârlılık Oranları Buraya kadar incelenen oranlar firma ve sektörlerin performans göstergelerini ortaya koymakla birlikte kârlılık oranları firmanın toplam performansını göstermesi açısından çok önemlidir. Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… Birinci Grup Kârlılık Oranları Bu oranlar kâr ile sermaye arasındaki iliĢkileri gösteren oranlardır. Şekil Oysa aralığında durumun böyle olmadığı perakende sektörünün ciddi verimlilik sorunlarının olduğu görülmektedir. GeçmiĢ verilere bakıldığında aslında durumun perakende lehine olduğu görülmektedir. AĢağıdaki grafiklerinde görüldüğü gibi perakendenin üretim sektörüne göre öz kaynak verimliliği açısından daha ileride olduğu görülmektedir. Aradan geçen yıllar içerisinde perakendenin eski verimliliğini yitirdiği üretim sektörünün gerisine düĢtüğü görülmektedir. Şekil Birinci Grup Kârlılık Oranları () BĠM mağazalar zincirinin öz kaynak ve aktif kârlılık oranlarına baktığımızda hem perakende sektörü hem de üretim sektörü ile kıyaslanamayacak kadar yüksek olduğunu görmekteyiz. BĠM mağazalar zinciri benzerine az rastlanacak Ģekilde kaynakları en etkin bir Ģekilde kullanmakta ve yatırımcısının yüzünü güldürecek çok ciddi sonuçlara ulaĢmaktadır. Tabi yıllar itibariyle grafiklerde bir düĢme eğilimi de görülmektedir. Bu durum BĠM açısından Türkiye‟de discount mağazacılık alanında artık öz sermayenin ilave Ģube baĢına marjinal verimliliğin azalmaya baĢladığını da göstermektedir. Tüm bunlara rağmen BĠM mağazalar zinciri her iki sektöre de kıyasla neredeyse ulaĢılamaz bir verimliliğe sahiptir. Devir hızları bölümünde de bahsedildiği gibi perakende sektörü doğru bir stok ve kaynak yönetimi ile satıĢları artırıcı çalıĢmalar yaparak verimliliklerini artırmak için çözüm yolları bulmak zorundadır. Çok fazla ürün kalemi ile çalıĢmak durumunda olan perakende sektörü (özellikle süpermarketler) açısından en önemli çıkıĢ yolu doğru kategori yönetiminden Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… geçmektedir. Her bir kategori ayrı bir kâr birimi olarak dikkate alınmalı verimsiz kategoriler ve kategori içerisindeki kalemler elenmeli gerekli ise yerine daha fazla kârlılık sağlayacak yeni kalemler eklenmelidir. Yine perakendecinin her bir mağazası kâr merkezi olarak ayrı ayrı ele alınmalı, verimsiz Ģubeler rehabilite edilmeli gerekiyorsa kapatılmalıdır. İkinci Grup Kârlılık Oranları Bu oranlar kâr ile satıĢlar arasındaki iliĢkileri gösteren oranlardır. Şekil Üretim sektörünün yıllar itibariyle dalgalanma gösterse de net kârlılığı artarken perakende sektöründe bir iyileĢme olmadığı gibi yılında çok gerilere düĢmüĢtür. BĠM ise yılı haricinde net kârlılıkta üretim sektörünün üzerinde bir seyir izlemiĢtir. Perakende sektörünün net kâr oranı üretim sektörünün altında olması normal bir durum olmakla birlikte (perakende stok devir hızı ile sirkülasyondan para kazanan bir sektördür) seviyenin bu derece düĢük olması perakende sektörünü çok ciddi sorunların beklediğini haber vermektedir. Oysa perakende sektöründe faaliyet gösteren BĠM mağazalar zinciri net kârlılıkta her ikisinden de daha iyi durumdadır. BĠM mağazalar zinciri düĢük stok seviyeleri ve düĢük sermaye yatırımı ile stokları çok hızlı çevirerek çok yüksek verimliliklere ulaĢabilmektedir. Brüt kârlılıkları yaklaĢık aynı olmasına rağmen BĠM mağazalar zinciri düĢük operasyon maliyetleri ile net kârlılığı yüksek tutabilmektedir. Burada belki de perakende sektörü ile ayrıĢtığı en önemli nokta perakende sektörünün yanlıĢ yönetim sonucunda yüksek faiz giderleri ile karĢı karĢıya olmasından kaynaklanmaktadır. Sektörlerin gider ve satıĢ oranlarına baktığımızda ise aĢağıdaki sonuçlar görülmektedir. Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… Şekil Her iki sektöründe faiz giderlerinin satıĢlara oranı yıllar itibariyle artarak yükselmektedir. BĠM ise faaliyet giderleri perakende sektörüne yakın olmakla birlikte çok düĢük faiz gideri ile faaliyetlerini sürdürmektedir. Üçüncü Grup Kârlılık Oranları Bu oranlar kâr ile finansal yükümlülükler arasındaki iliĢkileri gösteren oranlardır. Bunların en temeli faiz karĢılama oranlarıdır. Şekil Üçüncü Grup Kârlılık Oranları Yukarıdaki grafiklerde de görüldüğü gibi perakende sektörünün kârlılığının faiz giderlerini karĢılama oranları üretim sektörünün oldukça altındadır. Her iki sektörde de bu oran yıllar itibariyle düĢme göstermektedir. Yukarıdaki grafiklere (ġekil 22) BĠM mağazalar zinciri eklendiğinde oluĢan durum aĢağıda net olarak görülmektedir. Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… Şekil Perakende sektörü ile yaklaĢık aynı brüt kâr rakamlarına sahip BĠM ise çok düĢük faiz gideri ve yüksek verimliliği ile her iki sektörden de daha iyi konumdadır. 7. SONUÇ: Perakende sektörü yıllar itibariyle verimlilik açısından kötüye doğru bir gidiĢ göstermektedir. Genel itibariyle perakende sektörü üretim sektöründen daha farklı bir sektördür. Birçok açıdan üretim sektörüne göre avantajları bulunmaktadır. Fakat yıllar itibariyle avantajlarını kaybettiği sektörün doğasına uygun davranmadığı avantajlı olduğu durumlarda verimliliğini kaybederek giderek üretim sektörü gibi davrandığı görülmektedir. BĠM mağazalar zinciri ise perakende sektöründe faaliyet göstermesine rağmen sektörün kötü gidiĢatından etkilenmediği, sektörün kıran kırana rekabetinden uzak emin adımlarla faaliyetlerine devam ettiği görülmektedir. Her ne kadar yıllar itibariyle bazı verimlilik kalemlerinde düĢme gösterse de sektörde verimlilik açısından çok ciddi bir Ģekilde olumlu ağırlığını korumaktadır. Perakende sektörü BĠM mağazalar zincirine benzer Ģekilde verimliliğini artırabilmek için öncelikle stok ve kaynak yönetimini ele almak zorundadır. Perakende sektörünün (özellikle süpermarket perakendeciliğinin) BĠM‟de olduğu kadar az ürünle çalıĢabilmesi mümkün değildir. Bu nedenle ürün sayısını çok aĢırı düĢüremese bile stok devir hızını artırıcı önlemler almak zorundadır. Bunların en baĢında yapması gereken doğru bir kategori yönetimidir. Her bir kategori ayrı kâr merkezleri olarak ele alınmalı, müĢteri odaklı olarak her kategori için en optimum ürün karmaları oluĢturulmalıdır. Bununla birlikte doğru bir sipariĢ sistemi kurgulanmalıdır. Verimsiz Ģubeler elden geçirilmeli gerekirse kapatılma yoluna gidilmelidir. Tüm bu çalıĢmalar verimsiz kaynak ihtiyacını ortadan kaldıracak, doğru kaynak yönetimi faiz giderlerini aĢağıya çekerken öz kaynak verimliliğini de artıracaktır. Ayrıca kaynakların doğru alanlara kullanılması için çok ciddi bir finansal planlamaya ihtiyaç vardır. Maddi duran varlıklara yapılacak yatırımlara çok ciddi süzgeçten geçirilerek karar verilmeli, verimlilik artıĢına bağlı olarak gündeme alınmalıdır. Bu çalıĢma BĠM mağazalar zincirinin yıllar itibariyle geliĢimini, perakende sektörü ve üretim sektörleri ile arasındaki farklılıkları oran analizi yöntemiyle ortaya koymaktadır. Bu çalıĢma ile perakende sektörünün kötüye doğru giden tarafları ortaya konmuĢ ve BĠM mağazalar zinciri örneği dikkate alınarak kendisini değiĢtirmesi ve düzenlemesi gereken alanlar ortaya konmuĢtur. Bu çalıĢmada ortaya konulan hususların perakende sektörü tarafından dikkatle incelenmesi halinde perakende sektörünün içerisinde bulunduğu olumsuz durumlardan kurtulabilmesi mümkün olacaktır. Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… KAYNAKÇA AKBULUT, Y., GÖKTAġ, B., AĞIRBAġ, Ġ., ALDOĞAN, E.U., PAYZINER, P.D. (Editör: Ġsmail AğırbaĢ). (). Sağlık Kurumlarında Finansal Yönetim. EskiĢehir, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: , Açıköğretim Fakültesi Yayını No: AKDOĞAN, N. ve TENKER, N. (), Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri. Ankara: Gazi Kitabevi AKGÜÇ, Ö. () : Finansal Yönetim, Ġstanbul: Avcıol Basımevi AKINCI, N. ve ERDOGAN, N. (). Finansal Tablolar ve Mali Analiz. Ġzmir: Barıs Yayınları, Fakülteler Kitabevi, 4. Baskı, Ġzmir. ARGUN, D., ĠBĠġ, C. ve DEMĠR, V. (). Mali Tablolar Analizi Uygulamaları.No Ġstanbul :ĠSMMMO yayınları. BAġAR, A. B. ve AZGIN, N. (). ĠĢletme performansının ölçülmesinde nakit akıĢ analizlerinin esasları ve Borsa Ġstanbul perakende sektöründe bir araĢtırma. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (23), BEKTÖRE, S. ve ÇÖMLEKÇĠ, F. (). Mali Tablolar Analizi. Eskisehir: Eskisehir Ġktisadi ve Ticari Ġlimler Akademisi Yayınları No/ BÜKER, S., AġIKOĞLU R. ve SEVĠL, G. (). “Finansal Yönetim”, (Anadolu Üniversitesi Basımevi, EskiĢehir. CHADWICK, Leslie (). Comparing financial performance: Ratio analysis and retail management. Retail and Distribution Management, 12(2), Ceylan, Ali (), ĠĢletmelerde Finansal Yönetim, Ekin kitabevi, Bursa ÇABUK, A., Karagül, A. Aziz, Erol, Cengiz, BaĢar, seafoodplus.info, Sevim, ġerafettin, Sayılır, Özlem (). Finansal Tablolar Analizi, T.C. Anadolu Üniversitesi AÖF Yayını, EskiĢehir. ÇETĠNER, E. (). ĠĢletmelerde Mali Analiz, Gazi Kitabevi, Ankara. DELOĠTTE (). Global Powers of Retailing Transformative change, reinvigorated commerce. EMARKETER (). Worldwide Retail Ecommerce Sales: The eMarketer Forecast for ERDOĞAN, N. (), Mali Tablolar ve Analizi, Ankara, Atilla Kitabevi. EVANS, J. R., & MATHUR, A. (). Retailing and the period leading up to the Great Recession: a model and a year financial ratio analysis of US retailing. The International Review of Retail, Distribution and Consumer Research, 24(1), GOMBOLA, M. J. and KETZ, J. E. (). “Financial Ratio Patterns in Retail and manufacturing Organizations.” Financial Management, Summer, GÖKALP, F. (). Perakende Sektöründe Performans Ölçümü: Türkiye Üzerine Bir Model Denemesi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü ĠĢletme anabilim Dalı, Doktora Tezi GUPTA, M. C. and HUEFNER, R. (). “A Cluster Analysis Study of Financial Ratio Characteristics.” Journal of Accounting Research, 10 (1), Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… seafoodplus.info EriĢim tarihi: 21/11/ seafoodplus.info EriĢim tarihi: 14/04/ O‟DONNELL, J. (). Ġsletme Finansmanı 2, Basnur matbaası Çeviren; Dogan Sindiren,Hasan Erdönmez, Ankara. JOHNSON, B. (). “The Cross-Sectional Stability of Financial Ratio Patterns.” Journal of Financial and Quantitative Analysis, 14 (5), KORKMAz, T. ve CEYLAN, A. (). Sermaye Piyasası ve Menkul Değer Analizi, Bursa: Ekin BasımYayın Dağıtım. KÜLTER, B. ve DEMĠRGÜNEġ, K. (). Perakendeci Firmalarda Karlılığı Etkileyen DeğiĢkenler Hisse Senetleri ĠMKB‟de ĠĢlem Gören Perakendeci Firmalar Üzerinde Ampirik Bir ÇalıĢma, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 16, Sayı 1, , s LANGEMEIER, M. R. (). Financial Ratios Used in Financial Management, USA: Kansas StateUniversity. OKKA, O. (). ĠĢletme Finansmanı (A4), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, GeliĢtirilmiĢ 5. Basım. OKKA, O. (). Finansal Yönetim, Teori ve Çözümlü Problemler (A2), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, GeliĢtirilmiĢ 5. Basım. ÖRS, T., TAKĠL, D. ve ALTIN, M. (). Borsa Istanbul Teknoloji Endeksinde Faaliyet Gösteren Isletmelerin Finansal Performanslarinin Degerlendirilmesi/Evaluating the Financial Performances of the Enterprises Operating in Istanbul Stock Exchange Technology Index. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 1(1), ÖZBEK, A. (), Bim Mağazalar Zincirinin Dönemi Finansal Performansının Electre Iıı Yöntemi Ġle Ölçümü, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Temmuz / Cilt: 6, Sayı: 2, s PHILLIPS, M. D., VOLKER, J. X., & ANDERSON, S. J. (). A Behavioral Comparison of Financial Ratios for Different Size Privately-held retail and Service Businesses. Journal of Behavioral Studies in Business, 1, 1. RACHLIN, R. and ALLEN, S. (). Accounting and Financials Fundamentals For Nonfinancial Executives,2nd edition, Amacom American Management Association. S.A.FĠseafoodplus.info (). „‟Accounting Fundomentals for Healthcare Monogement, Jonesond Publisker, USA. SARI, E. S. ve YÜCEL, G. (). Bilançolarda Yer Almayan Değerler: Markalar Ve Bir AraĢtırma (Bist Ġle Brand Finance KarĢılaĢtırması). World of Accounting Science, 16(4). SOBA, M, AKYÜZ, F. ve UĞURCAN, Y. () ġirketlerin Finansal Performanslarının Altman Yöntemiyle Analizi: Borsa Ġstanbul Örneği, UĢak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9/4, s SOY TEMÜR, A., ĠġLER, Ġ. Ġ. ve TEMÜR, G. (), Finansal Performansın Topsis Yöntemi Ġle Değerlendiriilmesi: Bist Perakende Ticaret ĠĢletmeleri Üzerine Bir Uygulama. Kesit Akademi Dergisi. S TAMPF (), DönüĢürken Büyüyen Türkiye Perakende Sektörü Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July ,  KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… UYGUNTÜRK, H. ve KORKMAZ, T. (). Borsa Ġstanbul‟da ĠĢlem Gören Perakende Ticaret Sektörü Firmalarının Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi Ġle Belirlenmesi. BJSS Balkan Journal of Social Sciences, , s ZELLER, T. L. ve STANKO, B. B. (). Operating cash flow ratios measure a retail firm‟s “ability to pay”. Journal of Applied Business Research, 10 (4), Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July , KAZAK / BİM Mağazalar Zinciri ve Türkiye Perakende Sektörünün Finansal Performanslarının… Journal of Life Economics, Cilt / Volume:5, Sayı / Issue:3, Temmuz/July , 

YASAL UYARI:
Piyasa verileri Foreks Bilgi İletişim Hizmetleri A.Ş. tarafından sağlanmaktadır. Üye girişi yapılan Canlı Borsa sayfaları haricinde Hisse senedi verileri 15 dk gecikmelidir. Tahvil-Bono-Repo özet verileri her durumda 15 dk gecikmelidir.

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bununla beraber gerek site üzerindeki, gerekse site için kullanılan kaynaklardaki hata ve eksikliklerden ve sitedeki bilgilerin kullanılması sonucunda yatırımcıların uğrayabilecekleri doğrudan ve/veya dolaylı zararlardan, kar yoksunluğundan, manevi zararlardan ve üçüncü kişilerin uğrayabileceği zararlardan dolayı Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.

BIST isim ve logosu "Koruma Marka Belgesi" altında korunmakta olup izinsiz kullanılamaz, iktibas edilemez, değiştirilemez.

BIST ismi altında açıklanan tüm bilgilerin telif hakları tamamen BIST'e ait olup, tekrar yayınlanamaz.