Isveç Yaşama Izni
İsveç Çalışma İzni Nedir?
İsveç çalışma izni; İsveç’ de bulunan bir firmada işe girerek iş veren tarafından alınması gereken, çalışmaya devam edildiği süre boyunca geçerli olan aynı zamanda İsveç’ de yaşama hakkı da sağlayan belgelendirilmiş bir izindir. İsveç çalışma izni Avrupa Birliği vatandaşları için değil diğer ülkelerin vatandaşlarının başvurmaları için hazırlanmıştır.
İsveç çalışma izni alınabilmesi için İsveç’te bulunan bir iş verenden iş teklifi alınması gerekmektedir. Ancak bu işveren ilk olarak iş teklifinde bulunmadan en az 10 gün öncesinde bir iş ilanı vermelidir. İstediği özelliklerde bir personel bulamadığını belgeleyerek kendi ülkesi dışında ya da Avrupa Birliği ülkeleri vatandaşlarının dışında farklı bir ülkenin vatandaşına iş teklifinde bulunabilir.
İsveç çalışma izni evraklarının işlemler İsveç’ te bulunan işverenin hazırlıklarıyla başlamaktadır. İşveren işe girmesini istediği personele iş teklifini yapıp davet mektubu göndererek ve İsveç Göçmenlik ajansına başvuruda bulunarak çalışma izni başvuru işlemleri yapılmaktadır.
İsveç Çalışma İzni Nasıl Alınır?
Bir konuda yetkinliğiniz varsa ve bu yetkinliği kullanarak başka bir ülkeye gitmek istiyorsanız çalışma izni almanız gerekir. Bu yetkinliğinizi başka bir ülkeye taşımanız genellikle hoş karşılanır. Hatta bir meslekte özellikle iyiyseniz o ülke sizin gelmenizi sağlamak için ekstra çaba sarf edebilir. Örneğin birçok ülke genç ve zeki Türk Akademisyenlerini çekmek için çeşitli burslar dağıtıyor. Bu gibi durumlarda tabi ki de kişilerin bireysel yetkinlikleri olması çalışma izni almak meselesiyle ilgili olarak büyük bir artı sağlıyor. Eğer gençseniz ve bir alanda uzmanlaşmayı düşünüyorsanız bu konuda mantıklı bir seçim yapmanın tam zamanı.
Konumuza dönersek birçok kişi İsveç Çalışma İzni Nasıl Alınır? sorusunun cevabını merak ediyor. Ancak aslına bakılırsa burada merak edilecek pek bir şey yok. Çünkü İsveç’e gitmek için gerekli işlemleri sizin başvurduğunuz şirketler zaten halledeceklerdir. Burada sizin üstünüze düşen bir şirketi sizi çalıştırması için ikna etmektir. Bu anlamda şirketlerden kabul almak ne yazık ki pek kolay bir işlem değil. Ancak kabul aldıktan sonrası gerçekten de kolay ve zahmetsiz bir süreç. Burada odaklanılması gereken şey bir konuda çok iyi olup İsveç şirketlerinin ilgisini çekmek. Eğer bunu başarırsanız İsveç’e gitmek için önünüzde bir engel kalmayacaktır. Tabi ki de bunun dışında çeşitli işler kurmak ve yatırımlar yapmak gibi konularda farklı süreçler mevcut. Ancak şunu bilmelisiniz ki bir ülkede iş kurmak ve o ülkeye yatırım yapmak istiyorsanız sizi ülkelerine almak için ellerinden geleni yapacaklardır.
İsveç Çalışma İzni Ne kadar Sürede Çıkar?
İsveç çalışma izni, İsveç’ te çalışmayı isteyen Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının iş bulduktan sonra yerine getirmeleri gereken bir prosedürdür. Çalışma izni başvuruları henüz İsveç’ e gitmeden Türkiye’ den yapılan işlemler ve İsveç’ te bulunan işverenin yapacağı işlemlerle sağlanabilir. Çalışma izni işlemleri henüz İsveç’ e seyahat etmeden önce bitmiş olmalı ve işe giren personelin elinde evraklarıyla ülkeye giriş yapabilmesi gerekmektedir.
