Şekerim Düşünce Ne Yapmalıyım
Kan şekerini düşüren 5 beslenme hatasını biliyor musunuz?
Unlu, şekerli, doymuş yağlardan zengin gıdaların, şeker veya fruktoz (meyve şekeri) içeren içeceklerin ve fast food yiyeceklerin tüketiminin artmasına paralel olarak şişmanlık ve Tip 2 diyabetin görülme oranı yükseliyor. Tip 2 diyabet gelişmeden önce oluşan aşırı insülin salgısı sonucunda da "hipoglisemi", yani kan şekeri düzeyinin 70 mg/dl veya altına düşmesi tablosu gelişiyor.
Glikoz düzeyinin çok düşük olması tehlikeli bir durum. Kan şekeri düştüğünde göz kararması, bayılma atakları, halsizlik, baş dönmesi ve titreme gibi sonuçlar ortaya çıkabiliyor. Peki ama hangi beslenme hataları hipoglisemiye neden oluyor? Beslenme ve Diyet Uzmanı Olcay Barış kan şekerinin düşmesine yol açan beslenme hatalarını ve kan şekerini dengede tutmanın püf noktalarını anlatıyor.
KALORİYİ DÜŞÜRMEYİN
Hipoglisemi; obezite ve tip 2 diyabet oranındaki artışa paralel olarak yükseliyor. Genellikle tip 2 diyabetin erken dönemi olsa da, sadece bu nedenlerden dolayı ortaya çıkmıyor. Yoğun çalışma temposu ve aşırı stres nedeniyle yeteri miktarda kalori veya karbonhidrat alınamadığında veya ağır egzersiz durumlarında kan şekeri belirli bir düzeye erişemediğinde de hipoglisemi görülebiliyor.
1. HATA: Sık beslenmek yerine, vücudu aç bırakmak, öğün atlamak
Zamanında yenilmesi gereken öğünün atlanması, geciktirilmesi veya ara öğünlerin atlanması kan şekeri düşüklüğüne sebep olarak halsizlik, baş ağrısı, titreme, terleme, çarpıntı ve konsantrasyon güçlüğü gibi yakınmalara sebep olabiliyor.
DOĞRUSU - Öğünleriniz arasında en fazla 3 saat olsun: Açlık ataklarını kontrol altına almanız gerekiyor. Bunun için açlık hissine göre değil, saate göre beslenin. Uyandıktan itibaren belli aralıklarla 3 ana öğün, 3 de ara öğün yapın ve öğünler arasının en fazla 3 saat olmasına dikkat edin. Öğle ve akşam yemeğinizin arası uzunsa, bir ara öğün daha ekleyin. Böylece insülin hormonu düzgün bir şekilde salınır ve kan şekerinin sabit düzeyde kalmasını sağlar.
2. HATA: Şekerleme ve fastfood tipi beslenme
Çikolata, pasta ve fast food tipi besinlerden uzak durun. Çünkü bu besinlerde bulunan basit şeker ile yağ, kan şekerinin hızlı bir şekilde yükselip daha sonra bir anda düşmesine sebep oluyor.
DOĞRUSU - Basit şeker yerine kompleks şekerli besinleri tüketin: Basit şekerler kolay sindiriliyor, hızla kana karışıyorlar. İnsülin hormonunu salımını arttırarak hızla kan şekerini düşürüyorlar. Bunun aksine kompleks şekerlerin sindirimleri uzun sürdüğü için kan şekerini hızla yükseltmiyor, kandaki şeker düzeyinin sabit kalmasına yardımcı oluyorlar. Kızartma yerine ızgara, haşlama, fırında hazırlanan yiyecekleri tüketin. Basit şeker (çikolata, şeker, jelibon) yerine kompleks şeker içeren tam tahıllı ekmek, bulgur pilavı, kepekli makarna, meyve, bakliyat ve proteinli ürünleri (süt, peynir, yoğurt, ayran) tercih edin.
3. HATA: Çok düşük kalorili şok diyetler uygulamak
Çok düşük kalorili diyet planları baş ağrısı, baş dönmesi ve açlık ataklarına sebep olabiliyor. "Açlığı açlıkla terbiye etmeyin". Hipoglisemide amaç hipogliseminin nedenini belirleyip tedavi etmek olmalı. Bu yapılmadan başlanılan bilinçsiz diyetler yalnızca baş ağrısı ve yorgunluk yapmakla kalmıyor, aynı zamanda panik atak nöbetlerine de yol açabiliyor.
DOĞRUSU - Düşük kalorili diyetler asla uygulanmayın: Diyet kişiye özeldir. Bu nedenle enerji, protein, yağ ve karbonhidrat dengesi ihtiyacınıza göre düzenlenip beslenme planı ona göre bir uzman tarafından oluşturulmalı
4. HATA: Aç karnına egzersiz yapmak
Egzersiz kan şekeri kontrolünde fayda sağlıyor. Ancak aç karnına yapıldığında göz kararması ve baş dönmesi oluşabiliyor.
DOĞRUSU - Egzersiz öncesinde sağlıklı atıştırın: Egzersize gitmeden 45-60 dakika önce mutlaka kepekli ekmek, peynir, meyve veya süt, diyet bisküvi, 10 fındık gibi dengeli bir öğün yapın.
5. HATA: Alkol ve kafein miktarına dikkat etmemek
Alkol, kan şekerini önce yükseltip sonra düşürdüğü için tüketiminden mümkün olduğunca kaçının. Kafein glikoz dengesini yeniden kazanmak için yardım etmesinin dışında bu durumun kötüleşmesine de zaman zaman neden olabiliyor.
DOĞRUSU - Sınırlı miktarda tüketin: Alkolü aç karnına değil, dengeli bir öğünle tercih edin. Kahve, çay ve çikolatalı içeceklerden de kaçının veya bunları sınırlı sayıda tüketin.
Kan şekeri düşünce ne oluyor?
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
Hipoglisemi sık görülen bir sağlık sorunu.
Kan şekeri düştüğünde ortaya çıkan belirtilerin tümünü içine alan bir tıbbi durum. Bir hastalığı değil de bir “durum tespiti!”ni ifade ediyor. O kişinin şikâyetlerinin, problemlerinin, sorunlarının kanda ihtiyacı karşılayacak düzeyde şekerin bulunamamasından kaynaklandığını anlatıyor.
Rakamsal olarak bakıldığında kan şekerinin açlıkta 70 mg.ın altında olması ya da herhangi bir ölçümde 55 mg/dl.den düşük olduğunun saptanması durumunda hipogliseminin varlığından söz ediliyor.
Hipoglisemi belirti ve bulguları, nöroglikopenik (beyin şeker düzeyinin düşmesi ile ortaya çıkan) ve nörojenik/otonomik (sempatik sinir sisteminin kan şekeri düşüklüğü ile tetiklenen) olmak üzere iki ayrı grupta gelişiyor. Kaygı durumu, çarpıntı, gerginlik ve sinirlilik, titreme, terleme nörojenik/otonomik, açlık, görme bulanıklığı, baş dönmesi ve sersemlik ise nöroglikopenik belirti ve bulgular olarak tanımlanıyor.
Aslında bu iki ayrı grup birbirinden ayrılmaz bir yapı içinde gelişiyor ve belirtiler daima iç içe oluyor. Hangilerinin kimde, ne yoğunlukta ve ne kadar ön planda olacağı ise önceden bilinemiyor, tahmin edilemiyor. Kan şekerindeki düşmenin derecesi ve hızına göre hafif, orta ve ağır şiddette yaşanabilen hipoglisemi atakları var.
EN HAFİFİ BİLE CAN SIKIYOR
Hafif hipoglisemilerde kan şekeri düşmesine yanıt olarak vücudun adrenalin salgılaması artar ve birbiri ile ilgisiz çok sayıda belirti aynı anda ya da farklı şekillerde ortaya çıkar:
Açlık hissi
Titreme
Terleme
Sinirlilik, gerginlik, aşırı hassasiyet hatta ağlama
Solgunluk
Hızlı nabız ve çarpıntı
Dudaklarda uyuşma
Bulanık görme
Baş ağrısı, baş dönmesi, hafif bir hipogliseminin en önemli işaretleri olarak biliniyor.
NE YAPMALI?
Yukarıdaki belirtiler görüldüğünde zaman yitirmeden, aşağıdaki besinlerden birinden faydalanmak gerekiyor:
Yarım bardak meyve suyu veya
Yarım bardak şekerli su veya
3 veya daha fazla glikoz tableti veya
Birkaç adet kesme şeker veya
1 kaşık bal ya da reçel...
Kısa sürede etkili olan bu besini takip eden dönemde de yüksek lifli yiyeceklerin yenilmesi kan şeker seviyesinin korunması ve tekrar hızla düşmemesi için önemlidir. Daha uzun sürede etkili olan besinler şunlar olabilir:
Peynir-ekmek
Meyve ve 5-6 badem/fındık
Bisküvi ve süt
Bir bardak kahvaltı gevreği-süt/yoğurt gibi bir ara öğündür.
ORTA ŞiDDETTEKi HiPOGLiSEMiYE GELiNCE...
Orta şiddetteki bir hipogliseminin çoğu kez gözden kaçan, kolayca anlaşılamayan başlıca belirtileri, şeker yetersizliğinin beyin fonksiyonlarında bozulmaya yol açmasıyla ortaya çıkar.
Bu belirtilerin başlıcaları:
Konsantre olmada zorluk
Belirsizlik veya karıştırma, bilinç bulanıklığı
Konuşma zorluğu
Sinirlilik, tedirginlik veya mantıksız davranışlar, uyku eğilimi...
Bu belirtileri erkenden tanımaya ve hipoglisemi daha da ağırlaşmadan kan şekerini yükseltmeye çalışmak gerekir. Bu durumda yapılacakları bilen ve yardım edebilecek birisinin hipoglisemiyi yaşayan kişinin yanında olması çok önemlidir.
KiLO SORUNU VE HiPOGLiSEMi
Kilo sorunu yaşıyorsanız, aşağıdaki soruları kendinize sormalı ve en doğru yanıtları vermeye çalışmalısınız. Bu belirtilerden iki veya üçü sizde de varsa, hipoglisemili biri olabileceğinizi aklınızda tutmalısınız.
Öğün atladığınız zaman şekerli, unlu, yağlı besinlere saldırıyor musunuz?
Zaman zaman ciddi halsizlik, bitkinlik atakları yaşıyor musunuz?
Bu ataklarla birlikte veya bunlar olmadan çarpıntı, ellerde titreme, terleme, huzursuzluk, sinirlilik problemleriniz de oluyor mu?
Özellikle yemeklerden sonra gelen uyku basmalarından ve bazen de gün boyu tekrarlayan uyuklamalardan yakınıyor musunuz?
Halsizlik, yorgunluk, bitkinlik gibi belirtilerden bir şeyler yiyip içince kolayca kurtulabiliyor musunuz?
Sabahları baş ağrısıyla uyanıyor musunuz?
Şekerli, unlu besinlere dayanılmaz bir tutku duyuyor musunuz?
Zaman zaman çarpıntı ve terleme atakları yaşıyor musunuz?
Geceleri ter içinde ve huzursuz bir şekilde uyanıyor musunuz?
Bu soruların çoğuna yanıtınız “evet” ise lütfen hipoglisemi konusunda bilgilenmeye ve bir doktorla görüşmeye çalışın.
KARIŞIK BESLENME iLE GÜNLÜK ŞEKER İNSÜLİN PROFİLİ
12 saat açlık sonrasında yapılan bir testtir. 75 g karbonhidrat içeren, 400 kalori enerji getirisi olan kahvaltıdan önce açlık ve kahvaltının ilk lokması ile saat tutularak 60, 120 ve 180. dakikalarda alınan kan örneklerinde şeker ve insülin düzeylerine bakılarak olgunun profili çıkarılır.
Kahvaltı içeriği:
2 dilim beyaz ekmek veya 1 adet beyaz sandviç ekmeği
2 kibrit kutusu peynir
5 adet zeytin
1 yemek kaşığı reçel/bal
2 bardak 2 şeker ilaveli çay
1 su bardağı taze portakal suyu (200cc)
İstenildiği kadar salatalık-domates-biber şeklindedir.
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
