Kalçada Ödem Ameliyatı Izle

Soketin iç kısmında, topuzun yaslandığı ve amortisör vazifesi gören labrum denilen fibrokartilaj bir yarım ay tarzı yapı vardır.

Kalça Ağrısının En Sık Sebepleri

En sık sebep kireçlenmedir.

• Osteoartrit; Kalça eklemindeki eklem kıkırdağın soyulması, incelmesi sonucu alttaki kemik yapıların birbirine sürtmesine kireçlenme veya osteoartrit denir.

• Romatoid Artrit; Bu otoimmün bir hastalık olup zamanla kalça ekleminde kıkırdak harabiyeti oluşturur.
• Posttravmatik Artrit; Kalça kırığı veya çıkık sonrası kıkırdak hasarı ve beslenme bozukluğu sonrası oluşur.
• 
• Avasküler Nekroz; Uyluk topuzuna gelen kan akımının azalması sonucu ortaya çıkar. Yeterli kan akımının olmaması durumunda uyluk topuzundaki kıkırdak dokuları ölür ve hızlı bir şekilde baş çöker. Sonuç olarak kıkırdak ortadan kalkar ve topuz ile soket arasında hızlı bir kireçlenme ile sonuçlanır.

Klinik Bulgular

Sabah uyandığınızda ilk belirti, kasık bölgesinde ağrı ve sertlik, bazen uyluğa, bazen kalçaya yayılabilir. Ağrılarınız aktivite ile artar, dinlenme ile azalır.

Tedavi olmaz ve kireçlenme ilerlerse, ağrılarınız istirahat ile de devam eder ve gece uykudan uyandıran ağrılara dönüşebilir. İlerleyen vakalarda kireçlenmeler eklem çevresinde de oluşarak hareket kabiliyetini azaltabilir.

Eklem kıkırdakları tamamen ortadan kalkarsa kemikler birbirine daha çok sürterek, hareketler çok ağrılı hale gelir. Kalçayı içe-dışa çevirme, öne-arkaya hareket ettirme zorlaşır. İlerleyen dönmede ise ağrıyı azaltmak için kalçayı hareketsiz tutma ve sonrasında kalça çevresi kaslarda zayıflık gelişir.

Muayene

Doktorunuz hastalığın ne kadar ilerlediğini tespit etmek için, şikâyetleriniz ve tıbbı geçmişiniz sorguladıktan sonra muayene edecektir.

Kalça muayenesinde kalça hareketlerinin hassasiyetine bakılacaktır. Kalça hattını duruşunuzu görmek için ayakta durma ve yürümenize bakacaktır.

Görüntülemede ise röntgen çok önemli bir araçtır. Kemik ve eklem değişikliklerini çok iyi gösterir.

Total Kalça Protezi Nedir ve Nelerden oluşur?

Kireçlemiş veya kırık sonrası bir kalçada hasarlanmış olan kemik ve kıkırdak yapıları çıkarıp yerine prostetik kompenentlerden oluşan yapıları koymaktır. Total kalça protezi ana 4 kompenetten oluşur;

• Acetebular(Soket) Kompenet; Normal kalçada soketin görevini alır. Metal yapıda olup vidalama ya da çimentolama ile sabitlenir.
• Plastik Lineer;Soket ile topuz arasına yerleştirilen plastik yapıdadır. Bunların metal ve seramik türlerde vardır.
• Femoral-Uyluk-Kompenent; Metal yapıda olup uyluk kemiğinin içine yerleştirilir. Çimentolu veya press fit şeklinde olabilir.
• Femoral Baş (topuz); Femur topuzunun yerini alır. Metal veya seramik olabilir.Femoral stem ile acetebular lineer arasında yer alır.

Kime Total Kalça Protezi Yapılmalıdır?

Cerrahi için kesin olarak belirlenmiş yaş ve kilo sınırlaması yoktur. Fakat hastanın ağrı ve kalça hareketleri önemli iki kriterdir. Cerrah her hastayı bireysel olarak inceler ve genellikle 50 ile 80 yaş arasında ameliyat olması önerilir.

Aşağıdaki durumlarda ameliyat düşünülmelidir;

• Kalça ağrısı günlük işleri kısıtlıyorsa, örneğin; yürüme ve oturup kalkma
• Gece ve gündüz ağrı devam ediyorsa
• Kalça hareketlerinde kısıtlılık gelişmişse
• İlaç, fizik tedavi ve aktivite düzenlemesi ile ağrı geçmiyorsa.

Ameliyat Kararı ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Kendiniz, aileniz ve doktorunuzun ortak kararı ile cerrahiye karar verilmelidir ve cerrahiye karar verirken size yapılacak olan işlem hakkında yeterince bilgilenmiş olduğunuza kanaat getirmiş olmalısınız. Cerrahiye karar verildikten sonra yapılması gereken bir takım işler vardır. Ameliyat öncesi kan tahlilleri ile anestezi açısından detaylı bir muayeneniz olacaktır. Gerekirse eşlik eden hastalıklarınız (diyabet, yüksek tansiyon, guatr, vs.) için ek tetkik ve muayeneleriniz yapılacaktır. Ameliyat sonrası fizik tedavinizi yapacak olan fizyoterapist ile görüşme yaparak ameliyat sonrası fizyoterapiniz için bilgi almanız ve egzersizlere önceden başlamanız gerekebilir.