İsveç çalışma izni başvuruları 3 aydan fazla sürecek olan çalışmalar için alınmalıdır. Yapılan başvuruların sonuçlanma süresi ortalama 45 gün olarak belirlenmiştir. Ancak İsveç konsolosluklarına çalışma izni için yapılan başvurularda sonucun daha kısa kısa bir süre içerisinde alınabilmesi ve sürecin uzamaması için istenilen evraklara dikkat edilmesi gerekir. Çalışma vizesi başvuru formu doldurulurken verilen bilgiler ve istenilen ek evraklar çalışma izni başvurusunun olumlu olarak sonuçlanmasında etkili olacaktır. Başvuru aşamasında teslim edilecek evraklarda eksiklik ve hata olması durumlarında konsolosluk yetkilileri ek evrak taleplerinde bulunabilir ve başvuru sürecinin sonuçlanmasını daha da uzatabilmektedir.
İsveç Çalışma İzni Kaç Aylık/Yıllık Verilir?
İsveç çalışma izni, Türkiye’ de yaşayan birinin İsveç’ te bir iş bularak işe başlaması ve İsveç’ te yaşamaya başlaması için alınması gereken resmi bir prosedürdür. Çalışma izni başvuruları aynı anda hem İsveç’ de işveren tarafından göçmenlik ajansından hem de Türkiye’ de işe giriş yapacak olan personel tarafından işverenin gönderdiği evraklar ve diğer evraklar ile birlikte İsveç Konsolosluklarından sağlanabilir.
İsveç’te işveren tarafından başvurusu yapılan çalışma izni onaylandığında personelin istihdam edildiği belgelenen iş yerinde en geç 4 ay içerisinde işe başlaması gerekmektedir. Eğer bir iş değişikliği yapmayıp işine uzun yıllar devam edecekse çalışma izinleri iki yılda bir yenilenmelidir. Ancak işe girdikten bir süre sonra iş değişikliğinde bulunmak istenirse çalışma izni evraklarının yeni işyerinde geçerli olmayacağı unutulmamalıdır. Yeni iş verenin tekrar çalışma izni için başvuruda bulunması gerekmektedir. Çalışma izinleri iki yılda bir yenilenirken işverenin 2 yılın dolmasını beklememesi ve 2 yıl dolmadan tekrar çalışma izni başvurusunda bulunması gerekmektedir.
Bu da ilginizi çekebilir:İsveç Oturum İzni
İsveç'te Mezuniyetten Sonra Kariyer Rehberi
İskandinavya yarımadasında yer alan ve günümüzde Avrupa Birliğinin üçüncü en büyük ülkesi konumunda olan İsveç; yüksek yaşam standartları, gelişmiş ekonomisi, bilim ve teknoloji alanındaki yenilikçi fikirleri ve Ar-Ge yatırımları ile dikkat çekerken ülkedeki IKEA, Ericsson, Volvo, Spotify gibi şirketlerin varlığı uluslararası öğrenciler için kariyer fırsatları ile doludur. Müzik alanında ABBA, Roxette gibi gruplar; film endüstrisinde Ingrid Bergman, Greta Garbo, Stellan Skarsgard gibi oyuncular; moda sektöründe H&M, Odd Molly, Filippa K. gibi markalar ile dünyaca ünlü tanınırlılığa sahip olan İsveç, her yıl hem öğrenim görmeye hem de çalışmaya gelen öğrenciler ve yeni mezunlar için hayallerini gerçekleştirebilecekleri nadir ülkeler arasında yer alır. Gelin İsveç’te kariyer yapabileceğiniz alanlara ve çalışma koşullarına birlikte göz atalım.
