Harezmi Ingilizce Hayatı

kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir

Türkçe Kuş Adları (Turkish Names of Birds, ) ile İngilizce Kuş Adları (English Names of Birds, ) html sayfalarından kuşların diğer karşılıklarına bakabilirsiniz. Kıpçak kolundan olsa da Oğuzcadan çok etkilenen Kumukça Rusya Federasyonuna bağlı Dağıstan, Kuzey Osetya ve Çeçenistan bölgelerinde kişi tarafından konuşuluyor. 2 3 Kuşların Kumukça Adları 1. Aves (ᴛᴜʀ kuşlar ᴇɴɢ birds ʀᴜs птицы) – къушлар ᴛᴜʀ kuş ᴇɴɢ bird ʀᴜs птица – къуш sɢ къушлар ᴘʟ ᴛᴜʀ erkek kuş ᴇɴɢ male bird ʀᴜs самец птицы, птица-самец – эркек къуш ᴛᴜʀ dişi kuş ᴇɴɢ female bird ʀᴜs самка птицы, птица-самка – тиши къуш ᴛᴜʀ kuşçuk, küçük kuş ᴇɴɢ birdie, little bird ʀᴜs птичка, пташка, пичуга, пичужка – ᴛᴜʀ kuş yavrusu, yavru kuş ᴇɴɢ young bird ʀᴜs птенец – къуш бала ʀᴜs желторотый (о птицах) – авзундан сариси таймагъан (къуш бала) ᴛᴜʀ evcil kuşlar ᴇɴɢ domestic birds ʀᴜs домашние птицы – уьй къушлар ᴛᴜʀ yaban kuşları ᴇɴɢ wild birds ʀᴜs дикие птицы – къыр къушлар ᴛᴜʀ göçmen kuşlar ᴇɴɢ migratory birds ʀᴜs перелѐтные птицы – гетеген къушлар ᴛᴜʀ su kuşları ᴇɴɢ waterfowl ʀᴜs водоплавающие птицы – сувда юзеген къушлар ᴛᴜʀ kuş sürüsü ᴇɴɢ flock ʀᴜs стайка птиц, стая птиц – къуш сирив ᴛᴜʀ gaga ᴇɴɢ beak, bill (of bird) ʀᴜs клюв – къуш бурун, къушну бурну ᴛᴜʀ kanat ᴇɴɢ wing ʀᴜs крыло – къанат ᴛᴜʀ telek, uzun tüyler ᴇɴɢ long feathers, large feathers, wing feather ʀᴜs перо, длинные перья – къанат, къанат тюк, тюк ᴛᴜʀ kısa tüyler ᴇɴɢ down feathers ʀᴜs пух, пуховые перья – къуш тюк, къув ᴛᴜʀ tülemek ᴇɴɢ to moult ʀᴜs линять (о птицах), слинять (о птицах) – тюгюн тѐкмек, тюленмек ᴛᴜʀ yuva ᴇɴɢ nest, bird's nest ʀᴜs гнездо птицы, птичье гнездо – къушну уясы , уя , ука (Yenikent) ᴛᴜʀ yuva kurmak ᴇɴɢ to nest (of birds) ʀᴜs гнездиться (о птицах) – уя салмакъ, уя къурмакъ, уя тикмек ᴛᴜʀ yumurta ᴇɴɢ egg ʀᴜs яйцо – йымырткъа , йумуркъӀа (Yenikent) ᴛᴜʀ kuş kursağı ᴇɴɢ bird's crop, craw ʀᴜs птичий зоб, зоб (у птиц) – къушланы хырданы, тамагъы ᴛᴜʀ ibik, tepelik ᴇɴɢ crest, comb (of a bird) ʀᴜs гребень (птицы), хохолок (птицы) – кекел ᴛᴜʀ kuş pençesi ᴇɴɢ bird's claw, talon ʀᴜs коготь птицы – тырнакъ 2. Struthioniformes (ᴛᴜʀ devekuşumsular ᴇɴɢ ostriches ʀᴜs страусообразные) – 3. Struthio camelus (ᴛᴜʀ devekuşu ᴇɴɢ ostrich ʀᴜs африканский страус) – тюекъуш 4. Galliformes (ᴛᴜʀ tavuğumsular ᴇɴɢ gallinaceous birds ʀᴜs курообразные) – 5. Pavo cristatus (ᴛᴜʀ mavi tavus ᴇɴɢ Indian peafowl ʀᴜs индийский павлин, обыкновенный павлин) – тотукъуш, тотуркъуш, тавус ᴛᴜʀ erkek tavus ᴇɴɢ peacock ʀᴜs павлин, самец павлина – эркек тотукъуш ᴛᴜʀ dişi tavus ᴇɴɢ peahen ʀᴜs пава, самка павлина – тиши тотукъуш 6. Gallus gallus var. domesticus (ᴛᴜʀ evcil tavuk ᴇɴɢ chicken ʀᴜs домашняя курица) – тавукъ ᴛᴜʀ horoz ᴇɴɢ cock, rooster ʀᴜs петух – хораз , дедукъ (Alhocakent) ᴛᴜʀ tavuk ᴇɴɢ hen ʀᴜs кура, курица – тавукъ ᴛᴜʀ civciv ᴇɴɢ chick ʀᴜs цыплѐнок sɢ цыплята ᴘʟ – жюжек , жижек , чӀикӀа (Yenikent) , джига (Alhocakent) 3 4 ᴛᴜʀ kuluçka, kurk ᴇɴɢ laying or brooding hen ʀᴜs курица-наседка – кюрт ятгъан тавукъ , балалы тавукъ 7. Coturnix coturnix (ᴛᴜʀ bıldırcın ᴇɴɢ quail ʀᴜs перепел, перепѐлка) – бѐдене , бытбылдыкъ 8. Tetraogallus caspius (ᴛᴜʀ urkeklik ᴇɴɢ Caucasian snowcock ʀᴜs каспийский улар, горная индейка) – ? 9. Alectoris chukar (ᴛᴜʀ kınalı keklik ᴇɴɢ chukar partridge ʀᴜs кеклик, каменная куропатка) – Meleagris gallopavo f. domestica (ᴛᴜʀ evcil hindi ᴇɴɢ domesticated turkey ʀᴜs домашняя индейка) – гюргюр , гургур (Alhocakent) ᴛᴜʀ erkek hindi ᴇɴɢ male turkey ʀᴜs индюк, самец индейки, самец индюка – эркек гюргюр ᴛᴜʀ dişi hindi ᴇɴɢ female turkey ʀᴜs индюшка, самка индейки, самка индюка – тиши гюргюр ᴛᴜʀ hindi yavrusu ᴇɴɢ young turkey ʀᴜs индюшонок sɢ индюшата ᴘʟ, птенец индейки, птенец индюка, индюшонок – гюргюр бала Lyrurus mlokosiewiczi (ᴛᴜʀ kırhavun ᴇɴɢ Caucasian grouse ʀᴜs кавказский тетерев) – къыргъавул , къакъматавукъ Perdix perdix (ᴛᴜʀ çil keklik ᴇɴɢ grey partridge ʀᴜs серая куропатка) – къакъма , чил Phasianus colchicus (ᴛᴜʀ sülün ᴇɴɢ pheasant ʀᴜs фазан) – къыртавукъ , къиртавукъ (Alhocakent) Anseriformes (ᴛᴜʀ kazımsılar ᴇɴɢ duck-like birds, anseriforms ʀᴜs гусеобразные) – Cygnus atratus (ᴛᴜʀ kara kuğu ᴇɴɢ black swan ʀᴜs чѐрный лебедь) – къара къув Cygnus cygnus (ᴛᴜʀ ötücü kuğu ᴇɴɢ whooper swan ʀᴜs лебедь-кликун) – къув Anser anser (ᴛᴜʀ boz kaz ᴇɴɢ greylag goose ʀᴜs серый гусь) – къыркъаз Anser anser var. domesticus (ᴛᴜʀ boz kaz ᴇɴɢ domestic goose ʀᴜs домашний гусь) – къаз ᴛᴜʀ erkek kaz ᴇɴɢ male goose, gander ʀᴜs самец гуся: гусак, гусь – атакъаз ᴛᴜʀ dişi kaz ᴇɴɢ female goose ʀᴜs самка гуся: гусыня – анакъаз ᴛᴜʀ kaz yavrusu ᴇɴɢ young goose, gosling ʀᴜs птенец гуся: гусѐнок sɢ гусята ᴘʟ – къазбала ~ къаз бала Anas platyrhynchos (ᴛᴜʀ yeşilbaş ᴇɴɢ mallard ʀᴜs кряква) – къырбабиш Anas platyrhynchos var. domesticus (ᴛᴜʀ evcil ördek ᴇɴɢ domesticated duck ʀᴜs домашняя утка) – бабиш , оьрдек , батбат (Alhocakent) ᴛᴜʀ erkek ördek, gövel ᴇɴɢ male duck ʀᴜs самец утки: селезень – ᴛᴜʀ dişi ördek, suna ᴇɴɢ female duck ʀᴜs самка утки: утка – ᴛᴜʀ ördek yavrusu ᴇɴɢ young duck, duckling ʀᴜs птенец утки: утѐнок sɢ утята