Kadınlara Seçme Ve Seçilme Hakkının Verilmesi

Seçme ve seçilme hakkı, bireylerin yerel ve merkezi karar ve yönetim organlarına seçilecek kişilere oylarıyla karar verme ve bu yönetim organlarına aday olabilme haklarına verilen isimdir. Bu yönetim organlarına örnek olarak yerel ve ulusal meclisler, belediye başkanlığı, şehir yöneticiliği, devlet başkanlığı vb. verilebilir.

yüzyılın ilk yarısına kadar sınırlı oy sistemi bulunuyordu. Bu sistem, belirli bir zümrenin oy vermesini ve diğerlerinin oy verememesi anlamına geliyordu. Kadınların oy kullanma ve seçilme hakkı da bulunmuyordu. yüzyılın ikinci yarısından itibaren “sınırlı oy”dan “genel oy”a geçildi ve siyasal haklar genişletildi. Bununla birlikte her ülkede seçme ve seçilme hakkından yararlanabilmek için bazı yasal şartlar vardır.

Seçme ve seçilme hakkı koşulları nelerdir?

Seçme hakkı konusunda iki önemli şart vardır. Bunlardan bir tanesi yurttaşlık, diğeri ise yaş şartıdır.

Seçim, ulusal egemenliğin seçtiği kişilerin iş başına gelmesi anlamını taşıdığı için ülkenin yurttaşlarının oy vermesi makul bir şarttır. 

Seçme hakkının yaş ile ilgili olan kısmı ise seçmenlerin belli bir siyasal olgunluğa ulaşmış olmalarıyla ilgilidir. Siyasal olgunluk yaşı her ülkede farklılık göstermekle birlikte Türkiye’de 18 olarak belirlenmiştir. 18 yaşını doldurmuş her birey, seçme hakkını kullanmakta özgürdür.

Seçmen olabilmenin diğer koşulları arasında, kısıtlı ve kamu hizmetinden yasaklı olmamak ve seçmen kütüğüne yazılı olmak vardır.

Seçilebilme hakkında da belirli koşullar vardır. Aday olabilmenin esas koşulları, yurttaşlık, belli bir yaşı aşmış olmak, kamu hizmetinden kısıtlı olmamak şeklindedir.

Kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanındığı gün nedir?

Kadınların siyasi hayatta seçme ve seçilme hakkını elde etmesi; toplumsal hayatta gerçekleşen Atatürk Devrimleri’nin en önemlilerinden birisidir.

yılından itibaren çıkarılan bir dizi yasa ile önce Belediye seçimlerine katılma, sonra köylerde muhtar olma ihtiyar meclislerine seçilme hakkı tanınan kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakları, 5 Aralık ’te Anayasa ve Seçim Kanunu’nda yapılan yasa değişikliği ile tanındı.

Kadınların katıldığı ilk belediye seçimleri ne zaman oldu?

Kadınlar siyasal haklarını ilk kez yılındaki Belediye seçimlerinde kullandılar. Seçimler, Eylül başından Ekim’in 20’sine kadar sürdü. Şehir meclislerine girebilen kadınlar arasında İzmir seçimlerinde Cumhuriyet Halk Fırkası (CHF)’nın iki kadın adayı olan Hasane Nalan ve Benal Nevzat Hanımlar ile, İstanbul seçimlerinde CHF adayı olan Rana Sani Yaver (Eminönü), Seniye İsmail Hanım (Beykoz), Ayşe Remzi Hanım (Beyoğlu), Nakiye (Beyoğlu), Latife Bekir (Beyoğlu) Hanımlar vardı.

Kadınların belediye seçimlerinde seçme ve aday olma hakkı 3 Nisan 'da Belediye Kanunu'nun kabul edilmesiyle tanındı.

İlk kadın muhtar kimdir, ne zaman seçildi?

Aydın'ın Çine ilçesine bağlı Demirdere köyünde (Bugünkü Karpuzlu ilçesi) yaklaşık oy alarak seçimi kazanan Gül Esin, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın muhtarı oldu.

Kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakkı ne zaman tanındı?

Türkiye’deki kadınlar milletvekili olabilmek için ilk adımı ’te atmışlardı. Bu adım, kadınların yılında Nezihe Muhiddin önderliğinde ilk kadın partisi ‘Kadınlar Halk Fırkası'nı kurma isteğiydi. Fakat Seçim Kanunu sebebiyle bu parti kurma girişimi, Kadınlar Halk Fırkası’nın Türk Kadınlar Birliği adlı derneğe dönüşmesi ile sonuçlanmıştı.

anayasası hazırlanırken kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakkına sahip olması gündeme geldi ancak TBMM Genel Kurulu'nda bu hakların yalnızca erkeklere tanınması fikri ağır bastı.

Gerekli yasal değişiklik yılında Başbakan İsmet İnönü ve milletvekilinin sunduğu Anayasa ve Seçim Kanunu'nda değişiklik yapılmasını öngören yasa önerisi sonucu gerçekleşti. Öneri, 5 Aralık ’te Meclis'te görüşüldü. Yapılan oylamada üyeli Meclis'te, oylamaya katılan milletvekilinin tamamının oyuyla değişiklik önerisi kabul edildi.

Anayasanın ve maddeleri değiştirilerek her kadına 22 yaşında seçme, 30 yaşında seçilme hakkı verildi. Bu anayasa değişiklikleri çerçevesinde İntibah-ı Mebusan Kanunu (Milletvekili Seçimi Kanunu)’nda 11 Aralık ’de yapılan değişiklikler sonucu anayasada tanınan haklar seçim kanunuyla da düzenlendi.

Yasanın çıkmasının ardından 7 Aralık ’te, Türk Kadınlar Birliği İstanbul’da Beyazıt Meydanı’nda büyük bir kutlama mitingi ve Beyazıt’tan Taksim’e bir yürüyüş düzenledi.

Kadınların ilk kez oy kullandığı ve aday olabildiği TBMM 5. Dönem Seçimleri 8 Şubat 'te yapıldı. 17 kadın milletvekili ilk kez TBMM'ye girdi. Ara seçimlerde bu sayı 18'e ulaştı. Böylece kadınlar TBMM’deki tüm milletvekillerinin () yüzde 4,5’ini oluşturdular.

Türkiye birçok ülkeden önce Türk kadınlarına bu hakkı tanıdı

Bu oran, Cumhuriyet tarihinde kadınların TBMM’de en yüksek temsil oranlarından birisiydi. Bu özelliğini de genel seçimlerine dek korudu. Türkiye, Fransa'dan Fransa, İtalya, Hırvatistan, Slovenya'dan 11, Romanya'dan 12, Bulgaristan'dan 13, Belçika'dan 14, Yunanistan'dan 15, İsviçre'den ise 36 yıl önce kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanımıştı.

Kadınların sosyal ve siyasal hayatta yaygın olarak aktif konuma gelmeleri, bütün dünyada tarihin son dönemlerinde mümkün hale geldi. Bununla beraber; ülkemizdeki Cumhuriyet dönemi öncesi ve sonrası gelişmeler, kadın hakları ve kadına verilen değer konusunda bizim ne kadar ileri düzeyde olduğumuzu da ortaya koymaktadır. Bu gelişmeler, nüvesini, kadınla erkeği birbirinin can yoldaşı olarak gören inanç değerlerimizden almıştır.
Ülkemizde ’de ilk olarak ebelik kursları başlatılmış, ’te Kız Sanat Okulları, ’te Kız Öğretmen Okulları açılmıştır. ’da İstanbul Darülfünun’u içerisinde, bir de ayrıca İnas Darülfünun’u (Kadın Üniversitesi) açılmıştır. İkinci Meşrutiyetten sonra kurulan Terakki Nisvan Cemiyeti (Kadınların Statüsünü İyileştirme Cemiyeti), Müdafa-i Hukuk-i Nisvan Cemiyeti (Kadın haklarını Savunma Cemiyeti) gibi cemiyetler, kadın hakları konusundaki toplumsal hassasiyetin birer yansıması olarak ortaya çıkmıştır.
Cumhuriyet’in kurulmasından sonra kabul edilen Medeni Kanun ile kadın hakları konusunda önemli ilerlemeler sağlandı. Kadınlara seçme ve seçilme hakkını ise dünyadaki pek çok devletten önce verdik. Önce yılında belediye meclislerine seçilme hakkı; ardından yılında, muhtarlık ve ihtiyar heyeti seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı verildi. 5 Aralık tarihinde verilen milletvekili seçme ve seçilebilme hakkıyla da bu kazanımlar en üst seviyeye çıkarıldı.
Bizler bu hakları, göreve geldiğimiz yılından bugüne bütüncül, aynı zamanda sonuç odaklı bir yaklaşımla ele alıyor ve fiiliyata dönüştürmek üzere gayret ediyoruz. Bunun için eğitimden istihdama kadar kadınlarımıza sağladığımız hak ve ayrıcalıklarla kadınlarımızın her alandaki etkinliğini ve statüsünü artırmanın gayreti içindeyiz. Cumhuriyet tarihi boyunca seçimlerine kadar yüzde 5’i bulmayan Meclisimizdeki kadın milletvekili oranı, yapılan son beş milletvekili seçiminde kademeli şekilde artarak, en son 24 Haziran seçimlerinde yüzde 17’ye yükselmiştir.
Kadınların, hayatın her alanında daha da aktif hale gelmeleri için çalışmalarımızı büyük bir gayretle sürdürüyoruz.
Bu duygularla, 5 Aralık ’te Kadınlara Seçme ve Seçilme Hakkı verilmesinin Yıldönümünü kutluyor, bütün kadınlarımıza sevgi ve saygılarımı sunuyorum.