Ishal Pişik Yapar Mı
Diş Çıkarma Pişiğe Neden Olur mu?
Bebeklerde Diş Çıkarma Döneminde Pişik Nasıl Geçer?
Pişik, diş çıkarma belirtileri arasında sayılmaz. Ancak diş çıkarma bebeklerde ishal görülmesine neden olabilir, ishale bağlı olarak da pişik oluşma riski artabilir.(2)Bebeklerde pişik, sık görülen bir durumdur ve önlem alınmadığında ciddi sağlık problemlerine neden olabilir. Peki, pişik nedir?Bebeğinizin cildi hassas ve enfeksiyonlara açık bir yapıya sahiptir. Bezin bağlandığı bölgelerde kırmızılık şeklinde iltihaplı görünüm sergileyen cilt dokusu, pişik olarak tanımlanır. Bebeğin kalça, uyluk bölgesinde ve genital organı çevresinde kırmızı, hassas görünümlü bir cilt dokusu oluşur. Bebeğin altını değiştirme işlemi sırasında, onun rahatsız olduğunu ve acı hissettiğini fark edebilirsiniz. Bu bölgeler yıkanırken bebeğiniz ağlayabilir ya da dokunulduğunda telaşlanabilir. Pişik aşağıdaki durumlardan dolayı oluşabilir:
- Bebeğin altı uzun süre değiştirilmezse cilt, idrar ve dışkıya maruz kalır ve bebeğin hassas cildi tahriş olur. Dışkı cildi idrardan daha çok tahriş eder. Özellikle bebek ishal ise pişik görülme riski daha yüksektir. Bebeğinizin cildini korumak amacıyla sürtünmeyi azaltan bir bariyer oluşturmak ve cildin doğal bariyerinin korunmasına yardımcı olmak için Bepanthol® Baby Pişik Önleyici Merhem gibi koruyucu bir merhem kullanın.
- Dar çocuk bezleri ya da kıyafetler, bebek cildini tahriş ederek pişiğe neden olabilir. Ayrıca yeni bir bebek bezi ya da kıyafet, yeni bir deterjan, çamaşır suyu, yumuşatıcı, ürünler bebek cildinde alerjiye neden olarak pişik oluşumuna neden olabilir.
- Bazı enfeksiyonlar, bebek bezinin bulunduğu ortam nemli olduğu için daha çabuk yayılıp pişik oluşumuna yol açabilir.
- Ek gıdalara başlanılan dönemde bebeğin dışkı ve idrarında değişiklikler yaratır ve daha çok dışkılama ve idrar yapmasına neden olabilir. Bu değişiklikler pişiğe neden olabilir.
- Antibiyotik kullanımı, kötü bakteriler kadar iyi bakterileri de öldürür. Bu durum bebeğin cildinde maya büyümesini kontrol eden iyi bakterilerin de ortadan kalkmasına yol açarak pişiğe neden olabilir.
Peki, pişik nasıl geçer? Pişiği önlemek için aşağıdaki noktalara ekstra özen göstermeniz gerekebilir:
- Pişiği önlemenin en etkili yolu, bez bölgesinin temiz ve kuru tutulmasını sağlamaktır. Bebeğinizin bezini sık sık kontrol edip ıslanır ıslanmaz değiştirmelisiniz. Bez değiştirme işlemi öncesi ve sonrasında da ellerinizi mutlaka yıkamalısınız.
- Her bez değişiminde mümkünse bebeğin alt bölgesini yıkamalı, yeni bez takmadan önce cildinin iyice kuruduğundan emin olmalısınız. Kurutma işlemi sırasında bebeğin cildini ovmaktan kaçınmalısınız. Hafif ve nazik hareketlerle kurutma işlemini tamamlamalısınız. Alt bölgesini yıkayamıyorsanız ılık suyla ıslatılmış pamuk ya da su bazlı ıslak mendiller kullanabilirsiniz.
- Çocuk bezini aşırı sıkmadan bağlamalısınız. Bezin hava akışına izin verecek sıkılıkta olması, cildin nefes almasını sağlar. Ayrıca çok sıkı bezler cildi tahriş edebilir.