ᴘʟ– бабиш бала , оьрдек бала Phoenicopteriformes (ᴛᴜʀ flamanlar, flamingolar ᴇɴɢ flamingos ʀᴜs фламингообразные) – Phoenicopterus roseus (ᴛᴜʀ pembe flaman, flamankuşu, flamingo ᴇɴɢ greater flamingo ʀᴜs розовый фламинго) – фламинго Columbiformes (ᴛᴜʀ güvercinimsiler ᴇɴɢ pigeons and doves ʀᴜs голубеобразные) – Streptopelia turtur (ᴛᴜʀ üveyik ᴇɴɢ European turtle dove ʀᴜs горлица) – оьгейик Columba livia (ᴛᴜʀ kaya güvercini ᴇɴɢ rock pigeon, rock dove ʀᴜs сизый голубь, сизарь) – гѐгюрчюн Otidiformes (ᴛᴜʀ toylar ᴇɴɢ bustards ʀᴜs дрофообразные) – Otis tarda (ᴛᴜʀ toy ᴇɴɢ great bustard ʀᴜs дрофа, дрохва, дудак) – дувадакъ Cuculiformes (ᴛᴜʀ guguksular ᴇɴɢ cuckoos ʀᴜs кукушкообразные) – Cuculus canorus (ᴛᴜʀ guguk ᴇɴɢ cuckoo ʀᴜs кукушка) – атъѐкъ , атъѐкъ къуш Caprimulgiformes (ᴛᴜʀ çobanaldatanımsılar ᴇɴɢ nightjars ʀᴜs козодоеобразные) – Caprimulgus europaeus (ᴛᴜʀ çobanaldatan, keçisağan ᴇɴɢ Eurasian nightjar ʀᴜs козодой) – ? 4 5 Apodiformes (ᴛᴜʀ sağanlar ᴇɴɢ swifts ʀᴜs стрижеобразные) – Apus apus (ᴛᴜʀ kara sağan ᴇɴɢ common swift ʀᴜs чѐрный стриж) – къайчыкъанат Gruiformes (ᴛᴜʀ turnamsılar ᴇɴɢ rails and cranes ʀᴜs журавлеобразные) – Grus grus (ᴛᴜʀ turna ᴇɴɢ common crane ʀᴜs серый журавль) – турна Crex crex (ᴛᴜʀ bıldırcınkılavuzu ᴇɴɢ corn crake ʀᴜs коростель, дергач) – тартар Fulica atra (ᴛᴜʀ sakarmeke ᴇɴɢ coot ʀᴜs лысуха) – къашгъалакъ Charadriiformes (ᴛᴜʀ yağmurkuşları ᴇɴɢ shorebirds ʀᴜs ржанкообразные) – Vanellus vanellus (ᴛᴜʀ kızkuşu ᴇɴɢ northern lapwing ʀᴜs чибис, пигалица) – чибис Hydroprogne caspia (ᴛᴜʀ Hazar denizkırlangıcı ᴇɴɢ Caspian tern ʀᴜs чеграва) – ? Laridae üyesi (ᴛᴜʀ martı ᴇɴɢ gull ʀᴜs чайка) – чабакъчы , чабакъ къуш , чарлакъкъуш Larus marinus (ᴛᴜʀ büyük kara sırtlı martı ᴇɴɢ great black-backed gull ʀᴜs морская чайка, большая морская чайка) – денгиз чабакъчы Gaviiformes (ᴛᴜʀ dalgıçkuşları ᴇɴɢ divers, loons ʀᴜs гагарообразные) – Gavia (ᴛᴜʀ dalgıç ᴇɴɢ loon, diver ʀᴜs гагара) – гьанкъут Sphenisciformes (ᴛᴜʀ penguenler ᴇɴɢ penguins ʀᴜs пингвинообразные) – Spheniscidae üyesi (ᴛᴜʀ penguen ᴇɴɢ penguin ʀᴜs пингвин) – пингвин Procellariiformes (ᴛᴜʀ fırtınakuşları ᴇɴɢ albatross and petrels ʀᴜs буревестникообразные, трубконосые) – Procellariidae üyesi (ᴛᴜʀ yelkovan, fırtınakuşu ᴇɴɢ petrel, shearwater ʀᴜs буревестник) – денгиз каракъуш Ciconiiformes (ᴛᴜʀ leyleksiler ᴇɴɢ storks ʀᴜs аистообразные) – Ciconia nigra (ᴛᴜʀ kara leylek ᴇɴɢ black stork ʀᴜs чѐрный аист) – къара лакълакъ Ciconia ciconia (ᴛᴜʀ leylek, ak leylek ᴇɴɢ white stork ʀᴜs белый аист) – лакълакъ , лакълакъ къуш Pelecaniformes (ᴛᴜʀ pelikansılar ᴇɴɢ pelicans ʀᴜs пеликанообразные) – Pelecanus onocrotalus (ᴛᴜʀ ak pelikan ᴇɴɢ great white pelican ʀᴜs розовый пеликан) – биркъазан Ardeiformes (ᴛᴜʀ ᴇɴɢ herons and egrets ʀᴜs цаплеобразные) – ? Ardeidae üyesi (ᴛᴜʀ balıkçıl ᴇɴɢ heron ʀᴜs цапля) – чил , чыл , чабакъчы Ardea cinerea (ᴛᴜʀ boz balıkçıl ᴇɴɢ grey heron ʀᴜs серая цапля) – кюлсипат чил Falconiformes [sensu lato: incl. Accipitriformes] (ᴛᴜʀ alıcı kuşlar, gündüz yırtıcı kuşları ᴇɴɢ birds of prey, diurnal birds of prey ʀᴜs дневные хищные птицы) – йыртгъыч къушлар ᴛᴜʀ alıcı kuş, yırtıcı kuş ᴇɴɢ bird of prey ʀᴜs хищная птица – йыртгъычлы къуш ᴛᴜʀ av kuşu ᴇɴɢ hunting bird ʀᴜs ловчая птица – тутагъан къуш Accipitriformes (ᴛᴜʀ kartalsılar ᴇɴɢ hawks ʀᴜs ястребообразные) – ? Neophron percnopterus (ᴛᴜʀ küçük akbaba ᴇɴɢ Egyptian vulture ʀᴜs стервятник) – мурдар этни ашайгъан къуш Gypaetus barbatus (ᴛᴜʀ sakallı akbaba ᴇɴɢ bearded vulture ʀᴜs бородач, ягнятник) – уллу тююлген Aquila etc. spp. (ᴛᴜʀ kartal ᴇɴɢ eagle ʀᴜs орѐл) – къаракъуш Aquila nipalensis (ᴛᴜʀ bozkır kartalı ᴇɴɢ steppe eagle ʀᴜs степной орѐл) – чѐллю-къаракъуш Aquila heliaca (ᴛᴜʀ şah kartal ᴇɴɢ imperial eagle ʀᴜs орѐл-могильник) – Aquila chrysaetos (ᴛᴜʀ kaya kartalı ᴇɴɢ golden eagle ʀᴜs беркут) – къая-къаракъушу , беркут ʜᴀʏᴍᴀᴛʟᴏs [тав къыргъыйланы бир тайпасы] – таштюлюк , таштѐлек Accipiter nisus (ᴛᴜʀ atmaca ᴇɴɢ sparrowhawk ʀᴜs перепелятник, ястреб-перепелятник) – къыргъый , къуш (Alhocakent) Astur gentilis or Accipiter gentilis (ᴛᴜʀ çakır ᴇɴɢ goshawk ʀᴜs тетеревятник, ястреб- тетеревятник) – къарчыгъа 5 6 Milvus migrans (ᴛᴜʀ kara çaylak ᴇɴɢ black kite ʀᴜs чѐрный коршун) – тюйлюген , мыгьый Buteo rufinus (ᴛᴜʀ kızıl sardoğan ᴇɴɢ long-legged buzzard ʀᴜs курганник) – тарлан къуш Strigiformes (ᴛᴜʀ baykuşlar ᴇɴɢ owls ʀᴜs совообразные) – Strigidae üyesi (ᴛᴜʀ baykuş ᴇɴɢ owl ʀᴜs сова) – обуркъуш , обуръябалакъ Athene noctua (ᴛᴜʀ kukumav ᴇɴɢ little owl ʀᴜs домовый сыч, домовой сыч) – кикимав , кӀикӀимав (Yenikent) , гугумав (Alhocakent) Bubo bubo (ᴛᴜʀ puhu ᴇɴɢ eagle-owl ʀᴜs филин) – ябалакъ Bucerotiformes (ᴛᴜʀ boynuzcunlar ᴇɴɢ hornbills and hoopoes ʀᴜs птицы-носороги) – ? Upupa epops (ᴛᴜʀ ibibik ᴇɴɢ hoopoe ʀᴜs удод) – гюкюк Piciformes (ᴛᴜʀ ağaçkakanımsılar ᴇɴɢ ʀᴜs дятлообразные) – Picidae üyesi «ᴛᴜʀ ağaçkakan ᴇɴɢ woodpecker ʀᴜs дятел» – тонкътонкъ, тонкътонкъ къуш ~ тонкътонкъкъуш , къӀуткъӀуду (Yenikent) , къутгъуду (Kayakent) Falconiformes (ᴛᴜʀ doğanlar ᴇɴɢ falcon-like birds ʀᴜs соколообразные) – Falco peregrinus (ᴛᴜʀ doğan, laçın, şahin ᴇɴɢ peregrine falcon ʀᴜs сапсан) – лачин , къарчыгъа Falco rusticolus (ᴛᴜʀ sungur ᴇɴɢ gyrfalcon ʀᴜs кречет) – шункъар ʜᴀʏᴍᴀᴛʟᴏs [фольк. жар-птица] – бийдаякъ Psittaciformes (ᴛᴜʀ papağanımsılar ᴇɴɢ parrots ʀᴜs попугаеобразные) – Psittacidae üyesi «ᴛᴜʀ papağan ᴇɴɢ parrot ʀᴜs попугай» – папагъан Passeriformes (ᴛᴜʀ ötücükuşlar ᴇɴɢ passerines ʀᴜs воробьинообразные) – сарнайгъан къушлар üyesi (ᴛᴜʀ ötücü kuş ᴇɴɢ songbird ʀᴜs певчая птица) – сарнайгъан къуш Oriolidae (ᴛᴜʀ sarıasmagiller ᴇɴɢ orioles ʀᴜs иволговые) – Oriolus oriolus (ᴛᴜʀ sarıasma ᴇɴɢ oriole ʀᴜs иволга) – сарича Corvidae (ᴛᴜʀ kargagiller ᴇɴɢ crows ʀᴜs врановые) – Pica pica (ᴛᴜʀ saksağan ᴇɴɢ magpie ʀᴜs сорока) – савусгъан , лакълакъи (Yenikent) Coloeus monedula or Corvus monedula (ᴛᴜʀ küçük karga ᴇɴɢ jackdaw ʀᴜs галка) – жагъа Corvus frugilegus (ᴛᴜʀ ekin kargası ᴇɴɢ rook ʀᴜs грач) – жыргъыт Corvus corax (ᴛᴜʀ kuzgun ᴇɴɢ raven ʀᴜs ворон) – къузгъун Corvus cornix (ᴛᴜʀ leş kargası ᴇɴɢ hooded crow ʀᴜs серая ворона) – къаргъа Paridae üyesi (ᴛᴜʀ baştankara ᴇɴɢ tit ʀᴜs синица) – Parus major (ᴛᴜʀ büyük baştankara ᴇɴɢ great tit ʀᴜs большая синица, синица-кузнечик) – алажымчыкъ Alaudidae üyesi (ᴛᴜʀ toygar ᴇɴɢ lark ʀᴜs жаворонок) – Alauda arvensis (ᴛᴜʀ tarlakuşu, tarla toygarı ᴇɴɢ skylark ʀᴜs полевой жаворонок) – торгъай Hirundinidae üyesi (ᴛᴜʀ kırlangıç ᴇɴɢ swallow and martin ʀᴜs ласточка) – къарлыгъач , чӀатӀа (Yenikent) Sturnidae (ᴛᴜʀ sığırcıkgiller ᴇɴɢ starlings ʀᴜs скворцовые) – Sturnus vulgaris (ᴛᴜʀ sığırcık ᴇɴɢ starling ʀᴜs скворец) – сыйыртгъыч Turdidae (ᴛᴜʀ ardıçkuşugiller, ardıçgiller, karatavukgiller ᴇɴɢ thrushes ʀᴜs дроздовые) – Turdus merula (ᴛᴜʀ karatavuk ᴇɴɢ blackbird ʀᴜs чѐрный дрозд) – къаратавукъ Muscicapidae (ᴛᴜʀ sinekkapangiller ᴇɴɢ flycatchers ʀᴜs мухоловковые) – Luscinia megarhynchos (ᴛᴜʀ bülbül ᴇɴɢ common nightingale ʀᴜs западный соловей, южный соловей) – бюлбюл Nectariniidae (ᴛᴜʀ nektaremengiller ᴇɴɢ sunbirds ʀᴜs нектарницы) – нектарчылар Passeridae (ᴛᴜʀ serçegiller ᴇɴɢ sparrows ʀᴜs воробьиные) – Passer domesticus (ᴛᴜʀ serçe ᴇɴɢ house sparrow ʀᴜs домовый воробей) – жымчыкъ , къарапай жымчыкъ , къаражымчыкъ 6 7 Fringillidae (ᴛᴜʀ ispinozgiller ᴇɴɢ finches ʀᴜs вьюрковые) – Carduelis carduelis (ᴛᴜʀ saka ᴇɴɢ goldfinch ʀᴜs щегол) – сарипай , сарипай жымчыкъ , ала торгъай Serinus canaria var. domesticus (ᴛᴜʀ kanarya ᴇɴɢ domestic canary ʀᴜs домашняя канарейка) – сарижымчыкъ Spinus spinus or Carduelis spinus (ᴛᴜʀ iskete ᴇɴɢ siskin ʀᴜs чиж) – чиж Keçiören, Ankara, Türkiye © Ümüt Çınar / Уьмуьт Чынар 7

Turkish Studies10( 4 )

