Inek Sesi Uzun

• Türkçe harfler Adığece sesleri tam olarak karşılamadığından, alfabeyi öğrenmek için en iyi yöntem, dili bilen birine kelimeleri söyleterek sesleri telaffuz etmeye çalışmaktır.
• У harfi, bazı sessiz harflerle birlikte (гу, гъу, ку, кIу, къу, кхъу, хъу) kelime sonlarında yarım okunur. Bu nedenle bunlar ayrı harf olarak kabul edilmişlerdir.
• Yabancı kökenliler dışında э (e), к (k), о (o), р (r), ы (ı) harfleri ile kelime başlamaz.
• Е (E) veИ (İ) harfleri kelime ve hece başında YE ve Yİ olarak okunur.
• У (U) harfi kelime ve hece başında VU olarak okunur.
• Э harfi, e ile a arası, ama daha çok a’ya yakın bir ses olarak okunur.
• Alfabede harf olarak kabul edilen, ancak ses karşılığı olmayan ve sadece diğer harflerle birlikte kullanılan üç işaret vardır:
• 1- Sertleştirme işareti (ъ) г, к, л, х harfleriyle birlikte kullanılır (гъ, къ, лъ, хъ), bu harflerin daha sert ve kalın okunmalarını sağlar.
• 2- Yumuşatma işareti (ь) ж ve х harfleriyle kullanılır (жь, хь) ve daha kalın okunmalarını sağlar.
• 3- Keskinleştirme işareti (I) sessiz harflerden sonra kullanılır (кI, лI, пI, тI, фI, цI, щI) ve harfin daha keskin (sert) okunmasını sağlar. Sesli harflerden ise önce kullanılır (Iа, Iэ, Iе, Iи, Iы, Iу); Arapçadaki hemzenin işlevini görür (neş’e, Kur’an v.b.).
• Yazı ve edebiyat diliyle Türkiye’de konuşulan ağız arasında bazı ses değişiklikleri görülmektedir:
Ø дж ® г джанэ ® ганэ; джэд ® гэд; джэду ® гэду Ø кI (Sert çe) ® (Sert ke) кIыхь (ç’ıh® k’ıh); кIэ (ç’e® k’e); кIапсэ (ç’apse® k’apse) Ø ч ® к чэф – кэф; чэзу ® кэзу; чыцI ® кыцI; тепщэч ® тепщэк
• Türkçe harfler Adığece sesleri tam olarak karşılamadığından, alfabeyi öğrenmek için en iyi yöntem, dili bilen birine sözcükleri söyleterek sesleri telaffuz etmeye çalışmaktır.
• У harfi, bazı sessiz harflerle birlikte (гу, гъу, жъу, ку, къу, кIу, пIу, тIу, хъу, цу, шъу, шIу) kelime sonlarında yarım okunur. Bu nedenle bunlar ayrı harf olarak kabul edilmişlerdir. Bu bitişik harflerde “у”, bazı sözcüklerde “о” harfine dönüşmektedir (жъу-жъо; кIу-кIо; тIу-тIо; шъу-шъо).
• Yabancı kökenliler dışında в (v), к (k), р (r), э (e) harfleri ile sözcük başlamaz.
• Е (E) ve И (İ) harfleri sözcük ve hece başında YE ve Yİ olarak okunur.
• О (O) ve У (U) harfleri sözcük ve hece başında VO ve VU olarak okunur.
• Э harfi, e ile a arası, ama daha çok a’ya yakın bir ses olarak okunur.
• Alfabede harf olarak kabul edilen, ancak ses karşılığı olmayan ve sadece diğer harflerle birlikte kullanılan üç işaret vardır:
  • 1- Sertleştirme işareti (ъ) г, ж, к, л, ч, х, ш harfleriyle birlikte kullanılır (гъ, жъ, къ, лъ, чъ, хъ, шъ), bu harflerin daha sert ve kalın okunmalarını sağlar.
  • 2- Yumuşatma işareti (ь) ж ve х harfleriyle kullanılır (жь, хь) ve daha kalın okunmalarını sağlar.
  • 3- Keskinleştirme işareti (I) sessiz harflerden sonra kullanılır (кI, лI, пI, тI, цI, чI, шI) ve harfin daha keskin (sert) okunmasını sağlar. Sesli harflerden ise önce kullanılır (Iа, Iе, Iи, Iы, Iэ, Iу); Arapçadaki hemze işlevini görür (neş’e, Kur’an v.b.).

Ъ ъ

Ь ь

I I

	Iэ : el
	Iей : çirkin
	Iыхьлы : akraba