İsveç’te İş Piyasası
Hayatın her alanında özgür ve yaratıcı düşünmeyi teşvik eden ve bunu özellikle eğitim ve iş yaşamına empoze eden İsveç bugün, dünyanın altıncı en rekabetçi ekonomisi, Avrupa Birliği ülkeleri içerisinde en düşük ulusal borç seviyesi, %8.6’lık işsizlik oranı ve kişi başına düşen yüksek milli gelir seviyesi ile dikkat çeker. İhracat odaklı ekonomisinin temel taşlarını telekomünikasyon, kereste, hidroelektrik, demir-çelik ve teknoloji oluştururken;
- AstraZeneca-İlaç
- Volvo-Otomotiv
- IKEA-Mobilya
- Ericsson-Telekomünikasyon
- Tetra Pak-Ambalajlama
- Electrolux-Elektronik Cihazlar
- H&M-Giyim sektöründe dünya çapında öncü şirketler arasında yer alır.
İsveç’te iş imkanları arayan öğrenciler için ülkede çalışabileceğiniz çok sayıda uluslararası şirket bulunur. Ülke nüfusunun ve sanayinin geliştiği Stockholm, Göteborg, Uppsala gibi şehirler pahalı yaşam standartları ile dikkat çekerken maaşların yüksek olması İsveç’te yaşam düşüncesi olanlar için oldukça caziptir.
Hangi Alanlarda İş Bulabilirim?
Günümüzde İsveç; özellikle modern üniversiteleri, gelişmiş laboratuvarları, araştırma merkezleri ve kariyer imkanları ile dikkat çekerken, ülkedeki başlıca çalışabileceğiniz alanlar içerisinde; mühendislik, tasarım, bilgisayar bilimi, kimya, farmakoloji ve işletme yer alır. Yaratıcılığın, sıradışı fikirlerin ve yenilikçi buluşların son derece önemli olduğu ülke bugün 35 binin üzerinde patente sahip icatları ile göz doldurur. İlk olarak 1742’de İsveçli fizikçi Anders Celsius’un, ısı ölçüm sitemi olan celsius yani bilinen adıyla santigratı bulmasıyla başlayan inovasyon çalışmaları daha sonrasında beraberinde Alfred Nobel’in dinamiti bulması, 1994 yılında Ericsson firmasının kısa mesafe radyo frekansı olarak bilinen Bluetooth teknolojisini geliştirmesi, dijital dünya ve internetle beraber Spotify müzik veri akışı programının icadı ve Minecraft adı verilen üç boyutlu oyunun gelişimi İsveç’e, uluslararası platformlarda tanınırlık ve Microsoft, Facebook gibi teknoloji devleri ile iş ortaklığı kurmasına olanak sağlamıştır.
Mezuniyetten Sonra Çalışma ve Kalma Koşulları
Öğrenciler için İsveç’te çalışma koşulları oldukça rahattır. Zira ülkede bir üniversiteye başvurduysanız yasal herhangi bir saat sınırlaması olmadan çalışabilirsiniz. Aynı zamanda mezuniyetten sonra da 6 ay süresince iş bulmak amacıyla oturma izninizi uzatabilirsiniz. Bunun için öncelikle maddi ihtiyaçlarınızı bu süre boyunca kendiniz finanse edebilmeli ve ülkede 30 kredilik bir eğitim dönemini tamamlamış olmanız beklenir. Çalışma izni için başvurularınızı İsveç hükümetinin resmi sitesinden online olarak yapabilirsiniz. Eğer AB üyesi ülke vatandaşı iseniz, hem eğitim hem de çalışmak için herhangi bir vize ya da izne ihtiyacınız yoktur ve oturma izni almanızda gerekmez. İsveç’te Avrupa Birliği üyesi olmayanların çalışma izni almak için aşağıdaki gereklilikleri yerine getirmeleri beklenir;
- İşverenden alacağınız teklif mektubu.
- Geçerli pasaport.
- İşverenin sağlık ve iş sigorta gerekliliklerini karşılayacak olması.
- Size önerilen maaşın, vergiler düşüldükten sonra aylık olarak en az 13,000 İsveç Kronu olması.
Nasıl Bir İş Bulabilirim?
