Mehmet Akif Ersoy Bülbül Şiiri Dinle
kaynağı değiştir]
II. Meşrutiyet ilan edildiğinde Mehmet Âkif, Umur-ı Baytariye Dairesi Müdür Muavini idi. II. Abdülhamid'in istibdat rejiminin şiddetli bir muhalifiydi,[9][10] hatta II. Abdülhamid'in yüzünü gördüğünde bile midesinin bulandığını hatıralarında anlatır. Bunun etkisiyle, Meşrutiyet'in ilanından on gün sonra arkadaşı rasathane müdürü Fatin Hoca'nın yönlendirmesiyle, on bir arkadaşı ile birlikte İttihat ve Terakki Cemiyetine üye oldu. Ancak Mehmet Âkif, üyeliğe girerken edilen yeminde yer alan "Cemiyetin bütün emirlerine, bilâkayd ü şart (kayıtsız şartsız) itaat edeceğim." cümlesinde geçen "kayıtsız şartsız" ifadesine karşı çıkmış, "sadece iyi ve doğru olanlarına" şeklinde yemini değiştirtmişti.[9] Cemiyetin Şehzadebaşı İlmiye Mahfelinde Arap edebiyatı dersleri veren Âkif, Kasım ’de, Umur-i Baytariye Müdür Muavinliği görevini sürdürürken Darülfünun’da edebiyat-ı Osmaniye dersleri vermeye başladı.
II. Meşrutiyet’in Âkif'in hayatında en büyük etkisi, meşrutiyetle birlikte yayın dünyasına adım atması olmuştu. Daha önce bazı şiirleri ve yazıları birkaç gazetede yayımladıysa da eser yayımlamaya uzun süredir ara vermişti. Meşrutiyetin ilanından sonra, arkadaşı Eşref Edip ve Ebül'ulâ Mardin'in çıkardığı ve ilk sayısı 27 Ağustos 'de yayımlanan Sırat-ı Müstakim dergisinin başyazarı oldu. İlk sayıda Fatih Camii şiiri yayımlandı. Ebül'ulâ Mardin ayrıldıktan sonra dergi, 8 Mart 'den itibaren Sebilü'r-Reşad adıyla çıkmaya devam etti. Âkif'in hemen hemen bütün şiir ve yazıları bu iki dergide yayımlandı. Gerek dergilerdeki yazılarında, gerekse İstanbul camilerinde verdiği vaazlarda Mısırlı bilgin Muhammed Abduh'un etkisiyle benimsediği İslam Birliği görüşünü yaymaya çalıştı.
’te kurulan Müdafaa-i Milliye Cemiyeti'nin halkı edebiyat yoluyla aydınlatma amacı güden neşriyat şubesinde Recaizade Ekrem, Abdülhak Hamid, Süleyman Nazif, Cenap Şahabettin ile beraber çalıştı. 2 Şubat günü Bayezid Camii kürsüsünde, 7 Şubat günü Fatih Camii kürsüsünde konuşarak halkı vatanı savunmaya çağırdı.
yılında gerçekleşen Arnavutluk İsyanı onu çok üzmüş ve arkasından gelecek kötü olayları sezmişti. Balkanlar'da artan düşmanlık duygularını ve doğabilecek isyanları önlemek için bir şeyler yapma arzusu duydu, ancak Balkan Savaşı ile hüsrana uğradı. ’ün başında iki aylık bir seyahate çıkarak Mısır ve Medine'de bulundu. Mısır seyahati hatıralarını "El Uksur'da" adlı şiirinde anlattı.
Teşkilât-ı Mahsusa'ya girmesi[değiştir The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number:funduszeue.info Number: 36 , p. , Summer II Yayın S(reci Yayın Geliş Tarihi Yayınlanma Tarihi METİNLERARASILIK AÇISINDAN NAMIK KEMAL İLE MEHMET AKİF: BÜLBÜL VE MURABBA NAMIK KEMAL AND MEHMET AKIF IN TERMS OF INTERTEXTUALITY: BULBUL AND MURABBA Yrd. Doç. Dr. Selim SOMUNCU “dıyaman Ünivetsitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili Ve Edebiyatı ”ölümü Özet Metinlerarasılık son y(zyılın önemli kuramları içinde yerini almıştır. Rus ”içimcileriyle ortaya çıkan kuram en az iki metin arasındaki etkileşimi esas alır. Kendisinden sonraki kuşakları etkileyen önemli sanatçı ve fikir insanlarının varlığı metinlerarasılık çalışmalarının artmasını sağlamaktadır. G(n(m(zde yalnızca edebiyat ya da dil sahasına özg( olmaktan çıkan ve farklı alanları da kapsamaya başlayan metinlerarasılık sanatın hatta hayatın her alanında kendini göstermektedir. Ç(nk( insanoğlu çevresine yaptığı etkileşimler sonucunda kendi d(nyasını oluşturmaktadır. Hiç kimse görmediği, bilmediği, hissetmediği bir şeyin hayalini kuramaz. Tanzimatın hem şair, hem romancı, hem gazetecisi olan hem de bir aksiyon adamı olması açısından kendisinden çok söz ettiren kişiliği Namık Kemal dir. Namık Kemal fikirde ve şiir sahasında kendisinden sonra önemli etkiler bırakmış bir kişiliktir. ”u çalışmada da gösterileceği (zere Namık Kemal den b(y(k ölç(de etkilenen T(rk şairlerinden biri de Mehmet “kif Ersoy dur. ”u çalışma Namık Kemal ile Mehmet “kif (zerine karşılaştırmalı bir çöz(mlemeyi içermektedir. ”u bağlamda her iki şairin şiirleri arasındaki benzerlik ilgisini ve etkilenme d(zeyini, ”ülbül ve Murabba şiirleri (zerinden yapılan bir incelemeyle ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. İki şiir arasındaki ilişkinin boyutları ortaya çıkarılırken şairlerin birbirlerini etkileme d(zeyleri sözc(k, imge, izlek, biçim ve etkilenme t(r( olmak (zere beş aşamada ele alınacaktır. Ortaya çıkan karşılaştırma sonuçlarına göre iki şair arasındaki metinlerarası ilişki ve Mehmet “kif in, Namık Kemal den etkilenme d(zeyi yine metinlerarasılığa ait kavramlarla tanımlanacaktır. Anahtar Kelimeler: Metinlerarasılık, Etkilenme, Namık Kemal, Mehmet “kif Abstract Intertextuality has gained its place among significant theories of the last century. This theory, emerging with Russian formalists, is based on the interaction between at least two texts. The existence of important artists and intellectuals who influence future generations helps the works on intertextuality to increase. Intertextuality, which has recently started to become not peculiar to literature or language studies but inclusive of various fields, manifests itself in all spheres of art, and Selim SOMUNCU even life. Because mankind creates his own world through interaction with his environment. Noone can dream of something he/she has never seen, known or felt before. Namık Kemal was the poet, novelist and journalist of Tanzimat, as well as being a frequently mentioned figure for he was a man of action. Namık Kemal is a figure who left significant impacts in fields of both intellectualism and poem. As clearly put forth in this study, one of the Turkish poets who was influenced by him to a great extent was Mehmet “kif Ersoy. This study includes a contrastive analysis on Namık Kemal and Mehmet Akif. To this end, it aims at revealing the relation of similarity and level of influence between the poems of the those two poets through a study on the poems ”ülbül and Murabba. In order to find out the extent to which the two poems are interrelated, the level of influence between the poets are going to be handled in five stages which are word, image, theme, style and type of influnce . ”ased on the results of the contrast, the intertextual relation between those two poems and the extent to which Mehmet “kif was influenced by Namık Kemal are going to be defined in terms of intertextuality. Key Words: Intertextuality, Influence, Namık Kemal, Mehmet “kif GİRİŞ ”ir şiirin anlamı yalnızca bir şiir olabilir, ama başka bir şiir, kendisi olmayan bir şiir. H. Bloom Etkilenme, sanatın öz(d(r. Her sanat yapıtı bir başka eserin model alınarak inşasıyla tecess(m eder. Sanatçı bu öz( yakalayabilmek için taklitçiliğe yönelir. Doğayı taklitle işe başlayan sanatçılar birbirlerini de taklit ederler. Çeşitli etkileşimlerin var olduğu bir çağda birbirine hiç benzememek, tam orjinallik, neredeyse d(ş(n(lemez. “ytaç, Etkilenme sanatçı için bir ayna görevi gör(r. Her şair aynaya baktığında ona yansıyanlardan bir parça alır. “ldığı parçaları döşeyerek yeni bir (r(n ortaya koyar. Etkilenme konusuna kafa yoran bazı aydınların sanatta özg(nl(k kavramına k(ç(mseyici bir bakış getirdikleri dahi olmuştur T(m bu özg(nl(k konuşmaları da neyin nesi? ”iz doğar doğmaz d(nya bizi etkilemeye başlar ve ölene kadar bu devam eder. Her hal(karda, enerji, kuvvet, istenç dışında neye bizim diyebiliriz ki! Eckermann dan “ktaran ”loom, Mehmet “kif Ersoy un ”ülbül şiiri ile Namık Kemal in Murabba şiiri (zerine karşılaştırmalı bir incelemeyi içeren bu çalışmada iki metin arasındaki ilişkinin boyutları ortaya çıkarılırken şairlerin birbirlerini etkileme d(zeyleri sözc(k, imge, izlek, biçim ve etkilenme t(r( olmak (zere beş aşamada ele alınacaktır. Sözc(k-imge-izlek karşılaştırmalarından alınan sonuçlara göre etkilenmenin boyutu da gözler ön(ne serilecek ve kavramsallaştırılacaktır. Şöyle ki iki şair arasındaki ilişkinin -metinlerarasılık kavramlarına göre söyleyecek olursak- gönderge mi, öyk(nme mi pastiş , yansılama mı (parodi) gizli alıntı plagia mı yoksa anıştırma mı allusion olduğu tespit edilecektir.1 1 Gönderge Yapıtın başlığını ya da yazarın adını anmakla yetinen bir ilişkidir. “ktulum, Etkilenen, etkileyenin etkisini ve ona hayranlığını belirtir. ”u bazen epigraf şeklinde de verilebilir. Parodi Kökensel anlamda parodia bir şarkıyı başka bir tonda söylemek yani bir melodiyi başka bir ses perdesine geçirmek demektir. “ktulum, İfadeler aynı ama bazen daha sert bazen de daha yumuşak olabilir. 5yk(nme pastiş yalnızca metnin biçemini taklit eder. ”ir yazarın dil ve anlatım özellikleri, sözleri taklit edilerek gerçekleşir. ”ir yazar bir başka yazarın biçemini kendi biçemiymiş gibi benimseyerek, okurun (zerinde oluşturmak istediği etkiye göre kendi metnine sokarak ya da özg(n metnin içeriğini kendi metnine uyarlayarak yeni bir metin ortaya çıkarır. “ktulum, Şair, şiirine konu olan hikâyenin iskeletini ustasından ya da rakibinden alır ve kendi şiirinin v(cudunu oluşturur. Gizli alıntı/aşırma plagia ise başkalarının d(ş(ncelerini, uğraş vererek ulaştıkları d(ş(nsel sonuçları kendisininmiş gibi gösterme çabasıdır. “ktulum, : Gizli alıntıya benzeyen ama biraz daha kapalı bir başka metinlerarası ilişki Metinlerarasılık “çısından Namık Kemal İle Mehmet “kif ”ülbül Ve Murabba Etkileme ve etkilenme doğal bir olgu ve sanatta sıkça karşılaşılan bir durum olmasına rağmen metinlerarasılığın şiir çalışmalarında uygulanması yeni T(rk edebiyatı sahasında çok sık başvurulan bir yöntem değildir.2 ”u gibi çalışmalar sayesinde etkilenme kuramları bağlamında karşılaştırmalı şiir çalışmalarına ilginin artacağı d(ş(n(lmektedir. “yrıca çalışmanın Mehmet “kif ve Namık Kemal ile ilgili yeni araştırmalara kapı aralayacağı da d(ş(n(lmektedir. Üstelik bu t(rden karşılaştırmalı çöz(mlemelerin artması sayesinde şairlerin şiir yazma s(reçleri hakkında okur daha fazla bilgi edinecek, şiirleri anlamak ve yorumlamak daha da kolaylaşacaktır. “yrıca bu çalışmanın T(rk şiirinde Namık Kemal gibi kendisinden sonra gelen birkaç kuşağı etkilemiş diğer önc( şair/aydınlara yönelik yeni çalışmalara da örneklik teşkil edeceği d(ş(n(lmektedir. ”u çalışmada her iki şairden seçilmiş birer şiiri karşılaştırmalı olarak inceleyerek çalışmaya konu olan şairleri genelde, fikirleri ve tarihsel rolleri açısından inceleyen sosyal bilim literat(r(ne, özelde ise yeni T(rk edebiyatı literat(r(ne katkı sağlamayı amaçlamaktayız. Namık Kemal ve Mehmet Akif T(rk d(ş(nce hayatında ve T(rk modernleşmesinde önemli karşılığı olan Namık Kemal kendisinden sonra birçok şairi, fikir insanını hatta devlet adamını etkilemiştir. ”u anlamda onu T(rk modernleşmesinin zirve ismi Mustafa Kemal “tat(rk ile özdeşleştiren, “tat(rk (n entelekt(el kılavuzu olarak niteleyen bakış açıları da mevcuttur. Mardin, Nitekim çok iyi bilinen bir mısraına Mustafa Kemal “tat(rk nazire yapmıştır. Namık Kemal in Vatanın bağrına düşman dayadı hançerini Yoğimiş kurtaracak bahtı kara mâderini (Uyar, 91) mısralarını Mustafa Kemal “tat(rk Vatanın bağrına düşman dayasın hançerini ”ulunur kurtaracak bahtı kara maderini. şeklinde değiştirerek yeniden yazacak ve bu ifade milli m(cadelenin önemli bir sloganı haline gelecektir. Namık Kemal etkisine ilişkin bu genel değerlendirmeden sonra (zerinde durulması gereken önemli bir husus Mehmet “kif (zerindeki Namık Kemal etkisidir. Mehmet “kif in d(ş(nce d(nyasını ve şiirini etkileyen önemli bir aydın olarak Namık Kemal den bahseden araştırmacıların varlığı bilinmektedir. Timurtaş, , Çetin, , Tanyol, , Fedai, D(zdağ, ), (Elmas, 90), (Yetiş, , Okay, , Can, , Doğan, . ”urada anılan kaynaklarda yazarlar her iki şairin kişilik olarak sergiledikleri duruş, milli meselelere bakışları, İslamcılık fikir akımlarına yakınlıkları, kendilerini adadıkları milli dava uğruna verdikleri m(cadele, hayatı sanatının, sanatı da hayatının eseri olması, kurtuluş için cemiyeti uyandırmak idealini taşımaları, sosyal şiiri savunmaları, şiirlerindeki tematik benzerlikler, hitabet lisanıyla şiir yazmaları, tasvirlerde tabiilik ilkesini gözetmeleri, vatan mistiği olarak tanımlanmaları, dil hassasiyetleri ile tarzları ve “kif in birçok mısraının Namık Kemal i teşrih, tanzir gibi özellikler göstermesi, “kif in şiire ilk ise anıştırmadır. “nıştırma allusion açık seçik göndermede bulunmadan bir kişi ya da nesne konusunda d(ş(nceyi uyarma biçimi olan anıştırmada söylenmesi gereken şey açıkça, doğrudan belirtilmek yerine yalnızca telkin edilir. “nıştırma ört(l( söylemle eş anlamlıdır. “ktulum, Hilmi Uçan'a göre bu kavramsal kategoriler, etkilenme kavramının taşıdığı anlamsal çerçeveyi zorlamaktadır. Ona göre genel olarak şiir karşılaştırmalarında metinlerarası bağıntı en çok öyk(nme biçiminde oluşmaktadır. Uçan, 2 ”u t(r çalışmaların yapılmamasından şikâyet eden bakış açıları T(rk dili ve edebiyatı anabilim dalları dışında estet amaçlı şiirle ilgilenen yazar/akademisyenlerde de gör(lmektedir. Fransız şiirinin T(rk şiirindeki etkilerini Cemal S(reya şiiri (zerinden ele alan ve bu bağlamda eleştiriler getiren Murat ”ardakçı nın yazısı için bk ”ardakçı, Selim SOMUNCU başladığı yıllarda Namık Kemal gibi şiirler nazmetmesi gibi hususlarda ortak özelliklerini zikrederler. “yrıca “kif in kendi yazılarında da Namık Kemal den alıntılar yapması bu ilişkinin önemli bir boyutunu teşkil eder. Söz gelimi Mahir İz e yazdığı ve Evlâdım, İki Göz(m, Mahir ”ey diye başlayan mektubunda Namık Kemal den alıntı yapar. Ersoy, Yine sevdiği bir arkadaşı olan Pehlivan Osman ın –nam-ı diğer Kıyıcı Osman- kişiliği ve karakterini överken Namık Kemal in (mmisi nitelemesini yapar. Mithat Cemal Kuntay dan aktaran Duymaz, 29) Ayrıca Mehmet “kif için Namık Kemal, asrın idrakini temel alan bayrak bir isimdir. ”aydar, ”uradan hareketle Mehmet “kif in Namık Kemal i ne kadar idealize ettiği de rahatlıkla anlaşılabilir. 5zellikle iki şaire ait olan Cenk Şarkısı-Vatan Mersiyesi, Cenk Şarkısı-Vatan Türküsü, İstiklal Marşı-Vatan Mersiyesi, İstiklal Marşı-Hürriyet Kasidesi, Şehidler “bidesi-Vatan Türküsü, ”ir Mersiye-Bir Mersiye, Vaveyla-Ordunun Duası gibi şiirler arasındaki benzerliklerin de çok olduğunu ve bu bağlamda yapılacak başka çalışmalar için önemli malzemeler sunduğunu söyleyebiliriz. ”u çalışmada inceleyeceğimiz ”ülbül ve Murabba şiirlerine bakacak olursak B(lb(l ”asri ”ey Oğlumuza ”(t(n d(nyaya k(sk(nd(m, d(n akşam pek bunalmıştım Nihâyet, bir zaman kırlarda gezmiş, köyde kalmıştım. Şehirden kaçmak isterken sular zaten kararmıştı Pek ıssız bir karanlık sonradan vâdiyi sarmıştı. Işık yok, yolcu yok, ses yok, b(t(n hilkat kesilmiş lâl ”u istiğrâkı tek bir nefha olsun etmiyor ihlâl. Muhitin hali "insaniyyet"in timsalidir, sandım Dön(p mâzîye tırmandım, ne hicranlar, neler andım! Taşarken haşr olup beynimden artık bir m(selsel yâd, Zalâmın sînesinden fışkıran memdûd bir feryâd, m(stağrak, o durgun vecdi nâgâh öyle coşturdu Ki vâdiden b(t(n, yer yer, eninler çağlayıp durdu. Ne muhrik nağmeler, yâ Rab, ne mevcâmevc demlerdi “ğaçlar, taşlar (rpermişti, gûya Sûr-i Mahşerdi! -Eşin var, âşiyânın var, baharın var, ki beklerdin Kıyâmetler koparmak neydi, ey b(lb(l, nedir derdin? z(mr(d tahta kondun, bir semâvî saltanat kurdun; Cihânın yurdu hep çiğnense, çiğnenmez, senin yurdun. ”ug(n bir yemyeşil vâdi, yarın bir kıpkızıl g(lşen, Gezersin, hân(mânın şen, için şen, kâinâtın şen. Hazansız bir zemîn isterse, şâyed rûh-u ser-bâzın, Ufuklar, bu'd-u mutlaklar b(t(n mahkûm-u pervâzın. Değil bir kayda, sığmazsın -kanadlandın mı- eb'âda Hayâtın en muhayyel gâyedir ahrarâ d(nyada. Neden öyleyse mâtemlerle eyyâmın perîşandır? Niçin bir damlacık göğs(nde bir umman hurûşandır? Hayır, mâtem senin hakkın değil Mâtem benim hakkım: “sırlar var ki, aydınlık nedir, hiç bilmez âfâkım! Tesellîden nâsibim yok, hazan ağlar baharımda ”ug(n bir hân(mansız serserîyim öz diyarımda! Metinlerarasılık “çısından Namık Kemal İle Mehmet “kif ”ülbül Ve Murabba Ne husrandır ki Şark'ın ben vefâsız, kansız evlâdı, Serâpâ Garb a çiğnettim de çıktım hâk-i ecdâdı! Hayalimden geçerken şimdi fikrim herc ( merc oldu, S“LÂH“DDÎN-İ EYYÛ”Î'lerin, F“TİH'lerin yurdu. Ne zillettir ki, nâkûs inlesin beyninde OSMÂN'ın Ezan sussun, fezâlardan silinsin yâdı Mevlâ'nın! Ne hicrandır ki, en şevketli bir mâzî serâb olsun O kudretler, o satvetler harâb olsun, t(râb olsun! Çök(k bir kubbe kalsın mâbedinden YILDIRIM Han'ın Şenâatlerle çiğnensin muazzam kabri ORH“N'ın Ne heybettir ki, vahdet-gâhı dinin devrilip, taş taş S(r(ns(n şimdi milyonlarca me'vâsız kalan dindaş! Yıkılmış hân(manlar yerde işkenceyle kıvransın, Serilmiş gövdeler, binlerce, y(z binlerce doğransın! Dolaşsın, sonra, İslâm'ın harem-gâhında nâ-mahrem ”enim hakkım, sus ey b(lb(l, senin hakkın değil mâtem!3 (Ersoy, ) Murabba Sıdk ile terk edelim her emeli, her hevesi. Kıralım hâ il ise azmimize ten kafesi. İnledikçe eleminden vatanın her nefesi, Gelin imdâda diyor, bak budur “llah sesi. ”ize gayret yakışır, merhamet “llah ındır. H(km-i âti ne fakirin, ne şehin-şâhındır. Dinle feryâdını kim terceme-i âhındır; İnledikçe ne diyor, bak vatanın her nefesi… Mahv eder kendini b(lb(l bile h(rriyet iç(n. Çekilir mi bu belâ âlem-i p(r mihnet iç(n? Dîn iç(n devlet iç(n cân çekişen millet iç(n “zme hâ il mi olurmuş bu ç(r(k ten kafesi!.. Memleket bitdi, yine bitmedi hâlâ sen, ben. ”ize bu hâl ile bizden b(y(k olmak d(şmen. Dest-i a dâdayız “llah iç(n, ey ehl-i vatan! Yetişir terk edelim gayri hevâ v( hevesi…4 Göçg(n, Bülbül ve Murabba’nın Karşılaştırılması Hem Namık Kemal in hem Mehmet “kif in en b(y(k derdi olan vatan, millet meselesi söz konusu şairlerin şiirlerinde sıkça karşımıza çıkar. Gerek ”ülbül’de gerekse Murabba’da izlek olarak vatan ve h(rriyet konusu işlenmiştir. Her iki şiir de b(lb(l imgesini merkeze alarak gelişir. Her iki şiirde dert/dert, Allah sesi/ezan, inlemek/inlemek, memleket/diyar, göğ(s/sine, a da/d(şman gibi çok sayıda sözc(k d(zeyinde benzerlik vardır. Yine her iki şiirde yer alan bülbül/bülbül, sine/göğüs, sur-ı mahşer/nefes gibi benzer imgelerden söz edilebilir. Nitekim bu 3 Çalışma içerisindeki t(m alıntılar Safahat ın şu baskısından yapılmıştır Mehmet “kif ERSOY, Safahat, (Hzl. Necmeddin Turinay , “nkara, TO”” Yayınları, . 4 Çalışma içerisindeki t(m alıntılar şu kitaptan yapılmıştır 5nder Göçg(n, Namık Kemal, K(lt(r ve Turizm ”akanlığı Yayınları, “nkara, . Selim SOMUNCU şiirlere yönelik karşılaştırma d(ş(ncesini ilk akla getiren de b(lb(l imgesinin her ikisinde de yer almasıdır. ”urada b(lb(l imgesinin T(rk edebiyatında başta klasik T(rk edebiyatı olmak (zere, çok kullanılan bir imge olduğu bilinmektedir. ”(lb(l T(rk şiirinde genellikle aşk izleği bağlamında şiire konu olan bir imge ya da -klasik edebiyattaki kullanımıyla- bir mazmundur. Klâsik T(rk edebiyatında/şiirinde b(lb(l, tabiata ait bir varlık, şairin timsali ya da tasavvufî bir alegori durumundadır. Mehmet Kaplan dan “ktaran Çetin, Mehmet “kif in bu şiirini klasik edebiyatta ya da modern edebiyatta b(lb(l imgesini/mazmununu kullanan başka bir şiirle de karşılaştırmalı olarak incelemek m(mk(nd(r. Fakat burada özelikle vurgulanması gereken bazı hususlar vardır 5ncelikle Murabba da b(lb(l imgesi alışılmadık bir şekilde karşımıza çıkmaktadır. ”(lb(l imgesinin alışılmadık bağlamı Mehmet “kif in ”ülbül şiirine de konu olur.5 Dolayısıyla her iki şiirde de b(lb(l imgesi daha önce kullanılmayan bir bağlamda, vatan ve h(rriyet gibi kavramlarla yan yana getirilmiştir. ”ütün dünyaya küskündüm, dün akşam pek bunalmıştım B(lb(l Sıdk ile terk edelim her emeli, her hevesi. (Murabba) Her iki şair de bir sıkıntıyı dile getirerek şiire başlıyor. ”ir k(sk(nl(k ve terk etme isteği iki şairin de ilk mısraında dile getirdiği durumlardır. ”u sıkıntının kaynağının bireysel olmadığı ilerleyen dizelerde rahatlıkla anlaşılacaktır. Nitekim ne Mehmet “kif te ne de Namık Kemal de ferdi temalara rastlamak nerdeyse imkânsızdır. Hatta her iki şairin de ferdi temalara yönelen ediplere pek sıcak bakmadıkları bilinir. “yrıca şunu belirtmekte yarar var ki ”ülbül, ”ursa nın işgali (zerine yazılmıştır. Mehmet “kif bu (z(c( olay karşısında h(z(nlenerek şehrin g(r(lt(s(nden, telaşından kaçar ve tabiata sığınır. Dalında b(lb(l olan bir ağacın karşısına oturduğu ve bu şiiri kaleme aldığı rivayet edilir. -Eşin var, âşiyânın var, baharın var, ki beklerdin Kıyâmetler koparmak neydi, ey bülbül, nedir derdin? B(lb(l Mahv eder kendini bülbül bile hürriyet içün. (Murabba) Her iki şiirde yer alan kıyametler koparmak ve mahv eder söz gruplarıyla içinde bulunulan durumun vahameti dile getirilir. Mehmet “kif niçin kıyametler koparırsın, derken Namık Kemal -sanki “kif in sorusuna cevap verircesine- b(lb(l(n h(rriyet için kendini harap ettiğini söyler. ”(lb(l her iki şiirde de benzer anlamları çağrıştıracak şekilde kullanılmıştır. 5zellikle Murabba da b(lb(l(n, bağımsızlığa olan d(şk(nl(ğ( ifade edilmiştir. ”(lb(lden kasıt özg(rl(kt(r. Ç(nk( kuşlar göky(z(nde özg(rce uçmak ister. Yaratılışında uçmak fıtri olarak vardır. Tutsaklık ona göre değildir. Dolayısıyla b(lb(l ile T(rk milletinin doğası arasında benzerlik ilgisi kurulmuştur denilebilir. Ç(nk( T(rk milleti de h(rriyetine d(şk(n bir millettir. H(rriyet kavramının en önemli temsilcisi sayılan Namık Kemal Murabba da, kendisine kadar hiç yapılmamış bir şeyi yapıyor. Y(zlerce yıllık klasik edebiyat geleneğimizdeki b(lb(l( kendi özel anlam ve işlevinden çıkarıyor ve vatan derdine d(ş(r(yor. Ç(nk( maşuk, sevgili artık g(l değil vatandır. Dolayısıyla b(lb(l artık bu yeni sevgili için feryat edecektir. Nitekim Namık Kemal değişen sevgiliyi ve aşk ilişkisini Hürriyet Kasidesi nde de ilan etmişti. Vatan bir bî-vefâ nâzende-i tannâza dönm(ş kim/“yırmaz sâdıkân-ı aşkını âlâm-ı gurbetden Vatan öyle vefasız, nazlı bir g(zele dönm(ş ki aşkına sadık olanları gurbet elemlerinden ayırmaz. Göçg(n, Dolayısıyla Namık Kemal tıpkı çağdaşı Şinasi gibi, bazı yeni veya anlamı geliştirilmiş politik, hukukî, ideolojik, k(lt(rel ve edebî kavramı millet, h(rriyet, vatan, mefaat, uhuvvet, tasarruf, ecdada h(rmet, aileye muhabbet, h(k(met, matbuat, vicdan, hamiyet vs. 5 Safahat ta b(lb(l ilk olarak Hasbihâl başlıklı şiirde karşımıza çıkmaktadır. Hasbihâl, ”ülbül şiirinin ilk göz ağrısı, alt metni, girizgâhı, metiniçi yorumudur. Çetin, Safahat ta b(lb(lden bahsedilen diğer şiirler şunlardır Selma, Merhum İbrahim ”ey, ”ir Mersiye, Gül-”ülbül, Âsım, ”ir Kıt’a. Metinlerarasılık “çısından Namık Kemal İle Mehmet “kif ”ülbül Ve Murabba G(lendam, kullanmakla yetinmemiş aynı zamanda y(zlerce yıllık edebi geleneğimizde mevcut mazmunların anlamlarını zorlamış, değiştirmiştir. ”ülbül şiirindeyse h(rriyet dolaylı olarak işlenen bir temadır ve b(lb(l(n niye kıyametler kopardığı istifham sanatı bağlamında şiire konu olur. “slında şaire göre b(lb(l(n derdi kendi derdinin yanında bir hiçtir. Hatta b(lb(l(n derdi gerçek bir dert bile değildir. Y(zlerce yıllık klasik T(rk edebiyatı geleneğinde b(lb(l şakıyışlarıyla ağlayıp inleyen ıstırap dolu bir kuştur. Fakat klasik T(rk edebiyatında ağlayıp inleyen b(lb(l(n tek derdi g(ld(r yani sevgilidir. T(m neşesi g(l ile kaimdir. G(lden ayrı kalınca inlemeye başlar. “şkından kederi o kadar artmış, feryadı o kadar hat safhaya ulaşmıştır ki her yeri elem, acı ve cefa ile doludur. G(l(n dikenleri b(lb(l(n bağrını deler. ”(lb(l(n acı ve ıstıraplarının katbekat arttığı vakit ise seher vaktidir. ”u vakitte daha bir içli ötmesinin sebebi de bundandır. İşte “kif bir nevi içerisinde olduğu milli edebiyat hareketinin önc( isimlerinin Klasik T(rk edebiyatına, Edebiyat- ı Cedide ye ve Fecr-i Âti mensuplarına getirdiği eleştiriyi, k(ç(mseyici bakışı b(lb(le yöneltiyor6. Hayır, mâtem senin hakkın değil Mâtem benim hakkım ve ”enim hakkım, sus ey b(lb(l, senin hakkın değil mâtem mısraları da bu k(ç(mseyici bakışın hat safhaya ulaştığı dizelerdir. Ç(nk( salt aşığı için ağlayıp inleyen b(lb(l(n derdi, ferdi ıstıraplardan kaynaklanmaktadır. ”u mısralardan y(zyıllardır ferdi ıstıraplarla inleyen şiir in artık susması gerektiği anlamı da rahatlıkla çıkarılabilir. Dolayısıyla burada iki şairin b(lb(l imgesinden hareketle şiirlerini kurduklarını söylemek yeterli olmayacaktır. Namık Kemal b(lb(l( doğrudan vatani kaygılarla hemhal bir özne gibi şiire sokarken Mehmet “kif b(lb(l(n gelenekten gelen anlam ve işlevini sorgulayıcı boyuttan vatan temalı bir şiire konu yapar ve kendi derdiyle y(zyıllardır şiirlerin baş tacı olan b(lb(l(n derdini karşılaştırır. Klasik T(rk edebiyatına eleştirel bakışıyla bilinen “kif in burada b(lb(l mazmununu alıp değersizleştirmesi şeklinde bir yorum yapmak da m(mk(nd(r. Hasan ”asri Çantay ın ifadesiyle “şka, badeye, canana, meye, neye… aid hiçbir şey yazmamış olan Mehmet “kif te şarap ve meyhane içerdikleri mecazlar dikkate alınmadan gerçek anlamlarıyla onun eleştirilerine konu olur.7 Çantay dan “ktaran Tökel, Mehmet “kif b(lb(l( Klâsik şiirdeki anlayışın zıttı bir gör(n(mde yurdu, gönl(, d(nyası şen bir vaziyette yemyeşil bir vadide ya da içinde pek çok g(l(n bulunduğu kıpkızıl bir g(l bahçesinde dolaşan bir kuş olarak tasvir eder. Çetin, Kendi derdi çok daha elem verici olduğu için de T(rk şiirinde y(zyıllardır sevgili için inleyip feryad eden b(lb(le, sus ey b(lb(l senin hakkın değil benim hakkım matem, der.8 Gerek Mehmet “kif in cemiyetçi şiiri savunması gerekse klasik edebiyattaki b(lb(l metaforuna yönelik bu eleştirel sorgulama ”ülbül şiirini aynı zamanda Mehmet “kif in poetikasının bir böl(m(n( yansıtan önemli bir metin haline getirmektedir. Neden öyleyse mâtemlerle eyyâmın perîşandır? B(lb(l Çekilir mi bu belâ âlem-i pür mihnet içün? (Murabba) Mehmet “kif in şiirinde Eşin var, âşiyanın var, baharın var ki beklerdin diye başlayan böl(m şiirde b(lb(l imgesi bağlamında geliştirdiği d(ş(ncelerin okuyucuya ilk sezdirildiği böl(md(r. Devamında her şeyi dört dörtl(k olan b(lb(l tasviri de yer alır. Metindeki kurgu şairin b(lb(le hitabı şeklinde gelişir. “kif yer yer sorular da yönelttiği bu 6 Fecr-i Ati ve Edebiyat-ı Cedide mensuplarına yönelik bu eleştiriler için bk. Çetişli, ) 7 Mehmet “kif in divan edebiyatına yönelik eleştirileri bunlarla sınırlı kalmıyor. Söz konusu eleştirel bakışı bir araya toplayan bir yayın için bk. Dursun “li Tökel, Mehmet “kif in Divan Şiirine ”akışı , Hece Mehmet “kif Özel Sayısı, Ocak , Sayı , s. 8 ”(lb(le artık susmasını söyleyen bir başka şair de realist tavırları ve toplumsal yergileriyle Mehmet “kif i andıran divan şairi Nâbi dir Gonce g(ls(n g(l açılsun cûy feryâd eyles(n /Sen tur ey b(lb(l birâz g(lşende yâr(m söyles(n. (Bilkan, ) Selim SOMUNCU hitapta b(lb(le şunları söyler Eşin var, aşiyanın var, baharın var ki beklerdin, kıyametler koparmak neydi, ey bülbül, nedir derdin? O zümrüd tahta kondun, bir göksel saltanat kurdun, cihanın yurdu çiğnense çiğnenmez senin yurdun. 9 ”ugün bir yemyeşil vadi, yarın bir kıpkızıl gülşen, gezersin, evin barkın şen, için şen, kâinatın şen. Sonbaharsız bir yer isterse, şayet o özgür ruhun, ufuklar, sonsuzluklar hep kanatlarının altındadır senin. T(m bu rahatlık ve imkânlar içerisinde olan b(lb(le Mehmet “kif şiirin ilerleyen mısralarında Neden öyleyse matemlerde eyyamın perişandır? sorusunu soracaktır. ”enzer soru Murabba da da yer alır Çekilir mi bu belâ âlem-i pür mihnet içün? Niçin bir damlacık göğsünde bir umman hurûşandır? B(lb(l Dîn içün devlet içün cân çekişen millet içün “zme hâ’il mi olurmuş bu çürük ten kafesi!.. (Murabba) Her iki dizede de vatan ve milletin içinde bulunduğu zor durumdan hareketle şairler kalp imgesini kullanarak anlamı zenginleştirmeye çalışırlar. Nitekim klasik T(rk şiirinden itibaren kalp gön(l kendisiyle ilgili sayısız teşbih ve mecazların kurulduğu bir imgedir. Mehmet “kif te kalp b(lb(l(n k(ç(c(k göğs(n(n içindeki ummanda fırtınalar koparır. Ç(nk( göğ(steki k(ç(c(k bir umut ummana bedeldir. Murabba da ise bağımsızlık için canını feda etmeye hazır olan bu milletin cevval ve göz( pek oluşu ten kafesi imgesiyle ifade edilir. Kafes v(cudun ruhsuz hali, yani cesedi imleyen bir mazmundur. Kalp durduğunda bedenden çıkıp giden ruhu ifade etmek için ten kafesi ifadesi kullanılır. ”(lb(l(n ten kafesinde h(rriyet için kendini paralaması yani T(rk milletinin dîn içün, devlet içün, can çekişen millet içün canını feda etmekteki istekliliği ifade edilir. Vatanın esaretten kurtulup h(rriyete kavuşması için, içinde bize emanet edilen ve bir g(n zaten uçacak olan can kuşu muzun bulunduğu ten kafesi , gerekirse kırılmalıdır. G(lendam, 31) Her iki şair de kalp sözc(ğ(n( kullanmadan ya işlevinden yola çıkarak onu çağrıştıran ya da dolaylı olarak onunla ilişkili imgelerle anlamı zenginleştirmeye çalışır. Dolayısıyla bu mısralarda da benzer söylemler yer alır. Ne husrandır ki Şark'ın ben vefâsız, kansız evlâdı, Serâpâ Garb’a çiğnettim de çıktım hâk-i ecdâdı! B(lb(l Memleket bitdi, yine bitmedi hâlâ sen, ben. ”ize bu hâl ile bizden büyük olmak düşmen. (Murabba) Ecdad toprağı ile kastedilen genelde vatan toprağı özelde ise ecdadın mezarıdır. Her ikisi de kutsaldır. ”u açıdan değerlidir. Toprağın d(şman çizmesiyle çiğnenmesi millet olarak t(kenmişliğin ifadesidir. Namık Kemal vatanın içinde bulunduğu zor durumu memleket bitti şeklinde ifade eder. Her iki şairin de burada özeleştiriye yöneldiği gör(lmektedir. Mehmet “kif te memleket toprağının d(şman tarafından çiğnenmesinin m(sebbibi olarak şair kendi nesli ni sorumlu gör(yorken Namık Kemal ise memleketi bitirip bu hâle getirenin sen-ben kavgası olduğunu söyler. Ne muhrik nağmeler, yâ Rab, ne mevcâmevc demlerdi “ğaçlar, taşlar ürpermişti, gûya Sûr-i Mahşerdi! B(lb(l Dinle feryâdını kim terceme-i âhındır İnledikçe ne diyor, bak vatanın her nefesi… (Murabba) Mehmet “kif yakıcı nağmelerden, dalga dalga anlardan, mahşer sûruna (flenmişçesine ağaçlardaki, taşlardaki (rpermeden bahsederek vatanın içinde bulunduğu işgal durumunu kıyamet g(n(ne ait sahnelerle g(çlendirir ve böylece acıyı, ıstırabı derinleştirir. Namık Kemal ise dinle bu vatanın feryadını ç(nk( bu âh ın dile gelişidir, der. Klasik T(rk şiirinde ateşli ahların tesiri b(y(kt(r. “şığın ahı demir ve taş gibi olan gön(lleri titretecek, (rpertecek g(ce sahiptir. Mehmet “kif te ağaçlar ve taşların (rpermesi ile Namık Kemal de vatanın her 9”(lb(l(n yurdu çiğnenmez ç(nk( sık dallı ve bol yapraklı y(ksek ağaçlara yaptığı yuvasına kolay kolay d(şmanları ulaşamaz. ”(lb(l(n en b(y(k d(şmanı yılanlardır. Onay, Metinlerarasılık “çısından Namık Kemal İle Mehmet “kif ”ülbül Ve Murabba nefesinde gelen inleme, kuruluş olarak benzer öğelerle oluşturulmuş dizelerdir. “yrıca sur a (flenen nefestir. Murabba da geçen âh da nefesin (r(n(d(r. İzlek ve Biçim Her iki şiirde de izlek d(zeyinde benzerlikler vardır. İzlek vatandır. Vatan toprağının tehlikelerle karşı karşıya olması ise her iki şiirin konusunu oluşturur. “yrıca b(lb(l - b(lb(l , bir damlacık göğs(nde bir umman – ten kafesi ve sur-ı mahşer ile nefes gibi birbirinin aynı ya da birbirini çağrıştıran imgelerden söz edilebilir. ”içim d(zeyinde benzerliklere bakacak olursak biri dörtl(kler halinde, diğeri ise bentler şeklinde yazılmıştır. “yrıca kafiye d(zeni de aynı değildir. Her ikisi aruzla yazılmış fakat vezinleri farklıdır. Seleften Halefe B(lb(l İmgesi Her iki şiirde de gör(leceği (zere hem Namık Kemal hem Mehmet “kif, T(rk edebiyatında y(zlerce yıldır var olan b(lb(l imgesinde bazı değişikliklere gitmiştir. ”u değişiklik birbirini takip eden, birbirini tamamlayan bir değişiklik olmaktan ziyade selefin ihmal ettiğini, unuttuğunu ya da bir çırpıda değiştirdiğini sorgulayarak, eleştirerek değiştiren bir söylemin kurulması şeklinde halefte10 -Mehmet Akif- karşılığını bulur. Şöyle ki değişikliği ilk yapan Namık Kemal in yarım bıraktığı işi, modernist şair misyonunu tamamlayıcı bir görevi Mehmet “kif ifa etmiştir. Ç(nk( divan edebiyatını şiddetle eleştiren Namık Kemal oradaki çok yaygın kullanılan bir imgeye alışılmışın dışında bir anlam y(klerken eleştirelliği ihmal etmiştir. ”elki önce b(lb(l mazmununu silkeleyip içini boşalttıktan sonra ona bu anlamı y(klese Namık Kemal in daha bilinçli modernist bir şiirin inşasına giriştiğine ilişkin bir d(ş(nce hâsıl olurdu. Hatta Namık Kemal sadece Murabba da değil t(m metinleri (zerinde bu kadar ince eleyip sık dokusaydı bug(n onun hakkında edebiyat tarihinde kullanılan bazı menfi genellemeler daha iyimser olabilirdi. “ma Namık Kemal in ihmal ettiğini halefi olan Mehmet “kif yapıyor. “kif, bunu Namık Kemal den m(lhem yaptığı için ya da Namık Kemal kendisinden yıl sonra d(nyaya gelecek olan bir şairin bekleme ufku nu hazırladığı için burada Namık Kemal e ilişkin bir iadei itibar meselesi (zerine d(ş(nmek gerekir. “yrıca yine buradan çıkardığımız ve gözden kaçırmamamız gereken bir başka husus ise Mehmet “kif in hem geleneği eleştiren hem de onu b(t(n(yle görmezden gelemeyen bir tarafı, bilinçli modernist bir şair olduğudur. ”u bağlamda Mehmet “kif in gelenek eleştirisinin Namık Kemal den çok daha yapıcı, bilinçli ve modernist bir tarafı olduğunu söyleyebiliriz. Namık Kemal in söz(n( budaktan esirgemeyen kişiliğinin sanatına yansıması ve kendi metinlerine yönelik aceleci yaklaşımı y(z(nden onun yapamadığını halefi olan Mehmet “kif gerçekleştirmiştir. ”u kurduğu yeni biçem ve söylemden dolayı Mehmet “kif ile Namık Kemal arasındaki etkilenme biçimi anıştırmaya – allusion- örnektir. ”uraya kadar benzerlik ilgisine ilişkin söylediklerimizi bir tablo ile özetleyebiliriz. Nitekim böyle bir tablo, yorumları daha iyi anlamamızı ve benzerlik ilgisini derli toplu görmemize de olanak sağlayacaktır. 10 ”urada halef sözc(ğ(n( Harold ”loom un Etkilenme Endişesi adlı kitabında selef kavramının zıttı olarak kullanıyoruz. Halef kavramına karşılık olarak ”loom tarafından tercih edilen bir başka sözc(k ise çırak anlamına gelen ephebe sözc(ğ(d(r. ”loom, Selim SOMUNCU Tablo Namık Kemal/Murabba Mehmet Akif Ersoy/Bülbül .b(lb(l, .nedir, .dert, .cihan, .b(lb(l, .mi, .bela, .alem, funduszeue.info, funduszeue.info, funduszeue.infoer, .devlet, .p(r mihnet, .perişan, SÖZCÜK .a da/ na-mahrem, funduszeue.info sesi, .d(şman, .ezan, .inlesin, inlemek, ben, sen, ben, Sen, diyar, sine, .memleket, .göğ(s, .Rab, .ten kafesi, .kıyamet, Allah, mahkum-ı feryad, din, saltanat, pervaz/göğ(s, .bela, .ah, Eyyam. .d(nya .din, .h(km, . Millet. . Emel/heves b(lb(l b(lb(l İMGE ten kafesi bir damlacık göğ(s sur-ı mahşer nefes Vatan-H(rriyet Vatan-H(rriyet İZLEK BİÇİM ”içimsel benzerlik bulunmamaktadır. ETKİLENME “nıştırma “llusion TÜRÜ SONUÇ Vatanın bir parçası olması ve Osmanlı Devleti ne başkentlik etmesi nedeniyle ”ursa nın işgali (lkede b(y(k (z(nt( uyandırmıştır. ”ülbül, işgal (zerine Mehmet “kif in duyduğu h(zn(n ve kahrın öznel karşılığıdır. Murabba da vatan, millet ve memleket için kendini mahveden b(lb(lden söz edilir. Din, devlet ve millet için b(lb(l(n perişan oluşu, b(t(n semada özg(rce uçmak imkânı varken ten kafesinde kendini kahretmesi anlatılır. Mehmet “kif te yaygın olarak bilinen Namık Kemal etkisi ”ülbül ve Murabba da sözc(k, imge, izlek d(zeyinde çok aşikâr gör(lmektedir. Namık Kemal gibi genel olarak epik ve didaktik karakterli şiir yazan Mehmet “kif öteki şiirlerinin aksine ”ülbül de semboller d(nyasına yönelmiştir. ”enzer durum Murabba için de geçerlidir. Gerek Mehmet “kif te gerekse Namık Kemal de b(lb(l sembolik olarak kullanılmıştır. O, bir damlacık göğs(nde bir okyanus biriktirir. ”(lb(l(n seçilme nedeni ise öt(ş(n(n feryada benzetilmesidir. Yukarıda da söylediğimiz gibi h(rriyet kavramının en önemli temsilcisi sayılan Namık Kemal Murabba da, kendisine kadar pek yapılmamış bir şeyi yapar. Y(zlerce yıllık klasik edebiyat geleneğindeki b(lb(l( kendi özel anlam ve işlevinden çıkarır ve vatan derdine d(ş(r(r. Mehmet “kif ise vatan derdine d(şen öznenin feryadıyla klasik T(rk edebiyatındaki b(lb(l(n feryadını karşılaştırır. Kendi derdi çok daha elem verici olduğu için de b(lb(le, sus ey bülbül senin hakkın değil benim hakkım matem, der. ”u y(zden Mehmet “kif te b(lb(l(n vatanla ilişkisi eleştirel bir söylemle şiire konu olan dolaylı bir ilişkidir. Fakat bu farklılık Mehmet “kif in ilhamını Namık Kemal den aldığını söylememize engel değildir. “ralarındaki belirgin farklardan bir diğeri ise Murabba (mit aşılarken, ”ülbül şiirinde ileri d(zeyde bir karamsarlık hâkimdir. Metinlerarasılık “çısından Namık Kemal İle Mehmet “kif ”ülbül Ve Murabba K(ç(k şair yoktur, b(y(k şiire eklemlenemeyen şair vardır. Namık Kemal, Mehmet “kif gibi bir halefinin ortaya çıkmasına etki sahibi ise bu onu k(ç(k adam olmaktan kurtarmıştır denilebilir. En azından Namık Kemal in sanatçılığına ilişkin olarak yapılan b(t(n k(ç(mseyici, değer d(ş(r(c( genellemeler onun etkilediği b(y(k isimler için bir kenara kaldırılmalı ya da tekrar gözden geçirilmelidir. ”izce metinlerarasılıktaki etkilenme ilişkilerini irdelemenin edebiyat tarihine katkısı da bu gibi hususlarda olacaktır. KAYNAKÇA Aktulum, Kubilay (). Metinlerarası İlişkiler. “nkara 5teki Yayınları. “ytaç, G(rsel . Karşılaştırmalı Edebiyat ”ilimi, “nkara K(lt(r ”akanlığı Yayınları. ”ardakçı, Murat . Cemal S(reya ve Şiirimiz Habertürk Gazetesi, 10 Ocak funduszeue.info Erişim . . ”“YD“R, M. ÇETİN . Mehmet “kif te İlm-i Fen Telakkisi Teknik ”uluşlara Uymak İmanın ”ir C(z( m(d(r? , Ed. D. Mehmet Doğan Mehmet Âkif Dönemi ve Çevresi, Ankara, TY” Vakfı Mehmet “kif “raştırmaları Merkezi Yayınları, s. ”İLK“N, “li Fuat . Nabi Divanı-2, “kçağ Yayınları, “nkara. BLOOM, Harold (). Etkilenme Endişesi ”ir Şiir Teorisi, Çev F. ”urak “ydar, İstanbul Metis Yayınları. C“N, Mustafa . Mehmet “kif Ersoy un Şiirlerinde Milli K(lt(r Unsurları ve Yaklaşım Tarzı , Ed. D. Mehmet Doğan , Mehmet Âkif Dönemi ve Çevresi, “nkara TY” Vakfı Mehmet “kif “raştırmaları Merkezi Yayınları, s. ÇETİN, Kamile, Mehmet Âkif te ”(lb(l İmgesi , . Uluslararası Mehmet “kif Ersoy Sempozyumu, Kasım , Burdur , s. ÇETİN, Nurullah . İstiklâl Marşı’mızı “nlamak, “nkara 5nc( Kitap Yayınları. ÇETİŞLİ, İsmail . II. Meşrutiyet Döneminde Milliyetçilik D(ş(ncesi ve T(rk Edebiyatına Yansıması Ed. İ. Çetişli, N. Çetin, “. Doğan vd. II. Meşrutiyet Dönemi Türk Edebiyatı, “kçağ Yayınları, “nkara, , s. DOĞ“N, D. Mehmet, Mehmet “kif ve S(leyman Nazif , Ed. D. Mehmet Doğan , Mehmet Âkif Dönemi ve Çevresi,“nkara TY” Vakfı Mehmet “kif “raştırmaları Merkezi Yayınları, s. DUYM“Z, Recep . Mehmet Âkif Ersoy un Şahsiyetinin Kaynakları , ”ilim ve “klın “ydınlığında Eğitim Mehmet “kif Ersoy Özel Sayı, S: 73, s. DÜZD“Ğ, Ertuğrul . Mehmet Âkif Ersoy Hayatı ve Eserleri , ”ilim ve “klın “ydınlığında Eğitim Mehmet “kif Ersoy Özel Sayı, S: 73, s. . ELM“S, Nazım . Mehmet Âkif in Sanatı ile Milli Marş Olan Şiir , ”ilim ve “klın “ydınlığında Eğitim Mehmet “kif Ersoy Özel Sayı, S: 73, s. ERSOY, Mehmet Âkif . Mahir İz e Yazdığı Mektuplar , Hece Karakter “bidesi ve ”ir Çığlık Olarak Mehmet “kif Ersoy Özel Sayısı, S: , s. ERSOY, Mehmet Akif (). Safahat, Hzl. Necmeddin Turinay , “nkara, TO”” Yayınları, . FED“İ, 5zlem . İman Şövalyesi nin Mağarasındaki Gölgeler , Hece Karakter Abidesi ve ”ir Çığlık Olarak Mehmet Âkif Ersoy Özel Sayısı, S: , s. G5ÇGÜN, 5nder (). Namık Kemal, “nkara K(lt(r ve Turizm ”akanlığı Yayınları. GÜLEND“M, Ramazan . Şiir Çözümlemeleri, Namık Kemal , Ed. Nurullah Çetin, Ramazan G(lendam, Mehmet Narlı , İstanbul Kesit Yayınları. M“RDİN, Şerif . Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, İstanbul İletişim Yayınları. OKAY, Orhan (). Mehmed Âkif ”ir Karakter Heykelinin “natomisi, “nkara “kçağ Yayınları. Selim SOMUNCU ONAY, Ahmet Talat (). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, “nkara T(rk Diyanet Vakfı Yayınları. T“NYOL, Cahit . Mehmet Âkif ve İslam Enternasyoneli , Hece Karakter Abidesi ve Bir Çığlık Olarak Mehmet “kif Ersoy Özel Sayısı, S: , s. TİMURT“Ş, Faruk K. . Mehmet Âkif ve Cemiyetimiz, “nkara “kçağ Yayınları. T5KEL, Dursun “li . Mehmet Âkif in Divan Şiirine ”akışı , Hece Karakter Abidesi ve Bir Çığlık Olarak Mehmet “kif Ersoy Özel Sayısı, S: , s. UÇ“N, Hilmi . Yazınsal Eleştiri ve Göstergebilim. . ”asım . “nkara Hece Yayınları. UÇ“N, Hilmi . ”atı Şiiri ve Tevfik Fikret (3. ”asım . “nkara Hece Yayınları. UYAR, Mehmet (). Namık Kemal Hayatı-Sanatı-Eserleri-Eserlerinden Seçmeler, İstanbul Hikmet Neşriyat Yayınları. Y“RDIM, Mehmet Nuri . Mehmet “kif Ersoy un Çocukluk Yılları , ”ilim ve “klın “ydınlığında Eğitim Mehmet “kif Ersoy Özel Sayı, S: 73, s. YETİŞ, Kazım . Safahat ta Tasvirin G(c( , ”ilim ve “klın “ydınlığında Eğitim Mehmet “kif Ersoy Özel Sayı, S: 73, s.
kaynağı değiştir]
The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number:funduszeue.info Number: 36 , p. , Summer II Yayın S(reci Yayın Geliş Tarihi Yayınlanma Tarihi METİNLERARASILIK AÇISINDAN NAMIK KEMAL İLE MEHMET AKİF: BÜLBÜL VE MURABBA NAMIK KEMAL AND MEHMET AKIF IN TERMS OF INTERTEXTUALITY: BULBUL AND MURABBA Yrd. Doç. Dr. Selim SOMUNCU “dıyaman Ünivetsitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili Ve Edebiyatı ”ölümü Özet Metinlerarasılık son y(zyılın önemli kuramları içinde yerini almıştır. Rus ”içimcileriyle ortaya çıkan kuram en az iki metin arasındaki etkileşimi esas alır. Kendisinden sonraki kuşakları etkileyen önemli sanatçı ve fikir insanlarının varlığı metinlerarasılık çalışmalarının artmasını sağlamaktadır. G(n(m(zde yalnızca edebiyat ya da dil sahasına özg( olmaktan çıkan ve farklı alanları da kapsamaya başlayan metinlerarasılık sanatın hatta hayatın her alanında kendini göstermektedir. Ç(nk( insanoğlu çevresine yaptığı etkileşimler sonucunda kendi d(nyasını oluşturmaktadır. Hiç kimse görmediği, bilmediği, hissetmediği bir şeyin hayalini kuramaz. Tanzimatın hem şair, hem romancı, hem gazetecisi olan hem de bir aksiyon adamı olması açısından kendisinden çok söz ettiren kişiliği Namık Kemal dir. Namık Kemal fikirde ve şiir sahasında kendisinden sonra önemli etkiler bırakmış bir kişiliktir. ”u çalışmada da gösterileceği (zere Namık Kemal den b(y(k ölç(de etkilenen T(rk şairlerinden biri de Mehmet “kif Ersoy dur. ”u çalışma Namık Kemal ile Mehmet “kif (zerine karşılaştırmalı bir çöz(mlemeyi içermektedir. ”u bağlamda her iki şairin şiirleri arasındaki benzerlik ilgisini ve etkilenme d(zeyini, ”ülbül ve Murabba şiirleri (zerinden yapılan bir incelemeyle ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. İki şiir arasındaki ilişkinin boyutları ortaya çıkarılırken şairlerin birbirlerini etkileme d(zeyleri sözc(k, imge, izlek, biçim ve etkilenme t(r( olmak (zere beş aşamada ele alınacaktır. Ortaya çıkan karşılaştırma sonuçlarına göre iki şair arasındaki metinlerarası ilişki ve Mehmet “kif in, Namık Kemal den etkilenme d(zeyi yine metinlerarasılığa ait kavramlarla tanımlanacaktır. Anahtar Kelimeler: Metinlerarasılık, Etkilenme, Namık Kemal, Mehmet “kif Abstract Intertextuality has gained its place among significant theories of the last century. This theory, emerging with Russian formalists, is based on the interaction between at least two texts. The existence of important artists and intellectuals who influence future generations helps the works on intertextuality to increase. Intertextuality, which has recently started to become not peculiar to literature or language studies but inclusive of various fields, manifests itself in all spheres of art, and Selim SOMUNCU even life. Because mankind creates his own world through interaction with his environment. Noone can dream of something he/she has never seen, known or felt before. Namık Kemal was the poet, novelist and journalist of Tanzimat, as well as being a frequently mentioned figure for he was a man of action. Namık Kemal is a figure who left significant impacts in fields of both intellectualism and poem. As clearly put forth in this study, one of the Turkish poets who was influenced by him to a great extent was Mehmet “kif Ersoy. This study includes a contrastive analysis on Namık Kemal and Mehmet Akif. To this end, it aims at revealing the relation of similarity and level of influence between the poems of the those two poets through a study on the poems ”ülbül and Murabba. In order to find out the extent to which the two poems are interrelated, the level of influence between the poets are going to be handled in five stages which are word, image, theme, style and type of influnce . ”ased on the results of the contrast, the intertextual relation between those two poems and the extent to which Mehmet “kif was influenced by Namık Kemal are going to be defined in terms of intertextuality. Key Words: Intertextuality, Influence, Namık Kemal, Mehmet “kif GİRİŞ ”ir şiirin anlamı yalnızca bir şiir olabilir, ama başka bir şiir, kendisi olmayan bir şiir. H. Bloom Etkilenme, sanatın öz(d(r. Her sanat yapıtı bir başka eserin model alınarak inşasıyla tecess(m eder. Sanatçı bu öz( yakalayabilmek için taklitçiliğe yönelir. Doğayı taklitle işe başlayan sanatçılar birbirlerini de taklit ederler. Çeşitli etkileşimlerin var olduğu bir çağda birbirine hiç benzememek, tam orjinallik, neredeyse d(ş(n(lemez. “ytaç, Etkilenme sanatçı için bir ayna görevi gör(r. Her şair aynaya baktığında ona yansıyanlardan bir parça alır. “ldığı parçaları döşeyerek yeni bir (r(n ortaya koyar. Etkilenme konusuna kafa yoran bazı aydınların sanatta özg(nl(k kavramına k(ç(mseyici bir bakış getirdikleri dahi olmuştur T(m bu özg(nl(k konuşmaları da neyin nesi? ”iz doğar doğmaz d(nya bizi etkilemeye başlar ve ölene kadar bu devam eder. Her hal(karda, enerji, kuvvet, istenç dışında neye bizim diyebiliriz ki! Eckermann dan “ktaran ”loom, Mehmet “kif Ersoy un ”ülbül şiiri ile Namık Kemal in Murabba şiiri (zerine karşılaştırmalı bir incelemeyi içeren bu çalışmada iki metin arasındaki ilişkinin boyutları ortaya çıkarılırken şairlerin birbirlerini etkileme d(zeyleri sözc(k, imge, izlek, biçim ve etkilenme t(r( olmak (zere beş aşamada ele alınacaktır. Sözc(k-imge-izlek karşılaştırmalarından alınan sonuçlara göre etkilenmenin boyutu da gözler ön(ne serilecek ve kavramsallaştırılacaktır. Şöyle ki iki şair arasındaki ilişkinin -metinlerarasılık kavramlarına göre söyleyecek olursak- gönderge mi, öyk(nme mi pastiş , yansılama mı (parodi) gizli alıntı plagia mı yoksa anıştırma mı allusion olduğu tespit edilecektir.1 1 Gönderge Yapıtın başlığını ya da yazarın adını anmakla yetinen bir ilişkidir. “ktulum, Etkilenen, etkileyenin etkisini ve ona hayranlığını belirtir. ”u bazen epigraf şeklinde de verilebilir. Parodi Kökensel anlamda parodia bir şarkıyı başka bir tonda söylemek yani bir melodiyi başka bir ses perdesine geçirmek demektir. “ktulum, İfadeler aynı ama bazen daha sert bazen de daha yumuşak olabilir. 5yk(nme pastiş yalnızca metnin biçemini taklit eder. ”ir yazarın dil ve anlatım özellikleri, sözleri taklit edilerek gerçekleşir. ”ir yazar bir başka yazarın biçemini kendi biçemiymiş gibi benimseyerek, okurun (zerinde oluşturmak istediği etkiye göre kendi metnine sokarak ya da özg(n metnin içeriğini kendi metnine uyarlayarak yeni bir metin ortaya çıkarır. “ktulum, Şair, şiirine konu olan hikâyenin iskeletini ustasından ya da rakibinden alır ve kendi şiirinin v(cudunu oluşturur. Gizli alıntı/aşırma plagia ise başkalarının d(ş(ncelerini, uğraş vererek ulaştıkları d(ş(nsel sonuçları kendisininmiş gibi gösterme çabasıdır. “ktulum, : Gizli alıntıya benzeyen ama biraz daha kapalı bir başka metinlerarası ilişki Metinlerarasılık “çısından Namık Kemal İle Mehmet “kif ”ülbül Ve Murabba Etkileme ve etkilenme doğal bir olgu ve sanatta sıkça karşılaşılan bir durum olmasına rağmen metinlerarasılığın şiir çalışmalarında uygulanması yeni T(rk edebiyatı sahasında çok sık başvurulan bir yöntem değildir.2 ”u gibi çalışmalar sayesinde etkilenme kuramları bağlamında karşılaştırmalı şiir çalışmalarına ilginin artacağı d(ş(n(lmektedir. “yrıca çalışmanın Mehmet “kif ve Namık Kemal ile ilgili yeni araştırmalara kapı aralayacağı da d(ş(n(lmektedir. Üstelik bu t(rden karşılaştırmalı çöz(mlemelerin artması sayesinde şairlerin şiir yazma s(reçleri hakkında okur daha fazla bilgi edinecek, şiirleri anlamak ve yorumlamak daha da kolaylaşacaktır. “yrıca bu çalışmanın T(rk şiirinde Namık Kemal gibi kendisinden sonra gelen birkaç kuşağı etkilemiş diğer önc( şair/aydınlara yönelik yeni çalışmalara da örneklik teşkil edeceği d(ş(n(lmektedir. ”u çalışmada her iki şairden seçilmiş birer şiiri karşılaştırmalı olarak inceleyerek çalışmaya konu olan şairleri genelde, fikirleri ve tarihsel rolleri açısından inceleyen sosyal bilim literat(r(ne, özelde ise yeni T(rk edebiyatı literat(r(ne katkı sağlamayı amaçlamaktayız. Namık Kemal ve Mehmet Akif T(rk d(ş(nce hayatında ve T(rk modernleşmesinde önemli karşılığı olan Namık Kemal kendisinden sonra birçok şairi, fikir insanını hatta devlet adamını etkilemiştir. ”u anlamda onu T(rk modernleşmesinin zirve ismi Mustafa Kemal “tat(rk ile özdeşleştiren, “tat(rk (n entelekt(el kılavuzu olarak niteleyen bakış açıları da mevcuttur. Mardin, Nitekim çok iyi bilinen bir mısraına Mustafa Kemal “tat(rk nazire yapmıştır. Namık Kemal in Vatanın bağrına düşman dayadı hançerini Yoğimiş kurtaracak bahtı kara mâderini (Uyar, 91) mısralarını Mustafa Kemal “tat(rk Vatanın bağrına düşman dayasın hançerini ”ulunur kurtaracak bahtı kara maderini. şeklinde değiştirerek yeniden yazacak ve bu ifade milli m(cadelenin önemli bir sloganı haline gelecektir. Namık Kemal etkisine ilişkin bu genel değerlendirmeden sonra (zerinde durulması gereken önemli bir husus Mehmet “kif (zerindeki Namık Kemal etkisidir. Mehmet “kif in d(ş(nce d(nyasını ve şiirini etkileyen önemli bir aydın olarak Namık Kemal den bahseden araştırmacıların varlığı bilinmektedir. Timurtaş, , Çetin, , Tanyol, , Fedai, D(zdağ, ), (Elmas, 90), (Yetiş, , Okay, , Can, , Doğan, . ”urada anılan kaynaklarda yazarlar her iki şairin kişilik olarak sergiledikleri duruş, milli meselelere bakışları, İslamcılık fikir akımlarına yakınlıkları, kendilerini adadıkları milli dava uğruna verdikleri m(cadele, hayatı sanatının, sanatı da hayatının eseri olması, kurtuluş için cemiyeti uyandırmak idealini taşımaları, sosyal şiiri savunmaları, şiirlerindeki tematik benzerlikler, hitabet lisanıyla şiir yazmaları, tasvirlerde tabiilik ilkesini gözetmeleri, vatan mistiği olarak tanımlanmaları, dil hassasiyetleri ile tarzları ve “kif in birçok mısraının Namık Kemal i teşrih, tanzir gibi özellikler göstermesi, “kif in şiire ilk ise anıştırmadır. “nıştırma allusion açık seçik göndermede bulunmadan bir kişi ya da nesne konusunda d(ş(nceyi uyarma biçimi olan anıştırmada söylenmesi gereken şey açıkça, doğrudan belirtilmek yerine yalnızca telkin edilir. “nıştırma ört(l( söylemle eş anlamlıdır. “ktulum, Hilmi Uçan'a göre bu kavramsal kategoriler, etkilenme kavramının taşıdığı anlamsal çerçeveyi zorlamaktadır. Ona göre genel olarak şiir karşılaştırmalarında metinlerarası bağıntı en çok öyk(nme biçiminde oluşmaktadır. Uçan, 2 ”u t(r çalışmaların yapılmamasından şikâyet eden bakış açıları T(rk dili ve edebiyatı anabilim dalları dışında estet amaçlı şiirle ilgilenen yazar/akademisyenlerde de gör(lmektedir. Fransız şiirinin T(rk şiirindeki etkilerini Cemal S(reya şiiri (zerinden ele alan ve bu bağlamda eleştiriler getiren Murat ”ardakçı nın yazısı için bk ”ardakçı, Selim SOMUNCU başladığı yıllarda Namık Kemal gibi şiirler nazmetmesi gibi hususlarda ortak özelliklerini zikrederler. “yrıca “kif in kendi yazılarında da Namık Kemal den alıntılar yapması bu ilişkinin önemli bir boyutunu teşkil eder. Söz gelimi Mahir İz e yazdığı ve Evlâdım, İki Göz(m, Mahir ”ey diye başlayan mektubunda Namık Kemal den alıntı yapar. Ersoy, Yine sevdiği bir arkadaşı olan Pehlivan Osman ın –nam-ı diğer Kıyıcı Osman- kişiliği ve karakterini överken Namık Kemal in (mmisi nitelemesini yapar. Mithat Cemal Kuntay dan aktaran Duymaz, 29) Ayrıca Mehmet “kif için Namık Kemal, asrın idrakini temel alan bayrak bir isimdir. ”aydar, ”uradan hareketle Mehmet “kif in Namık Kemal i ne kadar idealize ettiği de rahatlıkla anlaşılabilir. 5zellikle iki şaire ait olan Cenk Şarkısı-Vatan Mersiyesi, Cenk Şarkısı-Vatan Türküsü, İstiklal Marşı-Vatan Mersiyesi, İstiklal Marşı-Hürriyet Kasidesi, Şehidler “bidesi-Vatan Türküsü, ”ir Mersiye-Bir Mersiye, Vaveyla-Ordunun Duası gibi şiirler arasındaki benzerliklerin de çok olduğunu ve bu bağlamda yapılacak başka çalışmalar için önemli malzemeler sunduğunu söyleyebiliriz. ”u çalışmada inceleyeceğimiz ”ülbül ve Murabba şiirlerine bakacak olursak B(lb(l ”asri ”ey Oğlumuza ”(t(n d(nyaya k(sk(nd(m, d(n akşam pek bunalmıştım Nihâyet, bir zaman kırlarda gezmiş, köyde kalmıştım. Şehirden kaçmak isterken sular zaten kararmıştı Pek ıssız bir karanlık sonradan vâdiyi sarmıştı. Işık yok, yolcu yok, ses yok, b(t(n hilkat kesilmiş lâl ”u istiğrâkı tek bir nefha olsun etmiyor ihlâl. Muhitin hali "insaniyyet"in timsalidir, sandım Dön(p mâzîye tırmandım, ne hicranlar, neler andım! Taşarken haşr olup beynimden artık bir m(selsel yâd, Zalâmın sînesinden fışkıran memdûd bir feryâd, m(stağrak, o durgun vecdi nâgâh öyle coşturdu Ki vâdiden b(t(n, yer yer, eninler çağlayıp durdu. Ne muhrik nağmeler, yâ Rab, ne mevcâmevc demlerdi “ğaçlar, taşlar (rpermişti, gûya Sûr-i Mahşerdi! -Eşin var, âşiyânın var, baharın var, ki beklerdin Kıyâmetler koparmak neydi, ey b(lb(l, nedir derdin? z(mr(d tahta kondun, bir semâvî saltanat kurdun; Cihânın yurdu hep çiğnense, çiğnenmez, senin yurdun. ”ug(n bir yemyeşil vâdi, yarın bir kıpkızıl g(lşen, Gezersin, hân(mânın şen, için şen, kâinâtın şen. Hazansız bir zemîn isterse, şâyed rûh-u ser-bâzın, Ufuklar, bu'd-u mutlaklar b(t(n mahkûm-u pervâzın. Değil bir kayda, sığmazsın -kanadlandın mı- eb'âda Hayâtın en muhayyel gâyedir ahrarâ d(nyada. Neden öyleyse mâtemlerle eyyâmın perîşandır? Niçin bir damlacık göğs(nde bir umman hurûşandır? Hayır, mâtem senin hakkın değil Mâtem benim hakkım: “sırlar var ki, aydınlık nedir, hiç bilmez âfâkım! Tesellîden nâsibim yok, hazan ağlar baharımda ”ug(n bir hân(mansız serserîyim öz diyarımda! Metinlerarasılık “çısından Namık Kemal İle Mehmet “kif ”ülbül Ve Murabba Ne husrandır ki Şark'ın ben vefâsız, kansız evlâdı, Serâpâ Garb a çiğnettim de çıktım hâk-i ecdâdı! Hayalimden geçerken şimdi fikrim herc ( merc oldu, S“LÂH“DDÎN-İ EYYÛ”Î'lerin, F“TİH'lerin yurdu. Ne zillettir ki, nâkûs inlesin beyninde OSMÂN'ın Ezan sussun, fezâlardan silinsin yâdı Mevlâ'nın! Ne hicrandır ki, en şevketli bir mâzî serâb olsun O kudretler, o satvetler harâb olsun, t(râb olsun! Çök(k bir kubbe kalsın mâbedinden YILDIRIM Han'ın Şenâatlerle çiğnensin muazzam kabri ORH“N'ın Ne heybettir ki, vahdet-gâhı dinin devrilip, taş taş S(r(ns(n şimdi milyonlarca me'vâsız kalan dindaş! Yıkılmış hân(manlar yerde işkenceyle kıvransın, Serilmiş gövdeler, binlerce, y(z binlerce doğransın! Dolaşsın, sonra, İslâm'ın harem-gâhında nâ-mahrem ”enim hakkım, sus ey b(lb(l, senin hakkın değil mâtem!3 (Ersoy, ) Murabba Sıdk ile terk edelim her emeli, her hevesi. Kıralım hâ il ise azmimize ten kafesi. İnledikçe eleminden vatanın her nefesi, Gelin imdâda diyor, bak budur “llah sesi. ”ize gayret yakışır, merhamet “llah ındır. H(km-i âti ne fakirin, ne şehin-şâhındır. Dinle feryâdını kim terceme-i âhındır; İnledikçe ne diyor, bak vatanın her nefesi… Mahv eder kendini b(lb(l bile h(rriyet iç(n. Çekilir mi bu belâ âlem-i p(r mihnet iç(n? Dîn iç(n devlet iç(n cân çekişen millet iç(n “zme hâ il mi olurmuş bu ç(r(k ten kafesi!.. Memleket bitdi, yine bitmedi hâlâ sen, ben. ”ize bu hâl ile bizden b(y(k olmak d(şmen. Dest-i a dâdayız “llah iç(n, ey ehl-i vatan! Yetişir terk edelim gayri hevâ v( hevesi…4 Göçg(n, Bülbül ve Murabba’nın Karşılaştırılması Hem Namık Kemal in hem Mehmet “kif in en b(y(k derdi olan vatan, millet meselesi söz konusu şairlerin şiirlerinde sıkça karşımıza çıkar. Gerek ”ülbül’de gerekse Murabba’da izlek olarak vatan ve h(rriyet konusu işlenmiştir. Her iki şiir de b(lb(l imgesini merkeze alarak gelişir. Her iki şiirde dert/dert, Allah sesi/ezan, inlemek/inlemek, memleket/diyar, göğ(s/sine, a da/d(şman gibi çok sayıda sözc(k d(zeyinde benzerlik vardır. Yine her iki şiirde yer alan bülbül/bülbül, sine/göğüs, sur-ı mahşer/nefes gibi benzer imgelerden söz edilebilir. Nitekim bu 3 Çalışma içerisindeki t(m alıntılar Safahat ın şu baskısından yapılmıştır Mehmet “kif ERSOY, Safahat, (Hzl. Necmeddin Turinay , “nkara, TO”” Yayınları, . 4 Çalışma içerisindeki t(m alıntılar şu kitaptan yapılmıştır 5nder Göçg(n, Namık Kemal, K(lt(r ve Turizm ”akanlığı Yayınları, “nkara, . Selim SOMUNCU şiirlere yönelik karşılaştırma d(ş(ncesini ilk akla getiren de b(lb(l imgesinin her ikisinde de yer almasıdır. ”urada b(lb(l imgesinin T(rk edebiyatında başta klasik T(rk edebiyatı olmak (zere, çok kullanılan bir imge olduğu bilinmektedir. ”(lb(l T(rk şiirinde genellikle aşk izleği bağlamında şiire konu olan bir imge ya da -klasik edebiyattaki kullanımıyla- bir mazmundur. Klâsik T(rk edebiyatında/şiirinde b(lb(l, tabiata ait bir varlık, şairin timsali ya da tasavvufî bir alegori durumundadır. Mehmet Kaplan dan “ktaran Çetin, Mehmet “kif in bu şiirini klasik edebiyatta ya da modern edebiyatta b(lb(l imgesini/mazmununu kullanan başka bir şiirle de karşılaştırmalı olarak incelemek m(mk(nd(r. Fakat burada özelikle vurgulanması gereken bazı hususlar vardır 5ncelikle Murabba da b(lb(l imgesi alışılmadık bir şekilde karşımıza çıkmaktadır. ”(lb(l imgesinin alışılmadık bağlamı Mehmet “kif in ”ülbül şiirine de konu olur.5 Dolayısıyla her iki şiirde de b(lb(l imgesi daha önce kullanılmayan bir bağlamda, vatan ve h(rriyet gibi kavramlarla yan yana getirilmiştir. ”ütün dünyaya küskündüm, dün akşam pek bunalmıştım B(lb(l Sıdk ile terk edelim her emeli, her hevesi. (Murabba) Her iki şair de bir sıkıntıyı dile getirerek şiire başlıyor. ”ir k(sk(nl(k ve terk etme isteği iki şairin de ilk mısraında dile getirdiği durumlardır. ”u sıkıntının kaynağının bireysel olmadığı ilerleyen dizelerde rahatlıkla anlaşılacaktır. Nitekim ne Mehmet “kif te ne de Namık Kemal de ferdi temalara rastlamak nerdeyse imkânsızdır. Hatta her iki şairin de ferdi temalara yönelen ediplere pek sıcak bakmadıkları bilinir. “yrıca şunu belirtmekte yarar var ki ”ülbül, ”ursa nın işgali (zerine yazılmıştır. Mehmet “kif bu (z(c( olay karşısında h(z(nlenerek şehrin g(r(lt(s(nden, telaşından kaçar ve tabiata sığınır. Dalında b(lb(l olan bir ağacın karşısına oturduğu ve bu şiiri kaleme aldığı rivayet edilir. -Eşin var, âşiyânın var, baharın var, ki beklerdin Kıyâmetler koparmak neydi, ey bülbül, nedir derdin? B(lb(l Mahv eder kendini bülbül bile hürriyet içün. (Murabba) Her iki şiirde yer alan kıyametler koparmak ve mahv eder söz gruplarıyla içinde bulunulan durumun vahameti dile getirilir. Mehmet “kif niçin kıyametler koparırsın, derken Namık Kemal -sanki “kif in sorusuna cevap verircesine- b(lb(l(n h(rriyet için kendini harap ettiğini söyler. ”(lb(l her iki şiirde de benzer anlamları çağrıştıracak şekilde kullanılmıştır. 5zellikle Murabba da b(lb(l(n, bağımsızlığa olan d(şk(nl(ğ( ifade edilmiştir. ”(lb(lden kasıt özg(rl(kt(r. Ç(nk( kuşlar göky(z(nde özg(rce uçmak ister. Yaratılışında uçmak fıtri olarak vardır. Tutsaklık ona göre değildir. Dolayısıyla b(lb(l ile T(rk milletinin doğası arasında benzerlik ilgisi kurulmuştur denilebilir. Ç(nk( T(rk milleti de h(rriyetine d(şk(n bir millettir. H(rriyet kavramının en önemli temsilcisi sayılan Namık Kemal Murabba da, kendisine kadar hiç yapılmamış bir şeyi yapıyor. Y(zlerce yıllık klasik edebiyat geleneğimizdeki b(lb(l( kendi özel anlam ve işlevinden çıkarıyor ve vatan derdine d(ş(r(yor. Ç(nk( maşuk, sevgili artık g(l değil vatandır. Dolayısıyla b(lb(l artık bu yeni sevgili için feryat edecektir. Nitekim Namık Kemal değişen sevgiliyi ve aşk ilişkisini Hürriyet Kasidesi nde de ilan etmişti. Vatan bir bî-vefâ nâzende-i tannâza dönm(ş kim/“yırmaz sâdıkân-ı aşkını âlâm-ı gurbetden Vatan öyle vefasız, nazlı bir g(zele dönm(ş ki aşkına sadık olanları gurbet elemlerinden ayırmaz. Göçg(n, Dolayısıyla Namık Kemal tıpkı çağdaşı Şinasi gibi, bazı yeni veya anlamı geliştirilmiş politik, hukukî, ideolojik, k(lt(rel ve edebî kavramı millet, h(rriyet, vatan, mefaat, uhuvvet, tasarruf, ecdada h(rmet, aileye muhabbet, h(k(met, matbuat, vicdan, hamiyet vs. 5 Safahat ta b(lb(l ilk olarak Hasbihâl başlıklı şiirde karşımıza çıkmaktadır. Hasbihâl, ”ülbül şiirinin ilk göz ağrısı, alt metni, girizgâhı, metiniçi yorumudur. Çetin, Safahat ta b(lb(lden bahsedilen diğer şiirler şunlardır Selma, Merhum İbrahim ”ey, ”ir Mersiye, Gül-”ülbül, Âsım, ”ir Kıt’a. Metinlerarasılık “çısından Namık Kemal İle Mehmet “kif ”ülbül Ve Murabba G(lendam, kullanmakla yetinmemiş aynı zamanda y(zlerce yıllık edebi geleneğimizde mevcut mazmunların anlamlarını zorlamış, değiştirmiştir. ”ülbül şiirindeyse h(rriyet dolaylı olarak işlenen bir temadır ve b(lb(l(n niye kıyametler kopardığı istifham sanatı bağlamında şiire konu olur. “slında şaire göre b(lb(l(n derdi kendi derdinin yanında bir hiçtir. Hatta b(lb(l(n derdi gerçek bir dert bile değildir. Y(zlerce yıllık klasik T(rk edebiyatı geleneğinde b(lb(l şakıyışlarıyla ağlayıp inleyen ıstırap dolu bir kuştur. Fakat klasik T(rk edebiyatında ağlayıp inleyen b(lb(l(n tek derdi g(ld(r yani sevgilidir. T(m neşesi g(l ile kaimdir. G(lden ayrı kalınca inlemeye başlar. “şkından kederi o kadar artmış, feryadı o kadar hat safhaya ulaşmıştır ki her yeri elem, acı ve cefa ile doludur. G(l(n dikenleri b(lb(l(n bağrını deler. ”(lb(l(n acı ve ıstıraplarının katbekat arttığı vakit ise seher vaktidir. ”u vakitte daha bir içli ötmesinin sebebi de bundandır. İşte “kif bir nevi içerisinde olduğu milli edebiyat hareketinin önc( isimlerinin Klasik T(rk edebiyatına, Edebiyat- ı Cedide ye ve Fecr-i Âti mensuplarına getirdiği eleştiriyi, k(ç(mseyici bakışı b(lb(le yöneltiyor6. Hayır, mâtem senin hakkın değil Mâtem benim hakkım ve ”enim hakkım, sus ey b(lb(l, senin hakkın değil mâtem mısraları da bu k(ç(mseyici bakışın hat safhaya ulaştığı dizelerdir. Ç(nk( salt aşığı için ağlayıp inleyen b(lb(l(n derdi, ferdi ıstıraplardan kaynaklanmaktadır. ”u mısralardan y(zyıllardır ferdi ıstıraplarla inleyen şiir in artık susması gerektiği anlamı da rahatlıkla çıkarılabilir. Dolayısıyla burada iki şairin b(lb(l imgesinden hareketle şiirlerini kurduklarını söylemek yeterli olmayacaktır. Namık Kemal b(lb(l( doğrudan vatani kaygılarla hemhal bir özne gibi şiire sokarken Mehmet “kif b(lb(l(n gelenekten gelen anlam ve işlevini sorgulayıcı boyuttan vatan temalı bir şiire konu yapar ve kendi derdiyle y(zyıllardır şiirlerin baş tacı olan b(lb(l(n derdini karşılaştırır. Klasik T(rk edebiyatına eleştirel bakışıyla bilinen “kif in burada b(lb(l mazmununu alıp değersizleştirmesi şeklinde bir yorum yapmak da m(mk(nd(r. Hasan ”asri Çantay ın ifadesiyle “şka, badeye, canana, meye, neye… aid hiçbir şey yazmamış olan Mehmet “kif te şarap ve meyhane içerdikleri mecazlar dikkate alınmadan gerçek anlamlarıyla onun eleştirilerine konu olur.7 Çantay dan “ktaran Tökel, Mehmet “kif b(lb(l( Klâsik şiirdeki anlayışın zıttı bir gör(n(mde yurdu, gönl(, d(nyası şen bir vaziyette yemyeşil bir vadide ya da içinde pek çok g(l(n bulunduğu kıpkızıl bir g(l bahçesinde dolaşan bir kuş olarak tasvir eder. Çetin, Kendi derdi çok daha elem verici olduğu için de T(rk şiirinde y(zyıllardır sevgili için inleyip feryad eden b(lb(le, sus ey b(lb(l senin hakkın değil benim hakkım matem, der.8 Gerek Mehmet “kif in cemiyetçi şiiri savunması gerekse klasik edebiyattaki b(lb(l metaforuna yönelik bu eleştirel sorgulama ”ülbül şiirini aynı zamanda Mehmet “kif in poetikasının bir böl(m(n( yansıtan önemli bir metin haline getirmektedir. Neden öyleyse mâtemlerle eyyâmın perîşandır? B(lb(l Çekilir mi bu belâ âlem-i pür mihnet içün? (Murabba) Mehmet “kif in şiirinde Eşin var, âşiyanın var, baharın var ki beklerdin diye başlayan böl(m şiirde b(lb(l imgesi bağlamında geliştirdiği d(ş(ncelerin okuyucuya ilk sezdirildiği böl(md(r. Devamında her şeyi dört dörtl(k olan b(lb(l tasviri de yer alır. Metindeki kurgu şairin b(lb(le hitabı şeklinde gelişir. “kif yer yer sorular da yönelttiği bu 6 Fecr-i Ati ve Edebiyat-ı Cedide mensuplarına yönelik bu eleştiriler için bk. Çetişli, ) 7 Mehmet “kif in divan edebiyatına yönelik eleştirileri bunlarla sınırlı kalmıyor. Söz konusu eleştirel bakışı bir araya toplayan bir yayın için bk. Dursun “li Tökel, Mehmet “kif in Divan Şiirine ”akışı , Hece Mehmet “kif Özel Sayısı, Ocak , Sayı , s. 8 ”(lb(le artık susmasını söyleyen bir başka şair de realist tavırları ve toplumsal yergileriyle Mehmet “kif i andıran divan şairi Nâbi dir Gonce g(ls(n g(l açılsun cûy feryâd eyles(n /Sen tur ey b(lb(l birâz g(lşende yâr(m söyles(n. (Bilkan, ) Selim SOMUNCU hitapta b(lb(le şunları söyler Eşin var, aşiyanın var, baharın var ki beklerdin, kıyametler koparmak neydi, ey bülbül, nedir derdin? O zümrüd tahta kondun, bir göksel saltanat kurdun, cihanın yurdu çiğnense çiğnenmez senin yurdun. 9 ”ugün bir yemyeşil vadi, yarın bir kıpkızıl gülşen, gezersin, evin barkın şen, için şen, kâinatın şen. Sonbaharsız bir yer isterse, şayet o özgür ruhun, ufuklar, sonsuzluklar hep kanatlarının altındadır senin. T(m bu rahatlık ve imkânlar içerisinde olan b(lb(le Mehmet “kif şiirin ilerleyen mısralarında Neden öyleyse matemlerde eyyamın perişandır? sorusunu soracaktır. ”enzer soru Murabba da da yer alır Çekilir mi bu belâ âlem-i pür mihnet içün? Niçin bir damlacık göğsünde bir umman hurûşandır? B(lb(l Dîn içün devlet içün cân çekişen millet içün “zme hâ’il mi olurmuş bu çürük ten kafesi!.. (Murabba) Her iki dizede de vatan ve milletin içinde bulunduğu zor durumdan hareketle şairler kalp imgesini kullanarak anlamı zenginleştirmeye çalışırlar. Nitekim klasik T(rk şiirinden itibaren kalp gön(l kendisiyle ilgili sayısız teşbih ve mecazların kurulduğu bir imgedir. Mehmet “kif te kalp b(lb(l(n k(ç(c(k göğs(n(n içindeki ummanda fırtınalar koparır. Ç(nk( göğ(steki k(ç(c(k bir umut ummana bedeldir. Murabba da ise bağımsızlık için canını feda etmeye hazır olan bu milletin cevval ve göz( pek oluşu ten kafesi imgesiyle ifade edilir. Kafes v(cudun ruhsuz hali, yani cesedi imleyen bir mazmundur. Kalp durduğunda bedenden çıkıp giden ruhu ifade etmek için ten kafesi ifadesi kullanılır. ”(lb(l(n ten kafesinde h(rriyet için kendini paralaması yani T(rk milletinin dîn içün, devlet içün, can çekişen millet içün canını feda etmekteki istekliliği ifade edilir. Vatanın esaretten kurtulup h(rriyete kavuşması için, içinde bize emanet edilen ve bir g(n zaten uçacak olan can kuşu muzun bulunduğu ten kafesi , gerekirse kırılmalıdır. G(lendam, 31) Her iki şair de kalp sözc(ğ(n( kullanmadan ya işlevinden yola çıkarak onu çağrıştıran ya da dolaylı olarak onunla ilişkili imgelerle anlamı zenginleştirmeye çalışır. Dolayısıyla bu mısralarda da benzer söylemler yer alır. Ne husrandır ki Şark'ın ben vefâsız, kansız evlâdı, Serâpâ Garb’a çiğnettim de çıktım hâk-i ecdâdı! B(lb(l Memleket bitdi, yine bitmedi hâlâ sen, ben. ”ize bu hâl ile bizden büyük olmak düşmen. (Murabba) Ecdad toprağı ile kastedilen genelde vatan toprağı özelde ise ecdadın mezarıdır. Her ikisi de kutsaldır. ”u açıdan değerlidir. Toprağın d(şman çizmesiyle çiğnenmesi millet olarak t(kenmişliğin ifadesidir. Namık Kemal vatanın içinde bulunduğu zor durumu memleket bitti şeklinde ifade eder. Her iki şairin de burada özeleştiriye yöneldiği gör(lmektedir. Mehmet “kif te memleket toprağının d(şman tarafından çiğnenmesinin m(sebbibi olarak şair kendi nesli ni sorumlu gör(yorken Namık Kemal ise memleketi bitirip bu hâle getirenin sen-ben kavgası olduğunu söyler. Ne muhrik nağmeler, yâ Rab, ne mevcâmevc demlerdi “ğaçlar, taşlar ürpermişti, gûya Sûr-i Mahşerdi! B(lb(l Dinle feryâdını kim terceme-i âhındır İnledikçe ne diyor, bak vatanın her nefesi… (Murabba) Mehmet “kif yakıcı nağmelerden, dalga dalga anlardan, mahşer sûruna (flenmişçesine ağaçlardaki, taşlardaki (rpermeden bahsederek vatanın içinde bulunduğu işgal durumunu kıyamet g(n(ne ait sahnelerle g(çlendirir ve böylece acıyı, ıstırabı derinleştirir. Namık Kemal ise dinle bu vatanın feryadını ç(nk( bu âh ın dile gelişidir, der. Klasik T(rk şiirinde ateşli ahların tesiri b(y(kt(r. “şığın ahı demir ve taş gibi olan gön(lleri titretecek, (rpertecek g(ce sahiptir. Mehmet “kif te ağaçlar ve taşların (rpermesi ile Namık Kemal de vatanın her 9”(lb(l(n yurdu çiğnenmez ç(nk( sık dallı ve bol yapraklı y(ksek ağaçlara yaptığı yuvasına kolay kolay d(şmanları ulaşamaz. ”(lb(l(n en b(y(k d(şmanı yılanlardır. Onay, Metinlerarasılık “çısından Namık Kemal İle Mehmet “kif ”ülbül Ve Murabba nefesinde gelen inleme, kuruluş olarak benzer öğelerle oluşturulmuş dizelerdir. “yrıca sur a (flenen nefestir. Murabba da geçen âh da nefesin (r(n(d(r. İzlek ve Biçim Her iki şiirde de izlek d(zeyinde benzerlikler vardır. İzlek vatandır. Vatan toprağının tehlikelerle karşı karşıya olması ise her iki şiirin konusunu oluşturur. “yrıca b(lb(l - b(lb(l , bir damlacık göğs(nde bir umman – ten kafesi ve sur-ı mahşer ile nefes gibi birbirinin aynı ya da birbirini çağrıştıran imgelerden söz edilebilir. ”içim d(zeyinde benzerliklere bakacak olursak biri dörtl(kler halinde, diğeri ise bentler şeklinde yazılmıştır. “yrıca kafiye d(zeni de aynı değildir. Her ikisi aruzla yazılmış fakat vezinleri farklıdır. Seleften Halefe B(lb(l İmgesi Her iki şiirde de gör(leceği (zere hem Namık Kemal hem Mehmet “kif, T(rk edebiyatında y(zlerce yıldır var olan b(lb(l imgesinde bazı değişikliklere gitmiştir. ”u değişiklik birbirini takip eden, birbirini tamamlayan bir değişiklik olmaktan ziyade selefin ihmal ettiğini, unuttuğunu ya da bir çırpıda değiştirdiğini sorgulayarak, eleştirerek değiştiren bir söylemin kurulması şeklinde halefte10 -Mehmet Akif- karşılığını bulur. Şöyle ki değişikliği ilk yapan Namık Kemal in yarım bıraktığı işi, modernist şair misyonunu tamamlayıcı bir görevi Mehmet “kif ifa etmiştir. Ç(nk( divan edebiyatını şiddetle eleştiren Namık Kemal oradaki çok yaygın kullanılan bir imgeye alışılmışın dışında bir anlam y(klerken eleştirelliği ihmal etmiştir. ”elki önce b(lb(l mazmununu silkeleyip içini boşalttıktan sonra ona bu anlamı y(klese Namık Kemal in daha bilinçli modernist bir şiirin inşasına giriştiğine ilişkin bir d(ş(nce hâsıl olurdu. Hatta Namık Kemal sadece Murabba da değil t(m metinleri (zerinde bu kadar ince eleyip sık dokusaydı bug(n onun hakkında edebiyat tarihinde kullanılan bazı menfi genellemeler daha iyimser olabilirdi. “ma Namık Kemal in ihmal ettiğini halefi olan Mehmet “kif yapıyor. “kif, bunu Namık Kemal den m(lhem yaptığı için ya da Namık Kemal kendisinden yıl sonra d(nyaya gelecek olan bir şairin bekleme ufku nu hazırladığı için burada Namık Kemal e ilişkin bir iadei itibar meselesi (zerine d(ş(nmek gerekir. “yrıca yine buradan çıkardığımız ve gözden kaçırmamamız gereken bir başka husus ise Mehmet “kif in hem geleneği eleştiren hem de onu b(t(n(yle görmezden gelemeyen bir tarafı, bilinçli modernist bir şair olduğudur. ”u bağlamda Mehmet “kif in gelenek eleştirisinin Namık Kemal den çok daha yapıcı, bilinçli ve modernist bir tarafı olduğunu söyleyebiliriz. Namık Kemal in söz(n( budaktan esirgemeyen kişiliğinin sanatına yansıması ve kendi metinlerine yönelik aceleci yaklaşımı y(z(nden onun yapamadığını halefi olan Mehmet “kif gerçekleştirmiştir. ”u kurduğu yeni biçem ve söylemden dolayı Mehmet “kif ile Namık Kemal arasındaki etkilenme biçimi anıştırmaya – allusion- örnektir. ”uraya kadar benzerlik ilgisine ilişkin söylediklerimizi bir tablo ile özetleyebiliriz. Nitekim böyle bir tablo, yorumları daha iyi anlamamızı ve benzerlik ilgisini derli toplu görmemize de olanak sağlayacaktır. 10 ”urada halef sözc(ğ(n( Harold ”loom un Etkilenme Endişesi adlı kitabında selef kavramının zıttı olarak kullanıyoruz. Halef kavramına karşılık olarak ”loom tarafından tercih edilen bir başka sözc(k ise çırak anlamına gelen ephebe sözc(ğ(d(r. ”loom, Selim SOMUNCU Tablo Namık Kemal/Murabba Mehmet Akif Ersoy/Bülbül .b(lb(l, .nedir, .dert, .cihan, .b(lb(l, .mi, .bela, .alem, funduszeue.info, funduszeue.info, funduszeue.infoer, .devlet, .p(r mihnet, .perişan, SÖZCÜK .a da/ na-mahrem, funduszeue.info sesi, .d(şman, .ezan, .inlesin, inlemek, ben, sen, ben, Sen, diyar, sine, .memleket, .göğ(s, .Rab, .ten kafesi, .kıyamet, Allah, mahkum-ı feryad, din, saltanat, pervaz/göğ(s, .bela, .ah, Eyyam. .d(nya .din, .h(km, . Millet. . Emel/heves b(lb(l b(lb(l İMGE ten kafesi bir damlacık göğ(s sur-ı mahşer nefes Vatan-H(rriyet Vatan-H(rriyet İZLEK BİÇİM ”içimsel benzerlik bulunmamaktadır. ETKİLENME “nıştırma “llusion TÜRÜ SONUÇ Vatanın bir parçası olması ve Osmanlı Devleti ne başkentlik etmesi nedeniyle ”ursa nın işgali (lkede b(y(k (z(nt( uyandırmıştır. ”ülbül, işgal (zerine Mehmet “kif in duyduğu h(zn(n ve kahrın öznel karşılığıdır. Murabba da vatan, millet ve memleket için kendini mahveden b(lb(lden söz edilir. Din, devlet ve millet için b(lb(l(n perişan oluşu, b(t(n semada özg(rce uçmak imkânı varken ten kafesinde kendini kahretmesi anlatılır. Mehmet “kif te yaygın olarak bilinen Namık Kemal etkisi ”ülbül ve Murabba da sözc(k, imge, izlek d(zeyinde çok aşikâr gör(lmektedir. Namık Kemal gibi genel olarak epik ve didaktik karakterli şiir yazan Mehmet “kif öteki şiirlerinin aksine ”ülbül de semboller d(nyasına yönelmiştir. ”enzer durum Murabba için de geçerlidir. Gerek Mehmet “kif te gerekse Namık Kemal de b(lb(l sembolik olarak kullanılmıştır. O, bir damlacık göğs(nde bir okyanus biriktirir. ”(lb(l(n seçilme nedeni ise öt(ş(n(n feryada benzetilmesidir. Yukarıda da söylediğimiz gibi h(rriyet kavramının en önemli temsilcisi sayılan Namık Kemal Murabba da, kendisine kadar pek yapılmamış bir şeyi yapar. Y(zlerce yıllık klasik edebiyat geleneğindeki b(lb(l( kendi özel anlam ve işlevinden çıkarır ve vatan derdine d(ş(r(r. Mehmet “kif ise vatan derdine d(şen öznenin feryadıyla klasik T(rk edebiyatındaki b(lb(l(n feryadını karşılaştırır. Kendi derdi çok daha elem verici olduğu için de b(lb(le, sus ey bülbül senin hakkın değil benim hakkım matem, der. ”u y(zden Mehmet “kif te b(lb(l(n vatanla ilişkisi eleştirel bir söylemle şiire konu olan dolaylı bir ilişkidir. Fakat bu farklılık Mehmet “kif in ilhamını Namık Kemal den aldığını söylememize engel değildir. “ralarındaki belirgin farklardan bir diğeri ise Murabba (mit aşılarken, ”ülbül şiirinde ileri d(zeyde bir karamsarlık hâkimdir. Metinlerarasılık “çısından Namık Kemal İle Mehmet “kif ”ülbül Ve Murabba K(ç(k şair yoktur, b(y(k şiire eklemlenemeyen şair vardır. Namık Kemal, Mehmet “kif gibi bir halefinin ortaya çıkmasına etki sahibi ise bu onu k(ç(k adam olmaktan kurtarmıştır denilebilir. En azından Namık Kemal in sanatçılığına ilişkin olarak yapılan b(t(n k(ç(mseyici, değer d(ş(r(c( genellemeler onun etkilediği b(y(k isimler için bir kenara kaldırılmalı ya da tekrar gözden geçirilmelidir. ”izce metinlerarasılıktaki etkilenme ilişkilerini irdelemenin edebiyat tarihine katkısı da bu gibi hususlarda olacaktır. KAYNAKÇA Aktulum, Kubilay (). Metinlerarası İlişkiler. “nkara 5teki Yayınları. “ytaç, G(rsel . Karşılaştırmalı Edebiyat ”ilimi, “nkara K(lt(r ”akanlığı Yayınları. ”ardakçı, Murat . Cemal S(reya ve Şiirimiz Habertürk Gazetesi, 10 Ocak funduszeue.info Erişim . . ”“YD“R, M. ÇETİN . Mehmet “kif te İlm-i Fen Telakkisi Teknik ”uluşlara Uymak İmanın ”ir C(z( m(d(r? , Ed. D. Mehmet Doğan Mehmet Âkif Dönemi ve Çevresi, Ankara, TY” Vakfı Mehmet “kif “raştırmaları Merkezi Yayınları, s. ”İLK“N, “li Fuat . Nabi Divanı-2, “kçağ Yayınları, “nkara. BLOOM, Harold (). Etkilenme Endişesi ”ir Şiir Teorisi, Çev F. ”urak “ydar, İstanbul Metis Yayınları. C“N, Mustafa . Mehmet “kif Ersoy un Şiirlerinde Milli K(lt(r Unsurları ve Yaklaşım Tarzı , Ed. D. Mehmet Doğan , Mehmet Âkif Dönemi ve Çevresi, “nkara TY” Vakfı Mehmet “kif “raştırmaları Merkezi Yayınları, s. ÇETİN, Kamile, Mehmet Âkif te ”(lb(l İmgesi , . Uluslararası Mehmet “kif Ersoy Sempozyumu, Kasım , Burdur , s. ÇETİN, Nurullah . İstiklâl Marşı’mızı “nlamak, “nkara 5nc( Kitap Yayınları. ÇETİŞLİ, İsmail . II. Meşrutiyet Döneminde Milliyetçilik D(ş(ncesi ve T(rk Edebiyatına Yansıması Ed. İ. Çetişli, N. Çetin, “. Doğan vd. II. Meşrutiyet Dönemi Türk Edebiyatı, “kçağ Yayınları, “nkara, , s. DOĞ“N, D. Mehmet, Mehmet “kif ve S(leyman Nazif , Ed. D. Mehmet Doğan , Mehmet Âkif Dönemi ve Çevresi,“nkara TY” Vakfı Mehmet “kif “raştırmaları Merkezi Yayınları, s. DUYM“Z, Recep . Mehmet Âkif Ersoy un Şahsiyetinin Kaynakları , ”ilim ve “klın “ydınlığında Eğitim Mehmet “kif Ersoy Özel Sayı, S: 73, s. DÜZD“Ğ, Ertuğrul . Mehmet Âkif Ersoy Hayatı ve Eserleri , ”ilim ve “klın “ydınlığında Eğitim Mehmet “kif Ersoy Özel Sayı, S: 73, s. . ELM“S, Nazım . Mehmet Âkif in Sanatı ile Milli Marş Olan Şiir , ”ilim ve “klın “ydınlığında Eğitim Mehmet “kif Ersoy Özel Sayı, S: 73, s. ERSOY, Mehmet Âkif . Mahir İz e Yazdığı Mektuplar , Hece Karakter “bidesi ve ”ir Çığlık Olarak Mehmet “kif Ersoy Özel Sayısı, S: , s. ERSOY, Mehmet Akif (). Safahat, Hzl. Necmeddin Turinay , “nkara, TO”” Yayınları, . FED“İ, 5zlem . İman Şövalyesi nin Mağarasındaki Gölgeler , Hece Karakter Abidesi ve ”ir Çığlık Olarak Mehmet Âkif Ersoy Özel Sayısı, S: , s. G5ÇGÜN, 5nder (). Namık Kemal, “nkara K(lt(r ve Turizm ”akanlığı Yayınları. GÜLEND“M, Ramazan . Şiir Çözümlemeleri, Namık Kemal , Ed. Nurullah Çetin, Ramazan G(lendam, Mehmet Narlı , İstanbul Kesit Yayınları. M“RDİN, Şerif . Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, İstanbul İletişim Yayınları. OKAY, Orhan (). Mehmed Âkif ”ir Karakter Heykelinin “natomisi, “nkara “kçağ Yayınları. Selim SOMUNCU ONAY, Ahmet Talat (). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, “nkara T(rk Diyanet Vakfı Yayınları. T“NYOL, Cahit . Mehmet Âkif ve İslam Enternasyoneli , Hece Karakter Abidesi ve Bir Çığlık Olarak Mehmet “kif Ersoy Özel Sayısı, S: , s. TİMURT“Ş, Faruk K. . Mehmet Âkif ve Cemiyetimiz, “nkara “kçağ Yayınları. T5KEL, Dursun “li . Mehmet Âkif in Divan Şiirine ”akışı , Hece Karakter Abidesi ve Bir Çığlık Olarak Mehmet “kif Ersoy Özel Sayısı, S: , s. UÇ“N, Hilmi . Yazınsal Eleştiri ve Göstergebilim. . ”asım . “nkara Hece Yayınları. UÇ“N, Hilmi . ”atı Şiiri ve Tevfik Fikret (3. ”asım . “nkara Hece Yayınları. UYAR, Mehmet (). Namık Kemal Hayatı-Sanatı-Eserleri-Eserlerinden Seçmeler, İstanbul Hikmet Neşriyat Yayınları. Y“RDIM, Mehmet Nuri . Mehmet “kif Ersoy un Çocukluk Yılları , ”ilim ve “klın “ydınlığında Eğitim Mehmet “kif Ersoy Özel Sayı, S: 73, s. YETİŞ, Kazım . Safahat ta Tasvirin G(c( , ”ilim ve “klın “ydınlığında Eğitim Mehmet “kif Ersoy Özel Sayı, S: 73, s.
Mehmet Âkif, şiir yazmaya Baytar Mektebinde öğrenci olduğu yıllarda başladı. Yayımlanan ilk şiiri Kur'an'a Hitap başlığını taşır. 'den itibaren aruz ölçüsü kullanarak manzum hikâyeler yazdı. Hikâyelerinde halkın dert ve sıkıntılarını anlattı. Balkan Savaşı yıllarından itibaren destansı şiirler yazmaya başladı. İlk büyük destanı, "Çanakkale Şehitlerine" başlıklı şiiridir. İkinci büyük destanı ise Bursa'nın işgali üzerine yazdığı “Bülbül“ adlı şiiridir. Üçüncü olarak da "İstiklâl Marşı"nı yazarak İstiklâl Savaşı'nı anlatmıştır.
"Sanat, sanat içindir." görüşüne karşı çıkan Mehmet Âkif, dinî yönü ağırlıkta bir edebiyat tarzı benimsemişti. Edebiyat dili olarak Millî Edebiyat akımına karşı çıktı ve edebiyatta Batılılaşma konusunda Tevfik Fikret ile ters düştü.
Manevi mirası[değiştir nest...
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası