Ihtiyacı Olmadığı Halde Hırsızlık Yapmak

İhtiyacı olmadığı, hemen kullanmayacağı halde ve maddi değeri nedeniyle satma düşüncesi olmadan bir takım nesneleri izinsiz olarak alarak, onlara sahip olma şeklinde bir dürtü kontrol bozukluğudur.

Kişinin aslında o malı satın alabilecek yeterli maddi birikime sahip olduğu, ancak buna rağmen bu davranışı gerçekleştirdiği gözlenmiştir. Bu davranış daha önceden düşünülmemiş ve planlanmamış olup, aniden gerçekleştirilir. Bu davranış birinden intikam alma amacıyla yapılmamıştır. Birey bu davranışın yanlış ve uygunsuz olduğunun bilincindedir. Kişiler bu davranışı gerçekleştirmek için başkalarından yardım istemezler. Tarihte Fransa kralı 4. Henry ve Sardunya kralı Victor un bu özelliklere sahip olduğu bilinmektedir.

Rahatsızlığın çocukluk yaşlarında başladığı belirlenmiştir. Kişi bu davranışı gerçekleştirmeden önce, yoğun bir gerilim hisseder. Bu davranış akabinde, mutluluk, rahatlama ve büyüklük hissi içine girmektedir.

Rahatsızlık hakkında yapılan çalışmaların azlığı ve bu durumların kişiler tarafından gizlenmesi ve bu durumu gerçekleştiren kişilerin sağlık hizmetlerinden çok, adli makamlara sevk edilmeleri nedeniyle gerçek sıklığı tam olarak bilinemese de bin kişide altı kişide rastlandığı saptanmıştır. Yakalanan dükkan hırsızlarının % inde saptanmıştır.

Hastaların Genel Özellikleri Nelerdir?

Kadınlarda erkeklere göre yaklaşık dört kat daha sık görülmektedir. Cinsiyetler arasındaki oranın bu kadar yüksek olmasının bir nedeni de, erkeklerin böyle bir durumda çoğunlukla hastaneler yerine cezaevlerine gönderilmeleri olabilir.

Kadınlarda ortalama olarak yaşta; erkeklerde yaşta daha sık görülmektedir. Hem erkek hem de kadınlarda diğer dürtü kontrol bozuklukları rahatsızlığa eşlik edebilir.

Erkeklerde daha çok piromani (dürtüsel olarak ateş yakıp, yangın çıkarma) ve hastalık derecesinde kumar oynama ve tekrarlayıcı patlayıcı davranım bozukluğu ile bir arada iken; kadınlarda trikotilomani (dürtüsel olarak saç ve vücut tüylerini yolma hastalığı) ile beraber bulunabilmektedir.

Rahatsızlık sosyoekonomik düzey ile doğrudan ilişkili olmayıp, bu durumdaki kişinin sosyokültürel düzeyi yüksek de olabilmektedir. Kişiler bu davranışlarına engel olabilmek için sosyal hayatlarını kısıtlayabilir ve çevrelerinden uzaklaşabilir, alışveriş yapmamaya çalışabilirler.

Hastalığa neden olabilecek etmenler;

Çocukluk döneminde yaşanan olumsuz koşulların sonucu gelişen kayıp yaşantıları önemli etkenler arasındadır. Kleptomanik davranışlar da bunların etkisini gidermeye yöneliktir. Bilinçaltındaki bu anıların kişiyi zorlaması ile oluştuğu düşünülmektedir. Bu kişilerin çocukluklarındaki aile hayatlarının oldukça travmatik ve sorunlu olduğu saptanmıştır. Bu bireylerde narsisistik (kendine olan sevgi,ilgi ve destekler) kırılmaların, özgüven yaralanmalarının sonucu olarak ortaya çıktığı da düşünülmektedir. Kişinin özsaygısı ve değerliliğine yönelik yapılan saldırılar, ilerleyen dönemlerde kişinin olgun bir benlik yapısı geliştirmesine engel olur ve bu tür davranışlara zemin hazırlar.

Kleptomani eylemleri bir kayıp yaşantısını izleyerek de gelişebilmektedir. Bu duruma kadınlarda çocukların evden uzaklaşması; erkeklerde andropoz döneminde rastlanabilir. Kadınlarda gerilimin arttığı adet dönemleri ve hamilelik dönemlerinde bu tür eylemler artmaktadır. Özellikle bizim toplumumuzda hamile kadınlarda başkasının evinde misafir iken, yiyecek maddelerine karşı olan bu davranış ilgi çekicidir.

Bu tür davranışlarda odaklanılan maddeler kişi için cinsel bir anlam da taşımaktadır. Çok etkileyici bir parfüm ya da kişi için cinsel anlam ifade eden bir kitap kolayca çanta ya da elbise içine girebilmektedir.

Bu kişilerde sıklıkla cinsellikle ilgili sorunlara da rastlanabilmektedir. Çeşitli psikiyatrlara göre çocukta yaş arasında gözlenen ve Freud tarafından “fallik dönem” olarak adlandırılan, çocuğun cinsel organlara yönelik ilgi ve hareketlerinde artışın olduğu dönemlerde karşılaşılan sorunlarla ilişkili olduğu düşünülmektedir.

Tedavi:

Kişinin geçmişi ve şu anı ile ilgili zedeleyici olayların saptanarak, bunlara yönelik uygun düşünce şemaları geliştirilmesi ve toplumsal ilişkilerdeki uygunsuz savunma mekanizmalarının değiştirilmelerini hedefleyen terapiler, dürtüsel hareketleri ve kaygı durumunu azaltmaya yönelik ilaç tedavileri ve gerekirse hipnoz ile başarılı sonuçlar alınmaktadır.

Ülkemizde birçok dizi ve filmle üzerine dikkat çekilen, ortalama herkesin duyduğu ve bildiği bir hastalık olan kleptomani, yaygın olarak çalma hastalığı diye bilinir. Peki kleptomani nedir, neden olur? İlgililerinin de çok fazla merak ettiği kleptomani sebepleri ve belirtileri nelerdir? Kleptomani hastalarının cezai bir sorumluluğu var mıdır? Gelin herkesin merak ettiği bu sorulara hep beraber cevap bulalım.

Kleptomani (Çalma) Hastalığı Nedir?

Tarihte yılında İsviçreli Doktor Andre Mathey tarafından akıl hastalığı olarak ortaya atılan kleptomani, bireyin, hiçbir ihtiyacı olmadığı halde, başkasına ait olan nesneleri çalma dürtüsüne karşı koyamamasıdır. yılında isim değişikliğine gidilmiştir ve Yunanca'da hırsız anlamına gelen kleptes sözcüğü bu hastalığın isminin kökenini oluşturmaktadır. Gerçekte gerek duyulmayan maddeleri çalma dürtüsü olarak tanımlanan kleptomani kelimesi, Türkçeye "Çalma Deliliği" olarak çevrilmiştir. Kleptomani, normal hırsızlık vakaları ile karıştırılmaması gereken bir dürtü kontrol bozukluğudur. Çalma dürtüsü o kadar yoğundur ki, kişiler hırsızlık yapmak istemese bile engel olamazlar. Kleptomani hem kadınlarda hem erkeklerde görülmektedir. Hasta tarafından genellikle gizli tutulan, ancak yasal sorunlar yaşandıktan sonra psikiyatrik yardım aranmaya başlanan bir rahatsızlıktır. İstemsizce çalma hastalığına sahip olan bireylere Kleptoman denir. Kleptomanlar genelde alışveriş merkezleri, marketler gibi halka açık yerlerdeki ürün ve malzemeleri çalmaktadır. Hatta bazı hastalar ailesinin veya arkadaşlarının eşyalarını çalabilmektedir.

Kleptomani Hastalığı Sebepleri ve Belirtileri Nelerdir?

Psikolojik olarak çalma eyleminin rahatlatıcı özelliğini bulunduğundan dolayı antidepresan etkisi gösteren hastalığın temelinde çocukluk döneminde başlayan aileden yeterli sevgi ve ilgiyi görmeme hissi ve fiziksel zarar görme duygusu yatmaktadır. Yıkıcı, Dürtü Kontrol ve Davranış Bozuklukları ile ilişkili olabileceği gibi hem sinir hastalıkları hem de beyin hastalıkları ile ilgili de olabilir. Beyin travması sonucu çalma hastalığı görülen vakalar mevcuttur. Muhakeme güçlüğü çeken bireylerde de fizyolojik etki ile beraber bu hastalık görülebilir. Bunların yanında unutkanlık, epilepsi gibi etkiler bu hastalığın nedenleri arasında sayılabilir. Kleptomani hastalığı utanılacak bir durum olarak değerlendirildiği için genellikle gizli tutulur ve tedavi için bir uzmana başvurulmaz. Ancak pek çok hastalık türünde olduğu gibi kleptomanide de erken tanı ve tedavi oldukça önemlidir. Kişi tedavi olmadığı takdirde ilerleyen süreçte yasal sorunlarla karşılaşabilir. Çalma hastalığı belirtileri ise şu şekilde sıralanabilir:

Gerekli olmayan, ihtiyaç duyulmayan nesneleri çalmak için karşı konulamayan dürtüler duyma ve bu dürtüleri kontrol etmede güçlük çekme, nihayetinde kontrol edememe

Çalma eylemini gerçekleştirirken zevk alma, tatmin olma ve çalma dürtüsü kaybolduğu için rahatlama

Çalma eyleminin ardından pişman olmak, suçluluk duymak, utanmak

Çalma eylemi sonrasındaki tüm kötü hislere rağmen yeniden çalma dürtüsü hissetmek ve yapmak

Kleptomani Tedavisi Nasıl Olur?

Kleptomani, psikoterapi gibi terapi yöntemleri ve ilaç tedavisi ile kontrol altına alınabilen bir psikolojik rahatsızlıktır. İlaç tedavisi, kleptomani tedavisinde kullanılan yöntemlerden biridir ancak yeterli verilere dayanan bir ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Kullanılan ilaçlar genellikle, serotonin seviyesini düzenleyen, opioid sisteminin düzenli çalışmasına yardımcı olan ilaçlardır. İlaç tedavisinin yanında psikoterapi yöntemler de önerilebilir. Dürtü kontrol bozukluklarının ve bu bozukluklara neden olan etkenlerin araştırılması ve giderilmesinde yardımcı olan bilişsel davranışçı terapi, bireylerin negatif düşüncelerinin pozitife çevrilmesini hedefleyen bir terapidir.

Çalma Hastalığının Cezai Sorumluluğu Nedir?

Kleptomani, tedavi edilmediği ve çalma dürtüsü nedeniyle hırsızlık yapan bireyler yakalandıkları takdirde hukuksal sorunlarla karşılaşmaktadır. Hırsızlık yaptığı değerlendirilen kişilerin cezai yaptırımı ile Kleptomani çalma hastasının cezai yaptırımı farklıdır. Türk Ceza Kanunu dikkate alındığında ilgili kanun, çalma hastalığını akıl hastalığı içinde değerlendirmiştir. TCK madde 32'de ''Akıl hastalığı nedeniyle hem hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamayan hem de davranışlarını yönlendirme yeteneği azalmış kişiye ceza verilemez.'' geçmiştir. Ancak en nihayetinde hırsızlık eylemi gerçekleştiğinde, kişiler indirimli olmak koşuluyla hapis cezasına tabi tutulur. Verilen ceza değiştirilmemek koşuluyla, tedavi amaçlı akıl hastalarına özgü güvenlik tedbiri olarak da uygulanabilir. Bu hükümlere karar verilebilmesi için kişinin uzman hekim heyeti tarafından Kleptomani raporu alması gerekir.

Bu semptomlara sahipseniz ya da bir tanıdığınız var ise uzman doktorlara yönelerek veya yönlendirilerek bilişsel davranışçı terapi yöntem ve tekniklerinin kullanıldığı terapi sürecinden faydalanabilirsiniz.