Merkez Bankası Döviz Kurları 2013

Amerikan Doları, Türk Lirası karşısında neredeyse her gün yeni bir tarihi rekor kırıyor. yılında ‘1 dolar 1 TL olur mu’ tartışmalarının yapıldığı ve ihracatçıların Türk Lirası’nın döviz karşısında aşırı değerlenmesinden şikayetçi olduğu dönemin ardından dolar yılında yükselmeye başladı. Aslında Türkiye’nin dolar serüveni, dalgalı kur rejimine geçilen yılındaki siyasi ve ekonomik krizin ardından başlamıştı. 20 yıl sonra dolar siyasi ve ekonomik çalkantıların gölgesinden yine çıkabilmiş değil. VOA Türkçe, yılları arasında doları etkileyen Türkiye’deki gelişmeleri derledi.

21 Şubat 1 dolar 1,, TL

Türkiye’de 90’lı yıllar, siyasi sıkıntılar ve bozulan ekonomik dengeler nedeniyle çalkantılı geçti. ’te liranın dolar karşısında yüzde ’ın üzerinde değer kaybettiği ekonomik krizin ardından yılına girilirken Türkiye ekonomisinde yeniden kriz çanları çalıyordu. Çok yüksek seviyelere çıkan enflasyonu düşürmek için Uluslararası Para Fonu’yla (IMF) başlatılan program kapsamında ’dan beri ‘serbest faiz, sabit kur’ rejimi uygulanıyordu. Merkez Bankası her gün sabit bir döviz kuru açıklıyordu, faiz oranlarıysa piyasa tarafından belirleniyordu. İlk kriz 22 Kasım ’de piyasadaki likidite sorunu nedeniyle patlak verdi. Yaşanan sıkıntıların yabancı yatırımcıyı endişelendirmesiyle yüklü miktarda fon çıkışı yaşandı. Bankalar arası piyasada gecelik faiz oranı yüzde 'in üzerine çıktı. Merkez Bankası, IMF desteğiyle piyasayı fonlayarak krizi geçici olarak durdurdu.

19 Şubat ’de Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Milli Güvenlik Kurulu (MGK) toplantısında başlayan tartışmada Başbakan Bülent Ecevit’e anayasa kitapçığı fırlattı ve Ecevit, toplantı çıkışında bekleyen gazetecilere, "Bu bir devlet krizidir" açıklaması yaptı. Ancak buna piyasanın tepkisi sert oldu. Aynı gün 7 milyar doların üzerinde bir döviz talebi ortaya çıktı, bankalar arası piyasada gecelik faizler yüzde 5 bin ila 7 bin aralığını gördü. Yabancı yatırımcıların hızla piyasayı terk etmesiyle yüksek döviz talebini karşılamak mümkün olmayınca, 21 Şubat günü sabit kur rejiminden dalgalı kur rejimine geçildi. Merkez Bankası tarafından karar öncesinde bin TL’ye çıpalanan dolar kuru, dalgalı kura geçilmesiyle birlikte 1,2 milyon TL'ye yükseldi.

3 Ocak 1 dolar 1,34 TL

Bankalarının yarısı iflas eden, enflasyonu üç haneli rakamlara ulaşan ve para birimi yüzde değer kaybeden Türkiye’de Kasım ’de iktidarı AKP devraldı. AKP hükümeti katı bütçe disipliniyle krizle mücadele ederek ekonomiyi büyüttü, tüketim ve yatırımları hızlandırdı, enflasyonu tek haneye düşürdü, reel faizler hızla indi. 31 Aralık tarihindeyse, Türk Lirası’na itibar kazandırmak için liradan 6 sıfır atılması ve 1 milyon liranın 1 Yeni Türk Lirası’na (YTL) eşitlenmesini öngören ilgili kanun çıkarıldı. Ekonomistler yabancı yatırımcının sıfırları sayamadığı bir para birimine güveni olamayacağını savunuyordu. Bu adımın ardından piyasaların açıldığı ilk gün 3 Ocak tarihinde dolar 1,34 YTL olarak kayıtlara geçti. Türk Lirası yılında değer kazanmaya devam etti.

4 Ağustos 1 dolar 1,15 TL

Türkiye’nin, ilk kez 3 Ekim ’te AB’ye tam üyeliği için müzakerelere başlanması kararlaştırıldı. Avrupa yolculuğunda önemli bir kilometre taşı olan bu gelişme, ekonomiye de olumlu yansıdı. Türkiye’nin serbest piyasa ekonomisini tamamen benimsemiş, dinamik ve gelişen bir piyasa olduğu görüşü yabancı yatırımcılar arasında hakim oldu. Yabancı yatırımcıya uygulanan stopajın da hükümet tarafından sıfırlanmasıyla Türkiye’ye döviz girişi ve yabancı yatırımlar hızlandı. Uzun yıllar yüzde 0,4 ila 0,5 arasında olan doğrudan yabancı yatırımların oranı, adaylık statüsü alınmasının ardından yılında yüzde 4,9 seviyesine kadar yükseldi. yılına kadar süren yabancı yatırımlardaki artışın etkisiyle lira karşısında değer kaybı trendini sürdüren dolar, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz kurlarına göre 4 Ağustos ’de 1,15 TL’ye kadar düştü.

9 Mart 1 dolar 1,80 TL

yılının sonbaharında ekonomik kriz bu kez tüm dünyayı sardı. Likidite sorunlarının baş gösterdiği ABD, Japonya, İngiltere gibi gelişmiş ülke merkez bankaları bu sorunu çözmek için faizleri tüm zamanların en düşük seviyesine çekerek piyasaya para sürmeye başladı. O dönem başbakanlık görevinde olan Recep Tayyip Erdoğan, 27 Ekim 'de “Kriz Türkiye'yi teğet geçecek” dedi.

Gelişmekte olan ülkeler krizden nispeten daha az etkilense de küresel krizin yansımalarıyla Türkiye’de de ekonomi daraldı, işsizlik arttı. Kriz öncesi 1,20 düzeylerinde seyreden ve “1 dolar 1 TL olur mu” tartışmaları yapılan dolar kuru, 9 Mart tarihinde Merkez Bankası’nın efektif dolar satış fiyatı olan 1,80 TL’ye çıkarak rekor kırdı.

4 Kasım 1 dolar 1,39 TL

Merkez bankalarının ekonomik kriz sırasındaki parasal genişleme politikaları, kriz sonrasında yatırımcıları gelişmekte olan piyasalara yönlendirdi. Türk Lirası da bunun sonucunda değerlendi. yılında yoğun sıcak para girişinin döviz arzını arttırıp fiyatını düşürmesinin etkisiyle Türk Lirası’nda döviz sepetine karşı yüzde 11 dolayında reel değerlenme yaşandı.

Yabancıların döviz cinsinden karı katlanırken, Türkiye hızla büyüyen dış ticaret ve cari işlemler açığıyla karşı karşıya kaldı. İthalatın hızla artmasına neden olan bu durum, ihracattaysa baskılayıcı bir rol oynadı. 4 Kasım tarihinde 1 dolar 1,39 TL’ye kadar düştü. Temmuz ’te Cumhurbaşkanlığı başdanışmanlığına getirilen ekonomi analisti Yiğit Bulut, yılındaki durum karşısında 1 doların 1 TL seviyesine inebileceğini gündeme getirdi.

8 Şubat 1 dolar 1,74 TL

Dönemin Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, yılında “'de Türk Lirası olarak Amerikan Doları'nı yeneriz. Bu çok iddialı bir laf, bunu yazın. Senenin sonunda tekrar konuşalım” demişti. 8 Şubat ’de 1 dolar 1,74 TL’ye kadar geriledi. Başçı’nın öngörüsünün gerçekleştiği yılında, Türk Lirası sıcak para girişinin sürmesinin etkisiyle dolar başta olmak üzere döviz sepeti karşısında önemli oranda değer kazandı. Küresel ekonomik kriz sonrası oluşan likidite fazlası, sıcak para akımlarında Türkiye’yi başlıca adreslerden biri haline getirdi. TL'de dolara karşı reel değerlenme yüzde 12 dolayında oldu.

Ancak liranın aşırı değerlendiğini savunan Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı Mehmet Büyükekşi, ihracatçının değerli TL nedeniyle rekabet gücünü kaybettiğini söyledi. Merkez Bankası’na, Türkiye’yi çekim alanı haline getiren yüksek faizlerin indirilmesi çağrısında bulunan Büyükekşi, TL'nin aşırı değerlenmesinin önlenmesine yönelik adımların bir an önce atılmasını istedi.

23 Ağustos 1 dolar 2 TL

Dalgalı kur rejimine geçilen yılından beri geçen 12 yılda 2 TL’nin altında seyreden dolar, ilk kez ’te 2 lira sınırını aştı. yılının başında 1,,80 TL aralığında olan dolar kuru, Mayıs ayında İstanbul Gezi Parkı’nda başlayan ve tüm Türkiye’ye yayılan hükümet karşıtı eylemlerle yükselişe geçti. 23 Ağustos ’te 1 dolar 2 TL seviyesini gördü. Dönemin Başbakanı Erdoğan doların yükselişini Gezi Parkı eylemleriyle ilişkilendirerek Türkiye ekonomisinin hedef alındığını savundu. Erdoğan, Gezi Parkı eylemlerini, faiz lobisinin başlattığını öne sürdü.

Doların yükselişinde ABD Merkez Bankası’nın (FED) varlık alımlarının hızını yaz boyunca azaltabileceği yönündeki açıklaması etkili oldu. FED’in para musluklarını kısacağı korkusu piyasaları diken üstünde tutmaya devam ederken, bu endişe gelişmekte olan piyasalardan kaçışı da tetikledi. TL de diğer gelişmekte olan ülke para birimleriyle birlikte bundan nasibini aldı. Merkez Bankası'nın kurda yaşanan artış öncesi 8 milyar dolara yakın döviz satışı da doları frenlemeye yetmedi.

17 Aralık 1 dolar 2,37 TL

Dönemin dört AKP’li bakanının oğulları, Halkbank Genel Müdürü ile işadamlarının 17 Aralık ’te rüşvet ve yolsuzluk operasyonu kapsamında gözaltına alınması Türkiye’yi sarstı. 25 Aralık tarihinde ise ikinci dalga operasyon için düğmeye basıldı. Bu defa Erdoğan’ın oğlu Bilal Erdoğan hakkında da şüpheli sıfatıyla ifadeye çağrı evrakı hazırlandı. AKP iktidarı operasyonun Fethullah Gülen hareketine mensup savcı ve polisler tarafından başlatıldığını ve hükümete karşı düzenlenmiş bir darbe girişimi olduğunu savundu.

Ardından Ocak ’te Milli İstihbarat Teşkilatı'na ait olduğu belirlenen ve içinde Suriye'ye gitmek üzere askeri mühimmat bulunan TIR'ların durdurulması olayı da yeni bir skandala yol açtı. TIR’larla Suriye'deki cihatçı yasadışı örgütlere silah gönderildiği iddia edildi. Dönemin Başbakanı Ahmet Davutoğlu, TIR’ların Bayırbucak Türkmenleri’ne silah taşıdığını söyledi.

Aralık operasyonunun arifesi olan 14 Aralık ’te Gülen hareketine bağlı olduğu iddia edilen medya kuruluşlarına da operasyonlar düzenlendi, birçok kişi gözaltına alındı. Hem muhalefet partileri hem de ABD ve AB, hükümetin tutumuna karşı çıktı. ve yıllarında ardı ardına yaşanan siyasetteki huzursuzluğun dolara yansıması sert oldu. 17 Aralık ’te 1 dolar 2,37 TL’ye kadar yükselerek rekor kırdı.

20 Ağustos 1 dolar 3 TL

7 Haziran 'te yapılan genel seçimler öncesi ve sonrasında siyasette gerilimin yükselmesi doları da uçurdu. Türkiye, 7 Haziran seçimlerine, 5 Haziran’da Diyarbakır’daki HDP mitingine yönelik bombalı saldırının etkisinde girdi. IŞİD tarafından üstlenilen saldırıda 5 kişi yaşamını yitirdi, ’e yakın kişi de yaralandı. Seçimlerdeyse 'den beri tek başına iktidar olan AKP meclisteki çoğunluğunu kaybetti. Türkiye’de yıllar sonra koalisyon hükümeti ihtimali doğdu. Ancak meclise giren partilerin hiçbiri koalisyon seçeneğinde anlaşamayınca hükümet kurulamadı. Dolar, Ağustos’unda ilk kez 3 TL’yi gördü. Cumhurbaşkanı Erdoğan hükümetin kurulamaması üzerine erken seçim kararı aldı.

1 Kasım ’te seçimlerin yenilenmesine kadar geçen beş aylık süreçte yaşanan terör saldırılarıysa Türkiye’yi sarstı. 20 Temmuz’da Suruç’ta Kobani’ye yardım götürmek üzere toplanan Sosyalist Gençlik Dernekleri Federasyonu (SGDF) üyelerinin basın açıklaması yaptığı sırada IŞİD tarafından düzenlenen intihar saldırısında 33 kişi öldü. 22 Temmuz’da Şanlıurfa’nın Ceylanpınar ilçesinde iki polis, evlerinde başlarından vurularak öldürüldü. Ceylanpınar saldırısını önce sahiplenen sonra reddeden PKK ateşkesi sona erdirdi. Bu gelişmeyle Kürt sorununda AKP’nin ’da temellerini attığı çözüm süreci de rafa kalktı. 6 Eylül’de Dağlıca’daki PKK saldırısında 16 asker yaşamını yitirdi. 8 Eylül’de ülke genelinde HDP binalarına saldırılar düzenlendi. 10 Ekim’de Ankara’daki barış mitingine yapılan IŞİD saldırısında kişi yaşamını yitirdi. Saldırılar sonucunda piyasada ortaya çıkan belirsizlik ve güvenlik endişesi doların ateşini de yükseltti.

Beş ay boyunca ardı ardına terör kabusu yaşayan Türkiye, 1 Kasım’da yeniden sandık başına gitti. AKP, yüzde 49,5 oy ve milletvekili ile bir kez daha sandıktan tek başına iktidar olarak çıktı. Seçimlerden sonra Rusya Hava Kuvvetleri’ne ait uçağın sınır ihlali yapmasından dolayı Türkiye tarafından düşürülmesiyle iki ülke arasında yaşanan kriz ve Aralık operasyonunda adı geçen AKP’li bakanların Yüce Divan’a gönderilmemesi yönündeki meclisteki oylama sonucu da TL karşısında doları yükselten gelişmeler oldu.

’te Cumhurbaşkanı Erdoğan, Merkez Bankası’nın faiz politikalarına yönelik eleştirilerinin dozunu da arttırdı. Yüksek faizi ‘vatana ihanet’ olarak nitelendiren Erdoğan, Merkez Bankası’na yönelik olarak “Bize karşı bağımsızlık mücadelesi veriyorsun da başka yerlere karşı bağımlılığın mı var?” çıkışında bulundu. Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı ve ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı Ali Babacan’a da “kendinize çeki düzen verin” sözleriyle seslendi. Merkez Bankası’nın faiz politikasını belirlerken siyasi baskı altında kaldığı yorumları giderek yaygınlaştı.

5 Aralık 1 dolar 3,54 TL

15 Temmuz ’daki askeri darbe girişimi de kurda sert yükselmeye neden oldu. Siyasi belirsizlikten etkilenen uluslararası piyasalarda darbe girişimi haberleriyle dolar 3,05 TL'ye kadar yükseldi. 15 Temmuz’un sonrasında hükümetin açıklamalarıyla kur yeniden 3 TL seviyesinin altına düştü. Ancak ekonomide cari açık sorunu ve yeniden çift hanelere doğru ilerleyen enflasyonun yanı sıra hükümetin darbe girişimi sonrasında olağanüstü hal ilan ederek tasfiye sürecine başlaması da piyasaları yeniden belirsizliğe sürükledi, yabancı yatırımcıları Türkiye’den uzaklaştırdı.

Bu arada ABD Merkez Bankası’nın küresel finans krizinde piyasaya sürülen paraları geri çekmeye başlamasıyla Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelere giden para miktarı da azaldı. Erdoğan, TL’deki değer kaybına karşı vatandaşlardan yastık altındaki dövizlerini bozdurmasını istedi. Erdoğan’ın faizleri indirmesi için sert sözlerle çıkıştığı Merkez Bankası Başkanı Başçı’nın görev süresiyse doldu, yerine yardımcısı Murat Çetinkaya atandı. Dolar, yılını 3,5 TL seviyesinden kapattı.

13 Ağustos 1 dolar 6,89 TL

Dolar yılını TL aralığında kapatırken, 24 Haziran Cumhurbaşkanlığı ve Genel Seçimleri’nin ardından 5 TL sınırını da aştı. Seçimler öncesinde 23 Mayıs’ta döviz kurundaki ani yükseliş karşısında olağanüstü toplanan Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (PPK), faiz artırımına gitti. Kurdaki ani yükseliş ekonomik dengeleri de etkiledi, enflasyon yıllar sonra ilk kez yüzde 20’nin üzerine çıktı. Erdoğan ‘faiz sebep, enflasyon sonuç’ sözleriyle faizin düşürülmesi yönündeki çağrılarını sürdürdü.

Nisan 'de düzenlenen referandum sonucunda parlamenter sistemden cumhurbaşkanlığı sistemine geçilen Türkiye’de ’deki seçimlerde Erdoğan, Cumhurbaşkanı seçildi. Erdoğan, “Bu kur filan, bunların hiçbirisi bizim geleceğimizi belirleyen şeyler değil. Bizim geleceğimizi, biz belirleyeceğiz. 24'ünde siz bu kardeşinize yetkiyi verin, ondan sonra bu faizle şunla bunla nasıl uğraşılır göreceksiniz” sözleriyle, seçimi kazanması halinde doların düşeceğini ifade etmişti. Ancak seçimden iki ay sonra, Ağustos ayı başında yaşanan gelişme TL’ye ağır darbe vurdu.

Casusluk yaptığı suçlamasıyla 9 Aralık 'da tutuklanan ABD'li Rahip Andrew Brunson'ın ev hapsine alınması sonrası, ABD’den peş peşe sert açıklamalar geldi. Brunson'ın serbest bırakılmaması durumunda Türkiye'ye ekonomik yaptırım uygulanacağının duyurulmasıyla Ağustos ayı başında 5 TL olan dolar bir hafta içerisinde 6,5 TL seviyesini geçti. 12 Ağustos gecesi uluslararası piyasalarda 7,20 TL’yi test etti. Ekim 'de Brunson'un serbest bırakılmasının ardından dolar yeniden 5 TL seviyesinin üzerine geriledi. Dolar kuru yılını 5,29 TL’den kapattı.

9 Mayıs 1 dolar 6,24 TL

31 Mart ’daki yerel seçimlerde AKP en fazla belediye başkanlığı kaybeden parti oldu. Başkent Ankara dahil, birçok kritik il ve büyükşehri rakip adaylar kazandı. Yüksek Seçim Kurulu, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminin iptaline ilişkin AKP’nin yaptığı itirazıysa 36 gün sonra kabul etti, seçimin yenilenmesine karar verdi. YSK’nın açıklamasıyla Türk Lirası dolar karşısında son ayların en büyük değer kaybını yaşadı, 9 Mayıs günü 6,24 TL’den işlem gördü.

Bu gelişmeler yaşanırken Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya da görevden alındı. Yardımcısı Murat Uysal bir gece yarısı Cumhurbaşkanı kararıyla yerine atandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Çetinkaya’nın görevden alınmasına ilişkin “TCMB (başkanını) görevden alma yetkisini de aldık, laf dinlemiyordu. Yeni arkadaşla devam ettik. Dedik ki faiz oranlarını düşüreceğiz” sözlerini kullandı. Böylece bir yıl sürecek hızlı faiz indirimi süreci de başladı. Uysal, yüzde 24’ten devraldığı faizi 12 ayda 8,25’e kadar indirdi. Türk Lirası’nın çekiciliğini azaltan faiz indirimi sürecine ve yerel seçimlerin doları sert yükseltmesine rağmen, ’da dolar 6 TL’nin altında işlem görmeye devam etti. Yaşanan gelişmelere karşın dolarda 6 TL’nin altına hızlı düşüş, piyasalarda TL’nin değer kaybının durdurulabilmesi amacıyla Merkez Bankası ve kamu bankalarının milyarlarca doları bulan satışlar yaptığı şeklinde yorumlandı.

6 Kasım 1 dolar 8,58 TL

Merkez Bankası ve kamu bankaları, Türk Lirası’nın korunması için piyasaya döviz sürmeye devam etti. Bu amaçla ’dan beri milyar dolardan fazla döviz sürüldüğü iddiası gündeme geldi. Bu müdahaleyle döviz arzının belirginleştiği Haziran ayından itibaren dolar 6,85 TL seviyesine gerileyerek, aylarca bu seviyeden işlem gördü. Merkez Bankası’nın altın ve swap hariç döviz rezervinin hızla eriyerek eksiye düştüğü tartışmaları da böylece ortaya çıktı. Kuru ve faizi baskılamaya yönelik politikalar döviz mevduatına yönelişi de hızlandırdı. yılı TL’ye güvenin aşınmasıyla döviz mevduatlarının payının, ekonomik krizinden bu yana en yüksek seviyeye ulaştığı yıl oldu.

9 kez üst üste faiz indirimi yapan Merkez Bankası Başkanı Uysal, çift haneden düşmeyen enflasyon karşısında Eylül ayında ilk kez politika faizinde artırıma gitti. Bu adım Türk Lirası’nı destekledi. Ancak Ekim ayında faizin sabit tutularak piyasadaki artış beklentisinin karşılanamaması liradaki değer kazancını tersine çevirdi. 6 Kasım ’de 1 dolar 8,58 TL’den işlem gördü.

8 Kasım’da Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak görevinden istifa ettiğini duyurdu. 30 Kasım’da ise Merkez Bankası Başkanı görevinden alınarak yerine Naci Ağbal atandı. Albayrak’ın istifası ve Merkez Bankası’nı yeniden siyasi etkiden bağımsız hale sokacağı yönünde güçlü mesajlar veren Ağbal’ın göreve gelişi doların ateşini de düşürdü. “Acı da olsa doğru reçeteleri uygulayacağız” açıklamasını yapan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da ‘ekonomide yeni dönem’ ve göreve gelen ekonomi yönetiminin destekleneceği vurgusuyla, Dolar/TL kuru yılını 7,5 seviyesinin altında kapattı.

21 Ekim 1 dolar 9,47 TL

Erdoğan yeni ekonomi yönetimine destek mesajı verse de bu uzun sürmedi, Naci Ağbal da dört ay sonra görevinden alındı. Böylece 20 ayda Merkez Bankası’nın başındaki isim dördüncü kez değişti. Yerine eski milletvekili Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu atandı. Ağbal görevden alınmasından bir gün önce, beklentilerin üzerinde baz puan faiz artışıyla politika faizi oranını yüzde 19’a yükseltmişti. Göreve geldiği tarihte 8,58 TL olan dolar kuru, Ağbal döneminde 7 seviyesinin altına düşmüştü ancak piyasalar başkanlık değişimine sert tepki verdi, dolar 8 TL’nin üzerinde hızla yükselmeye başladı.

Kavcıoğlu, ilk kez 23 Eylül'de politika faizini baz puan düşürerek yüzde 18'e indirdi. Karar öncesi 8,64 seviyelerinde olan kur, kararın açıklanmasının ardından 8,80 seviyesine kadar yükseldi.

Ekim ayında 9 liraya ulaşan kur, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kavcıoğlu’yla görüşmesi ve Merkez Bankası’nın iki başkan yardımcısıyla, bir Para Politikası Kurulu üyesini görevden alması sonrası 9 liranın da üzerine tırmandı. Erdoğan'ın kabine toplantısı sonrası Suriye’yle ilgili sınır ötesi operasyon açıklaması da doların ateşini yükseltti.

18 Ekim’de dolar 9,32 TL’ye yükselerek tarihi rekor kırdı. 21 Ekim’de Merkez Bankası’nın politika faizini sürpriz bir şekilde baz puan indirmesiyle, dolar 9,47 seviyesini görerek bir rekor daha kırdı.

18 Kasım 1 dolar 11,25 TL

Merkez Bankası’nın politika faizi kararından bir gün önce Cumhurbaşkanı Erdoğan meclisteki konuşmasında “Anlayan anlar, anlamayan anlamaz biz faize milletimizi ezdirmeyiz” dedi, ‘faiz sebep, enflasyon sonuçtur’ söylemini tekrarladı. Bu sözler, enflasyonun yıllık bazda altı aydır yükselmeye devam ettiği ’de üçüncü kez faiz indirimine gidileceği ihtimalini kuvvetlendirdi. Dolar 10,56 liraya kadar yükseldi. 18 Kasım’da Merkez Bankası PPK toplantısı kararında, Eylül ve Ekim ayında olduğu gibi ‘indirime devam’ dedi. Politika faizi baz puan düşürülerek yüzde 15'e çekildi. Dolar/TL faiz kararının açıklanmasıyla 11,25 TL’yi aştı. Merkez Bankası, PPK toplantısı kararında faiz indirimine Aralık ayında da devam edeceğinin sinyalini verdi.

23 Kasım 1 dolar 13,5 TL

22 Kasım’da Bakanlar Kurulu toplantısının ardından konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, bir kez daha düşük faizi savundu. Erdoğan, büyüme, istihdam ve yatırım odaklı bir politika izlediklerini belirterek, "Bu politikayla biz ne yaptığımızı, niçin yaptığımızı, nasıl yaptığımızı, hangi risklerle karşı karşıya olduğumuzu gayet iyi biliyoruz" diye konuştu.

23 Kasım’da ise Türk Lirası, Amerikan Doları karşısında tarihinin en sert değer kayıplarından birini yaşadı. 22 Kasım’da piyasa kapanışında 11,83 olan kur, 23 Kasım’da saatler içinde 13,50 seviyesine kadar yükseldi. Önce kur, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin grup konuşmasında ‘‘faiz kamburdur’’ sözlerini kullandığı dakikalarda 11,84 seviyesinden 12,65 seviyesine çıktı. Ardından Merkez Bankası’nın Türk Lirası’nın hızlı değer kaybı karşısında, “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının uygulanmakta olan dalgalı kur rejimi altında kur seviyesine ilişkin bir taahhüdü yoktur. Merkez Bankası belli koşullar altında kalıcı yön amacı taşımadan sadece aşırı oynaklığa müdahale edebilmektedir. Döviz piyasalarında gerçekçi olmayan ve iktisadi temellerden tamamen uzak, sağlıksız fiyat oluşumları gözlemlenmektedir” açıklamasını yapmasıyla dolar yeni tarihi zirvesini gördü. Piyasaların bu açıklamaya sert tepki vermesiyle kur 13,50 liraya kadar çıktı. Dalgalı görünüm 24 Kasım’da da sürdü. Sabah saatlerinde 13 liradan alıcı bulan dolar, gün içinde toparlanarak 11,60 seviyelerine kadar gevşese de ardından 12 liranın üzerine çıktı.

20 Aralık 1 dolar 18,35 TL

2 Aralık’ta Lütfi Elvan, Hazine ve Maliye Bakanlığı görevinden istifa etti. Yerine faiz indirimlerini savunan Nureddin Nebati atandı. Elvan görev tesliminde kamu maliyesini en iyi şekilde devrettiğini vurgularken, Nebati "Önceliğimiz yüksek faiz değil, yatırım ve istihdam olacak" dedi. 16 Aralık’ta Merkez Bankası’nın gösterge faizini yüzde 14’e düşürmesi dövizin ateşini daha da yükseltti. 20 Aralık’ta 1 dolar, 18,35 lirayı gördü. Aynı gece Cumhurbaşkanı Erdoğan, Kur Korumalı Mevduat (KKM) sistemine geçileceğini açıkladı. Buna göre vadeli TL hesaplarında eğer döviz fiyatı verilen faizden daha fazla artarsa, aradaki fark tasarruf sahibine ödenecekti. Erdoğan’ın açıklamasının ardından dolar hızla düşerek, 10,6 liraya kadar geriledi.

31 Mayıs 1 dolar 16,43 TL

Dolar, Aralık ayının son haftasında 11,,50 seviyesinde seyretti. Ancak Türkiye yeni yıla başta enerji olmak üzere birçok kalemde büyük zamlarla girdi. TÜİK verilerine göre Ocak ’de tüketici enflasyonu yüzde 48,69 oldu. 24 Şubat’ta Rusya’nın Ukrayna’yı işgale başlaması ve Amerikan Merkez Bankası’nın (FED) Mart ’de faiz artırımlarına başlaması doların yeniden TL karşısında yükselmesini de beraberinde getirdi. Şubat ayını 14 liranın altında kapatan dolar mayıs sonunda 16 lirayı geçti.

28 Temmuz 1 dolar 17,93 TL

Erdoğan yönetiminin Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan’la yeniden yakınlaşması ülkeye istenen ölçüde döviz akışını sağlamadı. İhracatta kırılan rekorlar, ithalatta kırılan rekorların altında kaldı ve mayıs ayında 12 aylık cari işlemler açığı 29 milyar milyon dolara yükseldi.

Enflasyon, tartışmalı TÜİK rakamlarıyla bile Haziran ’de yüzde 78,62’ye çıktı. Birçok merkez bankası enflasyonla mücadeleyi merkeze alıp faiz artırımına giderken Bakan Nebati, 6 Haziran’da “Biz bir yol ayrımına gittik. Enflasyonla birlikte büyümeyi tercih ettik. Yoksa enflasyonu düşürmek için çok sert tedbirler alabilirdik” dedi. Merkez Bankası böyle bir ortamda politika faizini yüzde 14’te tutmayı sürdürdü. 40 yılın en yüksek enflasyonuyla karşı karşıya kalan FED ise politika faizini yüzde 2,,50 aralığına yükseltti. Dolar yeniden 18 lira sınırına dayanarak 17,93 TL oldu.

Merkez Bankası Faizleri

1.      Bir ay vadeli repo işlemlerine uygulanan faiz: Bu uygulama kaldırılmış bulunuyor.

2.      Bir hafta vadeli repo işlemlerine uygulanan faiz: TCMB, 1 hafta vade ile repo ihalesi açıyor, bankalar ellerindeki tahvil ve bonoları TCMB&#;ye verip karşılığında para alıyorlar ve vade sonunda parayı iade edip kağıtlarını geri alıyorlar. TCMB bu araçla banka ve finans kurumlarının piyasada uyguladığı faiz oranlarını, bankalardan alınan kredilerin miktarını, hisse senedi ve döviz gibi varlıkların fiyatlarını etkileyebiliyor. Bu işlemde faiz oranı bugün itibariyle yıllık % 4,50 olarak uygulanıyor. 

3.      Gecelik işlemlerde uygulanan faiz:  TCMB&#;nin, gecelik olarak borç almak ya da gecelik olarak borç vermek isteyen bankalara uyguladığı faize bu ad veriliyor. TCMB, bu yolla ikincil piyasada oluşan kısa vadeli faiz oranlarını, döviz kurlarını ve kredilerin büyüme hızını etkileyebiliyor. TCMB&#;nin gecelik borç almada uyguladığı faiz oranı bugün için yıllık % 3,5, gecelik borç vermede uyguladığı faiz oranı yıllık yüzde 7,75 (piyasa yapıcısı bankalara repo karşılığı % 6,75) düzeyinde bulunuyor. 

4.      Geç likidite penceresi faizi: Hesaplarını kapatmak ya da ellerinde bulunan parayı borç vermek için son ana kadar bekleyen bankalara uygulanan faiz oranlarına verilen addır. Bu uygulamada saat ile arasında TCMB&#;ye gecelik borç vermek isteyenlere yıllık % 0, gecelik olarak TCMB&#;den borç almak isteyenlere yıllık % 10,25 faiz uygulanıyor.

5.      Reeskont kredisi ve avans faizi: Vadesi henüz gelmemiş olan alacak senetlerinin kabulü karşılığında verilen kredilere reeskont kredisi deniyor. Bankalar kredi açarken şirketlerden bu krediye karşılık alacak senetleri alıyorlarsa bunları genellikle iskonto ederek alırlar. Daha sonra likidite ihtiyacı duyan banka bu senedi TCMB&#;ye yeniden iskonto edilerek krediye dönüştürülmek üzere verir. TCMB uygulamada vadesine en çok üç ay kalmış olan senetleri reeskonta kabul ediyor ve bu yolla açacağı kredilere yüzde 9,50 faiz uyguluyor. Avans uygulamasında bankalar Devlet Tahviline dayalı borç senedi düzenleyerek TCMB&#;ye veriyor ve karşılığında kredi alıyorlar. TCMB, bu şekilde avans olarak açtığı krediler için de yüzde 11 faiz uyguluyor.

6.      İhracat reeskont kredisi faizi: İhracatçılara uygun maliyetli kredi sağlamak amacıyla TCMB&#;nin Türk Eximbank&#;a ve diğer bankalara tanıdığı limit dahilinde kullandırılan kredilere ihracat reeskont kredisi bu krediye uygulanan faize de reeskont faizi deniyor. Merkez Bankası bu kredileri açtığı Türk Eximbank ve bankalardan tahsil etmekte, kredi kullanan şirketler ise ödeme açısından Türk Eximbank ve bankalara muhatap olmaktadır.   

Buraya kadar anlattığım faizler içinde bir haftalık repo uygulamasının faizi olan yüzde 4,5&#;luk faiz iki ay öncesine kadar &#;politika faizi&#; olarak adlandırılıyordu. İki ay önceki Para Politikası Kurulu tutanağından politika faizi deyimi kaldırıldı. Merkez Bankası Başkanı da geçenlerde yaptığı bir konuşmada TCMB&#;nin haftalık repoda ve gecelik fonlama işlemlerinde uyguladığı faizlerin tümünün artık politika faizi olduğunu belirterek birden fazla politika faizi olduğu açıklamasında bulundu.

Gecelik fonlama faizleri gecelik repo faizi ya da alt ve üst limitler arasında yani bir koridor içinde hareket ettiği için koridor faizi gibi adlarla da anılıyor.

Faiz Politikası

Faiz politikası, merkez bankalarının bankalara uyguladıkları faizlerde yaptıkları düzenlemeler yoluyla piyasa faizlerini, dolayısıyla parasal işlemleri ve oradan hareketle piyasaları ve ekonomiyi etkilemeyi sağlayan bir politikadır. Para politikasının en etkin aracıdır. 

Yukarıda sayılanlardan (istisnai hallerde uygulanan geç likidite penceresi faizini bir yana bırakırsak) hepsinin derece derece ekonomi ve piyasalar üzerinde etkilerinin olduğunu söyleyebiliriz. Örneğin Merkez Bankası&#;nın haftalık repo faizini yüzde 4,5&#;dan 5,5&#;a yükseltmesi ya da gecelik fonlama faizini (borç verme) yüzde 7,75&#;den 8,50&#;ye yükseltmesi halinde bu fonlardan yararlanan bankaların ortalama maliyetleri yükseleceği için ister istemez kredi faizleri de yükselecek ve bu gelişme kredi kullanımında bir daralmaya yol açacaktır. Tam tersine eğer Merkez Bankası ekonomide genişlemeye yol açmak istiyorsa o zaman piyasaya daha fazla likidite sunmak amacıyla bu faizleri düşürme yoluna gidecektir. Benzer bir durum reeskont kredisi ve avans faizlerinde de geçerlidir. Merkez Bankası, bu faizleri düşürerek ekonomide genişlemeye, artırarak ekonomide daralmaya yol açabilir. İhracat reeskont kredisi faizi ise ihracatı artırma ve teşvik etmek amacını güttüğü için daha çok dış dengeyle ilgili sonuçlar verir. Merkez Bankası&#;nın bu faizi düşürmesi ihracatın daha fazla desteklenmesine yol açar.

TCMB&#;nin İzlediği Faiz Politikası

Bugüne kadarki uygulamalarına baktığımızda, TCMB&#;nin, faizleri düşürmek konusunda konvansiyonel politikaya yani faizi doğrudan düşürmeye yönelik uygulama yaptığını görüyoruz. Eğer ekonomide bir daralma ortaya çıkmış ve enflasyonda da yukarı yönlü bir baskı yoksa o zaman TCMB, faiz politikasını, doğrudan faizlerini düşürerek uyguluyor. Buna karşılık sıra faiz artırmaya geldiğinde TCMB faiz politikasını bazen doğrudan çoğunlukla da dolaylı şekilde kullanmayı tercih ediyor.

Bunları örneklerle açıklayalım. Aşağıdaki tabloda bu yıl içinde gecelik fonlama faizlerinde yapılan değişiklikler yer alıyor.

tarihindeki son faiz indirimine kadar TCMB, gecelik fonlama faizlerindeki indirimi tereddütsüz ve doğrudan yaptı. Dolaylı yollara başvurmadı. 24 Temmuz ve 21 Ağustos tarihlerindeki faiz artırımlarını da aynı şekilde doğrudan yaptı ama piyasada tereddüt ettiği ve gecikmeli karar aldığı izleniminin doğmasına engel olamadı.

Faiz artırımı açısından son uygulama bu ay yapılan Para Politikası Kurulu toplantısında yaşandı. TCMB, faizlerde görünürde bir değişikliğe gitmese de parasal sıkılaştırma adı altında bazı düzenlemeler yaptı. Bunlara değinelim. TCMB, faizleri değiştirmedi ancak bir haftalık repo ihalesiyle sağladığı fonlamayı 10 milyar TL&#;den 6 milyar TL&#;ye düşürdü. Bu yolla haftalık repo ihalesiyle fon sağlayan bankaları gecelik fonlamayla likidite bulmaya yöneltti. Gecelik fonlamada ise piyasa yapıcısı bankalara sağlanan fonlama tutarını 23 milyar TL&#;den 6,5 milyar TL&#;ye düşürdü. Bu yolla da bu miktarın ötesinde ihtiyacı olan piyasa yapıcısı bankaları 7,75&#;lik limitle borçlanmaya yöneltmiş oldu. Bu karar öncesinde Merkez Bankası&#;ndan fonlama sağlayan bankaların ortalama fonlama maliyeti yüzde 7&#;nin altındayken bu düzenlemeler sonucu bu maliyet yüzde 7&#;nin üzerine çıkmış oldu. Böylece Merkez Bankası faizleri doğrudan artırmasa da dolaylı olarak artırmış oldu. Buna piyasada &#;örtülü faiz artışı&#; deniyor. 

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) beklenen faiz artırımını 22 Haziran’da açıkladı. TCMB yüzde 8,5 olan politika faizini yüzde 15’e çıkardı. Bu yılından bu yana görülen en yüksek ikinci faiz artırımı oldu. Merkez Bankası 31 Mayıs ’de aldığı kararla politika faizini yüzde 8’den yüzde 16,5’e çıkarmıştı.

Peki, Merkez Bankası’nın politika faizi yılından bu yana nasıl değişti? Merkez Bankası kaç defa faiz indirimi yaptı; kaç kez faiz artırımına gitti? En yüksek ve en düşük politika faizi ne oldu? 

10 senede 20 kere faiz değiştiren TCMB son 3,5 senede 19 kez değişiklik yaptı

TCMB sitesinde Mayıs ’dan bu yana “politika faizi” olarak adlandırılan bir hafta vadeli repo faizi bilgisi yer alıyor. 20 Mayıs’tan 23 Haziran ’e kadar Merkez Bankası 39 defa faiz oranında değişikliğe gitti.

Merkez Bankası’nın son yıllarda ve özellikle “Yeni Ekonomik Model” denilen dönemde sık sık faiz değişikliğine gittiği grafikte açıkça görülüyor. arasında değişiklik sayısı az iken son yıllarda çizgi sürekli değişiyor.

10 kere faiz artırımına giden TCMB 29 kez faiz düşürdü

TCMB 39 değişikliğin 10’nda faiz artırımına gitti; 29 kez ise faizi düşürdü. En yüksek politika faizi yüzde 24 ile 14 Eylül ’de görülürken en düşük faiz ise yüzde 4,5 ile 17 Mayıs ’te gerçekleşti.

Merkez Bankası’nın politika faizi ile Dolar kuru aynı grafikte incelendiği zaman şu sonuç ortaya çıkıyor.

Döviz kurları yükselirken Merkez Bankası Eylül ’de faiz indirimine gitmişti. Bu süreç Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından Yeni Ekonomi Modeli olarak adlandırılmıştı. Döviz kurları fırlayınca Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin henüz ilk ayında Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulamasına geçilmişti.

Kritik dönemeç: Eylül ’deki faiz indirimi

Merkez Bankası politika faizini yüzde 19’dan yüzde 18’e düşürdüğü Eylül ’de aylık ortalama Dolar kuru 8,53 TL idi.

Bu tarihten sonra 23 Haziran’daki faiz artırımına kadar faizler hep düşerken Dolar kuru yukarıya doğru seyretti. KKM’den sonra düşse de sonra tırmanışa geçti. 14 Mayıs ve 28 Mayıs cumhurbaşkanlığı seçimlerine kadar 20 lira seviyesini zorlayan Dolar kuru seçimlerden sonra 20 TL’nin üzerine çıktı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tekrar seçildikten sonra ekonominin başına eskiden görev verdiği Mehmet Şimşek’i Hazine ve Maliye Bakanı olarak atadı. Merkez Bankası Başkanı ise Hafize Gaye Erkan oldu. Şimşek liderliğindeki ekonomi yönetiminin başta faiz olmak üzere radikal değişikliklere gidebileceği yorumları yapılıyor. Ancak yerel seçimleri ve mevcut AK Parti politikalarının buna ne kadar izin vereceği tartışma konusu.

ABD Merkez Bankası Fed'in başkanı Ben S. Bernanke, Senato'da yaptığı sunumda ekonomide güçlenmenin gözlendiğini ve bir sonraki birkaç toplantı içinde aylık 85 milyar dolarlık tahvil alımlarının azaltılmaya başlanabileceğini söylemesinden bu yandan gelişmekte olan ülke paralarında sert satışlar görülüyor. Bernanke'nin açıklamalarından bu yanaki düşüşlerden Türk Lirası da nasibini aldı ve Dolar/TL birbiri ardına psikolojik seviyeleri ve rekorları kırdı. 17 Aralık'ta başlayan yolsuzluk operasyonuyla birlikte TL'deki kayıpların artmasıyla, Türkiye nefesini tutup döviz kurlarını izlemeye başladı.

Peki 22 Mayıs 'ten bu yana neler oldu da Türk Lirası bu kadar değer kaybetti?


22 Mayıs Fed Başkanı Ben S. Bernanke, tahvil alımlarını Eylül'den itibaren azaltmaya başlayabileceklerini söyledi

3 Haziran Gezi Parkı olaylarının etkisi Borsa ve döviz kurlarına yansıdı

11 Haziran TCMB, son bir aylık dönemde yurtiçi ve yurtdışındaki gelişmeler nedeniyle döviz piyasasında aşırı oynaklık gözlendiğini söyledi. Merkez Bankası, döviz piyasasındaki aşırı oynaklığın fiyat istikrarı ve finansal istikrar üzerindeki olası etkilerini gidermek amacıyla gerekli görülen günlerde kısa süreli "ek parasal sıkılaştırma" (EPS) uygulamalarını başlatmaya karar verdi. Merkez, en az uygulama tutarının 50 milyon dolar olacağını açıkladı.

24 Haziran TCMB, düzenli fonlama yapılan günlerde açılacak döviz satım ihalelerinde en az tutarın milyon dolar olacağını söyledi.

2 Temmuz TCMB, milyon ABD olarak belirlenen döviz satım ihale tutarını "en az 50 milyon dolar" olarak değiştirdi.

15 Temmuz Merkez Bankası Başkanı Başçı, oynaklığın arttığına dikkat çekerek, 23 Temmuz'daki Kurul toplantısında faiz koridorunu genişletici yönde ölçülü bir adımın gündeme alınacağını ve ihracatçılara,  Türk Eximbank aracılığıyla sağlanmakta olan reeskont kredilerinin limitinin iki katına çıkarılacağını söyledi.

23 Temmuz TCMB gecelik fonlama faizini 75 baz puan artırarak yüzde 'ten yüzde 'e yükseltti.

20 Ağustos TCMB, gecelik borç verme oranını yüzde 'ten yüzde 'e çıkardı.

21 Ağustos Fed para politikası toplantısında tahvil alımlarına ilişkin bir değişiklik yapmadı ve politika değişikliğini işsizlik oranının yüzde 'lere gerilemesine bağladı

23 Ağustos Dolar-TL ilk kez 2 seviyesini gördü

26 Ağustos Suriye’de kimyasal silahların varlığının saptandığı doğrulandı. Suriye’ye askeri müdahale olasılığı artmaya başlayarak, kur üzerinde baskı yarattı

27 Ağustos TCMB Başkanı Başçı, doların belini kıracaklarını söyledi.

18 Eylül: Fed, tahvil alımlarında beklendiği gibi bir azaltıma gitmedi.

- TCMB Başkanı Başçı, Dolar/TL kurunun sonunda , 'te ise 'e kadar gerileyebileceğini söyledi.

- Dolar/TL üzerindeki baskı geçici olarak azaldı.

20 Eylül TCMB, döviz satım ihale tutarını “en az 20 milyon ABD doları” olarak değiştirdi.

8 Ekim Orta Vadeli Program açıklandı.

14 Kasım Fed başkanlığına hazırlanan Janet Yellen, Senato Bankacılık Komitesi'ne yaptığı konuşmasında tahvil alımlarına ilişkin, "İyi bir yol kat ettiklerini, ancak daha yapılması gerekenlerin" olduğunu söyleyerek, azaltıma yönelik henüz bir takvimin olmadığını söyledi.

19 Kasım TCMB, örtülü faiz artırımına giderek, bir ay vadeli repo ihalelerine son verdiklerini açıkladı ve bankalararası para piyasasındaki gecelik faiz oranlarının yüzde 7,75’e yakın seviyelerde oluşmasını sağlayacaklarını söyledi.

20 Kasım Fed toplantısında parasal genişleme programında bir değişikliğe gidilmedi.

6 Aralık ABD'de Kasım ayı tarımdışı istihdam verileri açıklandı; işsizlik 5 yıl sonra ilk kez yüzde 7'nin altına indi.

9 Aralık TCMB, döviz satım ihale tutarını en az 20 milyon ABD doları”ndan “en az 50 milyon ABD doları”na yükselttti.

17 Aralık Hükümetten 3 bakanın çocuklarının da adlarının karıştığı yolsuzluk operasyonu başladı. Aralarında adı geçen bakanların çocukları, işadamları ve bazı bürokratların da olduğu birçok kişi gözaltına alındı.

18 Aralık Fed, Ocak 'ten itibaren aylık tahvil alımlarını 85 milyar dolardan 75 milyar dolara indireceğini söyleyerek, 10 milyar dolarlık azaltım yaptı.

23 Aralık Yolsuzluk iddiaları üzerine hükümet ve emniyet teşkilatına yönelik operasyonlar başladı.

24 Aralık Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, 'ün sakin bir yıl olmasını bekleyerek yanıldığını söyleyerek, enflasyon görünümünde tedbir alınması gereken bir durum ortaya çıkarsa faiz oranlarıyla ilgili gereken tedbirleri yine alabileceklerini belirtti

-Yolsuzluk operasyonunda çocukları ve kendilerinin adı geçen 4 bakan istifa etti.

25 Aralık : Bakanlar Kurulu'nda Ekonomi Bakanı da dahil olmak üzere 10 bakan değişti.

26 Aralık Hükümette 3 AKP'li milletvekili daha istifa etti.

30 Aralık Merkez Bankası, 1 hafta vadeli repo ihalesi açmayarak, 1 günlük ek para sıkılaştırmaya gitti ve döviz ihalesinde asgari tutar olarak belirlediği milyon dolar değerinde döviz sattı.

31 Aralık TCMB müdahaleyi milyon dolarlık satış ile sürdürdü.

6 Ocak TL'deki düşüşe bağlı olarak TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksinin 'den 'e düşerek, Aralık'ta 26 ayın en düşüğüne geriledi açıklandı

9 Ocak Fitch Ratings, TL'deki kayıpların artmasının kurumsal kredi notlarını olumsuz etkileyebileceğini söyledi

16 Ocak Societe Generale stratejisti Benoit Anne, TL'nin daha fazla değer kaybetme ihtimalinin sınırlı olduğunu söyledi.

21 Ocak Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, faizlerde değişiklik yapmadı, ancak ek parasal sıkılaştırma uygulanan günlerde faizin yüzde yerine yüzde 9'da oluşmasına imkan verdi. Faiz kararının açıklanması sonrasında Dolar/TL yükselişe geçerek tarihinin en yüksek seviye rekorunu 2,'e geliştirirken, sepet kur da 'dan tarihi zirvesini test etti.

23 Ocak Merkez Bankası, sağlıksız fiyat oluşumları nedeniyle piyasaya satım yönünde doğrudan müdahale ettiklerini söyleyerek, döviz piyasasında milyar dolar bir montanda doğrudan satış yaptı.

- Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Davos'taki Dünya Ekonomik Forumu'nda hükümetin herhangi bir kur hedefinin olmadığını söyledi

24 Ocak Arjantin, tahmini olarak yüzde 'lerde seyreden enflasyon ve düşen rezervler arasında kalan ekonomiyi desteklemek için para biriminde krizinden bu yanaki en büyük devalüasyonu yaptı.

24 Ocak TCMB müdahalesi ardından 'lere kadar gerilemiş olan Dolar/TL kuru ardından tekrar yükselişe geçerek düzeyini gördü

25 Ocak Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi, Dolar/TL'de kırmızı çizgi olmadığını ve ekonominin denge kurduğu yerin sağlık bir denge olduğunu savunarak, "Bütün bunlar geçici" dedi.

26 Ocak Ekonomi Bakanı Zeybekçi, "Bunun kalıcı olmasını asla beklemiyoruz, böyle bir şey kesinlikle geçicidir" diyerek, panik yaşanmasına gerek olmadığını söyledi.

27 Ocak Dolar-TL kuru , , ve psikolojik seviyelerini aştı ve 'da 'dan tüm zamanların en yüksek seviyesini görürken, Euro da 'tan rekor düzeyi test etti

- Merkez Bankası olağanüstü toplanacağını duyurdu

- Dolar ve Euro sırasıyla ve seviyelerine geriledi.


28 Ocak Hindistan politika faizini yüzde 'ten yüzde 8'e yükseltti.

(Dolar-TL)

29 Ocak TCMB bir haftalık repo faiz oranını yüzde 'ten yüzde 10'a yükseltirken, gecelik borç verme faiz oranını yüzde 'ten yüzde 12'ye, gecelik borçlanma faiz oranını yüzde 'ten yüzde 8'e, geç likidite penceresi borç verme faiz oranını yüzde 'ten yüzde 15'e, APİ borçlanma faizini ise yüzde 'ten yüzde 'ye yükseltti. Merkez Bankası fonlamasının 1 hafta vadeli repo faiz oranından sağlanacağını açıkladı.

- TCMB ayrıca ek parasal sıkılaştırma uygulamasını sonlandırdıklarını duyurdu.

- Dolar-TL civarından 'a kadar geriledi. Benzer hareketler euro-TL ve sepet kurda da görüldü. Euro-TL civarından 'e kadar inerken, sepet kur 'den 'ye kadar düştü.

- Merkez Bankası'nın fonlama maliyetlerini beklenenden daha yukarı çıkarmasının etkisi ile sabah seviyelerine kadar gerileyen dolar-TL kuru, öğle saatlerinde yükselmeye başladı.

Güney Afrika merkez bankasının sürpriz bir şekilde faiz artırımına gitmesi, gelişen piyasalara ilişkin endişelerin artmasına neden oldu ve bunun sonucu, dolar-TL kuru hızla 'in üzerine çıktı. Euro-TL kuru seviyesini zorlarken, sepet kur 'a ulaştı.

- Fed, tahvil alımlarını 10 milyar dolar daha azaltarak 65 milyar dolara indirdi.

30 Ocak TCMB, enflasyon kontrol altına alınana kadar sıkı duruşunu sürdüreceğini, gerekmesi hâlinde ek sıkılaştırma yapılabileceğini söyledi.


Tuğçe Özsoy ([email protected])
Bloomberg funduszeue.info Editörü



Kaynaklar: TCMB, Federal Reserve Bank, Bloomberg funduszeue.info