Cerrahi Öncesi Yapılması Gerekenler

• Eğer ihtiyacınız varsa yeni kalça ekleminizin yükünü azaltmak için kontrollü bir şekilde kilo verin. Eğer kullanıyor iseniz sigarayı bırakın.
• Düzenli olarak kullandığınız ilaçların listesi yapın ve doktorunuzu bilgilendirin. Ağrı kesicilerin çoğu, kanı sulandıran ilaçlar (kumadin gibi) ve bazı sinir ilaçları ameliyattan bir hafta önce kesilmelidir.
• Evde yapılacak düzenlemeler:
• Eğer 2 katlı bir eviniz varsa yatak odanızın alt katta olması daha iyi olacaktır.
• Yerdeki kilimleri kaldırın ve büyük halıların kenarlarını takılmamak için koli bandı ile zemine yapıştırın.
• Yürüyüş alanlarınızdaki mobilyaları, elektrik ve telefon kablolarını kaldırın.
• Evin içindeki merdivenlere tırabzan taktırın.
• Acil durumlarda ulaşılacak telefon numaralarını telefonun üzerine yazın. Tercihen telsiz telefon kullanın.
• Karanlık koridorlara gece lambası koyun ve gece tuvalete kalkarken el feneri kullanın.

Total Kalça Protezi Ameliyatı Sonrası İlk 8 Hafta Alınması Gereken Tedbirler

Kalçanızın yerinden çıkmaması için ameliyattan sonra en az 6 hafta dizleriniz kalçanızdan aşağıda kalacak şekilde oturmanız gerekeceği için yatağınızın kenarına, en sık oturduğunuz sandalyeye, kanepeye, klozete ve arabanızın koltuğuna otururken dizlerinizin kalçanızdan aşağıda kalıp kalmadığı kontrol edin ve gerekli düzenlemeleri yapın(yükseltici yastıklar ve tuvalet için yükseltici oturak).

1- Ameliyatlı kalçanızı 80 dereceden fazla eğmeyin.

• Dizlerinizi kalçanızdan yukarıya kaldırmayın.
• Kanepe veya tabure gibi alçak yerlere tercihen oturmayın veya yükseltici yastık koyduktan sonra oturun.
• Yüksek tuvalet oturağı kullanın.
• Otururken öne eğilmeyin. Pantolon, çorap vs. giyerken yardım alın veya alet kullanın.
• Otururken dizlerinizin arkası koltuğa/yatağa temas edinceye kadar geri gidin. Koltuk kenarlarından veya yataktan kollarınızla destek alın ve ameliyatlı bacağınızı ileriye doğru kaydırın. Otururken öne eğilmeyin.

2- Bacak bacak üstüne atmayın veya ameliyatlı bacağınız vücudunuzun orta hattına getirmeyin.

• Yatarken bacaklarınızın arasına yastık koyun.
• Otururken dizlerinizi en az 15-20 cm ayrık tutun.
• Yan tarafınıza yatarken bacak aranıza yastık koyun.
• Doktorunuz izin vermeden yan tarafınıza dönerek yatmayın.

Total Kalça Protezi Ameliyatı Sonrası karşılaşılabilecek Sıkıntılı Durumlar

Diğer büyük cerrahi müdahalelerde olduğu gibi total kalça protezi ameliyatlarında da bir takım komplikasyonlar-durumu güçleştiren şeyler olabilir. Kalça protezi ameliyatı sonrası en sık görülen komplikasyonlar şunlardır:

• Tromboflebit
• Kalçada iltihap
• Eklem çıkığı
• Eklemin gevşemesi

Bu listede yazılanlar muhtemel komplikasyonların tamamı değil en sık karşılaşılanlarıdır.

Tromboflebit

Bazen derin ven trombozu (DVT) da denilen tromboflebit her hangi bir operasyondan sonra oluşabilen bir durumdur.

Kalça, leğen kemiği ve diz çevresinde yapılan ameliyatlarda sonra daha sık görülür. Bacaktaki büyük toplardamarlar içindeki kanın damar içinde pıhtılaşması sonucu DVT oluşur. Bunun sonucu bacakta şişme, ısı artışı ve ağrı olur. Eğer bu pıhtılardan parça koparsa, bu parçalar kan yolu ile akciğerlere ulaşabilir ve akciğerin kılcal damarlarını tıkayarak akciğerin bir kısmının kanlanmasını engelleyebilir ve hayati risk oluşturabilir. Bu duruma pulmoner embolizm denir.

Pulmoner “akciğer” manasına gelir. Embolizm ise damar vasıtası ile vücutta bir yerden başka yere giden parçacık demektir. DVT riskini azaltmanın birçok yolu vardır; ancak muhtemelen en etkilisi mümkün oldukça erken sürede yürümeye başlanılmasıdır! DVT önlenilmesinde sık kullanılan araç ilaçlar:

• Kanı sulandıran ve pıhtılaşmasını önleyen ilaçlar
• Damarlarda kan akımını hızlandıran ve emboli oluşumunu engelleyen özel çoraplar

Enfeksiyon

Yapak eklem konulmasını takiben enfeksiyon çok ciddi bir komplikasyondur. Total kalça protezi sonrası enfeksiyon görülme sıklığı hastaneden hastaneye ve doktordan doktora faklılık göstermekle beraber ortalama % 2-3 seviyelerindedir. Bazı enfeksiyonlar çok erken dönemde daha taburcu olmadan çıkarken bazıları ameliyattan aylar hatta yıllar sonra ortaya çıkabilir. Yapay ekleminize enfeksiyon, vücudunuzda enfeksiyonu olan başka bir bölgeden de yayılabilir. Bu sebepten, ameliyat öncesi ve sonrası diş çürüğü, idrar yolları ve barsak enfeksiyonları gibi şikayetleriniz varsa antibiyotik ile derhal tedavi edilmelidir.

Çıkık

Aynı doğal kalçanız gibi yapay kalçanızda çıkabilir. Ameliyat sonrası erken dönemde kalça bölgenizdeki kas ve tendonlar henüz iyileşmemiş olduğundan çıkık olma riski fazladır. Kalça bir defadan fazla çıkar ise operasyonla ilgili bir sorun olduğu düşünülmelidir. Düzeltmek için yeniden operasyon gerekebilir.

Gevşeme

Yapay bir kalçanın nihayette yetersiz hale gelmesinin ana nedeni metalin veya sementin (kemik çimentosunun) kemikle temasının gevşemesidir. Yapay eklemlerin uzun ömürlü olmasına yönelik çok büyük gelişmeler olmasına rağmen halen eklemlerin çoğu nihayette gevşemekte ve düzeltici bir ameliyata gerek olmaktadır. Yapay kalçanız size ortalama 15-20 yıl hizmet edecektir. Bazı kişilerde bu süre daha kısa olabilmektedir. Hastalıklı kalçanızda olduğu gibi gevşemiş proteziniz de ağrıya neden olacaktır. Ağrılar başladığı zaman ağrı nedeni olarak protez gevşemesi düşünülüyor ise gevşemiş protezi çevreleyen kemikte aşınma olmaması için kısa zamanda yeniden operasyon yapılmalı ve yeni ve farklı bir protez kalça konulmalıdır.

Anestezi Komplikasyonları

Çoğu cerrahi prosedür öncesi anestezi yapmak gereklidir. Hastaların çok az bir kısmının anestezi ile sorunları olur.

     Bu sorunlar şunlardı:

• Kullanılan ilaçlara reaksiyon verilmesi
• Diğer sağlık sorunlarınız ile ilişkili problemler
• Anesteziye bağlı problemler

Anestezi doktoru ile riskleri ve endişelerinizi ameliyat öncesi konuşmalısınız.

Hastaneden Taburcu Olduktan Sonraki Kontroller

Hastanede ameliyat sonrası 4-5 gün yattıktan sonra ek bir sorun gelişmez ise taburcu edilirsiniz. Taburcu olduktan 2 hafta sonra ilk poliklinik kontrolünüz olacaktır; muayeneniz yapılıp dikişleriniz alınacaktır. Taburcu olduktan 6 hafta, 3 ay, 6 ay ve 1 yıl sonra diğer poliklinik kontrolleriniz olacaktır. Takiben yıllık takibe gireceksiniz.

Eğer aşağıdakilerden biri olursa derhal doktorunuza ulaşın.

• Ameliyat yerinizde kızarıklık, şişlik veya akıntı.
• Bir günden uzun süren açıklanamayan ateş (38º C üstü) veya titreme.
• Ağrı kesiciler ile geçmeyen şiddetli kalça ağrısı.
• Bacakta mutat olmayan kısalma ve dönüklük olması.
• Uyluk veya baldırda ani gelişen şişlik.

Total Kalça Ameliyatı Hakkında Sık Sorulan Sorular

Hastanede kaç gün kalırım? 3-4 gün.

Yanımda refakatçi kalması gerekir mi? Evet, özellikle ilk günler.

Ameliyat izinin yeri ve büyüklüğü? Kalçanın bacak tarafında 10-15 cm uzunluğunda.

Ameliyat ne kadar sürecek? Yaklaşık olarak 1-1 ½ saat.

Saat kaçta ameliyat olacağım? O gün ameliyat olacak diğer vakaların durumuna göre size ancak tahmini bir saat verilebilir.

Protez neden imal edilmiştir? Metal ve plastik (polietilen).

Güvenlik alarmlarının çalmasına neden olur mu? Evet, özellikle birden fazla eklemde protez varsa. Hava alanları gibi ileri teknoloji ile kontrol yapılan yerlerde bu durum daha sık olur.

Ameliyat sonrası hemen yatağıma gelir miyim? Çoğu kez evet; ancak bazen gözlem amacı ile ara yoğun bakımda bir gece kalmanız gerekebilir.

Ne kadar süre kalçama dikkat etmem gerekir? En az 6 hafta. Daha detaylı bilgi doktorunuz tarafından poliklinik kontrollerinde size söylenecektir; kontrol röntgenlerinize, fizik tedavinize ve aktivite durumunuza göre karar verilecektir.

Ne zaman araba kullanabilirim? Önerilen 6 hafta araba kullanılmamasıdır. Ancak çok gerekli ise ve otomatik vitesli bir araba kullanacak iseniz ve sol kalçanızdan ameliyat olmuş iseniz ameliyattan 2 hafta sonra eğer doktorunuz izin verir ise araba kullanabilirsiniz

Ne zaman yıkanabilirim? Dikişleriniz alındıktan 24 saat sonra. Dikişler genellikle ameliyattan 12-14 gün sonra alınır.

Op.Dr.Tahir Mutlu Duymuş
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı

Key Words : Total Kalça Protezi, Kalça Protezi, Kalça Kireçlenmesi, Kalça Ağrısı, Kalça ağrısı nedenleri, Kalça Eklemi Kireçlenmesi, Femurbaşı Avasküler Nekroz, Komplikasyonlar, Osteoartrit, Koksartroz, Kimlere kalça protezi yapılır, Kalça Protezi nedir, Kalça protezinin riskleri

Kalça Protezi Ameliyat Sonrası

Hasta ameliyathaneye alındıktan sonra yatağına dönünceye kadar geçen süre beklenenden daha uzundur. Bu süreye ameliyat öncesi hastanın hazırlanması, ameliyat sonrası hasta kendine gelinceye kadar kontrol altında tutulması dahildir. Genel durum problemi olan hastalar bir süre yoğun bakımda tutulur. Hayati fonksiyonları stabil olan hasta yatağına alınır. 
İlk gün; 4-6 saatlik bir süre ameliyat olmanın verdiği ağrılı tablo vardır. Ağrı kesiciler ve morfin benzeri ilaçlarla hastanın en az ağrı duyması sağlanır. Gerekiyorsa hasta kontrollü ağrı pompası ile ağrı kontrol altında tutulur. Hasta kendine geldikten sonra bacak damarlarında kan akımının düzenli olması için ayak-bacak pompası egzersizlerine başlanır. 4-6 Saatin sonunda sıvı ve katı gıdalar almaya başlaması kontrollü olarak sağlanır. 
Hastaya ameliyathanede takılan idrar sondası, hasta kendi başına tuvalete gidinceye kadar tutulur. Ameliyat sahasına konulan dren, 24-36 saatin sonunda çıkarılır. 
Hastanın sağlık durumu ile ilgili özel problemler dışında, hastalara; ağrı kesici, kan sulandırıcı ve enfeksiyonu önlemek amacıyla antibiotik verilir. 
Ağrı kesiciler ağrının durumuna göre verilir. ağrı yoksa kullanılmayabilir. Antibiotik genellikle 2 veya 3 gün kullanılır. Riskli durumlarda bu süre uzayabilir. Ancak kan sulandırıcılar genellikle 35-40 gün kullanılır. 

1.Gün

Ameliyat olduğu günün ertesi gün hastaya, fizyoterapist eşliğinde kalça diz ve ayak bileği egzersizleri verilir. Hastanın genel durumuna göre; oturma ve ayakta durması öğretilir. Walker (yürüteç) yardımı ile ilk yürümesi sağlanır. Yapılan ameliyatın değerlendirilmesi için röntgen filmi çekilir. 

Ameliyat sonrası nasıl bir seyir izler

2. Günden itibaren yürüme miktar ve süresi arttırılır. Başlangıçta walker  ile, daha sonra tek-veya çift koltuk değneği ile yürümesi sağlanır. Bu; hastanın sağlık durumu, kas gücü ve yaşına göre değişiklik gösterir.  Hastanın oturması, yataktan inmesi, ayağa kalkması ve tuvalete gitmesi öğretilir. Merdiven inip-çıkması ve evde yapması gerekli egzersizler hastaneden çıkış öncesi gösterilir. Hastalar genellikle 3-5 gün hastanede tutulur. 
Hasta taburcu olduktan sonra 2 günde bir yara pansumanı yapılması, 2 hafta dolduktan sonra dikişlerin alınması önerilir. Oturma, ayağa kalkma, yürüme miktarı hastanın durumuna göre arttırılır. Genellikle 7-14 günde çift koltuk değneğinden, dirsek destekli tek koltuk değneği ile yürümeye geçilir. 
3 Veya 4 hafta dolunca desteksiz yürüme önerilir. 
Kalça protezi yapılan hastaların herhangi bir gıda sınırlaması yoktur. Banyo yapmak; ameliyat bölgesi korunmak kaydı ile, yürümeye başlama ile mümkündür. 
Total kalça artroplasti ameliyatı sonrası hastaların yapmaması gerekli olan hareketler her hastanın ameliyat içindeki bulgularına göre değişebilir. Ancak genel kural olarak, bacak-bacak üstüne atmak, bağdaş kurup oturmak ve yere çömelmek yasaklanır.  Ameliyatlı taraf üzerine yan yatmaya genellikle 4-6 ay kadar izin verilmez. Yan yatma sırasında, 6-8 hafta bacak arasına yastık konması sağlanır. 

İleri dönem

Bu ameliyatlardan sonra genellikle; ağrısız bir kalça eklemi elde edilir. Ameliyat öncesi geçen süreye ve kalça hareket oranlarına göre değişmekle birlikte, topallama ve yürüme bozukluğu ameliyat öncesine göre ihmal edilebilir derecelerdedir. Genellikle ağrısız, topallamasız daha rahat bir günlük yaşam sağlar. 
1.Ayda kontrol, 3-6. aylarda kontrol sonrası problem yoksa genellikle yılda bir kontrole çağrılır. Ağrı, enfeksiyon veya diğer problemlere karşı hastalar uyarılır. Bu problemleri düşündüren bulgular görülünce beklemeden kontrole gelmesi önerilir.
Günümüzde kalça protezleri 20-30 yıl dayanmaktadır. Hastanın kilosu, günlük yaşam tarzı protezin dayanıklılığını etkilemektedir. Bu nedenle sakin bir yaşam önerilir. 

Ameliyat sonrası neler olacağının anlatılması ile şimdi yaşadıklarının karşılaştırması sağlanan hastanın ameliyata karar vermesine yardımcı olunur. Ancak  ameliyat kararı hastaya aittir. Aile ve yakınları hastaya bu kararda yardımcı olurlar. Hastanın ameliyattan beklentilerine göre, hastanın ameliyata ikna olması sağlanmadan  ameliyat edilmez. 
Kalça kırıklarına bağlı kalça protez ameliyatları ve kalça çıkığı zemininde kalça eklemi bozulmaları gibi bazı özel problemlere bağlı kalça protez ameliyatları yukarıda anlatılanlara göre farklılıklar gösterebilir. 

Total kalça protezi uygulanan hastaların çoğunda hasta yaşamı boyunca kalça protezini kullanır ve ikinci bir ameliyata ihtiyaç duymayabilir. Kemik yıkımı denilen kemik yıkımı (osteoliz) sonucu kalça protezinde gevşemeye neden olarak protezin ömrünü etkileyen en önemli faktördür. Gevşeme nedeniyle yapılan revizyon ameliyatı protez çıkığı nedeniyle yapılan revizyon ameliyatına göre 4 kat daha yüksek oranlarda görülür.

Kalça protez gevşemesinin sebepleri nelerdir?

Kalça protezinde gevşemeyi etkileyen ana faktörler;

• Hasta yaşı
• Malzeme kalitesi
• İlk protez yapıldığı zaman protezin doğru ve uygun teknik ile sabitlenmesi
• Kullanımdan kaynaklı doğal yıpranmayı sayabiliriz.

Kalça protez ameliyatı ilk yapıldığı zaman protezin kemiğe iyi bir şekilde sabitlenmemiş olması nedeniyle protezde erken gevşemeye neden olabilir. Bununla birlikte protezde zamanla oluşan doğal aşınma sonrası ortaya çıkan küçük yıpranma parçacıklarına karşı gelişen vücudumuzun bağışıklık yanıtı sonrası oluşan kemik yıkımı protez ile kemik arasındaki bağlantıyı bozarak gevşemeye sebep olur.

Kalça protezinde aşınma ve yıpranma riskini artıran faktörlere bakıldığında 6mm ince plastik polietilen insert kullanmak, düzgün yerleştirilmeyen protezler, 50 yaş altında protez yapılan hastalar, erkek hasta ve yüksek aktivite düzeyi olanlarda protezin yıpranma ve aşınma riskinin daha yüksek olduğu bilinmektedir.

Total kalça protezinde yüklenme ara yüzeyi olarak metal-metal, metal-plastik polietilen, seramik-seramik, seramik-plastik polietilen, oksinyum-plastik polietilen yüzeyler kullanılmaktadır.  Kullanılan her ara yüzey kendine has bir takım avantaj ve dezavantajlara sahiptir (Resim 1).

Seramik-seramik yüzeyler en az aşınmanın olduğu (0,5-2,5 mikron/yıl)  protezlerdir. Metal Kobalt-krom femoral baş ile asetabular yuva içine yerleştirilen eskiden kullanılan normal plastik polietilen yüzey arasında aşınması 0,10 mm/yıl’dır. Ultramoleküler ağırlıklı plastik polietilen (UMWPE, ayrıca yüksek oranda çapraz bağlı polietilen olarak da bilinir) aşınması yaklaşık 0,02 mm/yıl’dır. Bu aşınma oranlarını etkileyen faktörler, polietilenin üretim safhasında nasıl yapıldığı, sterilizasyon şekli ve paketleme şekli ile ilgilidir. Bazı polietilenlerde ilave edilen E vitamini vücut içinde zamanla oksitlenmeye bağlı üretilen serbest zararlı molekülleri absorbe ederek polietilenin ömrünü uzatmaya yardımcı olabilmektedir.

Protezin herhangi iki bileşeni (femoral baş ve asetabuler yuva, femoral sapının baş-boyun birleşimi veya asetabuler cup- insert) arasındaki oluşan hareket sonrası kalça ekleminde protez çevresinde yüzen küçük yıpranma parçacıkları üretirler. Bu parçacıklar plastik polietilen, çimento, seramik ve metal olabilir.  Bu küçük parçacıklar vücudun bağışıklık sistemini uyararak osteoliz denilen kemik yıkımı sürecini başlatır (Resim 2). Protez etrafında oluşan kemik yıkımı sonrası protezde gevşeme ve protez çevresindeki kemiğin yıkım sonrası zayıflamasıyla kemik kırıklarına neden olabilir (Resim 3).

Kalça protez gevşemesi tanısı nasıl konulur?  

Kalça protezin doğal aşınması ve yıpranması genellikle ağrı veya rahatsızlığa neden olmaz. Ancak protezde gevşeme başladıktan sonra şikâyetlere sebep olur. Özellikle kasık ve kalça bölgesinde ağrı daha çok asetabulum denilen kalça yuvasına yerleştirilen protezin gevşemesine ait bulgu olarak kabul edilebilir. Ancak hastanın uyluk bölgesinde ve ilk yürümeye başladığı zaman ağrı oluyorsa daha çok femoral parçanın gevşediğini gösterir. Bu nedenle hastada bu tarz şikâyetlere sebep olmadan düzenli olarak kontrollerini yapması gerekir. Ameliyat sonrası belirlenen aralıklarla fizik muayene ve röntgen filmleri çekilerek takip yapılır.  Röntgen filmleri çoğu zaman tanıyı koymak için yeterlidir. Ancak özellikle asetabuler yuvanın etrafındaki kemiğin durumunu değerlendirmek ve ameliyat öncesi tedavi planlama için bilgisayarlı tomografi gibi ileri tetkikler gerekli olabilir. Gevşemeye sebep olan geç protez enfeksiyonlarının mutlaka araştırılması gerekmektedir. Klinik değerlendirme, kan tahlilleri, eklemden alınan sıvı örneklerinin laboratuvar incelenmesi ve bazen lökosit işaretli sintigrafi incelemesi yapılarak enfeksiyon ihtimalinin mutlaka dışlanması gereklidir. Gevşeme bulgusu tespit edilen hastaların 3- 6 ay aralıklarla röntgen çekilerek değerlendirilmelidirler. Röntgen sonuçlarına göre protez etrafındaki gevşeme alanı büyüdüyse, kemik yıkımına bağlı protez etrafındaki kemikte kist oluşumu varsa ve protezde oynama varsa protezin gevşediğini gösterir. Ameliyattan 2 yıl sonra protez çevresinde ilerleyen radyolüsen çizgi (protez ve kemik arasındaki koyu siyah alan, Resim 2) veya 1 mm’nin üzerindeki yeni radyolüsen çizgiler gevşemenin önemli belirtileridir.

Kalça protez gevşemesi nasıl tedavi edilir?

Belli aralıklarla ve düzenli olarak yapılan takiplerde protez gevşemesi tanısı konulan hastanın şikâyeti olmasa dahi revizyon ameliyatı denilen protez değiştirme ameliyatı yapılması gereklidir. Aksi durumda protez etrafındaki kırıklara neden olarak revizyon ameliyatını daha zorlaştırır hastada ciddi komplikasyonlara sebep olabilmektedir. Revizyon cerrahisi geçirecek hastaların ameliyat öncesi incelemeleri, ilk yapılan protez ameliyatına göre göre daha kapsamlıdır. Protezin konumunu ve çevresindeki kemik kaybının boyutunu kesin olarak belirlemek için özel röntgenler, bilgisayarlı tomografi veya kalçanın MRI görüntülemesi gerekli olabilir. Ameliyatta gevşemiş veya kırılmış protez parçaları çıkarılır, kemik kaybı değerlendirildikten sonra yeni protezler yerleştirilir. Bazı durumlarda protezin sadece bir parçasını değiştirmek yeterli olurken bazen birden çok parçasını değiştirme ihtiyacı olabilir. Ayrıca protez çıkarılma aşamasında kemik kaybı veya kemik kırıkları ile karşılaşılabilir. Bundan dolayı ameliyat öncesi yapılan planlamaya göre yapılacak işlemler değişebilir. Kemik kaybının olduğu durumlarda dışardan hazır elde edilen allogreft (insan kaynaklı kemik grefti) kemik tozları veya hastanın leğen kemiğinden elde edilen kemik kullanılarak protez ve hastanın kemiği arasındaki tutunma sağlanmış olur. Bu süreçte ameliyattan sonra belirli bir süre boyunca hastadan ameliyatlı bacağına tam ağırlık vermemesi istenebilir. Revizyon ameliyatında kullanılan protezler ilk kalça protez ameliyatında kullanılan protezden farklıdır. Kemik kaybı olduğundan ve protezin yerleştirileceği alan genişlediğinden daha büyük ve uzun protez parçaları kullanılır. Bu şekilde protez ile kemik yüzey arasındaki temas alanı ve tutunma alanı artırılmış olur.

Kalça ağrılarından kurtulmak ve eskiden olduğu gibi rahat hareket etme özgürlüğüne kavuşmak mı istiyorsunuz? Bu durumda olan birçok hasta için kalça protezi ameliyatı uzun vadede güvenilir bir çözüm yolu sunmaktadır. Siz de artık ağrılarınızdan kurtulmak için ameliyata karar verdiyseniz kalça protezi ameliyatı sonrası sizi nelerin beklediği hakkında merak ettiğiniz pek çok konu olabilir.

Ameliyat öncesi doktorunuz sorularınızı yanıtlayacak ve bilgilendirme yapacaktır. Ancak, ameliyat sonrasına yönelikdetaylı bilgiye ve iyi bir plana sahip olmanın iyileşme sürecinizi kolaylaştıracağını unutmayın.

Bu yazımızda ameliyat sonrası süreç hakkında merak ettiklerinizi bulabilir ve sorularınızı yorumlarda bizimle paylaşabilirsiniz. Ayrıca, kalça protezi ameliyatı sonrası yorumlar ve hasta deneyimleri de sizin için yol gösterici olabilmektedir.

İçindekiler:

Kalça Protezi Ameliyatı Nedir?

Kalça protezi ameliyatı, hasar gören ve yıpranan kalça ekleminin protez adı verilen yapay bir eklemle değiştirildiği cerrahi bir işlemdir (Resim 1). Kireçlenme, kalça çıkığı veya kırık gibi durumlarda kalça protezi ameliyatı uygulanabilmektedir.

Ağrı kesiciler, fizik tedavi, egzersizler ve eklem içi enjeksiyonlar kalça kireçlenmesinin ameliyatsız tedavi yöntemleri arasında yer almaktadır. Genellikle, ameliyat dışı tedavi yöntemlerinin kalça ağrınızı ve yakınmalarınızı azaltmadığı durumlarda protez ameliyatı önerilmektedir.  

Kalça protezi ameliyatı öncelikle ağrılarınızı gidermek ve kalça ekleminizin fonksiyonunu geri kazandırmak için yapılmaktadır. Böylece, yaşam kalitenizi iyileştirmek amaçlanır.

Ancak, ameliyat sonrası iyileşme sürecinin kişiden kişiye farklılık gösterebildiği unutulmamalıdır. Bu süreçte doktorunuzun önerilerine uymanız ve yapılması gerekenlere dikkat etmeniz oldukça önemlidir.

Kalça protezi ameliyatı hakkında daha fazla bilgiye ulaşmak için tıklayın.

Kalça Protezi Ameliyatı Sonrası Yapılması Gerekenler Nelerdir?

Günümüzde gelişen teknoloji, cerrahi teknik ve modern protezler sayesinde protez ömrü 20 yıldan uzun olabilmektedir. Böylece, tecrübeli ellerde yapılan kalça protezi ameliyatları uzun süreli başarılı sonuçlar sağlamaktadır. Ayrıca, kalça protezi ameliyatı sonrası yapılması gerekenleri uygulamak protezin ömrünü ve ameliyatınızın başarısını etkilemektedir.

İşte, kalça potezi ameliyatı sonrası yapılması gerekenler ve dikkat edeceğiniz konulardan bazıları…

• Ameliyattan sonra mümkün olduğunca erken ayağa kalkmanız ve yürümeniz istenmektedir. Fizyoterapistiniz size yürürken, oturup kalkarken nasıl hareket etmeniz gerektiğini gösterecektir (Resim 2). Total kalça protezi ameliyatı sonrası yürüme sırasında ilk zamanlarda yürüteç ve baston gibi yardımcı cihazlardan destek alınmaktadır. Yürüyüş ve hareketlerinizi size gösterilen şekilde dikkatle yapmaya özen gösterin.
• Kalça protezi ameliyatı sonrası yapılması gerekenler arasında en önemli konulardan biri fizik tedavi ve egzersizdir. Evde yapmanız gereken egzersizler taburcu olmadan önce gösterilmektedir. Özellikle ilk 6-8 hafta boyunca önerilen egzersizler kaslarınızı güçlendirmek ve kalça ekleminin hareket açıklığını artırmak için gereklidir. Programa uygun şekilde fizik tedaviye devam etmeye ve egzersizlerinizi aksatmadan yapmaya çalışın.
• Ameliyatın esas amacı kalça ağrınızı gidermek ve hareket yeteneğinizi iyileştirmektir. Ancak, her cerrahi işlem gibi kalça protezi ameliyatı da ciddi bir operasyondur. Kalça eklemini çevreleyen kas ve dokuların iyileşmesi zaman almaktadır. Bu nedenle, ameliyat sonrası ilk zamanlarda ağrılarınızın olması normaldir. Total kalça protezi ameliyatından sonra hafif ağrı ve şişlik gibi yakınmaların moralinizi bozmasına ve sizi egzersizlerden alıkoymasına izin vermeyin. Unutmayın ki, ameliyattan önce yaşadığınız şiddetli ağrılardan kurtulmuş olacaksınız. Ayrıca, doktorunuzun vereceği ilaçları düzenli olarak kullanmaya dikkat edin.   
• Ameliyat sonrası enfeksiyon riskini önlemek için bakım ve hijyen kurallarına özen gösterin. Ameliyat bölgesinde kızarıklık, hassasiyet, ateş, akıntı ve şiddetli ağrı durumunda mutlaka doktorunuza danışın.
• Kalça ekleminize fazla yük binmesini önlemek için sağlıklı beslenmeye dikkat edin ve kilo kontrolü sağlayın.

Kalça Protezi Ameliyatından Sonra Yapılmaması Gerekenler

Ameliyattan sonra daha başarılı ve hızlı bir iyileşme için yapmanız gerekenler olduğu gibi kalça ekleminize zarar vermemek için yapmamanız gereken bazı hareketler de bulunmaktadır. Ne kadar süre boyunca bu hareketlerden kaçınmanız gerektiği hakkında doktorunuz önerilerde bulunacaktır.

Kalça protezi ameliyatınızdan sonra yapılmaması gerekenlerden bazıları şunlardır

Kalça protezi ameliyatınızdan sonra yapılmaması gerekenlerden bazıları şunlardır (Resim 3):

• Kalça eklemine zarar verebilecek hareketlerden kaçının ve belden öne doğru 90 dereceden fazla bükülmeyin. Bunun için; alçak sandalyelere oturup kalkmamaya, öne doğru fazla eğilmemeye, bacak bacak üstüne atmamaya dikkat edin .
• Dizinizi kalça seviyesinden yukarı kaldırmamaya çalışın.
• Yürürken, otururken veya ayakta dururken ayaklarınızı çok fazla içe veya dışa döndürmeyin.
• Normal aktivitelerinize geri dönmek için sabırlı olun ve iyileşme sürecinizi aceleye getirmeyin. Dengeli ve güvende olduğunuzu hissedene kadar yoğun aktivitelerden kaçının.

Kalça Protezi Ameliyatından Sonra Evde İyileşme Dönemi

Ameliyattan sonra iyileşme hızınıza göre genellikle 1-3 gün içinde taburcu edilirsiniz. Eve gitmeden önce destek yardımıyla kendi başınıza oturup kalkabilmeniz, birkaç basamak merdiven inip çıkabilmeniz ve dengenizi sağlıyor olmanız beklenmektedir. Ayrıca, hastaneden eve döndüğünüzde doktorunuz tarafından size verilen tavsiyelere uymanız son derece önemlidir.

Ameliyattan sonra evde bakım sürecinin rahat geçmesi ve olası kazaları önlemek için evinizi düzenleyebilirsiniz. Örneğin; baston, yürüteç veya koltuk değneğiyle yürürken eşyalara çarpmamak için kendinize yeterli alan açın. Telefon, gözlük, kumanda gibi sık kullandığınız eşyaları eğilmeden kolay ulaşabileceğiniz yerlerde tutun. Kayıp düşmenize neden olabilecek kilim gibi eşyaları veya yerde duran kabloları kaldırın (Resim 4.).

Ameliyattan sonra ilk birkaç hafta hafif şişlik ve ağrı olması normaldir. Ağrınızı 1-10 arasında derecelendirebilirsiniz. Eğer, ağrı şiddetinin 6 dereceyi geçtiğini düşünüyorsanız doktorunuza başvurun. Ayrıca, bacağınızı hafifçe kaldırarak şişlik olan bölgeye soğuk uygulama yapmak şişliği azaltmaya yardımcı olacaktır.

Kalça protezi ameliyatınızdan sonra yürümeye ve aktif kalmaya özen gösterin. Yürüteç ve baston gibi yardımcı cihazları kullanmayı doktorunuzun önerdiği tarihten önce bırakmayın.

Ayrıca, protezi ameliyatı sonrası egzersizler daha hızlı bir iyileşme için en önemli kuraldır. Fizik tedavi ve ev egzersizlerinin, ameliyat sonrası gücünüzü kazanmaya ve hareket yeteneğinizi geliştirmeye yardımcı olacağını unutmayın.

Kalça Protezi Ameliyatından Sonra Normal Aktivitelere Dönüş

Kalça protezi ameliyatı sonrası yürüme, araba kullanma, alışverişe gitme gibi normal aktivitelere dönme süreci herkes için farklılık gösterebilmektedir. Günlük yaşama dönme hızınızı birçok faktör etkileyebilir. Bunlar; kullanılan cerrahi teknik ve malzemeler, yaşınız, sağlık durumunuz, doktor tavsiyelerine ne kadar uyduğunuz gibi faktörlerdir.  

Ameliyat sonrası normal aktivitelere dönüş süreci genellikle şöyledir:

• Fizik tedavi ve egzersizlerle bacak kaslarınız güçlendikçe ve bacağınıza daha fazla ağırlık vermeye başladıkça günlük aktivitelerinize daha kolay geri dönebilirsiniz. Böylece, bazı temel işleri ve kişisel ihtiyaçlarınızı yaparken daha az yardıma ihtiyaç duyarsınız.
• Çok fazla fiziksel güç gerektirmeyen işlerde çalışanlar genellikle 6 hafta içinde işe dönebilmektedir. Uzun süre ayakta durulan, eğilmek veya yük kaldırmak gibi hareketler içeren işler ise yaklaşık 3 ay süre gerektirebilir.
• Düşme riski olan ve yakın temas içeren sporlardan kaçınmanız önerilmektedir. Ortopedi doktorunuz veya fizyoterapistiniz, spor aktivitelerinize dönüş konusunda size tavsiyede bulunacaktır. Genellikle, iki ay sonra hafif tempolu sporlara başlanabilmektedir. Özellikle bisiklete binmek ve yüzmek ameliyat sonrası en iyi sportif faaliyetler arasındadır.
• İlk zamanlarda arabaya binip inmekte zorlanabilirsiniz. Ancak, ameliyat sonrası hastalar genellikle 2-4 hafta içinde araba kullanmaya başlayabilmektedir. Eğer sol kalçanızdan ameliyat olduysanız otomatik vites araba kullanmaya daha da erken başlayabilirsiniz.

Kalça Protezi Ameliyatı Sonrası Yürüme

Kalça protezi ameliyatı sonrası yürüme genellikle ameliyatın yapıldığı gün veya bir sonraki gün başlar. Yeni kalça ekleminizle yürümeye ve aktif hareketlere devam ettikçe eklemde sertlik oluşması gibi riskler azalmaktadır.

İlk zamanlarda baston veya yürüteç gibi yardımcı cihazlardan destek alarak yürümeniz istenmektedir. Böylece, daha iyi denge sağlayabilirsiniz. Fizik tedavi ve egzersizlerle kalça ekleminizi güçlendirdikçe kısa sürede desteksiz yürümeye başlayabilirsiniz. Ancak, baston veya yürütecinizi bırakmak için acele etmeyin. Ameliyatınızın türüne ve iyileşme hızınıza göre doktorunuz ne zaman desteksiz yürüyebileceğinizi söyleyecektir.

Başlangıçta, günde 2-3 kez 5 veya 10 dakikalık kısa yürüyüşler yapmayı deneyin. Zamanla yürüyüş sürelerinizi uzatabilirsiniz.

Kalça protezi ameliyatı olanların yorumlar bölümünden ameliyat olan hastalarımızın hikâyelerine ve önerilerine ulaşabilirsiniz.

Kalça Protezi Ameliyatı Sonrası Cinsellik

Doktorunuza kalça protezi ameliyatı sonrası cinsellik hakkındaki sorularınız için danışabilirsiniz. Kalça protezi ameliyatı sonra cinsel ilişki genellikle protezi ameliyatlarından 4-6 hafta sonrasında hasta kendini güvende hissettiğinde geri dönülebilmektedir.

Kalça Protezi Ameliyatı Sonrası Yatış Pozisyonu Nasıl Olmalı?

Doktorunuz protezi ameliyatı sonrası yatış pozisyonu için bazı önerilerde bulunacaktır. Belirli uyku pozisyonlarından kaçınmanız veya yatarken bacaklarınızın arasına yastık koymanız gerekebilmektedir (Resim 5).

Kalça protezi ameliyatından sonra en iyi yatış pozisyonu genellikle bacaklarınızın arasında bir yastıkla sırt üstü yatmaktır. Sırt üstü uyurken, ayak bileklerinizi veya bacaklarınızı çaprazlamamaya dikkat edin. Yan yatarken ise dizlerinizi bükmekten kaçının.

Kalça Protezi Ameliyatı Sonrası Egzersizler

Kalça protezi ameliyatı sonrası egzersizler iyileşme sürecinin en önemli parçasıdır. Ameliyat sonrasında en az 2-3 ay egzersizlere düzenli devam etmeniz gerekmektedir. Fizyoterapistin göstereceği egzersizleri evde aksatmadan yapmaya özen gösterin.

Kalça protezi ameliyatı sonrası egzersizler kas gücünü artırmaya, hareket yeteneğinizi iyileştirmeye, esneklik, denge ve dayanıklılık kazanmaya yardımcı olmaktadır. Ayrıca, kendinizi çok daha zinde hissetmeniz mümkündür.

Başlangıçta, egzersizler sırasında ağrı hissedebilirsiniz. Ancak, olabildiğince egzersizlerinize devam etmeniz son derece önemlidir. İyileşmeniz ilerledikçe ve güç kazandıkça hareketlerinizi daha rahat yapabildiğinizi fark edeceksiniz. Ameliyat sonrası egzersizlerin genellikle günde 3-4 kez yapılması önerilmektedir. Kalça protezi ameliyatı sonra egzersiz önerilerinden bazıları aşağıdaki gibidir. Ancak, her bireyin iyileşme sürecinin farklı olabileceği unutulmamalıdır. Ameliyatın türüne, sağlık durumunuza ve iyileşme hızınıza göre doktorunuz veya fizyoterapistiniz size uygun egzersiz türlerini gösterecektir.

1. Sandalye gibi bir desteğe tutunarak ayakta durun. Ameliyat olan taraftaki dizinizi kalça seviyesinden yukarı geçmeyecek şekilde hafifçe yukarıya doğru kaldırın. 3’e kadar sayın ve ayağınızı tekrar yere indirin. Bu hareketi 10 kez tekrar edin.

2. Sırtınızı düz tutmaya çalışarak ameliyatlı bacağınızı yavaşça geriye doğru kaldırın. 3’e kadar sayın ve ardından ayağınızı tekrar yere indirin. Bu hareketi 10 kez tekrar edin.

3. Ameliyat sonrası egzersizler arasında kasları güçlendirmek için yapabileceğiniz hareketler bulunmaktadır.

Örneğin; çorap gibi elastik bir eşyanın bir ucunu ameliyatlı ayak bileğinize takın. Diğer ucunu koltuk gibi ağır bir mobilyanın ayağına sabitleyin. Dengeyi sağlamak için bir sandalyeye tutunun. Ayaklarınız birbirinden biraz ayrı olacak şekilde ayakta durun. Ameliyatlı bacağınızı dizinizi kırmadan öne doğru getirin. Ardından, tekrar eski pozisyona geri dönün. Hareketi 10 kez tekrarlayın.

4. Önceki harekete benzer şekilde bu kez yan durun. Ameliyatlı bacağınızı yana doğru uzatın ve tekrar eski konumuna geri getirin. Hareketi 10 kez tekrarlayın.

Kalça protezi ameliyatı uzun süredir çektiğiniz ağrılardan kurtulmanız için güvenilir bir seçenek sunabilir. Ameliyat sonrası sizi nelerin beklediğini iyi bilmek ve hazırlıklı olmak daha rahat bir iyileşme süreci yaşamanıza yardımcı olacaktır. Ameliyata yönelik tüm kararlarınızda doktorunuzla işbirliği içinde olmanın önemini unutmayın.

Kalça eklem sağlığınızla ilgili sorun yaşıyorsanız çözüm yolları için bize ulaşabilir, merak ettiklerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.