Moda Dünyası Facebook

Vural Gökçaylı kimdir?

İtalyan Lisesi'nden mezun oldu. 1963'te Givenchy'de staj, Jean Patou'da Michel Goma'nın yanında asistanlık yaptı. O yıllarda Audrey Hepburn, Farah Diba ve Jacqueline Kennedy gibi ünlü isimlerle çalışma fırsatı buldu. 1967'de Amsterdam'da bir modaevinde tasarım yapmaya başladı. Osmanlı motiflerini geometrik desenlerle birleştirdiği tasarımlarıyla dikkati çekti.

1968'de ünlü Fransız şarkıcı Sylvie Vartan'ın butiği için tasarımlar yaptı. Bu, hazırgiyim alanındaki ilk ve son çalışması oldu. 1968 sonlarında Türkiye'ye dönen tasarımcı, Rumeli Caddesi'ndeki Saray Apartmanı'nda ilk atölyesini kurdu. İlk defilesiyle basının büyük ilgisini topladı. İstanbul'un' haute couture'den anlayan en şık kadınları müşterisi oldu. Bu isimler arasında Suna Kıraç ve Sevgi Gönülde  vardı. Hitit, Selçuklu ve Osmanlı gibi Anadolu kültürlerinden ilham alarak koleksiyonlar tasarladı. Bedri Rahmi Eyüboğlu ve Jale Yılmabaşar gibi sanatçıların eserlerini ipek üzerine bastı. Yurtdışındaki temsilciliklerde ve yurtiçinde önemli gecelerde defileler düzenledi. Kariyeri boyunca birçok sosyal sorumluluk projesinde yer aldı.

Vural Gökçaylı'nın sosyal medya hesabı Facebook'ta hayatı şöyle anlatılmıştır:

Vural Gökçaylı, bugün, Türkiye’de Haute-Couture’ü en iyi temsil eden modacılardan biridir. Hatta, Fransız Haute-Couture’ünün altın çağında Fransa’da ilk adımlarını atan tek Türk modacıdır.

Moda sevgisi çok genç yaşta başlar Vural Gökçaylı’nın annesi, Nezahat Gökçaylı, örnek Cumhuriyet kadınıdır. Nezahat Hanım nikahı için Jacques Fath’tan aldığı bir tayör giyer. Şıklığı ve modernliği, Gökçaylı'yı çok genç yaşta moda dünyasına atmıştır.

Her çocuk, oyuncaklarıyla oynarken, Gökçaylı, annesinin perdelerini kesip, bebeklerine elbise yapardı. Bu tutku, lise senelerinde devam eder. İtalyan lisesinde okuyan Gökçaylı, kız arkadaşlarına elbise çizerken, profesör Ottone tarafından yakalanır ve cezalandırılır. Ancak, yeteneğini farkeden profesör, Gökçaylı'yı bir ay sonra bürosuna çağırıp, İtalya’ya gidip design okumasını tavsiye eder, ve ona heyecan verir.

Paris hayatı

Paris’te, Sultan Vahidettin’in son Kaptanı Deryası'nın oğlu ve aile dostu olan Ekrem Kaptan'ın evinde kalır. Bir yandan, Ecole du Louvre’da ve Académie des Beaux Arts’da tiyatro kostümü eğitimi alır ve akşamları Alliance Française’de Fransız dili ve Edebiyatı öğrenimi görür.

Paris’in kültürel hayatının tadını çıkartır. Paris Operasının en muntazam seyircilerinden biridir. Hatta, Maria Calas’ı, La Tosca’da ilk izlediği zaman, gece sabaha kadar uyuyamaz ve klasik müzik bir tutku haline gelir.

Her Pazar müzeleri gezer. Sanat ve kültürü modaylan bütünleştirir. Bir yandan da, Ekrem ve Saime KAPTAN’ın renkli hayatına girer. Deauville, Enghien, Cannes gibi eğlence ve şıklık simgesi olan yerlere sık sık giderler. Şık kadınlarla dolu bir ortamda yaşar.Vakit buldukca, ormanlarda kamp yapar, ata biner, doğayla bütünleşir.

Paris'te iş hayatı

1963 - 1964

Givenchy'de bir yıllık başarılı bir staj görür. Bu sürede, Givenchy’nin renkli müşterileriyle çalışmıştır : Audrey HEPBURN, Madame SİMPSON gibi ünlü simalarla tanışmaya fırsat bulmuştur.