Motifler, somut kültürün nesneleridir ve etnik bir grubun mevcudiyetini gösterir. Kırgız motifleri tarihsel alanda yavaş yavaş gelişerek belli geleneksel unsurların da yardımıyla süsleyici kavrama dönüşmüştür. Bunlar, Kırgız kimliğinin ve kültürünün bütün varyantlarını ve biçimlerini temsil eder. Bundan dolayı, motifler üzerinde doyurucu bir araştırma yapmak için, metot olarak onları anlam boyutuyla ve sembolik açıdan incelemek gerekir. Kaynaklara göre, Tagar kültürünün yaratıcıları olan Dinlinder ve Gegunlar (Kırgızlar), Taştık kültürünün taşıyıcıları idi. Bu çerçevede, biz Yenisey Kırgızlarının kültürü ile hem kültür tarihi hem de . . . etnogenetik ilişkiler yönünden Taştık kültürüne bağlanan modern Kırgız motiflerinin kökenlerini belirlemeye çalıştık. Böylece, bu çalışmanın konusu her türlü eşyalar ve nesnelerdeki (mimari anıtlar, kaplar, giyecek ve seramik parçaları vs.) süsleyici motiflerdir. Ancak üzerinde süsleyici motifler en çok bulunan el sanatı ürünleri: sayma, tuş kiyiz (iğne oyacılığı, özellikle ev içindeki duvarları süslemek için belli kumaşların üzerine motif işlenmiş ürünler), şırdak (keçeden yapılan dekoratif halı) ve giyecekler. Bugün Kırgız motifleri, kültürler arası araştırmalardan kaynaklanmış olup ortak iletişim aracı statüsü kazanmıştır. Motiflerin semiyotik etkisi, evrensel moda ve tasarımın modern dünyasında iletişimin sözlü olmayan aracı olarak ortaya çıkmaktadır. Desen ve el sanatında motiflerin kullanılması çok sayıdaki anlamları temsil etmekte olup motiflerin sayısı her geçen gün artmaktadır. Bu nedenle desen ve motiflerdeki unsurları incelemek bu araştırmanın ana amaçlarındandır. Çünkü, Kırgız motiflerinin semantiği (anlam yükü), Kırgız etnografyasının en önemli konusu olmakla beraber, üzerinde pek fazla inceleme yapılmamıştır. Kırgız motifleri, Kırgız kültüründe önemli bir değere sahiptir ve ileride Kırgız kültürünün değerlerini araştırmada yeni perspektiflere ufuk açacaktır. Kırgız motifleri ve desenlerindeki semantik yapıları algılamak birçok bileşenler tarafından etkilenir. Onların birçoğu Kırgız yurdunun doğasını, hayvanlarını, bitkilerini, vb. temsil eder. Bu sembolleri şifreleme ve/veya deşifre etme ilkeleri, onların süs ve pratik faydacı bilgileri ethnostun zihniyetinde bulunan farklılıklar tarafından oluşturulur. Böylece, semboller, motifler ve desenlerin kültür yaratma doğası ortaya çıkar. Çünkü, bir birey toplumu ya da çevreyi işaretler ve semboller yoluyla algılar. Motiflerin yorumlanması ile ilgili sorunları ortaya çıkarmak amacıyla, biz süslü-resimli motiflerin semantiğine başvurduk. Bu, Kırgızların dünya görüşündeki evrensel, dinî ve yerel kesimlerin belirlenmesine katkı sağlar. Türk halklarının çeşitli el sanatlarına yansıyan motiflerdeki benzerlikler, onların aynı köke ve kültürel değere sahip olduğunu kanıtlar. Özellikle, Türk el sanatlarınd karşılaşılan bu benzerlikler, hayvan ve bitki motifleri ile temsil edilir. Örneğin, Kırgız ve Türk motiflerinde koç boynuzu, gül küpe, sıçan dişi, üzüm, kedi izi, tavuk ayağı gibi motif benzerlikleri görülür. Bazı Kırgız motif örneklerinde bir değil, birkaç motiften oluşan kompozisyonlar da görmek mümkündür. Bu tür motifler, gerçek bir olayı hikaye edebilir. Kırgız motifleri, kökenlerine göre, genel olarak dört ana gruba ayrılır ve sınıflandırılır: 1) Zoomorfik kökenli motifler: “kochkor müyüz” (koç boynuzu), “arkhar müyüz” (yabani koç boynuzu), “bugu müyüz” (geyik boynuzu), “it kuyruk” (köpek kuyruğu), “jylan” (yılan), “bürküt” (kartal), “ak kuu” (kuğu), “kochkor bashy” (koç başı), “arkhar bashy” (yabani koç başı), “uy müyüz” (sığır boynuzu), “too teke” (dağ keçisi), “kögüçkön” (güvercin), “it sürüsü” (pack of dogs), “altyn bürküt” (altın kartal), “kyrgool” (sülün), teke müyüz (keçi boynuzu), “jolbors” (kaplan), “karga tyrmak” (karga pençesi), “chychkan izi” (sıçan izi), vb. 2) Bitkileri temsil eden motifler: “anar” (nar), “balatı” (köknar ağacı), “joogazyn” (lale), “jüzüm” (üzüm), “kyrgak” (kozalak), “baychechekey” (çuha çiçeği), “kyrk shak” (bir bitki adı), vb. 3) Geometrik şekilleri ve görüntüleri temsil eden motifler: daire, eşkenar dörtgen, “kerege köz” (çadırın eşkenar iskeleti), vb. 4) Kozmogonik nesneleri temsil eden motifler: “aychyk” (ay), “kün” (güneş), “jyldyz” (yıldız), “suu” (su), vb. Ancak, çalışmanın sürecinde bu sınıflandırmanın daha fazla bölümleri içermesi gerektiği ortaya çıktı. Yani, çok daha ilginç ve çok daha fazla sayıda olan motifleri içeren iki bölüm ayrıca tarafımızdan tavsiye edildi. Bunlar: 1) Nesneleri/ürünleri temsil eden motifler: “komuz tili” (komuz dili), “tutkuch” (fırın eldiveni), “oimok” (yüksük), “kerege” (çadırı çevreleyen dairesel duvar), “arkan” (kement), “tarakcha” (tarak), “tumar” (muska), “kishen” (pranga), vb. 2) Belli eylemleri belirten/gösteren birleşik motifler: “yaylada otlayan koç”, “talih kuşu başına konsun” (dua, iyi dilek sunma), “dere boyunun iki yakasındaki çadırlar (bozüyler)”, “çadırın (bozüy) duvarlarını kuran adamlar”, “dağ keçisini yutan yılan”, “kanatlarıyla sülünleri kovan/kaçıran kartal”, “başarılı avcılık”, “yaylada iki ineği boğazlayan kaplan”, “kelepçeli/prangalı adam, vb. Dolayısıyla, biz göstergebilimsel bakış açısından