IKEA, Spotify, Volvo, Electrolux gibi uluslararası firmaların varlığı İsveç’te kariyer şansı arayan yeni mezun öğrenciler için çok sayıda istihdam olanağı sunarken beraberinde rekabetçi bir ortamıda getirir. Son yıllarda özellikle ülkenin toplam üretim ve ihracatının %50’sini karşılayan mühendisliğin yanı sıra yazılım geliştirme ve mimarlık gibi meslek kolları rağbet görürken hükümet; teknoloji, iklim değişikliği araştırmaları, tıp ve biyoteknoloji alanlarında Ar-Ge çalışmalarına oldukça büyük paylar ayırmaktadır.
İsveç’te yaşam ve çalışma gibi bir düşünceniz varsa ve İsveçce bilmiyorsanız eğer, ülkede özellikle Stockholm ve Göteborg gibi şehirlerde İngilizce dil bilginiz iş bulmanıza yeterli olacaktır. Zira İsveç’teki çok uluslu şirketlerin çoğu için çalışma ortamında resmi dil İngilizcedir. İsveç’te iş imkanları arıyorsanız aşağıdaki siteler size yardımcı olacaktır;
- Profesyonel iş ağınızı LinkedIn’e üye olarak geliştirebilirsiniz.
- Tasarım alanında işler arıyorsanız Behance sizin için doğru adrestir. Aynı zamanda bu alanlarda yaratıcı fikirlere sahip çoğu öğrencinin kendine ait bir blogu ya da sitesinin bulunması kaçınılmazdır.
- Academic Search, The Local, Jobbsafari gibi siteler İngilizce iş arama imkanı sunarken Career Builder, Jobb Blocket, Metrojobb gibi sitelerde İsveççe hizmet verir.
- Aynı zamanda Avrupa genelinde iş arama imkanı sunan EURES’e kayıt olabilirsiniz.
- Belirli bir şirkette çalışmayı düşünüyorsanız firmanın web sitesi üzerinden direk olarak CV’nizi gönderebilirsiniz. Zira bugün çoğu şirket mevcut iş pozisyonları hakkında siteleri üzerinden bilgi sunmaktadır.
Üniversitem Yardımcı Olur Mu?
Öğrenciler için İsveç’te kariyer imkanı sağlayan çok sayıda üniversite bulunurken, her üniversitenin uluslararası öğrencilerine sunduğu danışmanlık servisleri bulunur. Bu sayede okulunuzdan mezun olmadan önce CV hazırlama, iş görüşmeleri, mevcut işler ve izlemeniz gereken adımlar konusunda kariyer destek hizmetleri alabilirsiniz. Aynı zamanda çok uluslu şirketler, büyük ulusal bankalar, kamu ve özel sektör işverenleri bünyelerine yaratıcı ve özgün fikirlere sahip çalışanlar için sık sık istihdam fuarlarına ve kariyer günlerine katılırlar. Eğer İsveç’te iş imkanları arıyorsanız, özellikle Göteborg’da yer alan CHARM, Stockholm Ekonomi Okulu'nda Handelsdagarna ve Stockholm’da yapılan kariyer günlerini kaçırmamanızı öneririz.
Ayrıca bakınız:
7 Adımda İsveç’te Yüksek Öğrenim
İsveç’te Eğitim Sonrası Vize Seçenekleri
İsveç’te Kariyer Yapmanız İçin 7 Neden
İsveç'te göçmenlere en fazla çalışma izninin verildiği 10 meslek
İsveç'te 2019 yılında yabancılara verilen çalışma izni bir önceki yıla oranla arttı. İsveç Göçmenlik Bürosu'nun verilerine göre geçen yıl 59 bin 307 kişiye çalışma izni verildi.
Hükümetin açıkladığı verilere göre çalışma izninin verildiği 60 bine yakın kişiye Birleşmiş Milletler gibi uluslararası işçi statüsünde olanlar, eş durumundan dolayı vize almış olanlar, akademisyen ve sporcular dahil değil. Çalışma izni alanlardan 21 bin 950 kişi İsveç şirketleri adına izin aldı.
En çok çalışma izni alanlar arasında ilk sırada 'meyve toplayıcısı' yer alırken teknisyen, fast-food çalışanları,mimar, sağlık uzmanı, doktor, aşcı, orman işçisi, temizlikçi ve öğretmenler de en çok çalışma izninin verildiği meslekler arasında yer aldı.
Çalışma izninin verildiği kişilerin büyük bir çoğunluğu başvuruyu İsveç dışından yaptı. Halihazırda İsveç'te yaşayan 896 sığınmacı da yine çalışma vizesi alanlar arasında yer aldı.
Türkler ilk beşte
Çalışma izni alan ilk beş ülke vatandaşları sırasıyla Tayland, Hindistan, Ukrayna, Türkiye ve Çin oldu. Toplamda 6 bin 489 Tayland vatandaşı çalışma izni alırken ilk beşi tamamlayan diğer ülkeler 4 bin 975 ile Hindistan, bin 119 ile Ukrayna, 878 ile Türkiye, 875 ile Çin oldu. Bu ülkeleri Irak, ABD, İran, Brezilya ve Pakistan takip etti.
İçerikler
Çalışma hayatından sorumlu Bakanlık(lar)/Kurum(lar)
İsveç'te çalışma hayatından sorumlu bakanlık Arbetsmarknadsdepartementet' dir. Bakanlığın web adresi: www.regeringen.se/sveriges-regering/arbetsmarknadsdepartementet dir.
Ülkede işgücü piyasasından sorumlu kurumlar:
İsveç Kamu İstihdam Kurumu (Arbetsförmedlingen)
İsveç İşsizlik Sigortası Kurulu (Inspektionen för arbetslöshetsförsäkringen, IAF)
İsveç Avrupa Sosyal Fonu Konseyi (Swedish ESF Council)
İşgücü Piyasası ve Eğitim Politikası Değerlendirme Kurumu (Institutet för arbetsmarknads- och utbildningspolitisk utvärdering, IFAU)
İsveç ILO Komitesi (Svenska ILO-kommittén)
Lernia AB (Lernia)
Samhall Aktiebolag (Samhall)
Çalışma yasası ve çalışma koşullarından sorumlu kurumlar:
İsveç Sağlık, Çalışma Hayatı Araştırma Konseyi (Forskningsrådet för arbetsliv, hälsa och välfärd, Forte)
İsveç Çalışma Koşulları Mercii (Arbetsmiljöverket)
İsveç İş Mahkemesi (Arbetsdomstolen)
Yönetim Kurulu Çalışan Temsilcileri Konseyi (Nämnden för styrelserepresentationsfrågor)
Patent Hakları ve İşyerinde Yenilikler için Tazminat Düzenlemeleri Ulusal Danışma Kurulu (Statens nämnd för arbetstagares uppfinningar)
Ulusal Arabuluculuk Bürosu (Medlingsinstitutet)
İsveç ILO Komitesi (Svenska ILO-kommittén)
Ülkeye yeni gelenlerin işgücü piyasasına katılımından sorumlu kurum:
İsveç Kamu İstihdam Kurumu (Arbetsförmedlingen)
Çalışma hayatını düzenleyen temel yasal metinler
İsveç çalışma mevzuatını düzenleyen yasa metinlerinin resmi olmayan İngilizce tercümelerine aşağıdaki link üzerinden ulaşmak mümkündür:
https://www.government.se/government-policy/labour-law-and-work-environment/swedish-statutes-in-translation---labour-legislation/
1. The Labour Disputes (Judicial Procedure) Act (1974:371)
İş Anlaşmazlıkları Yasası (Yasal Süreç)
2. Employment (Co-Determination in the Workplace) Act (1976:580)
İstihdam Yasası (İşyerinde İşçilerin Yönetime Katılması)
3. Annual Leave Act (1977:480)
Yıllık İzin Yasası
4. Work Environment Act (1977:1160)
Çalışma Ortamı Yasası
5. Employment Protection Act (1982:80)
İstihdam Koruma Yasası
6. Working Hours Act (1982:673)
Çalışma Saatleri Yasası
7. Board Representation (Private Sector Employees) Act (1987:1245)
Yönetim Kurulunda Temsil Yasası (Özel Sektör Çalışanları)
8. Wage Guarantee Act (1992:497)
Ücret Garantisi Yasası
9. The Public Employment Act (1994:260)
Kamu İstihdam Yasası
10. Parental Leave Act (1995:584)
Ebeveyn İzni Yasası
11. Posting of Workers Act (1999:678)
İşçi Sevkine İlişkin Yasa
12. Prohibition of Discrimination of Employees Working Part Time and Employees with Fixedterm Employment Act (2002:293)
Kısmi Süreli ve Belirli Süreli İş Sözleşmesi ile Çalışan İşçilere Ayrım Yapılmamasına İlişkin Yasa
13. The Agency Work Act (SFS 2012:854)
Özel İstihdam Büroları Yasası
14. Act on special protection for workers against reprisals for whistleblowing concerning serious irregularities (2016:749)
İşyerinde yasal çalışma koşulları ile ilgili ciddi ihlallere ilişkin muhbirlik yapan işçilere özel koruma sağlayan yasa
15. Posting of Workers Ordinance (2017:319)
İşçi Sevki Yönetmeliği
İş ilişkisinin kurulma biçimi
İsveç'te iş ilişkisi iş sözleşmesi ile kurulmaktadır. Sözleşmenin belli bir biçimi tarif edilmemiştir. Ancak işverenin, iş ilişkisinin başlamasından itibaren bir ay içinde iş ilişkisinin koşullarına ilişkin çalışanı yazılı olarak bilgilendirme yükümlülüğü vardır.
İş sözleşmeleri kural olarak belirsiz sürelidir. İstihdam Koruma Yasası, işverenin ihtiyacı o yönde ise belirli süreli iş sözleşmesine izin vermektedir. Son 5 yıl içinde toplam iki yıldan fazla belirli süreli çalışan işçinin sözleşmesi belirsiz süreli hale gelir.
İstihdam Koruma Yasası 6 aydan uzun olmamak kaydıyla deneme süresine izin vermektedir. İş ilişkisi deneme süresinin dolmasından önce sonlandırılmamışsa, çalışan otomatik olarak belirsiz süreli sözleşme ile istihdam edilmeye devam eder.
Günlük/haftalık çalışma süreleri
Çalışma saatleri yasası hükümlerine göre, haftalık çalışma süresi 40 saati geçemez. Ancak çalışma saatlerini artırma ihtiyacı ortaya çıkması halinde çalışma süresi 4 haftalık süre için 48 saati, bir takvim ayı süresi için ise 50 saati geçmeyecek şekilde artırılabilir.
Yıllık ücretli izin süreleri
Yıllık izin süresi, hafta sonu tatili ve kamu tatil günleri ile dini bayram tatilleri hariç tutulmak üzere 25 gündür.
Asgari ücret uygulaması
Ülkede asgari ücret uygulaması bulunmamakta, ücret düzeyleri toplu sözleşmeler ile belirlenmektedir.
Kıdem tazminatı uygulaması
İstihdam Koruma Yasasına göre bir çalışanın işten çıkarılması ya çalışanın kendisi ile ilgili bir nedenden ya da işyerinde işgücü fazlalığından kaynaklanabilir. İşten çıkartılma hangi nedenle gerçekleşirse gerçekleşsin İsveç yasalarında kıdem tazminatına ilişkin hüküm bulunmamaktadır. Ancak işçiler iş sözleşmesi, toplu sözleşme veya çıkış sözleşmesine konulan hükümlerle kıdem tazminatına hak kazanabilmektedir.
İş güvencesi
Çalışanın işten çıkartılması halinde bildirim süreçleri
Kişisel nedenlerle işten çıkartılma halinde İstihdam Koruma Yasasının 8-10. maddeleri işverenin yazılı olarak fesih bildirimi yapmasını öngörmektedir. Çalışan bir sendika üyesi ise, işveren aynı zamanda çalışanın üye olduğu sendikanın temsilcisine de bilgi verir. Talep edilmesi halinde işveren ve sendika temsilcisi müzakere etmeye yetkilidir. İşveren talep edilirse işten çıkarılma nedenini çalışana yazılı olarak bildirir.
İstihdam fazlalığı nedeniyle işten çıkartılma halinde de işveren çalışana yazılı fesih bildirimi yapar, ayrıca toplu sözleşme yapılan sendikaya detaylı bilgi sunar. İşveren bu nedenle işten çıkarma yapıyorsa, çalışanın işten çıkartılma kararını vermeden önce sendika yetkilileri ile müzakere etmek zorundadır.
Fesih bildirim süresi;
- en az 2 yıl istihdam edilen çalışana 2 ay
- en az 4 – 6 yıl yıl istihdam edilen çalışana 3 ay
- en az 6 – 8 yıl istihdam edilen çalışana 4 ay
- en az 8 – 10 istihdam edilen çalışana 5 ay
- en az 10 yıl istihdam edilen çalışana 6 aydır.
Görevi ağır suistimal halinde herhangi bir bildirim süresi öngörülmemiştir.
İstihdam Koruma Yasasının 7. maddesinde fesih bildiriminin objektif nedenlere dayanması gerektiği, bu nedenlerin ya çalışanla ilgili kişisel nedenler ya da işyerindeki istihdam fazlalığı olabileceği belirtilmektedir. Kişisel nedenlerle fesih, işin gerektirdiği becerilerin bulunmayışı, görevi suistimal, çalışmayı reddetmek, husumet, işbirliği sorunları, adli suçlar gibi hallerde sözkonusu olur. Yaşlılıktan kaynaklanan hastalık ya da iş kapasitesinde azalmanın (çalışanın sürekli olarak görevini büyük ölçüde yerine getirememesi hali dışında) objektif fesih nedeni olarak kabul edilemeyeceği öngörülmüştür. Yasaya göre çalışanın iş yapabilme kapasitesinde hastalık ya da yaştan kaynaklanan azalma olması durumunda, işveren işyeri ortamını çalışan açısından daha uygun hale getirmeyi ya da çalışana işyerinde yapabileceği başka bir işi önermeyi denemelidir. İşverenin önerebileceği başka bir iş varken çalışanını işten çıkarması haksız işten çıkarma olarak değerlendirilir.
Haksız işten çıkarma halinde tazminat
İstihdam Koruma Yasasının 38. maddesine göre bir çalışan, haksız yere işten çıkartılması halinde uğradığı zararların tazmin edilmesini talep edebilir. İşveren mahkeme kararına rağmen çalışanı işe almayı reddederse, 5 yıldan az çalışmış olan işçiye 16 aylık maaşı; 5 – 10 yıl çalışmış olan işçiye 24 aylık maaşı; 10 - 15 yıl çalışmış olan işçiye 32 aylık maaşı kadar tazminat öder.
Çalışan, işten çıkarmanın iptali için yargıya başvurabilir. Mahkeme kararı olumlu olursa çalışan işe iade edilir. Bu karara uymayan işveren işçiye yukarda belirtilen oranlarda tazminat öder.
Çalışma hayatının denetimi
Çalışma hayatının denetiminden sorumlu kurum Arbetsmiljöverket'tir (www.av.se). İşyerindeki çalışma koşullarını denetlemek üzere işyerlerinde teftişler gerçekleştirir. Müfettişlerin Çalışma Ortamı Yasası ve Çalışma Saatleri Yasası çerçevesinde gemiler hariç bütün faaliyet kolları ve istihdam biçimlerindeki tüm işyerlerini denetleme yetkisi vardır. Kurumun amacı, işyerinde meslek hastalığı ve iş kazaları riskini azaltmak ve işyeri ortamındaki koşulları fiziksel, mental, sosyal ve örgütsel açıdan geliştirmektir. Kurum örgütsel olarak Çalışma Bakanlığına bağlı, işleyişi bakımından bağımsız bir kurumdur. Kurumun bir merkez birimi ve 10 ayrı bölgede faaliyet gösteren bölgesel ofisleri vardır.
Denetimler, önceden bildirimli ya da habersiz olarak gerçekleştirilebilir. Seçilen işyerleri sağlık açısından büyük risk taşıyan yerler öncelikli olmak kaydıyla belirlenmekte, birden fazla birimi olan işyerleri ya da geniş coğrafi alana yayılan işyerleri için makro ölçekli denetimler gerçekleştirilebilmektedir. Teftiş yapan müfettiş, işyerinde gördüğü düzeltilmesi gereken husularla ilgili işverene bildirimde bulunur ve sorunun giderilmesi için belirli bir süre verir. İşyerinde acil ve çok ciddi bir tehlike tespit edilirse, işyerine yasaklama emri çıkartılabilir. İhtara uymayan işveren hakkında mahkeme para cezasına hükmedebilir.
Sendikal örgütlenme
Ülkede tüm sektörlerde (16 – 64 yaş arası çalışanlar arasında) sendikalaşma oranı 2016 yılı rakamları ile % 69'dur. 16 – 64 yaş arası çalışanlar arasında toplu sözleşme kapsamında olanların oranı ise % 90'dır. 2017 yılında kayıtlı toplu sözleşme sayısı 671, imzalanan toplu sözleşme sayısı 497, bu sözleşmelerin kapsamında olan çalışan sayısı 2.3 milyon olmuştur. Toplu sözleşme görüşmeleri sırasında 15 grev bildirimi yapılmış, 1 eylem gerçekleştirilmiştir.
İsveç'in 1880'e kadar uzanan uzun bir sendikalaşma geçmişi olup, ülkedeki çalışan sendikaları üç büyük Konfederasyon altında toplanmışlardır.
- İsveç İşçi Sendikalar Konfederasyonu (LO www.lo.se),
- İsveç Uzman Çalışanlar Konfederasyonu (TCO www.tco.se) ve
- İsveç Mesleki Örgütler Konfederasyonu (SACO www.saco.se).
LO, özel sektör ve kamu sektöründen 14 sendikanın üst kuruluşu olup, 1 443 000 üyeye sahiptir. TCO, % 60'ı kadın çalışanlar olmak üzere, eğitim, medya, sağlık, emniyet, ticaret, bilişim gibi sektörlerde, daha ziyade vasıflı meslek sahibi 1.4 milyon üyesi bulunan 14 sendikanın üst sendikal örgütlenmesidir. Üyelerinin yaklaşık yarısı özel sektör, yarısı kamu çalışanıdır. SACO ise yüksek vasıflı, meslek sahibi, üniversite mezunu çalışanların biraraya geldiği 700 000 üyeli 23 sendikanın üst kuruluşudur.
İsveç İşveren Sendikaları Federasyonu (Svenska Arbetsgivareföreningen - SAF) 1902'de kurulmuş olup, 2001 yılında İsveç Endüstriler Federasyonu (Sveriges Industrı Förbund) ile birleşerek İsveç Girişimciler Konfederasyonunu (Svenskt Naringsliv) oluşturmuştur.
İsveç Girişimciler Konfederasyonu (www.svensktnaringslive.se) 49 üye kuruluş ve 1.6 milyon çalışanı olan 60 000 üyesi ile İsveç'in en büyük işveren örgütüdür.
İsveç'te Çalışma Bakanlığına bağlı, iş uyuşmazlıklarının çözümlenmesi, etkin bir ücret belirleme sürecini teşvik etme ve ücret ve maaşlara ilişkin kamu istatistiklerinin hazırlanmasını denetlemekten sorumlu Ulusal Uzlaştırma Ofisi (Medlingsinstitutet – www.mi.se) bulunmaktadır. Ofis tarafından atanan görevliler, sosyal taraflar arasında iş sözleşmesi hükümleri ya da ücret belirlemeleri aşamasında çıkan uyuşmazlıklarda arabuluculuk görevi üstlenmektedir. Ayrıca kurum ülkedeki endüstriyel ilişkiler ve toplu sözleşmelere ilişkin yıllık raporlar hazırlamaktadır.