Kara Sevdaya Tutulmak Nedir

Kara sevda, yaşantımızda sık kullanılan kelimelerden birisi olarak karşımıza çıkar. Hem sosyal medyada hem de gündelik yaşantıda kullanılan kara sevda kelimesi, uzun yıllardan beri dilimizdedir. Türk Dil Kurumu'na (TDK) göre farklı anlamları olan kara sevda kelimesi, Türkçe'de tek başına ya da çeşitli cümleler eşliğinde kullanılabilir. Kara sevda kelimesi ne demek, TDK'ya göre anlamı nedir sorularının cevabını arayanlar için funduszeue.info doğru adres! Peki, kara sevda kelimesi ne demek, TDK'ye göre anlamı nedir? Kara sevda kelimesinin kökeni ne, kara sevda kelimesinin kaç anlamı var? İşte, TDK bilgileri ile merak edilenler…

KARA SEVDA NE DEMEK, NEDİR? TDK'YE GÖRE ANLAMI

Kara sevda kelimesi, dilimizde oldukça kullanılan kelimelerden birisidir. TDK'ye göre kara sevda kelimesi anlamı şu şekildedir:

- Umutsuz ve güçlü aşk
- Kişinin belirli bir neden olmadan çöküntü durumuna girip çevreden gelen uyaranlara kapanması, güçlü suç ve günah duyguları içine düşmesi durumu, malihülya, melankoli

Aşk bir hastalık mıdır? Mutlu aşk olabilir mi? Karasevda nedir, belirtileri nelerdir, nasıl tedavi edilir? Prof. Dr. Nevzat Tarhan cevapladı..

Aşk ne zaman hastalık olarak tanımlanacak bir boyut kazanır?
Aşık kendini unutup aşık olduğu kişiyle kişilik sınırlarını kaldırdığı zaman. Bu tür aşklarda kişi kendisini karşı tarafla bütünleşmiş hissediyor, karşısındaki kişiyle kendisini bir kişi olarak görüyor. Sevdiği kişiyi kendinin bir parçası, bir uzantısı ve bir uzvu gibi görmeye başlıyor. Bu durum beyinde mutlulukla ilgili kimyasalların aşırı salgılanmasına sebebiyet veriyor. Beyinde dopamin, endorfin ve serotonin maddeleri aşırı salgılanıyor. Kişinin beyninde kokain alan bir kişidekiyle benzer uyarılmalar ortaya çıkıyor.

BUNUN NESİ HASTALIK, NERESİ KÖTÜ?

Çünkü tıpkı kokain gibi aşk da bağımlılık yapıyor ve aşık bağımlı olduğu kişiye ulaşamadığında hırçınlaşıyor. Bu duygunun sonu hüsrandır. Çünkü insan aşkı elinde tutamaz, kontrol edemez. Kaybetme korkusu başlar.

 KAVUŞABİLEN AŞK HASTALAN İÇİN DE SÖZ KONUSU MU BU DURUM?

Mutlaka hüsranla mı bitmek zorunda?

Evet. Çünkü insan doğaya hakim değil. Biz ölümlü varlıklarız. En temelde aşık. aşık olduğu kişinin ölümlü olduğu gerçeğini bilir ve kaybetme korkusu içine girer. Bu korku aşkı tüketir ve aşık olana büyük acı verir. Aşk eleme dönüşür. İnsan aşk gibi bir duyguyu yakaladıktan sonra onun sonsuz olmasını ister. İnsandaki, ölümlü olduğunu bilmekten kaynaklanan var oluş anksiyetesi ise aşk için ciddi bir sorgulayıcı durum yaratıyor.

BU ANKSİYETEDEN KURTULMANIN BİR YOLU YOK MU?

Bilge kişiler aşkı ilahi aşka çevirerek bir denge kurmaya çalışmışlar. Mevlana gibi bazı bilgeler aşkı ilahi aşka ulaşmada bir geçiş nesnesi olarak görmüşlerdir. Çünkü geçici olana aşık olmak çok zor ve kederli bir yoldur. Bazı hallerde insan aşık olduğu kişi öldüğünde kendisi de ölmek ister. Böyle örnekler yaşadım. Ben GATA'dayken, bir üsteğmen yeni doğum yapmış olan karısı öldüğü gün, dördüncü kattan atlayarak intihar etti ve öldü.

AŞKIN ACIYA DÖNÜŞMEDEN ÖNCE AŞIRI MUTLULUK VERMESİNİN NEDENİ NE?

İnsanın ihtiyaçları vardır; yemek içmek, barınmak, üremek, güven, sevmek sevilmek ve kendini gerçekleştirmektir bunlar. Aşk yani birine bağlanma hali güven ihtiyacını tatmin eder. Kişi artık yalnız olmadığını hisseder. Hastalıklı aşk iki türdür: Narsistik ve Depresif

HASTALIKLI AŞK KAÇA AYRILIYOR?

Biri narsistik aşk. Çocukken her istediği yapılmış olan kişilerde görülüyor. Böyle aşıklar, aşık olduğu kişi kendisine tabi olmayıp itaat etmeyince ondan nefret ediyor, düşman kesiliyor. İleri derecede 'ya benimsin ya toprağın' diyerek cinayet işleyebiliyor. Bir de depresif aşıklar var. Bunlar çocukken çok eleştirilerek büyütülmüş olan kişiler. Sevgi açlığı içerisinde, kendisine sevgi gösteren birine hemen bağlanabiliyorlar. Bu kişiler aşklarına karşılık bulamadıklarında veya ilişkilerini sürdüremediklerinde karşısındakine değil kendine zarar veriyor ve intihar ediyorlar.

KARASEVDA NEDİR PEKİ?

Ibni Sina, Horasan'da hekimlik yaparken vezirlerden birinin kızı hasta olmuş. Yemiyor içmiyor ve konuşmuyormuş. Ibni Sina ona mal-i hülya teşhisi koymuş, yani hülya hastalığı. Karasevda anlamında. Kızın nabzını tutarak şehirdeki tüm semtleri saymaya başlamış. Semtlerden birinde kızın nabzı hızlanmaya başlamış. Ibni Sina kızın aşık olduğu delikanlının o semtte yaşadığını anlamış, aileye söylemiş. Oğlanı aratıp buldurmuşlar ve evlendirmişler kızla. İşte ilk karasevda teşhisi böyle konmuş.

EN ÇOK KİMLER KARASEVDAYA TUTULUYOR?

Gizli aşk yaşayanlar, örneğin ailenin reddedeceği birine aşık olanlar.

HASTALARINIZ ARASINDA BÖYLELERİ VAR MI?

Elbette, örneğin karasevdaya tutulmuş bir kız getirmişlerdi buraya. Evli bir akrabasına aşık olmuş. Adam kıza ümit vermiş başlarda. Sonra da geri çekilmiş. Kız 30 kilo vermişti getirdiklerinde.

KARASEVDA'YA ŞOK TEDAVİSİ

BU TÜR HASTALARI NASIL TEDAVİ EDİYORSUNUZ?

İlk başlarda yatılı olarak tedavi ediyoruz. Şok tedavisi uyguluyoruz. Daha sonra 6 ay süren farkındalık terapisi veriyoruz. Tedaviden sonra kişi normale dönüp yaşadıklarından ders alıyor.

YA İYİLEŞEMEYENLER VAR MI?

Aklını kaybetme noktasına gelmiş bazı hastalar iyileşemeye-biliyor. Aşık olduğu kişiyle evlenemediği için şizofren olanlar da var.

TEDAVİDEN SONRA TEKRARLAMA, BİR BAŞKASINA YİNE AYNI ŞEKİLDE AŞIK OLMA İHTİMALİ VAR MI?

Eğer kişilik bozukluğu varsa, sorunu kendinde aramıyor ve 'bizi ayırdılar' diye düşünerek başkalarında suç arıyorsa tekrarlayabilir.

ERKEKLERDE Mİ KADINLARDA MI DAHA ÇOK GÖRÜLÜYOR KARASEVDA?

Kadınlar çoğunlukta.

KARASEVDA BAŞKA HASTALIKLARA YOL AÇABİLİR Mİ?

Aşık, aşkını aşırı düşünmekten dolayı beyin aşırı stres hormonu salgılar ve o zaman da kişinin bağışıklık sistemi bozulur. Kan kanserleri, kalp krizi, saç, kaş, kirpik dökülmeleri ve mide kanamalarına yol açabilir bu durum. Eskiden tüberküloz olurdu karasevdaya düşenler. Çünkü virüs çok yaygın olduğundan bağışıklık sistemi bozulan hemen bu hastalığa yakalanırdı. En sık rastlanan durum ise hastalıktan ziyade intihar vakaları.

"AŞK URANYUM MADENİNE BENZER"

 EĞİTİMİN KARASEVDA ÜZERİNDE BİR ETKİSİ VAR MI?

Eğitimle değil de sağ beyin-sol beyin baskınlığıyla ilgisi var. Sol beyin mantığı, analitik düşünceyi, sağ beyin ise duyguları temsil eder. Sağ beyni baskın olan aşkta daha kolay bağlanır. Sağ beynin baskın olduğu bipolar bozukluklar ve manik depresyon durumunda kişi sadece TV'de gördüğü birine bile aşık olabilir. Mühendislerde olduğu gibi sol beyni baskın olanlar ise daha kontrollüdür.

AŞKIN İYİ BİR TARAFI YOK MU?

Kişinin olgunluk seviyesi arttıkça aşk enerjisini olumlu olarak kullanmayı başarabilir. Aşk tıpkı nükleer eneıji gibidir. Uranyum madenine benzer. Doğru kullanılırsa üretkenlik verir, yanlış kullanımda yıkıcıdır.

İYİ BİR EVLİLİK İÇİN AŞIK OLMAK GEREKLİ Mİ?

Evlilikte esas sevgi değil, güvendir. Aşık olmadan evlenen iki kişi iyi işbirliği yapabiliyorlar-sa aşık olabilirler. Ama aşık iki kişi, iyi birer işbirlikçisi değilse aşkları söner. Aşk ateşe benzer; ilgilenilnıezse küllenir, çok ilgilenil! rse de yakar

 SİZ İYİ BİR AŞIK MISINIZ EVLİLİĞİNİZDE?

Benim eşim vefat edeli iki sene oldu. Evde eşyaları olduğu gibi duruyor; hiç ellemedim. 31 yıllık evliydik, kolay değil Eğer karasevdaya düşen kişinin entelektüel birikimi yeterliyse bu hal içerisinde büyük sanat eserleri ortaya çıkar. Örneğin Leyla ile Mecnun bugün yaşasaydı ve doktora gelseydi tedavi ederdik. Leyla ile Mecnun eseri ortaya çıkmazdı.

KARASEVDANIN 5 BELİRTİSİ

- Aşık, her gördüğünü, duyduğunu aşkıyla ilgili bir şey olarak algılar. Bir çiçek görür onun sevdiği çiçek der. Bir ses duyar onun sesi sanır. - 60 dakikasının 50 dakikasında aşkını düşünür. - İlk zamanlarda ondan ayrılmaya çalışır sürekli ama başaramaz - Onu gördüğü zaman bütün dünyayı unutur ve ihtiyacı olan her şeye zaten sahipmiş gibi hisseder. - Ona ulaşamıyorsa bağışıklık sistemi zayıflar ve çeşitli hastalıklara yakalanabilir. Hızlı kilo verir. Yemeden içmeden kesilebilir.

AKTÜEL DERGİSİ

Kara sevda tedavi edilmeli, ama nasıl?

Kara sevda beynin fonksiyonlarına önemli derecede değişikliklere neden olmakta, ayrıca bireylerin yaşamlarında psikolojik açıdan büyük ölçüde etkide bulunuyor.

Hayatımıza farklı şekillerde giren aşk, sevda, hoşlanma, beğeni, kara sevda ve sevda gibi duygusal yönelimler şiddetine göre değişiklik göstermektedir. Aşk duygusuyla karıştırılan ve oldukça depresif duyguları da beraberinde getiren kara sevda, bireylerin kişilik özellerine göre farklılık gösteriyor. Beyin fonksiyonlarında büyük derecede etkili olan kara sevda, kişilerin psikolojisinde de değişikliklere neden oluyor. REEM Nöropsikiyatri Merkezinde Nöroloji Uzmanı olarak görev alan Dr. Mehmet Yavuz bu konu hakkında görüşlerini sizlerle paylaşıyor.

Kara sevda ve aşk duyguları arasındaki farklılıklar

Aşk hissinin bir tek insanlara karşı değil doğa ve herhangi bir nesneye karşı da olabileceğini söyleyebiliriz. Bir insan aşk yaşarken çevresindekilerle ilişkisinde bir sıkıntı yaşanmaz ve sosyal hayatı da normal seyrinde devam eder. İş hayatında da bu şekilde bir sıkıntıya sebep vermez. Bu hisler bireyin kendisiyle ve çevresiyle ilgili değerlendirmelerini etkilemez. Kara sevdaya tutulan birey ise kontrolünü kaybedebilir. Sosyal hayatına karşı set çeker ve sadece sevdasına odaklı yaşar. Kara sevda sahibi birey duygularında çıkmazlara da düşebilir.

Kara sevdaya tutulan bireylerde prefrontal korteks ve amigdala bozulur

Beynimizde yer alıp psikolojik hayatımızda etki gösteren sol prefrontal korteks fonksiyonları kara sevdaya tutulan bireylerde aksaklık gösterir. Ayrıca kara sevda sahibi bireylerde korku duygusuna yön veren amigdalanın çalışmasında da bozukluklara neden olmaktadır. Bireyde korkusuzluğa neden olabilir. Bozulmalara uğrayan bu fonksiyonlar sonucu birey normal davranışların dışına çıkabilir. Bu uğurda birey servetinden ve kariyerinden dahi vazgeçebilir.

Kara sevdada görülen hormonal aktiviteler hakkında bilgi

Kara sevda görülen bireylerde hormonal mekanizmalar ve nöronal aktiviteler meydana gelmektedir. Aşk ve sevda yaşarken Serotonin hormonu, Dopamin hormanı, Oksitosin hormanı, Noradrenalin hormonu, Feniletilamin hormanı, Vazopressin hormonu aktiviteleri duygusal ve bedensel olarak birçok değişikliğe neden olmaktadır. Dopamin hormonu tutku ve saplantıyı harekete geçirirken insana coşku duygusu da verir. Dopaminin salgılanması akıl sınırlarını aşabilir ve bireyin delirmesine de neden olabilir. Serotonin hormonu mutluluk duygusuyla ilgilenir ve kara sevda yaşayan bir bireyde mutluluk duygusu normale göre daha da azalır. Böyle bir durumda da birey depresyona girebilir. Oksitosin hormonu da şefkat ve hoşgörü hislerini yönetir. Karşısındaki bireye güvenen ve çabuk inanan birisi olmanızı sağlar. Noradrenalin hormonu ise heyecanlanma, terleme, utanma, kalpte hızlanma gibi etkiler yaratırken kişinin iştahını kesip zayıflamasına neden olur. Feniletilamin hormonu enerji verir. Vazopressin hormonu da şefkat duygusunu hissettirir ve su atılmasında da görev alır.

Kara sevdanın yansıttığı MRI bulgularına bakalım

Yapılan araştırmalar sonucunda kadınlar ve erkekler de görülen MRI sonuçlarına göre, erkek bireylerde kara sevda olduğu zaman beynin bir bölgesi, kadınlarda kara sevda gözlendiği zaman beyninin üç bölgesinde ise oldukça yoğun aktivitelerin göze çarptığı görülmektedir. Bu sonuçlara göre kadınlarda psikolojik ve duygusal açıdan daha yoğun bulgular yer almaktadır. PET scan ve MRI yardımıyla yapılan çalışmalarda kara sevdada görülen bulgular, kere ellerini yıkayarak takıntılı davranışlar sergileyen OKB hastaları gibi benzer şekilde davranışlar sergileyebilmektedirler. Bunlara göre kara sevda ve aşk hakkında psikolojik olarak takıntılı bir hastalık denebilir.

Hormon seviyelerinde görülen değişimler, aşk ve kara sevdaya olan yatkınlıkları etkiliyor

Hayranlık uyandıran manzaralar, görüntüler gibi bireylerde beğeni duygusu oluşturan durumlar dışında travma oluşturan zamanlarda da Dopamin, Oksitosin, Noradrenalin hormonları seviyelerinde olağan dışı görülen yükselmelerin sonucunda bireylerde daha çabuk aşık olma ve kara sevdaya yakalanma durumu görülmektedir. Bu horonların sonucunda eşinden ayrılan ya da travma yaşayan kişilerin aşık olma durumu ilk zamanlarda daha kritik bir şekilde gerçekleşmektedir. Kalbimizin hızlı hızlı çarpması âşık olduğumuzu göstermektedir. Bu olayda Noradrenalin hormonunun işlevi oldukça büyüktür.

Kara sevda duygusunun tedavisi nasıl yapılabilir?

Kara sevda duygusuna karşı yapılabilecek olan tedavi yöntemi, oldukça profesyonel bir yaklaşımı beraberinde getirir. Kara sevda tedavisinde davranışçı bilişsel terapileri kullanarak fayda sağlanabilir. Bireyin bünyede bulunan Serotonin hormonunun eksikliğinin doğuracağı etkilere karşı antidepresanlarla sonuç bulunabilir. Bunun dışında Noradrenalin hormonunun aktivitesini azaltıcı ilaçlar kullanılarak fayda sağlanıp sağlanmadığının kontrolü yapılabilir. Bir başka tedavi yöntemi olarak karşımıza çıkan TMS tedavisi, beyindeki Prefrontal korteksini ve sosyal hafızayı resetlemektedir. Sadece tek başına uygulanabilecek olan bu tedavi aynı zamanda ilaç ya da terapi yöntemiyle de birlikte uygulanabilir.

Duygusal yönelimler hoşlanma, aşk, sevda ve kara sevda gibi hafiften şiddetliye doğru farklı şekillerde hayatımızdaki yerlerini alıyor. Aşkla birbirine karıştırılabilen ve depresif duygu durumlarının da eşlik edebildiği kara sevda, kişilik özelliklerine bağlı olarak şekilleniyor. Beynin fonksiyonlarında önemli değişiklikler yapabilen kara sevda, kişilerin yaşamını özellikle de psikolojik açıdan büyük ölçüde etkiliyor. REEM Nöropsikiyatri Merkezi’nden Nöroloji Uzmanı Dr. Mehmet Yavuz konuyla ilgili görüşlerini paylaşıyor.

Aşk ve kara sevda arasındaki farklılıklar

Aşk insanlara karşı olabileceği gibi doğaya veya herhangi bir başka nesneye karşı da gelişebilir. Aşkta kişinin çevresiyle olan ilişkileri bozulmaz ve sosyal hayatı devam eder. Bu durum genellikle iş hayatını da olumsuz etkilemez, kişinin kendi ve çevresiyle alakalı kontrolü ve değerlendirmeleri bozulmaz. Kara sevdada ise, kişi kontrolünü kaybeder. Kendisini sosyal hayattan soyutlar, tamamen sevdasına odaklanır. Kara sevdada kişi bulunduğunu andadır, duygu çıkmazına girebilir.

Aşkta genellikle duygular karşılıklıdır. Kara sevdada ise, genellikle tek taraflıdır. Bazen kişinin kendisine sevdalanıldığından haberi bile olmayabilir. Aşk da psikolojik belirtiler gösterir. Duygu yoğunluğu ve saplantılı sevgi hali, sosyal normların dışına çıkmaz. Halbuki kara sevdada fizyolojik unsurlar da vardır. Kişi yemeden içmeden kesilir, zayıflar ve stres hormonlarının da etkisiyle vücut savunması düşer. Çeşitli hastalıklar baş gösterebilir, kişinin saçları beyazlayabilir.

Kara sevdada prefrontal korteks ve amigdala bozulur

Kara sevdada beynimizde psikolojik hayatımıza yön veren sol prefrontal korteksin fonksiyonları aksar. Ayrıca korku duyusunu kontrol eden amigdalanın çalışma karekteri de bozulur. Böylece kişi korkusuzca davranabilir. Prefrontal korteksin de bozulması ile kişi, sosyal normların dışında davranışlar sergileyebilir. Kişi servetini ve kariyerini bu uğurda terk etme davranışı da gösterebilir.

Kara sevdada hormonal aktiviteler

Kara sevda esnasında birçok nöronal aktivite ve hormonal mekanizma söz konusudur. Aşk ve sevda esnasında dopamin, serotonin, oksitosin, noradrenalin, feniletilamin ve vazopressin gibi hormonal aktiviteler çeşitli duygusal ve bedensel değişmelere neden olur. Dopamin tutku ve saplantıdan sorumludur, coşku da verebilir. Kara sevdada aşırı dopamin varlığı, kişiyi akıl sınırlarının dışına çıkarabilir ve deliliğe doğru gidiş söz konusu olabilir. Kara sevdada da delilik söz konusudur. Serotonin mutluluktan sorumludur, ancak kara sevdada normale göre en az %40 serotonin azlığı söz konusudur. Bu durumda kişi depresyona yatkın hale gelir. Oksitosin, şefkatten ve hoşgörüden sorumludur. Kişiye, karşısıdakine çabuk inanan ve güvenen empatik bir ruh hali sağlar. Noradrenalin; heyecan, kalpte hızlanma, terleme, yüzde kızarma gibi belirtiler verir, iştahı keser ve zayıflamaya neden olur. Feniletilamin bir dopamin türevi olup, enerji ve keyiften sorumludur. Vazopressin de şefkat duygusu veren bir hormondur, ama asıl görevi vücuttan su atılmasıdır.

Kara sevdada MRI bulguları

Kadınlar ve erkekler üzerinde fonksiyonel MRI kullanılarak yapılan çalışmalar, kara sevdadan muzdarip erkeklerde beynin bir bölgesinde, kadınlarda ise üç bölgesinde yoğun aktivite varlığı tespit edilmiştir. Bu bulgu göstermektedir ki, psikolojik ve duygusal bilanço kadınlarda daha yoğundur. Fonksiyonel MRI ve PET scan kullanılarak yapılan bilimsel çalışmalar, kara sevdadaki bulguların, örneğin ellerini defa yıkama gibi takıntı davranışları gösteren OKB hastalarınınki ile büyük benzerlik gösterdiği sonucunu vermiştir. Dolayısıyla gerek aşk gerekse kara sevda psikolojik bir takıntı hastalığıdır diyebiliriz.

Hormon seviyelerindeki değişimler, aşk ve kara sevdaya yatkınlığı etkiliyor

Olağanüstü doğa manzaları gibi hayranlık ve beğeni uyandıran durumlarda ya da doğal felaketler gibi travma oluşturan zamanlarda dopamin, noradrenalin, oksitosin ve noradrenalin seviyelerinde anormal yükselmeler olduğu için, bu durumlarda kişinin aşık olması ya da sevdaya tutulması daha kolaydır. Bu yüzden eşinden ya da sevgilisinden ayrılmış ve travma yaşayan kişinin ilk günleri aşık olma açısından en kritik zamanlardır. Yapılan bilimsel çalışmalar kalbimiz çarptığı için aşık olduğumuzu göstermektedir. Burada noradrenalinin işlevi büyüktür.

Kara sevda tedavisi

Kara sevda tedavisi, profesyonel bir yaklaşım gerektirir. Kara sevda tedavisinde davranışcı bilişsel terapiler işe yarayabilir. Mevcut ve muhtemel serotonin eksikliğine karşı antidepresan ilaçlar sonuç verebilir. Yine noradrenalin aktivitesini düşürücü ilaçlar da denenebilir. Bir diğer yöntem ise, beynin prefrontal korteksini ve sosyal hafızayı resetleyen TMS tedavisidir. TMS tedavisi tek başına uygulanabildiği gibi, ilaç tedavisiyle ya da terapiyle beraber de uygulanabilir. Spor aktiviteleri serotonin düzeyini artırdığından, kişi spor aktivitelerine de yönlendirilir. Çeşitli hobiler edinilmeye çalışılması da aşk travmasını hafifletebilir.