bilimsel olarak araştırılan ve deşifre edilen/çözülen bazı motiflerin yorumlamalarının listesini buraya dahil ettik. Anlatıcı motifler örneği temelinde, Kırgız motif ve desenlerinin sembolik analizinin, onların içindeki bütünün parçası olan simge, obje ve izaha muhtaç olan her unsurun yorumlamasını, çözümlemesini mümkün kıldığını ortaya çıkardık. Ayrıca, Kırgız halkının geçmiş hayatındaki belli bir döneme ait yaşam fotoğrafı ve aynı zamanda onların meslekleri ile ilgili tüm hikâyesinin derin şekilde anlaşılmasına katkıda bulunulmuş olmaktadır. Örnekteki resmin yanında verilen her unsurun belirtici olduğunu, şifresi çözülen bilgilerin ise aynı zamanda bütünün bir parçasını temsil eden bir belirten olduğunu ortaya çıkardık. Dolayısıyla, motiflerin birleşimi sadece onların içindeki unsurların birleşimi değildir. Bu yolla hikâye, dolaylı olarak da olsa anlaşılır hale getirilmiş oluyor. Kırgız desen ve motifleri ile onları oluşturan unsurlar, bir araştırma konusu olabilir. Çünkü, onlar belli anlamların taşıyıcılarıdır ve böyle de yorumlanabilir. Motifler ya da onlardaki unsurlar, semboller ve işaretler/simgeler (representamen) olarak temsil edilerek, belirtici hale geliyor. Ancak onlardan üretilen anlamlar ise belirtilen objelere ya da onların yorumlanan/çözülen objelerine döner. İşaret/simge ve sembol arasındaki farklılık olarak, ilkin, sembol (bizim durumda - motif) dil işareti temelinde oluşturulur, ve ikinci olarak, sembol sadece şekil anlamını değil, aynı zamanda kültürel-iletişimsel yönünü de temsil eder. Böylece, Kırgız halkının el sanatlarının uygulandığı ürünler faydacı ve rituel nesneler olduğu kadar, aynı zamanda Kırgız halkının maddi kültür dünyasını yansıtan bir sembol olarak da algılanmaktadır. Sonuç olarak, işaretler sistemi aşağıdaki ilkeler temelinde oluşur: 1. Her işaret anlamlı ve nötrdür: her şeyin bir anlamı vardır, yani eğer işaret kültüre, maddi kültürün veya mitolojisin ritüel düzenlemesi aracılığıyla yerleşirse, o zaman önceki sembollerin projeksiyonu aracılığıyla gene talep edilir. 2. Hiçbir şey bağımsız olmaz, her şey bir yolla ya da başka bir yolla kültürel ortamdaki başka bir şeye bağlıdır. Dolayısıyla, her bir işaret belli bir zaman sonra onu gerçekleştiren bir sıra sembollere bağlanır. 3. İşaret ile sembol kombinasyonu kültürel kimliği tanımlayan görüntülerin bir parçasıdır. 4. Görüntüler uzay ve zaman içinde birbirileri ile ilişkilidir. - Anahtar Kelimeler: Kırgız motifleri, sembolik inceleme, işaret, nesne, belirtici, belirtilen, kodlanan bilgi, çözülen bilgi. Дагы азыраак