Metis Yunan Mitolojisi
Erkeklerin normal yaşantısında kadına asla kaptırmayacağı bazı niteliklerin tanrısal formlarının kadın olması, ilginç ve düşündürücü.. Bunlarının en başında da akıl, zeka, mantık, bilgelik ve strateji gibi kavramlar gelir ki erkeklerin bunları kadın tanrılara nasıl olup da bırakabildikleri şaşılası bir durumdur. Bu kavramların temsilcisi iki tanrıça Metis ve kızı Athena'dır mesela.
Titan soyundan olan Metis Okeanus ve Thetys'in kızı, Zeus'un ilk eşidir. Zeka, sağduyu, strateji ve bilgeliği temsil eden Metis; kelime anlamı olarak ''Metiao'' yani düşünme anlamına gelen bir kelime kökünden türetilmiş. Burada Metis'e yüklenen anlam durağan bir zekadan öte, geleceği kestirip planlama yapabilme, strateji geliştirebilme, kurnazlık, becerikli olma gibi özellikleri de içinde barındıran kıvrak bir zekaya sahip olmadır.
Zeus doğan çocuklarını yutarak yok eden babası Kronos'u etkisiz hale getirip iktidarı ele alınca; Kronos'un yuttuğu çocukları kusarak geri çıkartması için hazırladığı karışımı Zeus'a verip, babasına içirmesini söyleyen Metis'tir. Zeus'un iktidar mücadelesinde onun için bilge bir danışman, zekasıyla kurnaz bir planlayıcıdır.
Zeus tanrılar tanrısı olarak tahtına oturduğunda; iktidarı için ilk tehdit Metis'le ilgili bir kehanetle gelir. Kehanete göre Metis önce bir kız çocuk; ardından dünyanın kaderini tayin edecek, Zeus'un tahtına oturacak, göklerin efendisi olacak bir erkek çocuk doğuracaktır. Zeus annesi Rhea'nın bu kehanetini duyunca iktidarını elinden alacak bir erkek çocuk dünyaya getirmeden, hamile Metis'i yok etme planları yapmaya başlar.
Zeka ve ileri görüşlülükte, aklını mantıklı kullanabilme, strateji ve kurnazlıkta herkesi geride bırakan birini nasıl yok edecektir peki? Baş tanrı Metis'i onun yöntemleriyle yok etmeye karar verir tabii. Birini alt edebilmenin en etkili yolu; onun silahlarıyla savaşmaktır değil mi?
Bir oyun teklif eder şekilden şekle girebilme yeteneğine sahip karısına. Kim büyüdükçe büyüyecek, ya da küçüldükçe küçülebilecektir? Türlü türlü canlıların şekline bürünür her ikisi de; Metis kocası ve sevgilisi olan bir erkeğe güvenmeyip de kime güvenecektir? Onun varlığına duyduğu güvenin etkisiyle en vahşi canlıdan, en savunmasızına dönüşür birer birer. Tam en savunmasız olduğu canlıya dönüştüğündeyse; tek hamlede yutuverir Metis'i Zeus. Hayatta en büyük darbeler en çok güvenilenlerden gelmez mi zaten?
Zeus'un midesine indirdiği akıllı tanrıça boş durur mu orada? Doğacak kızını dünyaya tam savunmalı göndermek için kalkanı ve mızrağını işler sabırla Zeus'un içinde. Kızının doğum zamanı yaklaştığında şiddetli bir baş ağrısı başlar Zeus'da Ne durdurmak mümkündür, ne de kurtulmak bu acıdan Tanrı Hephaistos'u çağırır haykırarak Zeus yardıma. Elindeki balyozu kafasına vurup, bu ağrıyı dindirmesini ister demirci tanrıdan.
Hephaistos'un Zeus'un başına indirdiği darbelerin ardından, bir elinde mızrağı, bir elinde kalkanı yetişkin bir savaşçı kız fırlar tanrının başından Metis'in zekası ve strateji yeteneği yanında; insanoğluna zanaatları öğretecek, yeri geldiğinde savaş meydanlarında ortalığı kasıp kavuracak gök gözlü Athena'dır Zeus'un başından doğan bu tanrıça Bakire bir tanrıça olarak anılan Athena, saf bilgiyi ve insanoğlundaki öğrenme güdüsünü temsil ettiği için belki de bu şekilde anılmakta.
Zeus'un Metis'i yutması düşünürleri oldukça çok meşgul etmiş olmalı ki asırlarca türlü yorumlar getirmişler bu efsanenin temeline. Kimi tanrıları ve insanları yöneten Zeus'un yönetme işi için kaba gücün yanı sıra ince bir zekaya, kurnazlığa, planlama ve strateji geliştirme gibi niteliklere sahip olma zorunluluğunun bir sonucu olarak; onu yutarak tüm Metis kaynaklarına sahip olup, benliğinde hapsettiğini savunmuş
Kimi Metis'i Zeus'un içindeki bir danışman olarak görevini sürdürdüğünü düşünmüş
Kimine göre ise Metis zaten hiç bir zaman var olmamış en baştan beri aslında Zeus'un aklını kullanan yönünü vurgulamak için efsanelerde yerini almış.
Bana göreyse; erkeğin kaba güçle kontrolü altına aldığı kadındır Metis. Erkeğin kadını kontrolü ve denetimi altına alıp; kadının sahip olduğu becerileri kendi denetiminde kullanmasının miladıdır belki bu efsane. O gündür bu gündür, erkek cinsi kadının sahip olduğu zekası, becerikliliği, strateji ve planlama gücünü; kimi zaman dini, kimi zaman toplumsal yasalarla hala denetiminde tutmakta büyük oranda
Athena, Yunan Mitolojisi'nde zeka, sanat, strateji, ilham ve bar&#x;ş tanr&#x;ças&#x;d&#x;r. Roma Mitolojisi'nde Minerva diye an&#x;l&#x;r. Babas&#x; Tanr&#x;lar'&#x;n baş&#x; Zeus, annesi ise Zeus'un ilk kar&#x;s&#x; olan hikmet tanr&#x;ças&#x; Metis' tir. Sembolleri, kalkan, m&#x;zrak, zeytin dal&#x; ve baykuştur. M&#x;zrak savaş&#x;, zeytin dal&#x; bar&#x;ş&#x;, gök gözlü baykuş da bilgeliği temsil eder. Athena, Atina kentinin baş tanr&#x;ças&#x; ve koruyucusudur, kent ismini de ondan alm&#x;şt&#x;r. Athena ve sembolize ettiği karakterler birçok kültürde benzer formlarda bulunur. Athena ayr&#x;ca Troya Savaş&#x;'nda Akhalar&#x;n yard&#x;m&#x;na koşup tahta at&#x;n yap&#x;lmas&#x;na yard&#x;m etmiştir. Athena özel bir kalkan taş&#x;r. Bu kalkan Aegis olarak isimlendirilmiştir. Kalkan&#x;n üzerinde, değişik süslemelerle birlikte Medusa'n&#x;n baş&#x;n&#x;n resmi bulunur. Bu kalkan&#x;n önünde en güçlü ordular bile bozguna uğrar. Zeus'un en sevdiği k&#x;z&#x; olduğu için Zeus'un y&#x;ld&#x;r&#x;mlar&#x;n&#x; da bir tek o kullanabilir.
Alan&#x;: Zeka, Sanat, Strateji, Zeytin.
Mekan&#x;: Olimpos, Atina
Semboller: Zeytin, Baykuş, Y&#x;lan, Miğfer, M&#x;zrak ve Aegis
Görünüşü: Baş&#x;nda miğferle betimlenen genç kad&#x;n.
Ebeveynler: Zeus ve Metis
Temel özellikleri kentle ilgili olan Athena birçok bak&#x;mdan K&#x;r Tanr&#x;ças&#x; Artemis'in karş&#x;t&#x;d&#x;r. Athena'n&#x;n Yunan Uygarl&#x;ğ&#x; öncesinden gelen bir tanr&#x;ça olduğu ve daha sonra Yunanlarca benimsendiği san&#x;l&#x;r. Ama Yunan ekonomisi, Minos uygarl&#x;ğ&#x;ndan farkl&#x; olarak önemli ölçüde askerî temele dayand&#x;ğ&#x; için, Athena başlang&#x;çtaki evcil işlevlerini korumakla birlikte giderek bir Savaş Tanr&#x;ças&#x;'na dönüşmüştür. Savaş&#x;n, kaba güç yönünü simgeleyen Ares yerine strateji ve zeka yönünü temsil eden Athena, bu aç&#x;dan Ares'ten ayr&#x;l&#x;r. Ayr&#x;ca bir el sanatlar&#x;n&#x; da temsil eden bir tanr&#x;ça olarak trompet, flüt, çömlek, t&#x;rm&#x;k, saban, gemi ve savaşta kullan&#x;lan at arabas&#x; onun icatlar&#x;ndand&#x;r.
Tanr&#x;ça Athena; Herkül, Perseus, Odysseus gibi birçok kahramana da yard&#x;m etmiştir.
Savaş, strateji ve bilgelik tanr&#x;ças&#x; olmas&#x; nedeniyle babas&#x; Zeus'un savaş z&#x;rhlar&#x;n&#x; emanet ettiği tek tanr&#x;çad&#x;r. Ayr&#x;ca destanlarda da Zeus'un en sevdiği çocuğu olarak geçer.
Doğum ve Çocukluk Süreci: Tanr&#x;ça Metis hamile kal&#x;nca, Zeus doğacak çocuk erkek kendisini devirir diye, tanr&#x;çay&#x; hamile iken yutar. Zeus'un kafas&#x;nda bir yumru şeklinde büyüyen Athena oradan kalkanl&#x; ve z&#x;rhl&#x; bir şekilde ç&#x;kar. Zeka tanr&#x;ças&#x; olan Athena, bu özelliğini annesi bilgelik, hikmet tanr&#x;ças&#x; Metis'den alm&#x;şt&#x;r. Athena Zeus'un baş&#x;ndan doğarken
Baş tanr&#x; Zeus Metis'i yutmuş, yani kendi içine atm&#x;ş ve onu kendisinin bir parças&#x; yapm&#x;şt&#x;. Zeki Zeus, Metis'i uzun süre kafas&#x;n&#x;n içinde taş&#x;d&#x;. Ondan kurtulma zaman&#x; gelip çat&#x;nca demir ve ateş tanr&#x;s&#x; Hephaistos'u çağ&#x;rd&#x;.
"Hephaistos" dedi, "Baş&#x;m çatlayacakm&#x;ş gibi ağr&#x;yor, art&#x;k dayanam&#x;yorum. Aln&#x;ma h&#x;zla keskin baltan&#x; vur. Korkma sen emrimi yerine getir, ben baş&#x;ma ne geleceğinin biliyorum. ''
Hephaistos baş tanr&#x;ya karş&#x; gelmeye cesaret edemedi ve baltas&#x;n&#x; Zeus'un aln&#x;na indirdi. O anda yar&#x;lan yerden zafer ç&#x;ğl&#x;klar&#x; atan güzel bir k&#x;z ç&#x;kt&#x; ve dans etmeye başlad&#x;. Tepeden t&#x;rnağa kadar silahl&#x; idi. Baş&#x;nda alt&#x;n bir miğfer k&#x;v&#x;lc&#x;mlar saç&#x;yordu. Parlak bir z&#x;rh bütün vücudunu kaplam&#x;şt&#x;. Elinde ise yepyeni bir m&#x;zrağ&#x; sall&#x;yordu. Bu hali gören bütün ölmezler hayret ettiler, şaş&#x;rd&#x;lar. Güneş bile onu görüce ne yapacağ&#x;n&#x; unuttu, atlar&#x;n&#x;n dizginlerini çekti, arabas&#x;n&#x; göğün boşluğunda bekletti. Büyük Olimpos Dağ&#x; bu yeni Tanr&#x;ça'n&#x;n doğuşu ile sars&#x;ld&#x;. Toprak'tan müthiş bir gürültü ç&#x;kt&#x;. Denizler kabarmaya dalgalar coşmaya başlad&#x;.
"Ve Zeus ç&#x;kard&#x; bir gün kendi kafas&#x;ndan çak&#x;r gözlü yaman Athena'y&#x;,
O dünyay&#x; birbirine katan tanr&#x;çay&#x;,
O hiç yorulmadan ordular&#x; yöneten,
O cenk ve savaş bağr&#x;şmalar&#x;ndan hoşlanan,
Yüceler yücesi say&#x;lan tanr&#x;çay&#x;."
Erişkinlik:
Hephaistos
Tanr&#x;ça bakire kal&#x;p hiç çocuğu olmasa da, çocuğu yerine koyduğu Erikhthonios ile ilgili hikâye şöyledir: Tanr&#x; Hephaistos, bir gün Athena'ya karş&#x; olan hislerine yenik düşer ve tanr&#x;ça Athena'y&#x; kovalamaya başlar. Koşarken boşalan Hephaistos'un menileri tanr&#x;çan&#x;n bacağ&#x;na gelir. Tanr&#x;ça bunlar&#x; silip toprağa atar ve bu ilişkiden y&#x;lan bacakl&#x; Erikhthonios doğar. Athena'da onun yetiştirilmesine yard&#x;m eder.
Atina Şehri
Atina şehri yeni kurulmaktad&#x;r ve şehrin tanr&#x;s&#x; kim olacağ&#x; söz konusu olur. Bütün Olimpos Tanr&#x;lar&#x; bir araya gelirler. Çeşitli yar&#x;şmalar sonucunda iki Tanr&#x; sona kal&#x;r. Bu iki Tanr&#x; Poseidon ile Athena'd&#x;r. Jüri Tanr&#x;lar bu şehre en büyük hediyeyi verecek olan&#x; şehrin tanr&#x;s&#x; seçeceklerini belirtirler. &#x;lk olarak kendinden emin Poseidon öne ç&#x;kar. Üç başl&#x; m&#x;zrağ&#x;n&#x; yere vurur ve yer yar&#x;larak bir at ortaya ç&#x;kar, baz&#x; kaynaklara göre ise kayaya vurur ve su p&#x;nar&#x; f&#x;şk&#x;r&#x;r.
Poseidon at&#x; herkese göstererek: "Bu evcil bir att&#x;r, insan&#x; yorulmadan istediği her yere götürür, onun yüklerini taş&#x;r." der. Bütün tanr&#x;lar büyülenmiştir bu hayvan karş&#x;s&#x;nda.
Athena ise küçük bir gülücük atar ve ünlü m&#x;zrağ&#x;n&#x; yere saplar. M&#x;zrağ&#x;n sapland&#x;ğ&#x; yerden bir filiz ç&#x;kar ve büyür büyür çok güzel bir zeytin ağac&#x; olur. "Bu da zeytin ağac&#x;d&#x;r. Meyvesi olan zeytinin saymakla bitmeyen özellikleri vard&#x;r. Zeytini insanlar yiyebilirler, yemeklerine katabilirler. Yağ&#x;n&#x; yap&#x;p, yakarlar, geceleri ayd&#x;nlat&#x;rlar. Yemeklere dökerler, çok güzel lezzetler elde ederler. Ayn&#x; zamanda bozulmaz, ve bozulmas&#x;n&#x; istemedikleri yiyecekleri saklarlar. Ve böyle faydalar&#x; daha da say&#x;labilir." der zeki tanr&#x;ça. Bütün Tanr&#x;lar bakakalm&#x;şt&#x;r bu ağaca. Hepsi tebrik eder Athena'y&#x; ve art&#x;k şehir ona aittir. Şehrin ismine de Atina denecektir bundan sonra.&#x;lk başta köylerden oluşan Atina zamanla önemli bir hal al&#x;r. Poseidon ise, belki de bir tanr&#x;çaya yenilmekten, tüm siniriyle üç başl&#x; m&#x;zrağ&#x;n&#x; dağa f&#x;rlat&#x;r. Dağa saplan&#x;r m&#x;zrak, hala m&#x;zrağ&#x;n izinin orda olduğu söylenir. Ayr&#x;ca Athena'n&#x;n o meşhur ağac&#x;n&#x;n da Atina'daki Akropolis'te Portiko'nun yan&#x;nda duran zeytin ağac&#x; olduğuna inan&#x;l&#x;r.
&#x; Yapt&#x;ğ&#x; Zalimlikler
Üç Güzeller Efsanesi'nde Paris'e 'En Güzeline' yaz&#x;l&#x; alt&#x;n elmay&#x; kendisine vermesi karş&#x;l&#x;ğ&#x;nda büyük bir bilgelik ve savaşta yenilmezliği vadeder.
Arakne'yi Tanr&#x;ça Athena'dan daha üstün bir dokuma yeteneğine sahip olduğunu iddia ettiği için örümceğe çevirir.
Medusa'y&#x; kendi tap&#x;nağ&#x;nda Poseidon ile beraber olduğu için bakt&#x;ğ&#x;n&#x; taşa çeviren, y&#x;lan saçl&#x; çirkin bir yarat&#x;ğa çevirir. Daha sonra da Medusa'y&#x; öldürmek üzere yola ç&#x;kan Perseus'a yard&#x;m eder.
Odysseus'u Truva savaş&#x;'ndan sonra eve dönüş yolcuğunda korur ve çabalar&#x;n&#x;n boşa gitmesini önler, ona yard&#x;m eder.
&#x; Aşk Hayat&#x;
Athena'n&#x;n hiç yoldaş&#x;, sevdiği olmam&#x;şt&#x;r. &#x;şte bu yüzden Athena Parthenos yani "Bakire Athena" olarak da an&#x;l&#x;r. Atina'daki ünlü Parthenon Tap&#x;nağ&#x; da ismini buradan al&#x;r. Bu Athena'n&#x;n sadece bakireliği ile ilgili bir gözlem değildir, fakat O'nun cinsel mütevaziliğin ve tanr&#x;sal gizemin daimi koruyucusu olduğu rolünün bir doğrulamas&#x;d&#x;r. Üstlendiği bu rol Athena hakk&#x;nda birçok hikâyenin de doğmas&#x;na yol açm&#x;şt&#x;r. Marinus'un anlatt&#x;ğ&#x;na göre Hristiyanlar Parthenon'dan Athena'n&#x;n heykelini kald&#x;r&#x;r. Ard&#x;ndan Proclus'a ki kendisi fanatik derecede Athena'ya düşkündür; rüyas&#x;nda bir Atinal&#x; kad&#x;n&#x;n O'nunla yaşamak istediğini söylediğini bize anlatm&#x;şt&#x;r.
Yaln&#x;zca bir kere bir tanr&#x;yla birlikte olduğu ve bu birleşmeden yar&#x; tanr&#x; iki (ikiz) k&#x;z&#x;n&#x;n olduğu söylenmektedir. Ancak ne k&#x;zlar&#x;n&#x;n ne de daha sonradan evlendiği tanr&#x;n&#x;n kim olduğu bilinmemektedir.