- Bebeğinizin altını temizledikten sonra pişik önleyici krem ve ya merhem kullanabilirsiniz.(10)(11)(12)
Bebek ve &#;ocuklarda g&#;r&#;len ishal
İshal, normalden sık (genellikle 3kez/günden sık), miktarca fazla, sulu ve şekilsiz kaka yapmaktır. Genellikle kusma ile birlikte seyreder. Gıda alerjileri, virüsler, bakteriler, parazitler, gıda zehirlenmeleri gibi birçok neden ishal oluşturabilir. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Gülay Kara, bebek ve çocuklarda görülen ishal hakkında ailelere önemli bilgiler verdi.
Ülkemizde bundan yıl önce, 5 yaş altı çocuk ölümlerinde ilk sırada akciğer hastalıkları varken günümüzde Pnömokok ve Hemofilus aşılarının kullanma girmesiyle birinciliğe ishal, kusma ve buna bağlı sıvı kayıpları yerleşmiştir.
İshalin öldürücü olabilmesinin nedeni vücuttan çok fazla tuz ve su kaybettirmesidir. Örneğin kolera hastalığı dünya çapında ciddi salgınlar yapmış ve birçok can kaybına sebebiyet vermiştir. Bu nedenle ishalde esas dikkat edilmesi gereken ve aciliyet gerektiren konu ishalin nedenini saptamaktan önce vücutta su ve tuz kaybı oluşup oluşmadığını hızlıca değerlendirmektir. Ağız kuruluğu önemli bir bulgudur. Dil dudaklardan daha önemlidir. Vücut ishalle veya varsa kusma ile olan sıvı kayıplarını tolere etmek için diğer sıvı kayıplarını azaltmaya çalışır. Yani tükürük azalır. Sıvı kaybı sürerse yavaş yavaş idrar miktarı da azalmaya başlar. Süt çocuklarında bıngıldak içe çöker, gözler çukura kayar. Çocuk belirgin halsiz ve huzursuzdur. Bu bulgular acil sıvı tedavisi başlanması gerektiğini gösteren bulgulardır.
Çocuğun ateşine bakılmalı
İshalde değerlendirilmesi gereken ikinci konu ateştir. Koltukaltı 38, derece ve üzeri ateş doktora başvurmayı gerektirir. Ateşin yanı sıra mukus ve kan içeren kakalar “dizanteri” dediğimiz bakteri kökenli ishalleri düşündürür. Bu durumda da doktora başvurmak ve uygun tetkiklerle ishalin sebebini araştırmak uygun olur. Tablo ilk başlangıçta çok ağır değilse bile 2 saatten sık aralıklarla kaka yapmak, ağızdan besin almayı reddetmek, her aldığını kusmak hastanede değerlendirmeyi ve gerekirse damardan sıvı tedavisi yapılmasını gerektirebilecek risklerdir.
Bu durumda antibiyotik kullanılmalı mı?
Biz çocuk doktorları; çocuğun genel durumu bozuk değilse, sıvı kaybı bulguları gelişmemişse, ağızdan beslenebiliyorsa kakada mukus görülse dahi antibiyotik kullanımından kaçınmaya çalışırız. Çünkü özellikle “Salmonella” grubu bakterilerin varlığında antibiyotik kullanmak bakterinin safra kesesinde aylarca taşıyıcı olarak kalmasına neden olabilir. İshalde antibiyotik kullanımı doktorunuzun vermesi gereken bir karardır.
İshal kesiciler bağırsak hareketlerini azaltıp kakanın bağırsak içinde göllenmesine neden olurlar. Bu nedenle çocuk ishallerinde ishal kesicilerin hemen hiç yeri yoktur. İshalin en önemli tedavisi kaka ve varsa kusma ile kaybedilen su ve tuzun yerine konmasıdır. Bebek anne sütü alıyorsa emzirmeye devam edilmelidir. Elma, havuç, şeftali, muz, yoğurt, ayran, makarna, pilav gibi kakayı katılaştıracak besinler seçilmelidir. Kusma eşlik ediyorsa sıvı gıdaları az miktarlarda, sık aralıklarla vermek daha uygun olur.
