1611 Nasuh Paşa Antlaşması

Duraklama Dönemi Osmanlı - İran İlişkileri

( ).

Doğu Anadolu, Kafkaslar ve İran, üzerinde üstünlük kurma isteği ve mezhep çatışmaları bu dönem Osmanlı- İran savaşlarının başlıca nedenleridir.

A - Osmanlı İran Savaşı

Savaş Ferhat Paşa Antlaşması () ile sonuçlandı. Antlaşmaya göre Azerbaycan, Luristan, Gürcistan Dağıstan Osmanlılara bırakıldı.

Önemi : Ferhat Paşa Antlaşması Osmanlı

Devleti doğuda en geniş sınırlarına ulaştı.

B - Osmanlı İran Savaşı

Savaşın nedeni İran'ın Ferhat Paşa Antlaşması ile kaybettiği yerleri geri almak istemesidir. savaş sonunda y, pil,in Nasuh Paşa Antlaşması ile Osmanlı Devleti Ferhat Paşa Antlaşma ile aldığı yerleri geri verdi.

Önemi : Doğuda Osmanlı Devleti'nin İlk toprak kaybettiği antlaşmadır.

C - Osmanlı - İran Savaşı

İran'ın Nasuh Paşa Antlaşması'na uymaması üzerine başlayan savaş Serav Antlaşması ile sonuçlandı (). Nasuh Paşa Antlaşması’nın koşulları aynen kabul edildi.

D - Osmanlı - İran Savaşı

İran ile yapılan en uzun süreli savaştır. Padişah IV. Murat Revan seferiyle Doğu Anadolu’yu ve Revan'ı, Bağdat seferiyle de Bağdat'ı İran'dan geri aldı, Savaş sonunda Kasr-ı Şirin Antlaşması yapıldı.

Antlaşmaya göre; Azerbaycan ve Revan İran'a, Bağdat Osmanlılara kaldı. Zağros Dağları sınır olarak kabul edildi.

Önemi : Kasr-ı Şirin Antlaşması ile bugünkü Türkiye - İran sınırı büyük ölçüde belirlendi.

Pek çok insan, Nasuh Paşa Antlaşması hangi padişah döneminde imzalandığı ile ilgili bilgi almak ister. Doğurduğu sonuçlar nedeniyle, Nasuh Paşa Antlaşması önemi olan bir antlaşmadır. Osmanlı ile hangi devletler arasında yapıldığını bilmeyenler, Nasuh Paşa Antlaşması kiminle yapıldı sorusuna yanıt arar. Üniversite sınavına hazırlanan veya tarih bölümü öğrencileri, Nasuh Paşa Antlaşması maddeleri ile ilgili araştırma yapar. İşte Nasuh Paşa Antlaşması hakkında ayrıntılar…

Nasuh Paşa Antlaşması Maddeleri Nelerdir?

Osmanlı Devleti'nin, duraklama ve gerileme dönemlerine doğru yaşadığı mağlubiyet sayısı da artmaya başlamıştır. Bu dönemlerde, sınır komşuları ve diğer devletlerle olan sorunlarını daha çok diplomasi yoluyla çözmeye çalışmıştır. Ek olarak, Osmanlı'nın ekonomik yönden zayıflamaya başlaması, doğal kaynak arama ihtiyacını artırmıştır. Bu anlamda doğuya yönelen İmparatorluk, Safevi engeli ile karşı karşıya gelmek zorunda kalmıştır.

Safevi Hanedanlığı (İran) ile yapılan savaşlar sonucunda, 20 Kasım yılında Nasuh Paşa Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmanın en önemli amacı, İran ve Osmanlı arasındaki savaşa son vermek ve Osmanlı'nın savaştan önceki sınırlarına çekilmesini sağlamaktır. Antlaşma, I. Ahmet'in padişahlığı zamanında ve Sadrazam Damat Nasuh Paşa döneminde yapılmıştır. Nasuh Paşa adı, Sadrazam Nasuh Paşa'dan gelir. Safevi Sultanı olan Şah Abbas ile imzalanmıştır. Bu antlaşma ile birlikte, Osmanlı Ruslara karşı bir müttefik kazanmış, doğudaki sınırlar garanti altına alınmış, ancak Safevilerin geçilemeyeceği kabul edilmiş ve Osmanlı ilk kez kendi rızasıyla elde ettiği topraklardan çekilmek zorunda kalmıştır. Bu açıdan önemli bir barış antlaşmasıdır. Fakat, etkisi çok uzun sürmemiştir.

