Bakır Kalay Tozu

Bakırdaki kalayın ayda bir yenilenmesi gerekiyor çünkü, kalaylanmamış bakır kaplarda oksitlenme meydana gelebiliyor. Bu da zehirlenme gibi önemli ve hayati sağlık sorunlarına yol açabiliyor.

Yemeklerin lezzet sırrı

Bakırın içerisindeki kalayı devamlı yenilediğiniz zaman bakır iletken madde olduğu için, ısıyı eşit bir şekilde kabın her tarafına yayıyor. Bu nedenle içine konulan yemeğin her tarafı eşit şekilde ısıya maruz kaldığından hem pişmesi çabuk oluyor hem de lezzeti ön plana çıkıyor.

Bakır kapların yeri mutfaktır!

Türkiye'de birçok lüks lokantada yemeklerin bakır kaplarda servis edilmeye başlandığı dikkat çekerken, bakıra olan ilginin arttığı günümüzde Kilisli kalaycı ustaları da, bakır kapların evlerde sadece süs eşyası olarak kullanılmasına karşı olduklarını dile getiriyorlar. Bakır kapların yerinin misafir odası veya vitrinler olmadığını dile getiren kalay ustaları, hem sağlık hem de lezzet açısından herkesi bakır kap kullanmaya davet ediyorlar.

Peki bakır için çok önemli olan kalay nasıl yapılır?

İşte Kilisli ustalarımızın tarifi ile kalaylama:

Bakır kalaylama işlemi genel olarak bakır kapların iç yüzeylerine yapılırken, bazı kapların da hem iç hem de dış yüzeylerine uygulanır. Belirli zaman aralığında bakır kaplar kalaylanmaz ise, bu kaplardan yemek yiyen kişilerde zehirlenmeye neden olabilir.

1-Ateşte temizleme

Bakır kaplar kalaylanmadan önce hızlı ve yüksek bir ateş üzerinde iyice ısıtılır. Bu kabır kabı temizlemek için yapılır.

2-Düzeltme

Kalaylama yapılacak olan bakır kapta eğrilikler ve göçmeler meydana gelmiş ise, bu arızalar çekiçle usta tarafından düzeltilir.

3-Kalaylama

Yüksek ateş altında bakır kap iyice ısıtılır. Daha sonra Kalay tozu kabın içerisine serpilir. Bu işlem bakır eşya ateş üzerinde iken yapılır. Kalay tozu atıldıktan sonra, kalayın kabın üzerine eşit dağıtılması için büyük bir parça pamuk ile sıvanır. Bu işlem usta gerek gördüğü kadar devam eder. Rengi iyice dönen bakır kap daha sonra suya batırılarak yıkanır ve sonra dinlenmeye bırakılır.

(Kilis Postası Haber Merkezi)

1. Çerezler nedir?

Çerezler, bir web sitesini ziyaret ettiğinizde, tarayıcınıza gönderilen ve bilgisayar, tablet, mobil cihaz vb. cihazlarınızda depolanan, ufak boyutlarda bilgiler içeren metin dosyalarıdır. Çerezler, bu bilgileri tekrar kaynak web sitesine veya çerezleri “tanıyan” bir başka web sitesine gönderirler.

2. Neden çerezleri kullanıyoruz?

Web sitelerimizi ziyaretiniz esnasında kullanıcı deneyiminizi en üst seviyeye çekmek, tercihlerinize en uygun, kişiselleştirilmiş içerikleri size sunmak, kendi performansımızı takip etmek, web sitemizi ziyaretiniz esnasında güvenliğinizi ve gizliliği sağlamak, kullanıcı adı ve şifre bilgilerinizi saklamak, size ve ilgi alanlarınıza daha uygun reklamları sağlamak dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla, farklı birçok amaç için çerezleri kullanıyoruz.

3. Çerez türleri nelerdir ve GÜVEN METAL hangi çerezleri kullanmaktadır?

Çerezler, “kalıcı çerezler” ve “geçici çerezler” olmak üzere iki türe ayrılırlar. Kalıcı çerezler, web sitesini ilk ziyaretinizde oluşturulur; çerezin “kullanım ömrü”, yani geçerlilik süresi boyunca veya sizin tarafınızdan silinene kadar cihazınızda kalır. Web sitesini, cihazınız üzerinden her ziyaret edişinizde tekrar etkinleşirler. Geçici çerezler ise “oturum çerezleri” olarak bilinmektedir. Geçici çerezler, “tarayıcı oturumu” süresince geçerlidir. Tarayıcı oturumu, internet tarayıcısı pencerenizi açtığınız an başlamakta olup, tarayıcı pencerenizi kapatmanızla sonlanmaktadır. Tarayıcınızı kapatmanızla birlikte, tüm geçici çerezler silinmektedir.

Çerezler, aynı zamanda “birinci taraf çerezleri” veya “üçüncü taraf çerezleri” olabilir. Birinci taraf çerezleri, doğrudan GÜVEN METAL tarafından tasarlanan ve kullanılan çerezlerdir. Üçüncü taraf çerezleri ise, GÜVEN METAL’ in iş ortakları, hizmet sağlayıcıları vb. üçüncü kişilere ait olan ve bu kişiler tarafından yönetilen çerezlerdir.

 Çerezler, görevlerine göre, “kesinlikle gerekli çerezler”, “performans çerezleri”, “işlevsellik çerezleri” ve “reklam/hedefleme çerezleri” olmak üzere dört temel gruba ayrılmaktadırlar.

Kesinlikle gerekli çerezler, web sitesinde gezinmek ve web sitesinin özelliklerinden faydalanmak için zorunlu çerezlerdir. Bu çerezler olmadan, web sitemizden sağlanan temel hizmetlerden faydalanamazsınız. Bu tür çerezler, pazarlama faaliyetlerinde veya internette nerelerde olduğunuzun hatırlanması için bilgi toplamaz.

Performans çerezleri, kullanıcıların web sitesini ne şekilde kullandığını tespit etmek için, istatistiksel amaçlar ile anonim veriler toplar, web sitemizi ziyaretiniz esnasında kullanıcı deneyiminizi geliştirmek için kullanılır ancak kişisel verileri içermez. Bu çerezler olmadan, web sitemizi ne şekilde performans gösterdiğini öğrenemez ve size daha iyi bir kullanıcı deneyimi sunmak için gerekli düzeltmeleri gerçekleştiremeyiz.

İşlevsellik çerezleri, web sitesinin ihtiyaçlarınıza ve tercihlerinize uygun hale getirilmesine, yapmış olduğunuz tercihlerin hatırlanmasına izin verir. Kullanıcı bilgileri, dil ve konum tercihleri ve diğer kişisel hizmetlerin sunulmasında bu çerezler kullanılır. Bu çerezlerin topladığı bilgiler, diğer web sitelerindeki aktivitelerinizin takibini sağlamaz. Bu çerezler olmadan, web sitesi daha önce yapmış olduğunuz tercihlerinizi hatırlayamaz ve size kişiselleştirilmiş bir deneyim sunamaz.

Reklam/hedefleme çerezleri, tarayıcı alışkanlıklarınızla ilgili bilgi toplar, bir web sitesini ziyaret ettiğinizi hatırlar ve bu bilgiyi diğer kurum ve kuruluşlar ile paylaşır. Bu şekilde, size ve ilgi alanıza giren reklamların size ulaşmasını sağlar. Her ne kadar bu çerezler sizin diğer web sitelerine yapmış olduğunuz ziyaretleri takip edebilse de, toplanan veriler ile sizin profiliniz arasında bağlantı kurulmadığından genellikle sizin gerçekte kim olduğunuzu tespit edemezler. Bu çerezler olmadan, size ve ilgi alanlarınıza giren daha az içerikle karşılaşırsınız.

4. Çerezleri nasıl yönetebilir ve silebilirim?

Genellikle internet tarayıcıları, çerezlerin kullanımına otomatik olarak izin verilmiş şekilde ayarlanmıştır. İnternet tarayıcınızın ayarları üzerinden çerezleri sınırlayabilir, engelleyebilir, silebilir veya cihazınıza çerez gönderildiğinden uyarı alacak şekilde ayarlayabilirsiniz. Farklı internet tarayıcıları için, farklı yöntemler kullanılması gerekebilir, bu konuda detaylı bilgiyi internet tarayıcınızın “Yardım” bölümünden öğrenebilirsiniz.

GÜVEN METAL’ e ait web sitelerine farklı cihazlar üzerinden erişiyorsanız, her bir cihaz için internet tarayıcınızın “çerez ayarlarının” tercihlerinize uygun olarak düzenlendiğinden emin olmanız gerekmektedir.

Bir veya daha fazla çerez kategorisi engellemeniz halinde, mevcut çerezler ile bilgi toplamaya devam edebiliriz, ancak engellenen çerezlerin kullanımına derhal son verilecektir.

Her halükarda ilerleyen zamanlarda kullanıcı, bilgisayarlarında depolanan ve iznini gerektiren çerezleri kaldırmak istemesi halinde, web tarayıcısı tarafından bu amaçla sağlanan araçları kullanarak bu işlemini gerçekleştirebilir. Bu bağlamda, ihtiyaç duyabileceği ilave bilgilere aşağıda yer alan linklerden ulaşılabilir:

5. Kullanıcı anlaşması

Web sitemizi kullanmaya devam ederek, cihazınıza çerezlerin yerleştirilmesini kabul etmektesiniz. Çerezlerin cihazınıza yerleştirilmesini istemiyorsanız, lütfen internet tarayıcınızın ayarlarını tercihlerinize göre düzenleyin veya web sitemizin kullanımına son verin.
Çerezleri almamayı tercih etmeniz halinde, GÜVEN METAL web sitemizin tüm alanlarına ve içeriğine erişebileceğinizi, web sitemizde sunulan tüm hizmetlerden yararlanabileceğinizi garanti etmez. Çerezlerin kaldırılması veya silinmesi, kullanıcı deneyiminizi olumsuz yönde etkileyebilir.

GÜVEN METAL funduszeue.info funduszeue.infoŞTİ.

Eski Türklerin, yemeklerini kalaylı kaplarda pişirdikleri, yoğurtlarını bu kaplarda mayaladıkları, tarihi yayınlarda sık rastlandığı bilinir ve kalaycılık, Türk Kültürünün bir parçası olarak kabul edilir.

Tarih boyunca çeşitli madenler bulunurken, bunlardan saf metaller elde edilmeye çalışılmış ve bunlardan gerek savaş (balta, kama, kalkan, kılıç…)  gerek günlük kullanım (tabak, kazan, kaşık, tarım aletleri,..) malzemeleri üretilmiştir. Bakırın günlük hayata girmesi ile oluşan istenmeyen durumlardan korunmak içinde kalay yapma tekniğinin geliştirildiğini görmekteyiz. Zamanla mutfak sektöründe bakır ürünlerin kullanımlarının yaygınlaşması ile kalay yapma işi de yaygınlaşarak bir meslek şekline dönüşmüş ve asırlarca da devam etmiştir.

Galyalılar, bakırı kalaylamaları ile ünlenirken, Çin’de Bronz çağına ait kalaylanmış aletler, eşyalar bulunmuştur. Teknolojik gelişmelere paralel olarak, kalaylama işlemi uygulama şekillerini adapte ederek sanayide de yerini almıştır.

Şehir merkezlerinde, kalaycıların, genellikle belirli bir mekanları olsa da seyyar kalaycılar, hiç azımsanmayacak sayıda idiler.  Bu seyyar kalaycılar, köyleri, küçük kentleri, şehirlerin varoşlarını dolaşırlardı. Gittikleri yerleşim birimlerinin merkezi konumundaki boş bir arsada düzeneklerini kurarlar, genellikle kadınları, sokak aralarında dolaşır, “Haydiiii… Kalaycı geldi! tencereni, tavanı kalaylar, pırıl pırıl yaparııım…” diye bağırarak, mahalle sakinlerinin kalaylanacak kap-kacaklarını toplarlardı. Çoğu kez, bayanların yanında oğlan çocukları bulunur, çuvalı doldurup sırtlanı, taşımaya yardımcı olurlardı.

Genellikle, seyyar kalaycıların büyük çoğunluğu esmer vatandaşlar olur, Mahalle Muhtarı, bunların gelişlerinden mutlaka haberdar olurdu. Bu kalaycılar, hemen her yerleşim birimine belirli zamanlar uğrarlar, mal kaybolması gibi durumlar hemen hiç olmazdı. Bu sebepten, mahalle sakinleri, mallarını çekinmeden teslim ederlerdi. Gittikleri yerleşim yerlerinin büyüklüğüne göre, muhtar tarafından gösterilen yerde, birkaç gece konakladıkları olurdu.

Kalaylanmış kaplar, ailenin prestiji idi, hatta türkülerimize bile konu olmuşlardır. “Düriye’min güğümleri kalaylı ah kalaylı…”. Halk arasında pek hoş karşılanmasa da küfrün, nişadırlısı olurdu.

Kalaycılık, tenekecilik, lehimcilik gibi önceleri Ermeniler tarafından yapılırken, son yüzyılda esmer vatandaşlar tarafından yapılır olmuştur. Kentimizin en eski ve son kalaycısı Halil Usta, çocukluğunda bu mesleği Lazlardan öğrendiğini, gittikleri Mustafa Kemal Paşa’nın köylerinde gecelediklerini ve kalay yaptıkları damlarda, ağaçları kemiren kurtların seslerinin ikinci gece yok olduklarını hiç unutmadığı hatıra olarak anlatmakta. Salih Usta’nın bir tespiti de bu mesleği yapanların verem hastalığına hiç yakalanmadıklardır.

Büyük kentlerde, önceleri pek çok kalaycı dükkanları bulunurdu. Zira, bakır kapların, oksitlenmesi sonucu oluşan oksitler, insan sağlığı açısından zararlı olduğundan, bu kapların 1–2 yılda bir kalaylanması gerekirdi. Halkın büyük çoğunluğunun, son yıl öncesine kadar, mutfaklarında kullandıkları kazanlar, tepsiler, cezveler, tencereler, tabaklar, sahanlar bakırdan üretildiğinden, kalaycılık, çok revaçta bir meslek idi. Kentimizde en büyük çarşılardan biri “Bakırcılar Çarşısı” idi.

yıl önce alüminyum mutfak eşyalarının yaygınlaşması, bunu takiben paslanmaz çelik, emaye ve cam mutfak eşyalarının halk tarafından kabul görmesi sonucu, bakır kapların piyasadan çekilmeye başlamasıyla, kalaycılık mesleği de yok olmaya başlamıştır. Son yıllarda otantik turistik mekanlar ve ev süs eşyaları olarak bakır ve kalaylı ürünler piyasada bulunmaktadır.

Bütün bu süreç sonunda, mahalleleri ziyaret eden seyyar kalaycıların sayıları azalmış, çağa ayak uyduranlar, merkezi yerlerde yol kenarlarına minibüslerini park edip, megafon ile siteler arasında anonslar yaparak bakır eşyaları topluyorlar, jeneratörlerini çalıştırarak, nadiren kalaylama yaparken daha çok bakır eşyaların kararan yüzeylerini parlatıyorlar.

Kalaylama işlemi için gereken malzeme ve özelliklerini tanıyalım.

Kalay: Erime sıcaklığı santigrat derece (C) olup, kimya dilinde ki işareti “Sn”, özgül ağırlığı 7,29 Gr/cm3, dövülebilen yumuşak bir metaldir. Dünya da en çok Güney Doğu Asya, Anadolu’da ise en çok bulunduğu yerler, Niğde, Bursa, Eskişehir ve Manisa yöreleridir. Kurşun ile çeşitli oranlarda alaşım yapılarak lehim, bakır ile yapılırsa tunç elde edilir. Farklı yapılara sahip çeşitleri vardır.

Nişadır: Kimyasal içeriği, Amonyum Klorür olup, kalaylama sırasında nişadır olmadığında kalay bakır yüzeye yapışmamaktadır. Bu işlem sırasında ki görevi bir nevi katalizör olarak kabul edilmektedir. Genel de toz halinde olup, ısıtılan yüzeye serpildiğinde kalay sıcak bakır yüzeye sıvanır ve ısıtılmayla eriyip gitmez.

Pamuk: Özellikle (hidrofil) temiz olmalı ve yumak yapılarak kullanılır. Pamuk, temiz üretilmedi ise içindeki kapçıklar kalay sırasında sırıtır ve hoş görüntü oluşturmaz.

Ocak: Bakır malzemeleri ısıtmak için kömürlerin yakıldığı ocaklar, alttan körük ya da fanlar vasıtasıyla pompalanan hava ile beslenir.

Kömür: Bu işlem sırasında, kestane ağacı kömürü kullanılır, hava pompalanmadığında kestane kömürü hemen karardığından çam kozalakları ilave edilirdi. Zamanla kestane ağaçlarının azalmasıyla bu kömür bulunmaz oldu. Meşe kömürü kullanıldığında ise çok müthiş kıvılcım oluşmakta ve çalışma rahatlığı kalmamaktadır.

Kestane ağacı kömürü, kok kömürünün verdiği sıcaklığa yakın sıcaklık veren tek doğal ısı kaynağıdıfunduszeue.info sebeple, kok kömürü doğal kömürlerin yerini almış oldu.

Kıskaç (Maşa): Bunlar, kalay yapılacak malzemenin yapısına göre değişen ölçülerde kerpeten benzerleri aletlerdir.

Kostik: Kimyasal açılımı, sodyum hidroksit eriyiği olup, kalay yapılacak malzemenin temizlenmesinde kullanılır.

İnce Kum (sıva kumu): Bu kum, bakır malzemenin ovularak temizlenmesinde kullanılır.

Kalaylama:

Kalaylanacak kap, kullanılmış ise, önce kostikli suda kaynatılarak yağ ve benzeri kirlerden arındırılır.

Durulanıp kurutulur, dip, köşe ve kıvrımların araları ince kum ile ovalanır. Büyük kazan gibi malzemelerin içine giren kişi ince kum banyosunda bir sağa bir sola (genelde çıraklar tarafından yapılır) döndürerek kabı temizler. Hatta halk arasında “kalaycı çırağı gibi ne kıvırıyorsun” gibi bir söz oluşmuştur. Çocukluğumda Demirtaş Meslek Lisesi’nin doğu tarafında bulunan dükkanlarda bu işi yapanların bir boruya tutunarak kıvırmalarını izler, sonra bu kişilerin gözleri dönmüş bir şekilde açığa çıkıp dinlenmeleri hala hatırlamaktayım. Bazen rahmetli babamla oralardan geçerken, tanıdığı esnafa “hayırlı işler, kolay gelsin” der, ardından “bakın okumaya, bu hayat çok zor çocuklar” derdi. Kalaylanacak kap, kullanılmamış ise, kostikle yıkama ve kumla temizleme işlemi ya yapılmaz ya da kap çok hafif bir işleme tutulurdu.

Temizlenen kap, ocağın yanına alınır, kıskaç ile tutulur, yavaş yavaş ısıtılır.

Kalaycı, bu tavlama işleminin yeterli olup olmadığını kendi tecrübesi ile belirler, daha sonra kabın içine bir miktar nişadır serper.

Bu sırada çıkan gaz en büyük gösterge olup, sonra bir miktar daha nişadırı kabın içine atar ve kabı sallar. Kalay çubuğunun ucunu bakıra sürterek işin kıvamını kontrol eder. Daha sonra bir miktar kalay parçalarını kabın içine atar, kabı sallar, bu arada kalay erimiş olur ve civa gibi hareketlidir. Kalaycı, pamuk yumağını alıp, ısıttığı yöreye kalayı sıvar.

Kap büyük değil ise işlemi bir kere de bitirir, eğer kap büyük ise, kap birkaç bölüm halinde kalaylanır, sonra kabı genel olarak hızla ısıtıp pamukla dolaşır, üfler ve soğumaya bırakır.

Kalay hava ile temas ettiğinde oksitlenmediğinden, iyi bir koruyucu tabakadır. Bazen çok soğuk havada hafif matlaşır. Bu matlaşmaya müze hastalığı gibi tabirler kullanılır.

Bu arada şu hususu belirtmekte fayda var kanaatindeyim. Bu seyyar kalaycıların kontrolleri pek olmadığından, kalaylama işleminde kalay yerine kurşun ya da karışım kullanıldıkları, bunların da çok çabuk karardıkları ve zehirli olabilecekleridir. Bu olasılık gerçekten çok vahim bir konudur. Zira kalayın bugün piyasa fiyatı, 50 TL/Kg

iken kurşunun kilogram fiyatı, 7 Liradır. Bu sebepten kullanılacak bakır malzeme, mutlaka güvenilen yerde kalaylanmalıdır.

Süs eşyası olacak ise dış kısmı kadife fırçaya tutulur. Bu fırça, kadife şeklinde bir kumaş olup motor ile hızla döndürülür ve arada bir buna katı (domuz) bir yağ sürtülür.

Kullanım alanı azalan ya da pek kalmayan her ürün gibi, kalaylı eşyalarında kullanımı yok olunca bu işlem ile ilgili mesleklerde yok olmaya yüz tutmaktadır.

Fakat sanayide, gıda ürünlerinin saklama kapları, demir malzemelerin paslanmaya karşı korunmaları amacı ile kalaylama işlemi halen devam etmektedir. Örneğin, konserve kutularının tenekeleri (kalaylanmış çelik saç, ince metal levha), bazı kimya, elektrik ve gıda dallarında malzemelerin korunması için elektroliz yolu ile kalaylama işlemi yapılmaya devam edilmektedir. Tabii ki bu sektöre bizim bildiğimiz kalaycılar geçiş yapamamışlardır.

Y. Kenan YETİŞEN

yılında Bursa’da doğdu. Demirtaş İlkokulu, Çelebi Mehmet Orta Okulu ve Bursa Erkek Lisesini bitirdi. Ardından ODTÜ'den kimya mühendisi olarak mezun oldu. Kamu ve özel sektörde işletme mühendisliğinin ardından kendi tekstil firmasını kurmuştur. Çalışmaları mesleki ve sosyal dergilerde yayınlanmaktadır. İpek hakkında tohumdan giysiye uzanan üretim sürecindeki teknik bilgilerin, tecrübelerin ve kültürel değerlerin gelecek nesillere bir kaynak oluşturması amacı ile “İPEK, Dut Yaprağından Kaftana ve “İPEKÇİLİK ŞEHRİ BURSA” kitaplarını yayımlamıştır. Ayrıca Bursa kentinin folklorik simgesi olan Bursa Kılıç Kalkan Halk Oyununun Tarihçesi ile ilgili araştırma ile “BURSA KILIÇ-KALKAN HALK OYUNU ve USTALARIN ON YILI” isimli kitapları mevcuttur. Evli ve bir çocuk babasıdır. E-Posta:[email&#;protected]

FACEBOOK - YORUM YAZ