1964 - 1967

jean Patou'da o zaman directör artistikliğini yapan Mıchel Goma'nın yanında Angelo Tarlatzi ile birlikte asistanlık yapar. Teknik olarak, Haute Couture’ün bütün inceliklerini Michel Goma'dan ve Jean Patou’da geçen süreç içinde hepsini benimseyerek öğrenme fırsatı buldu. Preses Eşref, Farah Dibbah, Ludmilla Cerina, Comtesse d’ORNANO, Grande Duchesse Du Luxembourg ve Jackie Kennedy gibi müşterilerle çalışma fırsatı buldu. O dönemde, kendisine Amerika’dan teklifler olmasına rağmen, Paris’te kalmayı tercih etti.

Hollanda hayatı

Hollanda– 1967 Nina Ricci'nin, director artistiği olan Gérard Pipart'ın asistanı olan Franz Molenar, 1967’de Hollanda’da ilk kez Paris anlamında büyük modaevi kurar. Arkadaşı olan Gökçaylı'ya directör artistikliğini yapmasını önerir. Amsterdam Gökçaylı için çok büyük bir tecrübedir. Özgürce kendi denemelerini yapar.

Amsterdam’da kaldığı süre içinde Paris,New-York ve Berlin’de sergilenen koleksiyonları hazırlar Temalar geometri kumaş çalışmaları Abstre motif baskılar - stilize osmanlı motifleri

Paris'e kısa dönüş – 1968

Türkiye’ye kesin dönüş yapmak üzere, 1968 başında, bıraktığı eşyalarını almak üzere Paris’e dönen GÖKÇAYLI, Sylvie VARTAN ve ortağı olan Nicole BERNARD ile bir davette tanışır. GÖKÇAYLI ile çalışmak isterler, ama kendisi Türkiye’ye kesin dönüş yapmak istediğini söyler. Israrlarına dayanamayıp, bir müdet daha Paris’te kalıp, Sylvie Vartan'ın butiği için iki koleksiyon hazırlar. Gökçaylı'nın prêt-a-porter için ilk ve son çalışmasıdır.

Türkiye'ye Dönüş – 1968

1968 sonlarında, Türkiye’ye dönen sanatçı Rumeli Caddesinde, Saray apartmanında atölyesini kurar. İstanbul’a geldiği zaman ona en çok yardım eden, eski Kahire İş Bankası Müdürü ve aile dostu olan İlhami Çakın Beydir. İlk defilesini çok büyük ilgi çeker. Bütün basın Gökçaylı defilesinden bahseder. İstanbul’un Haute-Couture’den anlayan en şık hanımları akın etmeye başlar. İlk müşterileri arasında Mefküre Şerbetçi, Rüksan Şerbetçi, Ayşe Beyazıt, Münevver Erkoğlu, Madame Barbut, Serra Menemencioğlu, Suna Kıraç, Sevgi Gönül, İnci Kıraç, Serap Büktaş, Ayşe Sılan.

Koleksiyonların temaları

Paris’te iken, Benoit MECHIN’in konferanslarında, İsak Paşa Külliyesinin taş kabartmalarından, iç süslemelerinden, çinilerinden o kadar çok bahseder ki Gökçaylı Paris’te iken Anadolu kültürene aşık olur. Aynı zamanda, sanat tarihi hocası olan Maxwell Foucher’nin konferanslarında, Rüstem Paşa Camii'nden o kadar heyecanla bahseder ki, GÖKÇAYLI Türkiye’ye dönünce mutlaka bu sanat eserini değerlendirmek ister ve sonunda hayalini gerçekleştirir. İlk çalışmaları, Anadolu Medeniyetleri üzerinedir. Anadolu Medeniyetlerinin detaylarının modern bir yorumunu yapar, Fransız Haute-Couture’ü ile birleştirir ve kendi tarzını bulur. Çok daha renkli, bir Türk Haute-Couture tarzı ortaya çıkmış olur. Onun için Anadolu medeniyetleri bir ilkedir. Ama, moda değişkendir, zaman zaman Hollywood Star, Şık Kadın ve Art Déco temaları üzerine çalışır,

Hittit - Bizans : Aphrodisias : çalışmaları özellikle drapeler üzerinedir

Selçuk - Hollywood stars

Osmanlı - Şık kadın

Roma - Erté : Art Déco

Meta’nın ‘sosyal bağlantının bir sonraki evrimi’ olarak tanımladığı metaverse, dünyanın dört bir yanından kullanıcıların aynı anda bulunduğu üç boyutlu bir sanal gerçeklik evreni sunuyor. Oyun ve eğlence sektörlerinden büyük markaların ard arda yatırım yaptığı bu yeni platform, moda dünyası için de önemli bir fırsat olarak görülüyor. Yakın zaman önce dünyaca ünlü spor giyim markası Adidas, 10 bin NFT’yi içeren dijital koleksiyon Bored Ape Yacht Club ile iş birliği yaparak bu 3 boyutlu sanal gerçeklik dünyasına adım atmış; Nike, Nikeland adında ücretsiz sanal oyun alanını sunmak için online oyun platformu Roblox ile bir ortaklık başlattığını açıklamıştı. Zara ise Güney Kore merkezli moda markası Ader Error ile anlaşarak AZ Koleksiyon’unu metaverse evreninde duyurmuştu. Önde gelen lüks ürün markalarından Gucci, Balenciaga, ve Burberry ise dünya çapında en çok oynanan video oyunlarında şimdiden yerlerini aldı.