Nasuh Paşa Antlaşması Maddeleri

Aşağıda bu antlaşmaya dair bazı maddeler verilmiştir.

• Osmanlı Devleti Ferhat Paşa Antlaşmasıyla aldığı toprakları geri vermek zorundadır.
• Kanunî Sultan Süleyman döneminde yapılan Amasya Barış Antlaşması'ndaki () sınırlara dönülecektir.
• Safeviler, her yıl iki yüz yük ipek haraç ödemek zorundadır.
• Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı topraklar, aynı şekilde Osmanlı'ya bağlı kalacaktır. Safevilerin, Şehrizor Eyaleti'ni işgal eden Seyyid Mübarek ile Hilev Han'a yardım etmesi kesinlikle yasaktır.
• Osmanlı, Dağıstan ve Şemhal üzerindeki haklarına sahip olmaya devam edecektir.
• Osmanlılar ile Safeviler, Ruslara karşı birlik olacaklardır. Osmanlı'nın Ruslar için düzenleyeceği seferlere Safeviler, yardım ve destekte bulunacaklardır.
• İran'dan Hacca gitmek isteyenler için kullanılacak güzergâh, Halep-Şam olacaktır. Eskiden olduğu gibi Bağdat-Basra yolu kullanılmayacaktır.
• Kanuni Sultan Süleyman döneminde çizilen sınırlara binaen, Osmanlı-Safevî sınırlarının eski haline dönmesi için Osmanlı'yı, Van Beylerbeyi Mehmet Paşa ve Bağdat Beylerbeyi Mahmut Paşa temsil edecektir.

OSMANLI - &#;RAN &#;L&#;&#;K&#;LER&#;

FERHAT PA&#;A (&#;stanbul) ANTLA&#;MASI 21 Mart

y&#;l&#;nda &#;ah Tahmasb’&#;n ölümü üzerine &#;ran’da kar&#;&#;&#;kl&#;klar ba&#;lad&#;. Padi&#;ah III. Murat bu kar&#;&#;&#;kl&#;klardan yararlanmak için &#;ran’a sava&#; açt&#;. Sava&#;larda Osmanl&#;lar&#;n üstünlük sa&#;lamas&#; üzerine &#;ran bar&#;&#; istedi. &#;mzalanan Ferhat Pa&#;a ( &#;stanbul ) Antla&#;mas&#;na göre;

1.     &#;ran &#;ahl&#;&#;&#; Azerbaycan, Gürcistan, Luristan ve Da&#;&#;stan topraklar&#;n&#; Osmanl&#; Devleti’ne  b&#;rakt&#;.

NASUH PA&#;A ANTLA&#;MASI

Anadolu’da Celali Ayaklanmalar&#;n&#;n yo&#;unla&#;mas&#; ve siyasal kar&#;&#;&#;kl&#;klardan yararlanmak isteyen &#;ran, Ferhat Pa&#;a Antla&#;mas&#;’yla Osmanl&#;lara b&#;rakt&#;&#;&#; topraklar&#; i&#;gal etmeye ba&#;lad&#;. Böylece Osmanl&#; - &#;ran sava&#;lar&#; yeniden ba&#;lad&#;. Osmanl&#; - Avusturya sava&#;lar&#; ( – ) ve Celali Ayaklanmalar&#;n&#;n yo&#;unlu&#;u nedeniyle Osmanl&#;lar yenilgiye u&#;rad&#;. I. Ahmet  bar&#;&#; istedi. &#;mzalanan Nasuh Pa&#;a Antla&#;mas&#;’na göre;

1.     Osmanl&#;lar, Ferhat Pa&#;a Antla&#;mas&#;yla &#;ran’dan ald&#;klar&#; yerleri geri verdiler,

2.     &#;ran Osmanl&#; Devletine y&#;lda deve yükü ipek vergi ödeyecekti.

SERAV ANTLA&#;MASI

&#;ran’&#;n Nasuh Pa&#;a Antla&#;mas&#;’n&#;n bir gere&#;i olan y&#;ll&#;k dedve yükü ipek vergisini ödememesi üzerine y&#;l&#;nda Osmanl&#; – &#;ran sava&#;lar&#; yeniden ba&#;lad&#;. Bu sava&#;larda taraflar&#;n birbirleri üzerinde net bir üstünlük sa&#;layamamas&#; üzerine, Nasuh Pa&#;a Antla&#;mas&#; hükümleri yeniden imzalanarak uygulamaya konuldu.

I. KASR-I &#;&#;R&#;N ANTLA&#;MASI 

y&#;l&#;nda Osmanl&#; Devleti’ndeki kar&#;&#;&#;kl&#;klardan ve tahta çocuk ya&#;taki IV.Murat’&#;n ç&#;kar&#;lmas&#;ndan yararlanmak isteyen &#;ran, Irak topraklar&#;na girerek Ba&#;dat’&#; i&#;gal etti. Böylece Osmanl&#; – &#;ran Sava&#;lar&#; tekrar ba&#;lad&#;. Sava&#;&#;n ilk dönemlerinde &#;ran üstünlük sa&#;lad&#;. IV. Murat’&#;n otoritesini sa&#;lamas&#;yla güç dengesi kuruldu. IV. Murat’&#;n &#;slahat uygulamalar&#;ndan sonra üstünlük Osmanl&#;lar&#;n eline geçti ve padi&#;ah&#;n komutas&#;ndaki Osmanl&#; ordusu Revan ve Ba&#;dat Seferlerinde ba&#;ar&#;l&#; olunca, &#;ran bar&#;&#; istedi. &#;mzalanan Kasr-&#; &#;irin Antla&#;mas&#;na göre;

1. Azerbaycan ve Revan &#;ran’a verildi,

2. Ba&#;dat ve Irak Osmanl&#;larda kald&#;,

3. Osmanl&#; Devleti’yle &#;ran aras&#;nda Za&#;ros Da&#;lar&#; s&#;n&#;r kesildi.

OSMANLI - LEH&#;STAN ( Polonya ) &#;L&#;&#;K&#;LER&#;

HOT&#;N ANTLA&#;MASI

y&#;l&#;nda Osmanl&#; korumas&#;na giren Lehistan, y&#;l&#;nda tam ba&#;&#;ms&#;zl&#;&#;&#;n&#; ilan etti. (Bu dönemde [ – ] Osmanl&#; Devleti bat&#;da en geni&#; s&#;n&#;rlar&#;na ula&#;m&#;&#;t&#;r.) Bu tarihten sonra Bo&#;dan, Erdel ve Eflak beyliklerini Osmanl&#; Devleti’ne kar&#;&#; k&#;&#;k&#;rtmaya ba&#;lad&#;. Bunun üzerine Padi&#;ah II. Osman Lehistan (Hotin) Seferi’ne ç&#;kt&#;. Yeniçerilerin II. Osman’a kar&#;&#; duyduklar&#; tepki nedeniyle, ordunun gayretsizli&#;i ve disiplinsizli&#;i  yüzünden kesin sonuç al&#;namad&#;. Lehistan’&#;n önerisiyle &#;mzalanan Hotin Antla&#;mas&#;’nagöre;

1. Her iki devlette,  birbirlerinin toprak bütünlüklerine sayg&#; gösterecekti

2. Lehistan, K&#;r&#;m’a y&#;lda Düka Alt&#;n vergi ödemeyi sürdürecekti.

BUCA&#; ANTLA&#;MALARI -

y&#;l&#;nda Lehistan ordusunun Osmanl&#; Devleti’nin korumas&#; alt&#;ndaki Müslüman Kazaklara sald&#;rmas&#; üzerine Padi&#;ah IV. Mehmet Lehistan Seferine ç&#;kt&#;. Osmanl&#;lar&#;n üstünlük sa&#;lamas&#; üzerine Lehistan bar&#;&#; istedi. &#;mzalanan Buca&#; Antla&#;mas&#;’na göre;

1.     Lehistan, Podolya topraklar&#;n&#; Osmanl&#; Devleti’ne verecekti,

2.     Lehistan, Osmanl&#; Devleti’ne y&#;lda Düka Alt&#;n vergi ödeyecekti.

Antla&#;man&#;n vergi maddesine Lehistan Diyet Meclisi kar&#;&#; ç&#;k&#;nca, sava&#;lar yeniden ba&#;lad&#;. Sava&#;larda net bir üstünlük sa&#;lanamay&#;nca, vergi maddesinden vaz geçilerek antla&#;ma yeniden imzaland&#;.

OSMANLI - AVUSTURYA &#;L&#;&#;K&#;LER&#;

OSMANLI - RUSYA &#;L&#;&#;K&#;LER&#;

HAÇOVA SAVA&#;I 25 – 26 Ekim

Osmanl&#; Devleti ile Avusturya aras&#;nda Macaristan topraklar&#;nda, Haçova’da yap&#;lan sava&#;t&#;r. Osmanl&#; padi&#;ah&#; III. Mehmet’in Osmanl&#; ordular&#;na komuta etti&#;i sava&#;&#; Osmanl&#;lar kazand&#;lar.

Z&#;TVATOROK ANTLA&#;MASI

 Bosna Beylerbeyinin y&#;l&#;nda düzenledi&#;i bir ak&#;nda pusuya dü&#;ürülerek öldürülmesi üzerine Avusturya’ya sava&#; aç&#;ld&#;. Sava&#;larda Osmanl&#;lar üstün geldi. Ancak Celâli Ayaklanmalar&#; ve &#;ran Sava&#;lar&#;’n&#;n yeniden ba&#;lamas&#; üzerine I. Ahmet Avusturya’n&#;n bar&#;&#; önerisini kabul etti ve y&#;l&#;nda Zitvatorok Antla&#;mas&#; imzaland&#;.

Bu antla&#;maya göre:

1.        Bu sava&#;larda al&#;nan E&#;ri, Kanije ve Estergon Kaleleri Osmanl&#;larda kald&#;.

2.        Avusturya y&#;ll&#;k vergi yerine bir defaya özgü Kara Kuru&#; sava&#; zarar ödentisi verecekti.

3.        Avusturya Ar&#;idukas&#;, Kutsal Roma German &#;mparatoru olarak kabul edilecek ve Osmanl&#; padi&#;ah&#;na denk say&#;lacakt&#;.

VASVAR ANTLA&#;MASI

y&#;l&#;nda Erdel Beylerbeyi’nin ölmesi ve Avusturya’n&#;n Erdel’in içi&#;lerine kar&#;&#;mas&#; nedeniyle seafoodplus.info’in buyru&#;uyla Osmanl&#; ordusu sefere ç&#;kt&#;. Osmanl&#;lar sava&#;larda üstünlük sa&#;lad&#;. Avusturya bar&#;&#; istemek zorunda kald&#;. y&#;l&#;nda Vasvar Antla&#;mas&#; imzaland&#;.

Bu antla&#;maya göre:

1.      Erdel Osmanl&#; Devleti’ne ba&#;l&#; olacak, Osmanl&#; ve Avusturya askeri güçleri buradan çekileceklerdi.

2.      Osmanl&#; Devleti’nin aday&#;, Avusturya taraf&#;ndan da Erdel

       Beylerbeyi olarak tan&#;nacakt&#;.

3.      Avusturya Kara Kuru&#; sava&#; zarar ödentisi verecekti.

4.      Avusturya’dan sava&#;ta al&#;nan Uyvar ve Novigrad kaleleri

      Osmanl&#;larda kalacak, yak&#;lan Zerinvar kalesi onar&#;lmamak

      ko&#;uluyla Avusturya’ya geri verilecekti.

ÇERH&#;N (RADZ&#;N – BAHÇESARAY) ANTLA&#;MASI

Ruslar&#;n Dinyeper &#;rma&#;&#; çevresinde ya&#;ayan Müslüman K&#;r&#;m Kazaklar&#;’na sald&#;rmas&#; üzerine Osmanl&#; Devleti sefer karar&#; ald&#;. Merzifonlu Kara Mustafa Pa&#;a komutas&#;ndaki ordu y&#;l&#;nda ç&#;kt&#;&#;&#; seferde Ruslar&#; yenilgiye u&#;ratt&#; ve Çerhin Kalesini ald&#;. Rusya’n&#;n bar&#;&#; önerisiyle y&#;l&#;nda Çerhin Antla&#;mas&#; imzaland&#;.

Bu antla&#;maya göre:

1.      Dinyeper &#;rma&#;&#;n&#;n do&#;usu Osmanl&#;larda kalacakt&#;.

2.      Kiev Kenti Rusya’n&#;n olacakt&#;.

KARLOFÇA VE &#;STANBUL ANTLA&#;MALARI–

y&#;l&#;nda Avusturya’n&#;n k&#;&#;k&#;rtmalar&#;yla Macaristan’da bir ayaklanma ç&#;kt&#;. Avusturya’n&#;n bu durumdan yararlanmas&#;n&#; önlemek amac&#;yla II. Mustafa Avusturya’ya sava&#; ilan etti. Osmanl&#; Ordusu Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Pa&#;a komutas&#;nda sefere ç&#;kt&#;. y&#;l&#;nda Viyana ikinci kez ku&#;at&#;ld&#;. Avrupal&#;lar, Avusturya’n&#;n yard&#;m&#;na ko&#;tular. Osmanl&#; Ordusu Viyana önlerinde büyük bir yenilgiye u&#;rad&#;. Bu durumdan yüreklenen Avrupal&#;lar, Osmanl&#;lara kar&#;&#; “Kutsal Ba&#;la&#;ma” denilen bir birlik olu&#;turdular. Bu birlikte Avusturya. Venedik, Lehistan ve Malta yer ald&#;. Osmanl&#;lar karada ve denizde a&#;&#;r yenilgilere u&#;rad&#;. Rusya, Osmanl&#; Devleti’nin zor durumundan yararlanarak y&#;l&#;nda Kutsal Ba&#;la&#;ma Devletleri’nin yan&#;nda sava&#;a girdi. 16 y&#;l süren sava&#;lar sonucunda Osmanl&#; Devleti’nin gücü tükendi ve bar&#;&#; istemek zorunda kald&#;. Ba&#;la&#;&#;klarla y&#;l&#;nda Karlofça Antla&#;mas&#; imzaland&#;.

Bu antla&#;maya göre:

1.        Banat yaylas&#; veTeme&#;var d&#;&#;&#;nda tüm Macaristan ve Erdel Avusturya’ya verildi.

2.        Podolya ve Ukrayna Lehistan’a verildi.

3.        Mora Yar&#;madas&#;’yla Dalmaçya ve Girit k&#;y&#;lar&#; Venediklilere verildi.

4.        Antla&#;ma 25 y&#;l süreli olacak ve Avusturya’n&#;n garantisi alt&#;nda bulunacakt&#;.

Karlofça Antla&#;mas&#;’n&#;n imzalanmas&#;ndan sonra sava&#;a devam eden Rusya, y&#;l&#;nda bar&#;&#;a raz&#; oldu ve Osmanl&#; Devleti ile &#;stanbul Antla&#;mas&#;’n&#; imzalad&#;. 

Bu antla&#;maya göre:

1.        Azak Kalesi ve çevresi Rusya’ya verildi.

2.        Rusya, sava&#;ta ald&#;&#;&#; kaleleri geri verdi.

3.        Rusya, &#;stanbul’da sürekli bir elçi bulunduracakt&#;.

4.        Ruslar, Kudüs’ü serbestçe ziyaret edebileceklerdi.