Emzirirken Tüketilmemesi Gereken Besinler
Emziren anneler i&#;in altın değerinde bilgiler
Bebek Beslenmesi
Son Güncelleme:
Yaşam mucizesi olan anne sütü, bebeklerin ihtiyacı olan tüm besin öğelerini tek başına karşılıyor. Anne sütü, üzerine titrediğiniz bir tanecik yavrunuzu hastalıklara karşı koruyor, vücut direncini artırıyor. Bu nedenle annenin emzirme döneminde tükettiği gıdalar ve aldığı besin takviyeleri sütün kalitesini ve miktarını doğrudan etkiliyor. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Mehmet Ali Talay, emziren annenin beslenmesi, hangi gıdaları tüketmesi hangilerinden uzak durması gerektiği hakkında bilgilerini paylaşıyor.
Anne sütü, bebeğin besin ihtiyaçlarını eksiksiz olarak gidermek ve bebeği olası enfeksiyonlara karşı korumak için sunulmuş eşsiz bir karışımdır. Anne sütündeki besin maddelerinin dengesi en ideal ölçülerdedir ve gelişimini henüz tamamlamamış bebeklerin vücut sistemleri için en uygun formdadır. İçeriğindeki besin değerlerinin bebek için ideal ölçülerde olması nedeniyle mucize olarak adlandırabileceğimiz anne sütü, bebeğin beyin hücrelerinin büyümesini sağlayan ve sinir sistemi gelişimini hızlandıran besinler açısından da oldukça zengindir. Ayrıca anne sütünde inek sütünde bulunmayan ve hiçbir laboratuvarda üretilmesi mümkün olmayan 'den fazla bileşen bulunmaktadır. Üstelik formül mamalardan farklı olarak, annesütünün içeriği, bebeğin sürekli değişen ihtiyaçlarını karşılamak için sürekli değişmekte ve yenilemektedir. Örneğin; prematüre bir bebek için olan anne sütü bileşimi, zamanında doğan bir bebek için olandan farklılıklar gösterir.
ANNE, EMZİRME DÖNEMİNDE HANGİ BESİNLERİ TÜKETMELİ, HANGİ GIDALARDAN UZAK DURMALIDIR?
Emziren annelerin yemesi gereken besinler;
• Bol miktarda meyve ve sebze tüketilmeli,
• Süt üretmek için enerji olukça önemlidir. Enerji vermesi açısından bol miktarda pirinç ve patates gibi nişastalı yiyecekler tüketmeli,
• Lif yönünden zengin; makarna, pirinç, bakliyat ve sebze, meyveler tüketilmeli,
• Kalsiyum yönünden zengin besinler besin listesine dahil edilmeli(süt, peynir, yoğurt gibi)
• Bol bol su tüketilmeli( en az 2 litre)
• Kuru meyve ve kuruyemişler yoğun enerji içermelerinin yanında demir ve kalsiyum minerallerini de içerirler. Bu gıdalar ara öğünlerde tüketilebilir.
• Et, balık, fasulye, nohut gibi protein yönünden zengin besinler yemeğe özen gösterilmeli,
• Günde 1 porsiyon etli sebze yemeği veya kuru baklagil ile birlikte, vücudun demir emilimini artıran C vitamini kaynağı olan sebzeler ve meyveler yer almalıdır.
• Mutlaka iyotlu tuz kullanılmalıdır. Çünkü iyotlu tuz bebek gelişimi açısından oldukça önemlidir.
• Annenin beslenmesinde balık tüketimi oldukça önemlidir. Balıkta bulunan ve anne sütü ile bebeğe geçecek olan omega-3, DHA, EPA bebeğin gelişimi için olmazsa olmazlardan biridir.
Emziren annelerin uzak durması gereken besinler;
• Emziren annelerin en büyük korkusu olan gaz oluşumunu önlemek çok önemlidir. Bu açıdan yavaş yemek yeme ve çok iyi çiğneme alışkanlığı kazanılmalı,
• Aşırı baharatlı yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Anne sütüyle beraber çocuğa geçen baharatlar bebeğin rahatsız olmasına sebep olur. Hatta mide ağrısı, kusma gibi etkiler bile gösterebilir.
• Portakal ve mandalina C vitamini yönünden hayli zengin olsa da fazla tüketilmemelidir. İçinde bulunan asit miktarı nedeniyle sindirim sistemini etkileyebilir ve gaz, şişkinlik gibi yan etkiler gösterebilir.
• Gazlı ve kafeinli içeceklerden uzak durulmalı, alkol kesinlikle tüketilmemelidir.
• Bazı besinler gaz yapma özelliğine sahiptir. Bu nedenle lahana, brokoli, karnabahardan olabildiğince uzak durulmalıdır.
• Sucuk, sosis, salam gibi şarküteri ürünleri çok fazla tüketilmemeli.
• Bebeğin beyin gelişimi için hayli önemli olan omega 3, bazı besinler tarafından azalabilir. Bu sebeple doymuş ve trans yağlardan uzak durulmalıdır.
• Katkı maddesi bulunan hazır gıdalardan uzak durulmalıdır.
• Hazır dondurulmuş ve soğuk yiyecekler tercih edilmemelidir.
ANNE, SÜTÜNÜ ARTIRMAK İÇİN NE YAPMALIDIR?
Öncelikle şunu belirtmekte fayda var. Her annenin sütü bebeğine yeter. Bu sebeple anne endişe ve kaygıları bir kenara bırakmalı ve sütünün yeteceğine inanmalıdır. Annenin sütünün yeteceğine inanması tıbbi anlamda da çok önemlidir. Çünkü anne sütünün kanallardan bebeğe ulaşmasını sağlayan oksitosin hormonu oldukça çekingendir. En küçük bir stres ve kaygı durumunda salınım yavaşlar ve süt bebeğe ulaşamaz. Tam da bu yüzden emzirme döneminde tüm evhamlar rafa kalkmalıdır. Bunun dışında yapılabilecek küçük uygulamalarla süt miktarı arttırılabilir.
• Bol bol sıvı tüketilmelidir. Zira anne sütünü arttırmada en etkili etken, annenin tükettiği sıvı miktarıdır. Özellikle su, çorba, şekersiz meyve suyu ve komposta tüketerek günlük alınan sıvı miktarı arttırılmalıdır.
• Kaliteli karbonhidrat kaynakları olan tam tahıllı besinler tercih edilmelidir.
• Fesleğen bitkisinin düzenli kullanımlarda anne sütünü arttırdığı bilinir. Bu sebeple yemeklerinizde fesleğene daha çok yer verin.
• Koyu yeşil yapraklı sebzeler sütü arttırmada oldukça etkilidir. Bu sebeple daha çok roka, maydanoz gibi yeşillikler tüketilmeli.
• Turuncu renkli besinlere sofralarda daha çok yer açılmalı. Çünkü havuç, bal kabağı kavun gibi besinler süt oluşumunda oldukça yardımcı bir rol oynarlar.
• En önemlisi de süt emzirdikçe artar. Bu sebeple anne çocuğunu sık sık emzirmeli ve gerekirse sütünü sağmalıdır. Çünkü oldukça zeki bir sisteme sahip olan meme, deposundaki süt boşaldıkça daha fazla süt üretmeye başlar.
ANNE, BU DÖNEMDE NASIL BİR YAŞAM TARZI SÜRMELİDİR?
Öncelikle bu süreç hem bebek hem de anne için çok önemli bir dönemdir. Annenin beslenmesi Anne sütü yoluyla bebeği de etkileyeceğinden bu dönemde beslenme düzenine oldukça dikkat etmelidir. Bu sebeple yukarıda bahsedilen ipuçları dikkate alınmalı ve beslenme rutinine dahil edilmelidir. Ayrıca bu dönemde spor yapmak ve annenin kendini bu anlamda disipline etmesi oldukça önemlidir. Bu disiplin içinde annenin sigara ve alkolden de uzak durması gerekir. Bunun dışında anne EMZİRME döneminde uyku düzenine de dikkat etmeli en 6, en çok da 8 saat uyumalıdır. Gün içinde 15 dakikalık şekerlemelerle vücudunu dinlendirmelidir.
Anne sütünü artıracak besinler;
- Anne sütünü arttıran en temel besin sudur. Çünkü anne sütünün %87’si sudan oluşur. Haliyle annenin bu dönemde normal içmesi gereken su miktarından daha fazla su içmesi sütün artması için hayli önemlidir. Örneğin emziren bir anne günde 3- 3,5 litreye yakın su içmelidir. Ancak birçok insanın su ile arası olamayabilir. Bu durumda ise anne alması gereken sıvı miktarının 2- 2,5 litresini sudan kalan kısmını ise çorba, şekersiz meyve suyu veya komposto gibi doğal içerikli içeceklerden karşılayabilir.
- Havuç da diğer bir süt dostu besin olarak karşımıza çıkıyor. Havucun yapısında bulunan fitoöstrojen kimyasalı aynı östrojen hormonu gibi bir görev görüyor ve süt kanallarını geliştiriyor. Bu sebeple özellikle salatalarınızda havucu mutlaka kullanmalı ve her gün tüketmeye özen göstermelisiniz.
- Arpa içeriğindeki polisakkaritin ile prolaktin yani memede bulunan süt salgılayıcı hücrelerden süt salınımını uyaran hormonu etkiliyor ve daha fazla salgılanmasını sağlıyor.
- Koyu yapraklı sebzelere yer açıyoruz. Ispanak, karalahana, maydonoz gibi koyu yapraklı gıdalar süt miktarını arttırmada birebir. Ayrıca bu sebzeler kalsiyum, demir, folat ve vitamin A içeriği bakımından zengin olması yönü ile de sütün kalitesinin artmasına da katkı sağlıyor.
- Ceviz, badem ve fındık gibi kuruyemişler özellikle barındırdıkları sağlıklı yağlarla oldukça faydalı. Şöyle ki yağlı tohumların içeriğinde bulunan bazı aminoasitler süt oluşumu için gerekli olan seratoninin yapısına katılarak süt miktarının ve kalitesinin arttırılmasında oldukça önemli bir rol oynuyor.
- Baklagiller gerçek bir demir kaynağı. Bu sebeple emziren annelerin besin listesine eklemesi gereken baklagiller demir yönünden zengin içeriğiyle hem sütün kalitesini hem de miktarını arttırıyor.
Bunun dışında;
• Çemen otu tohumu,
• Rezene,
• Dereotu,
• Fesleğen,
• Sarımsak,
• Yulaf,
• Kimyon da anne sütünü arttıran besinler arasında sayılabilir.
İçebileceği bitki çayları;
Galaktogog özellikli bitki olan rezene anne sütünü arttırıcı özelliğe sahiptir. Bu sebeple rezene çayı emziren anneler için oldukça idealdir. Süt bezlerini uyararak prolaktin hormonunun salgılanmasını sağlayan amber çiçeği ayrıca susuzluğu giderici özelliğiyle de dikkat çekiyor. Bunun dışında;
• Mine çiçeği çayı,
• Keçi sedefotu,
• Bikarbonat,
• Çemen otu çayı,
• Ihlamur çayı,
• Ağaç çileği çayı
• Yasemin çayı, barındırdığı özellikleriyle de hem süt miktarını hem sütün kalitesini arttırıyor.
Alması gereken ek gıda ya da vitaminleri;
- Aslına bakılırsa, anne bu dönemde ihtiyaç duyduğu vitaminleri ek gıda ya da takviye olarak alınan vitamin haplardan değil kalsiyum ve mineraller yönünden zengin gıdalardan almalıdır.
- Emzirmek ciddi bir kalori ve güç kaybına sebep olur. Bu sebeple annenin çok iyi beslenmesi ve kaybettiği vitaminleri geri kazanması gerekir. Bizim önerimiz vitaminlerin gerçek kaynağı olan sebze ve meyvelerden ve gerçek bir omega 3 hazinesi olan balıklardan alınması yönündedir. Eğer anne sağlıklı ve dengeli bir beslenme düzeni oluşturursa ihtiyaç duyduğu ve kendi için gerekli olan vitamin ve mineralleri karşılayabilir.
- Ancak bazı durumlarda anne gerekli olan vitamin miktarını besinlerden karşılayamaz. Bu durumda vitaminlere ve ek gıdalara başvurulabilir. Özellikle doktorun vereceği kansızlık için demir hapları, kemikler için kalsiyum, bebeğin gelişimi için omega 3 desteği, anne sütünün miktarını arttıran B ve C vitaminleri alınabilir.