Bağırsaklarımızda bulunan bize faydalı mikroorganizmalar ishal süresinin kısaltılmasında bize yardımcı olabilirler. Probiyotik olarak adlandırılan bu dost mikroorganizmaları içeren saşe, çiğneme tableti ya da kapsül formundaki preparatlar ishal sırasında sıvı besin desteklemesine ek olarak verilebilir.
İshalin nedenleri ve alınacak önlemler
İshalin en sık nedenleri rotavirüs, adenovirüs gibi virüslerdir. İshal etkenlerinin önemli bir kısmı ince bağırsağın iç yüzeyinde bulunan ve sindirim enzimlerini de taşıyan epitelyum tabakasını da bozduğundan ishal sonrası bu doku kendini onarıncaya dek bulgular sürebilir. Bağırsak epitelinin kendini onarma süresi yaklaşık 2 haftadır.
Bağırsak epitelindeki hasardan en çabuk ve en çok etkilenen enzim, süt şekerini(laktozu) sindiren “laktaz” enzimidir. İshal sırasında ve hemen sonrasında şekerli gıda alımının; laktoz sindirimini yapan bu enzimin eksikliği nedeniyle ishali arttırabileceği unutulmamalıdır. Tam sindirilememiş karbonhidrat(şeker) içeren kaka ciltle temas ettiğinde ciddi pişikler oluşturur. Bu nedenle bez kullanan bebeklerde kakanın ciltle temasını kesmek için kalın tabaka halinde bariyer kremleri sürmek; kaka sonrası popoyu ılık su altında yıkayıp iyi kurulamak ve biraz havalandırmak yardımcı olur.
Hastalık bulaşmasını azaltmak için pek çok hastalıkta olduğu gibi ishalde de en önemli önlemlerden biri el temizliğidir. Çocuklarımızı tuvalet sonrası ve beslenme öncesi ellerini yıkamaya mutlaka alıştırmalıyız. Yine el yıkamaya yakın önemi olan ikinci bir önlem de yediklerimizin ve içtiklerimizin temizliğidir. Açıkta satılan gıdalardan uzak durmak gerektiği konusunda çocuklarımızı bilinçlendirmeliyiz.
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Gülay Kara
Zehirli İshal Nedir, Neden Olur? Zehirli Ge&#;meyen İshal Tedavisi Nasıl Yapılır?
Bebeklerde ve çocuklarda çok fazla görülen zehirli ishal konusunda bilinçli bir şekilde davranmak gerekir. Zehirli ishal konusunda bilinçli davranıldığı takdirde zehirli ishalin tedavisi de kolaylıkla yapılabilir. Önemli olan zehirli ishal belirtilerini erken fark etmektir.
Zehirli İshal Nedir, Neden Olur?
Kirli sular, yenilen yiyecek ve içecekler sonucu kalın bağırsaklarda hızla çıkması sonucunda ishal oluşur. Normalde katı dışkı dışarı atılırken ishal olunduğu takdirde kalın bağırsak besinlerdeki sıvıyı ememez. Bu nedenle sulu dışkı atılır. Zehirli ishal ise bol miktarda sulu dışkılama, kusma ve ateş ile belirti gösterir. Ayrıca kişide karın ağrısı ve kramplar oluşur.
Yoğun miktarda sıvı kaybı olduğu için cilt rengi solar ve kurumaya başlar. Ayrıca kişinin göz çukurları da iyice belirginleşir. Özellikle aşırı sıvı kaybı bebekleri ve çocukları da çok çabuk etkiler. Bu nedenle zehirli ishal belirtileri ortaya çıktıktan sonra mutlaka doktora gidilmelidir. Zehirli ishal hasta bireyler ile temasın yanı sıra ortak kullanılan eşya ve tuvalet aracılığı ile de bulaşır.
Zehirli Geçmeyen İshal Tedavisi Nasıl Yapılır?
Zehirli ishale yakalanmamak için mutlaka zehirli ishal aşısı yaptırmak gerekir. Ayrıca zehirli ishal belirtileri görüldüğü anda mutlaka bir sağlık kuruluşuna gidilmelidir. Zehirli ishal belirtileri ortaya çıktığı anda mutlaka kontrol altına alınmalıdır. Zehirli ishal ciddi bir rahatsızlık olmasının yanı sıra tedavisi de vardır.
Zehirli ishali geçirmek için herhangi bir ilaç bulunmaz. Ancak uzman hekim tarafından yapılan kontroller sonucunda ateş ve kusmayı önlemek için ilaçlar kullanılır. Bu hastalığın tedavisinde antibiyotik kullanılmaz. Özellikle bebeklerde mutlaka aşı yapılır.
Zehirli ishalde yoğun miktarda su kaybı olduğu için bu suyun yerine konulması için takviye yapılır. Bu süreçte inek sütü ile yapılan tüm besinlerden uzak durulması gerekmektedir. Genellikle yoğurtlu ve pirinçli hafif çorbalar tüketilmelidir. Hastalık boyunca yağlı yiyecek ve işlenmiş ürünlerden de mutlaka uzak durulması gerekir. Ayrıca haşlanmış patates ve muz ise tüketilebilir.
Zehirli İshal İle İlgili Merak Edilenler
Rota virüsünün yer aldığı zehirli ishal bulaşıcı bir hastalıktır. Ayrıca zehirli ishal özellikle bebeklerde ve çocuklarda görülmektedir. Bu süreçte bebeklerde anne sütü asla kesilmemelidir. Çünkü anne sütünün iyileşmeye de önemli bir katkısı bulunmaktadır. Zehirli ishal sırasında sıkı diyetler yapılmamalıdır. Özellikle de yağlı ve şekerli yiyeceklerden kaçınılması gerekir.
Zehirli ishal olan bebek ve çocuklar hızla kilo verebilir. Bu durumda endişe yaratılmamalı. Çünkü hastalık sonrasında verilen kilolar da hızla alınacaktır. Zehirli ishal sırasında probiyotik kullanımı hastalığın süresini kısaltırken şiddetini de azaltmaktadır. Ayrıca zehirli virüs olan kişilerde bazı durumlarda damar yolundan da sıvı verilmesi gerekebilir.
Zehirli İshalden Korunma Yolları Nelerdir?
Etkileri oldukça yıpratıcı olan zehirli ishalden korunmak için bazı metotlar kullanılabilir. Ancak rota virüsünün neden olduğu zehirli ishalden tam anlamı ile korunmak güçtür. Kolay bulaşan zehirli ishal pek çok kez de hastalıklara yol açabilir.
Zehirli ishalden korunmak için aşı önemli bir etkendir. Kişisel kullanım ürünleri ve oyuncak, tuvalet gibi alalardan bu hastalık bulaşabilir. Özellikle de yuva ve kreşlerde çocukların fazlaca bulunduğu yerlerde de zehirli ishal daha fazla görülmektedir. Ayrıca zehirli ishalin aile içinde yayılması da çok sık olabilir. Bu nedenle zehirli ishalden korunmak gerekir.
ÇOCUKLARDA İSHAL SORUNU VE ÇÖZÜMÜ
Gastroenterit, ishal (akışkan, sulu kaka) ve kusmaya neden olan bir barsak enfeksiyonudur.
Nedeni ?
Neden genellikle bir virüstür. Birçok virüs ishal yapar ancak rotavirüs ve adenovirüs yaygındır. 5 aydan küçük bebeklere yapılan rotavirüs aşısı bu hastalığa karşı korur.
Bazen bakteri ve parazitler ishale neden olabilir. Bu durumda kakada kan ve mukus görülebilir.
İnsanlar virüsü nasıl alır?
Bir çocuk aşağıdaki durumlarda virüsü kapabilir:
• Enfeksiyonlu bir kişinin ishali veya kusmasıyla temas eden bir şeye dokunmak
• Elini ağzına koymak
Virüs evlerde, kreşlerde, anaokullarında ve okullarda kolaylıkla yayılır.
Ne kadar sürer?
Kusma çabuk düzelebilir, ancak ishal genellikle 10 güne kadar uzayabilir. Çocuğunuzun yeterli sıvı aldığı ve iyi göründüğü durumlarda uzun sürmesi önemli değildir.
Çocuğum ne zaman riske girer?
İshal tüm yaş gruplarını etkiler, ancak bebeklerde ve küçük çocuklarda daha sık görülür ve daha kötü sonuçları olabilir.
İşaret ve belirtiler nedir?
En yaygın belirtiler şunlardır:
• Hasta hissetmek (mide bulantısı)
• İshal (akışkan, sulu kaka)
• Kusma
Bazen ishalli bir çocukta şunlar da olur:
• Ateş
• Karın ağrısı
Çocuğuma evde nasıl bakım yapabilirim?
Çocuğunuz 6 aylıktan büyük ise ve hafif bir ishali varsa ve su kaybı yoksa, evde bakabilirsiniz. Ana tedavi çocuğunuzun sıvılarını vermeye devam etmektir. Çocuğunuzun hangi sıvıları varsa, önemli olan şudur:
• Büyük miktarlar vermek yerine genellikle az miktarda sıvı verin - her 15 dakikada bir çeyrek bardak veya her dakikada 1 çay kaşığı veya şırıngayla 5 ml
• Kusma olsa bile çocuğunuza sıvılarını vermeye devam edin
Sıvı çeşitleri:
• Emziriyorsanız bebek her istediğinde beslemeye devam edin - daha sık beslenmeniz ve fazladan sıvı almanız gerekebilir.
• Çocuğunuz formül mama alıyorsa üzerindeyse, formülle beslemeye devam edin.
• Çocuğunuz 1 yaşından fazlaysa, onlara inek sütü verebilirsiniz.
Çocuğunuzda sıvı kaybı olmadığı sürece aşağıdaki içecekleri verebilirsiniz. Tatlı içecekleri su ile seyreltmelisiniz ( Çok fazla şeker ishali daha da kötüleştirebilir).
• Çorba - 1 kısım çorbaya 5 kısım su ekleyin
• Meyve suyu - 1 kısım meyve suyuna 5 kısım su ekleyin
• Gazlı içecekler ve limonata - 1 kısım içeceğe 5 parça ılık su ekleyin (sıcak su kabarcıkları temizler)
• Çocuğunuz susuz kalmışsa, doktorunuz veya eczacınız Kidslyte veya Pedialyte gibi elektrolit solüsyonları önerebilir. Bunları eczaneden alabilirsiniz - paketin üzerindeki talimatları okuyun.
Hangi içecekleri çocuğuma vermemeliyim?
İshal olan bebek ve çocuklara vermeyin:
• Seyreltilmemiş gazlı içecekler, meyve suları, enerji içecekleri (Powerade veya Gatorade gibi) - bunlar çok fazla şeker içerir ve çocuğunuzun ishali daha da kötüleştirebilir
• Kahve ve çay - bunlar çocuğunuzu susuz hale getirebilir
Çocuğuma normal yiyeceklerini vermeye devam etmeli miyim?
• İshal devam ederken çocuğunuz acıkırsa besleyin
• Çocuğunuzu beslemeye devam etmek iyileşmeyi hızlandırabilir ve ishalin süresini kısaltabilir.
• Çocuğunuz başlangıçta yiyecekleri reddedebilir - sıvı aldığı sürece bu sorun değildir
• 24 saatten fazla yemek vermeyi kesmeyin
• Nişastalı basit yiyecekler en iyisidir - ekmek veya tost, yulaf püresi, pirinç, patates, sade bisküvi, yoğurt, sütlü puding gibi yiyecekleri teklif edin.
Hangi gıdalardan kaçınmalıyım?
Çocuğunuza yağlı veya aşırı şekerli yiyecekler vermeyin:
• Hazır gıdalar
• Kızartmalar, tatlılar, kekler, çikolata, dondurma, krema,fındık kreması
Çocuğuma ilaç vermem gerekir mi?
İshali azaltmak için çocuğa ila vermeyin. İşe yaramaz ve zararlı olabilirler.
Doktorunuz bazen kusma için bir ilaç reçete edebilir. Doktorunuzun talimatlarına uyun.
Viral ishalleri antibiyotiklerle tedavi edemezsiniz. Vücut, virüsü kendi kendine ilaçsız temizler.
Bebeğimin pişiği için ne yapabilirim?
İshal bebğin alt tarafında kızarıklığa neden olabilir. Her barsak hareketinden sonra çocuğunuzun altını iyice yıkayın ve kurutun ve ardından koruyucu krem veya merhem sürün (çinko ve nemlendirici krem veya Vazelin gibi).
Çocuğumun susuz kaldığını nasıl anlarım?
Dehidrasyon kusma ve ishal nedeniyle sıvı kaybıdır. Çocuk ne kadar küçükse susuz hale gelmesi o kadar kolay olur.
Dehidrasyon belirtileri için izleyin:
• Ağız ve dil kuru
• Çökük gözler
• Soğuk eller ve ayaklar
• Sıra dışı uyku hali veya enerji eksikliği
• Bezini daha az ıslatması veya her zamanki gibi fazla idrar geçmemesi
• Çocuğunuzda bu belirtiler varsa, acilen bir doktora görünmesi için onları almanız gerekir.
Ne zaman yardım almalıyım?
Aşağıdaki durumlarda doktorunuza veya saatler içinde acilen tıbbi merkeze başvurmalısınız:
• Çocuğunuz kusma ve / veya ishal var ve 6 aydan daha az - bebekler susuz hale gelebilir ve hızla hasta olabilir
• Çocuğunuz uykulu ve zor uyanıyor
• Çocuğunuzun çok fazla ishal var (1 günde 8 ila 10 sulu kaka)
• Çocuğunuzun kakasında kan veya mukus var
• Kusma artıyor ya da çocuğunuz sıvıları içinde tutamıyor
• Çocuğunuz yeşil (safra) kusma başlar
• Çocuğunuz şiddetli mide ağrıları var
• Çocuğunuz dehidrasyon belirtileri gösteriyor
• Sizi endişelendiren herhangi bir neden
Aşağıdaki durumlarda doktorunuzu görmelisiniz:
• Çocuğunuzun ishal 10 günden fazla devam ediyor
İshalin bulaşmasını nasıl önleyebilirim?
İshal çok kolay yayılır. Hastalığın yayılmasını önlemeye yardımcı olacak yollar var:
• Etkin el yıkama
El yıkama, tuvalete gittikten sonra, bezin değiştirilmesinden sonra ve yiyecek hazırlamadan önce önemlidir. Çocuğunuzu tuvaleti kullandıktan sonra ellerini yıkamasına ve kurutmaya teşvik edin.
• Tuvalet ve banyo alanlarını temizleme
Tuvalet ve banyo alanlarınızı çamaşır suyu ile iyice temizlemeniz.
• Kirli çamaşırları yıkamak
Çocuğunuzun kirli kıyafetlerini, tercihen sıcak suda yıkayın ve diğer aile çamaşırlarından ayrı olarak yıkayın.
• Yiyecek ve içecek paylaşımından kaçınmak
Çocuğunuzun yiyecek ve içecekleri başkalarıyla paylaşmadığından emin olun.
• İshalli çocuğu başkalarından uzak tutun
Kusan ve ishal olana kadar çocuğunuzu arkadaşlarından ve diğer çocuklardan uzak tutun. İshalli çocuklar, ishal olmaksızın 48 saat geçinceye kadar kreş, anaokulu ve okula gitmemelidir.
Hatırlanması gereken önemli noktalar
• Gastroenterit ishale neden olan bir barsak enfeksiyonu ve bazen kusmadır
• İshal akışkan, sulu kaka anlamına gelir
• İshal olması durumunda çocukların bol sıvı tüketmesi gerekir.
• Sık sık az miktarda sıvı verin
• İshal, özellikle bebeklerde ve küçük çocuklarda dehidrasyona neden olabilir
• Dehidratasyon belirtileri (örneğin kuru dudaklar, daha az ıslak bezler, çökmüş gözler, sıra dışı uyku hali) için izleyin ve çocuğunuzdan şüphelenirseniz acilen doktora gitmesini sağlayın.
• Eğer bebeğiniz 6 aylıktan küçükse ve kusma ve / veya ishal varsa, acilen doktora başvurmalısınız - bebekler çabuk kuruyabilir ve durumu bozulabilir.
Uzm. Dr. Ali MÜSEVİTOĞLU
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları