Makatta Sedef Hastalığı

Pruritis ani hem erkekleri hem de kadınları etkileyen sık görülen tıbbi bir sorundur. Genel toplumun %1 ile %5 ‘ini etkiler. Erkeklerde kadınlara kıyasla oranında daha sık görülür. Daha çok 40 ile 60 yaşları arasında görülür. Pruritis ani’nin pek çok nedeni vardır ve nedenin iyi anlaşılması tedavinin planı açısından önemlidir. Pruritis aninin medikal tedavisi semptomların giderilmesinde ve hayat kalitesinin artmasında genellikle etkilidir.

Pruritis Ani nedir?

Pruritis ani latince “kaşıntılı anüs” anlamına gelir ve anüs etrafındaki ciltte kaşıntıya yol açan rahatsız edici his şeklinde tarif edilir. Pruritis ani primer ve sekonder olarak sınıflandırılabilir. Primerde sebep bilinmemektedir, sekonder formunda ise ortaya konulabilen ve genellikle de tedavi edilebilen bir neden vardır.

Ciltte hafif iritasyon kaşıntıya sebep olabilir. Kaşımakla bu alandaki ciltte iritasyon artırılıp daha geniş bir alanda daha kaşıntılı bir durum ortaya çıkabilir. Devamlı kaşımak kaşıma ihtiyacını daha da artıracağından sorunu daha da büyütür.

Pruritis Ani’ye ne sebep olur?

Kaşıntı pekçok anorektal hastalıkta ortaya çıkabilir. Hemoroidler, skin tag (ciltte çıkıntı), fekal kirlenme veya dışkı tutamama, anal fistüller (bağırsak ile cilt arasında anormal bağlantı), anal fissürler (anal ciltte çatlak), anal bölgede siğiller olası nedenler arasındadır. Primer pruritis ani’ye sebep olan etken her zaman iyi anlaşılamaz. Anal kanaldan gelen sekresyonların kaşıntıya sebep olduğuna inanılmaktadır. Anal bölgedeki sinir lifleri tekrarlayan travmalar veya kaşımalar neticesinde kronik olarak aktif bir hal alabilir. İlaçlar gibi nedenlere bağlı olarak merkezi sinir sisteminin uyarımına bağlı sinir uyarımına bağlı da kaşıntı olabilir. Bazen de psikolojik nedenlerle kaşıntı meydana gelebilir.

İritasyonun diğer nedenleri arasında terlemeye bağlı anal bölgenin nemli kalması, dışkı ve mukus olabilir. Çalışmalar dışkının o bölgeden hızlıca temizlenmesinin kaşıntıyı azalttığını göstermiştir. Yetersiz hijyenin yanı sıra agresif şekilde uygulanan hijyen de aslında iritasyona neden olabilir. Sabunlar, kokular ve losyanlar iritasyonun başka sebepleridir. Aşırı hijyenin yanısıra topikal steroid kremlerin kullanılması da cildin doğal direncini kırarak sorunu daha da büyütebilir.

Diyet de pruritis anide rol oynayabilir. Kahvenin bu konuda en önemli faktör olduğu düşünülmektedir. Kahve tüketimi dinlenme fazında anal basıncı düşürür ve anüsten dışkının dışarıya kaçmasına neden olabilir. Diğer rol oynayabilen yiyecekler, çay, kola, enerji içecekleri, çikolata, asitli meyveler, domates, baharatlı yiyecekler, bira ve süt ürünleridir.

Enfeksiyöz hastalıklar da pruritis ani’ye sebep olabilir. Bakteriyel cilt enfeksiyonları, mantar enfeksiyonları, kıl kurdu ya da uyuz gibi parazitik enfeksiyonlar ve anal siğiller gibi viral enfeksiyonlar bunlara örneklerdir.

Bunların dışında sedef hastalığı, dermatitler, liken hastalıkları gibi hastalıklar da pruritis ani’ye sebep olabilirler. Bowen hastalığı veya meme dışı Paget hastalığı gibi lokal kanserler de pruritis ani’nin sebepleri arasındadır.

Ayrıca şeker hastalığı, lösemi, lenfoma, böbrek yetmezliği, karaciğer hastalığı, demir eksikliği anemisi ve hipertiroidizm gibi tüm vücudu etkileyen tıbbi durumlara pruritis ani eşlik edebilir.

Bu kadar çok etken olmasına rağmen, kaşıntının belli bir sebebi ortaya hiç konamayabilir.

Hasta Değerlendirilmesi

Hastadan dikkatli bir öyküyle ne kadar süredir devam ettiği, ne zamanlar olduğu ve eşlik eden başka bir bulgusunun olup olmadığı bilgisi alınmalıdır. Dışkının sıklığı, kıvamı, tuvalet alışkanlıkları, dışkı veya mukus kaçırmanın olup olmadığı, perianal nem hissi veya dışkının tam olarak boşatılamama hissinin olup olmadığı sorulmalıdır. Ayrıca hijyen uygulamaları ve dışkılama sonrası temizliği hakkında da bilgi alınmalıdır. Kullandığı ilaçlar ve diyetle ilgili yukarıda bahsedilen olası etken yiyeceklerin fazla miktarda tüketilip tüketilmediği sorulur.

Doktor anal bölge muayenesini dikkatlice yapar ve yaralar, çatlaklar, kızarıklık, ciltte kalınlaşma gibi bulguları not eder. Bu şekilde inspeksiyon dışında, doktor parmakla anüs ve rektumun alt ucunu da muayene eder. Ayrıca anoskopi denilen bir aletle anal bölgeden içeriyi daha da ayrıntılı muayene edebilir. Gerekli hallerde biyopsi alınabilir ya da ciltten sürüntü alınabilir. Gerekli hallerde vücudun başka bölgeleri de muayene edilebilir.

Pruritis Ani’nin Tedavisi

Tedavinin hedefi hastanın temiz, kuru ve sağlam bir perianal cilde sahip olmasıdır. Çok fazla olası etken olduğundan dolayı tedavi bazen güç olabilir. Bağırsak hareketlerini düzenleyici, dışkı kıvamını artırarak makattan olası kaçakların önlenmesi ve dışkılama ile tamamının boşaltılması önemlidir. Bunun için lifli gıdalar ve lif takviyesi önerilebilir.

Diyet alışkanlıkları yukarıda bahsedilen yiyeceklerin fazlasından uzak durularak tekrar düzenlenmelidir. Başka bir yöntem de bu yiyeceklerin her birinden sırasıyla birkaç hafta tamamen uzak durarak hangi besinin hastaya dokunduğu anlaşılmaya çalışılabilir.

Tuvalet hijyeni ve temizlik alışkanlıklarının tekrar gözden geçirilmesi gerekir. Aşırı temizlikten uzak durulmalı, suyla yıkama önerilmelidir. Sabunlar, parfümler, deodorantlı ıslak mendillerden tahriş edici olabileceklerinden uzak durulmalıdır. Sabun kullanılacaksa da sade doğal sabun kullanılmalı ve sonrasında bol suyla yıkanmalıdır. Tuvalet kağıdı ile kaşıma şeklinde temizlikten uzak durulmalıdır. Pek çok insan istemsiz olarak bu şekilde davranabilir. Anal bölgedeki cildin kuru tutulması için temizlik sonrası saç kurutma makinesi ile kurulama yapılabilir. Dar ve sentetik kıyafetler giyilmemelidir.

Semptomların kontrol altına alınması için kısa süreli %1 hidrokortizonlu steroidli kremler günde 2 ya da 3 kez kullanılabilir. Betametazon gibi uzun etkili topikal steroidler de etkilidir. Uzun süreli steroidli ya da güçlü etkili steroidli kremlerin kullanılması ciltte zayıflamaya ve incelmeye neden olarak pruritis ani’yi daha da kötüleştirebilir. Steroidli kremler 4 ile 8 haftadan fazla kullanılmamalıdır.

Çinko oksit gibi ciltte koruma tabakası oluşturacak kremler de cildin iritan maddelerden korunması için faydalı olabilirler. Buna ilaveten mentol, fenol, kamfor veya bunların kombinasyonu da faydalı olabilmektedir. Eğer enfeksiyon şüphesi varsa topikal antibiyotikler veya antifungaller (mantar ilaçları) kullanılabilir.

Bu ilaçlara doktorunuz alternatif olarak Berwick boyası, topikal capsaicin veya metilen mavisi enjeksiyonu önerebilir.

Doktorunuza sorabileceğiniz sorular:

1. Pruritis ani nedir?
2. Pruritis ani medikal tedavisinde seçenekler nelerdir?
3. Pruritis ani neden nüks eder?
4. Cerrahiye ihtiyacım var mı?
5. Tüm önerilere, ilaçlara, beslenme ve tuvalet alışkanlıklarında yaptığım değişikliklere rağmen pruritis ani geçmezse ne yapmalıyım?

Anal Kaşıntı (Pruritus) Nasıl Tedavi Edilir?
Makatta Kaşıntı, Makat Kaşıntısı Neden Olur, Nasıl Geçer, Ne İyi Gelir?

Anal kaşıntı (pruritus) nedir?

Anal kaşıntı; anüs içerisinde, deliğinde ya da çevresinde meydana gelen ve çok sık rastlanabilen kronik bir sorundur. Oluşan bu kaşıntı (pruritus) birçok nedenden kaynaklanabileceği gibi, bazı hastalıkların sonucunda da ortaya çıkabilmektedir.

Anal kaşıntının nedenleri nelerdir?

Paraziter hastalıklar
Kıl Kurdu,
Makat bölgesinin taharetlenme sonrası ıslak ve nemli bırakılması
Baharatlı yiyecekler, kafeinli içecekler, süt-süt ürünleri, domates, fındık, kabuklu kuruyemiş gibi besinlerin çokça tüketilmesi,
Dar kıyafetler, iç çamaşırları giymek anüs bölgesinin hava almasını engellemesi,
Hijyen eksikliği yetersiz temizlik nedeniyle idrar ve dışkı kalıntılarının cildi tahriş etmesi,
Aşırı temizlik takıntısı sonucunda anüs etrafında cilt üzerindeki koruyucu salgıyı kaldırarak makat etrafı hassas hassas hale gerek daha çok kaşınması,
Alerjik reaksiyonlar,
Psikolojik nedenler ( stres, anksiyete, depresyon sonucu oluşan cilt hastalıkları)
Bütün bu sebeplerin yanında bazı hastalıkların sonucunda da anal kaşıntı gerçekleşebilmektedir. Bu hastalıklar: hemoroidal hastalık, anal fissür, Crohn hastalığı gibi sebeplerdir.

Anal Kaşıntının Diğer Nedenleri:

Makat etrafındaki siğiller,
Cilt Kanseri,
Uyuz hastalığı,
Mantar enfeksiyonu
Sedef ve egzama hastalığı
Paraziter solucanlar anal kaşıntının bir diğer nedenlerdir.

Anal kaşıntının belirtileri nelerdir? Hangi durumda doktora başvurulmalıdır?

En fazla görülen belirti, bağırsak hareketleri sonucunda oluşmaktadır Cildin yapısında oluşan kızarıklık, akıntı, cilt derisinin tahrişi kaşıntının belirtilerindendir.
Doktora başvurmanızı gerektirecek belirtiler ise:

Anal kaşıntı döküntülü ise,
Akıntı, kanama ve özellikle ateş varsa,
Kıl kurdu bulunuyorsa doktora görünmek gereklidir.

Tanı ve tedavi süreci ne şekildedir?

Tanılamak için muayenenin yanı sıra anal kaşıntıya sebep olan hastalıkları belirlemek için: Anoskopi, rektoskopi, sigmoidoskopi, kolonoskopi, dışkı analizi, deri biyopsisi ya da alerji testi gibi çeşitli tanı yöntemleri kullanılmaktadır.

Tedavi süreci

Tedavide ilk olarak anal kaşıntıya sebep olabilecek parazit hastalıkların kaşıntıya sebep olup olmadığı araştırılmaktadır. Bu aşamada: gaita tetkiki, kan testleri, anoskopi, nadiren kolonoskopik değerlendirme, deri biyopsisi gibi çeşitli tetkikler uygulanabilmektedir.  Anal kaşıntıya sebebiyet veren bu tür bir hastalık belirlenmediği takdirde tedavi yöntemleri çok yönlü olarak uygulanmaktadır. Bu tedavileri arasında;

Kaşıntıya sebebiyet veren bazı yiyeceklerin tüketilmediği kişiye özel diyetler,
Banyo ve gerekli hijyenik bakımların sağlanması
Pomat uygulaması,
Mantar tedavisi,
Metilen mavisi enjeksiyonu gibi uygulamalar bulunuyor.
Tedavide steroid içeren / kortizonlu kremler çok kısa süreli kullanılabilmekte ayrıca çinko-oksitli pomatlardan da yararlanılabilmektedir.

Anal kaşıntıyı ortadan kaldırmak için neler yapabiliriz?

Anal kaşıntıyı bazı önlemler ve uygulamalarla, önleyebilmek ve tedavi sürecini hızlandırmak mümkündür. Kaşıntıyı ortadan kaldırmak ve daha kaliteli bir yaşam sürmek için dikkat edilmesi gerekenler şu şekildedir:

Kaşıntılı bölgeyi deforme etmekten kaçınılmalıdır
Anal bölgenin temizliği yalnızca su ile yapılmalı, kaşınan bölgeye sabun gibi kimyasal içerikler kullanılmamalıdır
Aşırı temizlemeden cildi korumak için salgılanan sıvıları yok etmemek için kaçınılmalıdır.
Kaşınmaktan kaçınılmalıdır. Çünkü anal bölgeyi kaşıma, kaşıntının şiddetini arttırabilmektedir.
Cildin hava alması sağlanmalıdır. Bunun için dar ve cilde yapışan iç çamaşırları kullanılmamalı, daha çok pamuksu çamaşırlar kullanılmalıdır
Anal bölgenin ıslak veya nemli bırakılması kaşıntının artmasına sebep olmaktadır. Bu sebeple anal bölgenin kuru ve temiz olmasına dikkat edilmelidir.
Kaşıntı yapan gıdalar genellikle: kahve, çay, kola, kabuklu kuruyemişler, alkol, domates gibi besinlerdir. Bu besinlerin tüketimi azaltılmalı ve kişiye kaşıntı yapan yiyecekler takip edilerek tespit edilmelidir.
İlaç kullanımı yalnızca doktorun önerdiği gibi olmalı, doktor tarafından tavsiye edilmeyen ilaç, krem gibi ürünler kullanılmamalıdır.