Metaverse moda ve perakende endüstrisini harekete geçirdi

Hızla büyümeye devam eden 3 trilyon dolarlık moda endüstrisi, metaverse evrenine en hızlı uyumlanan sektörler arasında bulunuyor. Bir yandan mevcut hazır giyim ve perakende markaları fiziksel dünyanın yanı sıra dijital ortamda da yerlerini almaya başlarken, diğer yandan tüm dünya, yalnızca dijital giysiler üreten start-up firmalarının ortaya çıkışına tanıklık ediyor.

Eğlence dünyasını domine eden oyun sektörü 2020 yılında 203.12 milyar dolar değerinde gerçekleşirken, global oyun sektörünün 2028 yılına kadar 545,98 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Günümüzde 3 milyar insan düzenli olarak video oyunları oynarken, bu platformlardan halihazırda yıllık 100 milyar dolar değerinde sanal ürün satışı gerçekleştiriliyor. Oyuncular, ‘skins’ olarak adlandırılan bu kıyafetleri veya aksesuarları, online bir oyunda görünümlerini özelleştirmek üzere gerçek para karşılığında satın alıyor. Peki, kullanıcılar gerçek hayatta giyemeyeceği giysilere neden bu kadar ilgi gösteriyor? Metaverse tam olarak ne anlama geliyor ve moda, giyim ve perakende dünyasının bu yöndeki adımları sektör için ne ifade ediyor?

Dijital yeni dünya; metaverse nedir?

Geçtiğimiz aylarda Facebook’un uygulamalarını ve teknolojilerini yeni bir şirket markası altında birleştiren Meta’yı tanıtmasının ardından metaverse kavramı sıklıkla duyulmaya başladı ve ardından pek çok büyük firma bu konuda harekete geçti. Son zamanlarda popülerleşmesine rağmen aslında ortaya çıkışı daha eskiye dayanan metaverse terimini ilk olarak Neal Stephenson, 1992 tarihli ‘Snow Crash’ adlı romanında kullandı ve burada ‘bilgisayar tarafından üretilen bir evren’ vizyonu ortaya koydu. Sonrasında birçok kitaba ve filme konu olan ve ‘Second Life’ gibi oyunlarda ilk örnekleri görülen metaverse, tam kelime karşılığı olarak ‘öte evren’ anlamına geliyor. Bugün marka ve şirketler tarafından lanse edilen ayrı ayrı ‘metaverse’ler aslında ‘adalar’ (island) olup, bu adaların bir bütün olarak var olduğu bir evren ‘metaverse’ olarak nitelendiriliyor. Dolayısıyla şimdilik tam anlamıyla bir metaverse’ün varlığı söz konusu olmasa da, hemen hemen tüm sektörler bu platformda yer almak için harekete geçmiş bulunuyor.

Kullanıcılar, gerçek dünyada akıllı telefonlar veya bilgisayarlarla alışveriş yapmak, konser veya film izlemek gibi iki boyutlu deneyimlerini, tamamen sanal olarak kurgulanan üç boyutlu bir dünyada kendi avatarlarıyla ‘gerçekten’ bulunduğu bir ortamda yaşıyor ve bunu tüm dünyadan farklı kullanıcılarla birlikte aynı anda gerçekleştirebiliyor. Böylece örneğin insanlara bulunduğu herhangi bir ortamda telefon veya bilgisayar aracılığıyla alışveriş yapabilmeyi vaat eden dijital teknoloji, gelinen noktada VR (Sanal Gerçeklik) gözlük ve ekipmanlarıyla bu sefer doğrudan 3 boyutlu sanal bir mağazaya gitme olanağı sunuyor.

Metaverse moda için de yeni bir evren yaratıyor

Yepyeni bir üç boyutlu dünya deneyimi sunan bu dijital evrende, tıpkı gerçek hayatta olduğu gibi moda, kişilerin kendini ifade etme ve kimlik yaratma biçimi olarak görülüyor. Metaverse’ün insanların günlük hayatında daha fazla yer almasıyla birlikte fiziksel dünyadakinin yanı sıra sanal dünyada da giysilerin daha çok önem kazanması bekleniyor. Bu sebeple metaverse moda sektörü için de önemli fırsatlar sunan bir pazar olarak ortaya çıkarken, dijital ortamdaki ürünleri benzersiz kılan NFT ise bu dönüşümde hızlandırıcı bir rol üstleniyor. Gerçek dünyada giyim ürünleri satan markaların dijital olarak da varlık göstermesinin yanı sıra, fiziksel olarak hiçbir zaman kullanılamayacak ve yalnızca dijital dünyada giyilebilecek olan kıyafetler satan firmalar modayı farklı bir boyuta taşıyor.

İnsanlar neden gerçekte giyemeyeceği dijital kıyafetlere para veriyor?

Günümüzde 3 milyar insanın düzenli olarak bilgisayar oyunu oynadığı göz önünde bulundurulduğunda, dijital ortamda uzun zaman geçiren ve online platformlarda sosyalleşen kullanıcılar avatarlarının ve oyun karakterlerinin dış görünüşüne oldukça önem veriyor. Dijital ortam için giysi ve aksesuar üreten tasarımcılar ise, oyun dünyasının fantastik ve bilim kurgu ögelerinden esinlenerek, gerçek hayattakinden farklı olarak daha sıra dışı ve dikkat çekici kıyafetler sunuyor. Dijital moda evi Placebo’nun kurucusu Roei Derhi bu gerçeği şu sözlerle özetliyor: “Bence dijital modanın en iyi yanı, içinde bir kaçış etkisi olmasıdır. Dijital moda gerçeklikten daha fazlası ve insanlara sadece kıyafet giydirmekle kalmıyor, aynı zamanda fanteziler giydiriyor.”

5 dakikada toplam 3,1 milyon dolarlık sanal spor ayakkabı satıldı

2020 yılında kurulan RTFKT Studios, yaklaşık 5 dakikada 3,1 milyon dolar değerinde sanal spor ayakkabı satışı gerçekleştirdi. Firmanın kurucu ortaklarından Benoit Pogazzo üretim sürecinin ise yalnızca 2 hafta sürdüğünü belirtti. Lüks moda markası Burberry ise Mythical Games’in Blankos Block Party adlı video oyununda Sharky B adlı bir dizi benzersiz karakter yarattı. Jetpack, kol bantları ve havuz ayakkabılarıyla tamamlanan oynanabilir NFT kreasyonları, kısa sürede yaklaşık 400.000 dolarlık satış yakaladı.

Moda yaratıcıları ve tüketiciler için yeni içgüdüsel deneyimler ve gelir akışları üreten ilk onaylı sanal ürün pazarı sunan THE DEMATERIALISED ise yalnızca dijital kıyafetler ve aksesuarlar üretiyor ve bunların farklı online oyunlarda kullanılması için çalışmalarını sürdürüyor. Yakın zamanda görülen tüm bu örnekler dijital modanın geldiği noktayı net bir şekilde gözler önüne sererken, bu dönüşüme daha hızlı adapte olan firmaların pazarda önemli bir rekabet avantajı elde edeceğini açıkça gösteriyor.

Gelecekte yalnızca dijital moda mı olacak?

Bu etkileyici teknoloji her ne kadar büyük bir heyecanla karşılansa da, en azından yakın gelecekte yalnızca dijital modanın olduğu bir dünya şimdilik mümkün görünmüyor. Bunun önündeki en büyük zorluklardan biri ise teknolojinin herkese ulaştırılabilir hale getirilmesi. Öte yandan bu yeni dünyada yaşanabilecek sorunların hukuksal ve etik boyutunun yanı sıra bunun insan psikolojisi üzerinde yaratacağı etkiler hala tartışma konusu olmayı sürdürüyor. Dijital moda, başlangıçta tasarımdan doğrudan satışa geçilmesi ve aradaki fiziksel üretim süreçlerini ortadan kaldırması nedeniyle çevre dostu görünse de, insanları metaverse evrenine taşıyacak olan teknolojik süreç sürdürülebilir bir dünya için çevresel ayak izini azaltma konusunda yetersiz görünüyor. Bununla birlikte yapay zeka, blockchain, makine öğrenmesi, kripto para ve NFT (non-fungible token) gibi çağın yeni kavramlarını bir araya getiren metaverse’ün ilerleyen yıllarda daha fazla yaygınlaşması öngörülüyor. Dijital dünyayı farklı bir aşamaya taşıyan bu platform, yeni üretim ve tüketim süreçlerini de beraberinde getirirken, buna paralel olarak değişen gerçeklik ve ihtiyaç algısının tekstil endüstrisinin dönüşümünü de hızlandırması bekleniyor.