Basit Fiil Ne Demek
7. Sınıf T&#;rk&#;e Basit, T&#;remiş Ve Birleşik Fiiller konu anlatımı
1.D. Emir Kipli Basit Fiiller
1- Bir an önce oraya git.
2- Yarın bizimle pikniğe gel.
Bir cümle içerisinde birden fazla basit fiil bulunabilir.
Örnek: ''Açtı'' ağzını ''yumdu'' gözünü.
2- Türemiş Fiiller
Türemiş fiiller en az bir yapım eki almış eylemlerdir. İsimden ya da fiilden türeyebilir..
1.A. İsimden Türemiş Fiiller
İsimler yapım eki alarak cümlede fiil görevinde kullanılabilir.
Örnekler:
1- Bu şehir görmeyeli ne kadar da güzel-leşmiş.
2- Babam bir günde evin tüm duvarlarını boya-dı.
İsmin kökü yapım eki aldıktan sonra değişebilir ya da aynı kalabilir.
Örnekler:
1- Beş dakika sonra yağmur az-aldı. / Az- Kökü aynı kalmış- Yapım eki alarak fiil olmuş.
2- Yaz gelince sinekler çoğaldı. / Çok - Kökü değilmiş - İsimken yapım eki alarak fiil olmuş.
1.B. Fiilden Türemiş Fiiller
Yapım ekleriyle türetilen eylemlere fiilden türemiş fiiller denir.
Örnekler:
1- Cüzdanındaki son parayı çıkardı. / Çıkmak - Çıkarmak
2- Yılların özlemiyle birbirlerine sıkıca sarıldılar. / Sarmak - Sarılmak
Bir cümle içerisinde hem basit hem de fiilden türemiş fiil bulunabilir.
1- Ali için verdi veriştirdi. / Verdi- Basit / Veriştirdi - Türemiş fiil
3- Birleşik Fiiller
Birleşik fiiller yapılarına göre üçe ayrılır.
1.A. Yardımcı Eylemle Oluşturulan Birleşik Fiiller
Etmek, Olmak, Eylemek, gibi yardımcı eylemlerle kurulan fiillerdir.
Örnekler:
1- Allah rahmet eylesin.
2- Kardeşinin bu başarısı onu çok mutlu etti.
3- Dersi tekrar anlatması çok yardımcı oldu.
Yardımcı eylemle oluşturulan bazı birleşik fiiller birleşik yazılır.
Örnek: Bana aldığı bilekliği kaybettim. / Kayıp - Etmek
1.B. Deyim Haline Gelmiş Birleşik Fiiller
Bir isim ve fiilin gerçek anlamından farklı olarak kullanıldığı fiillere denir.
Örnekler:
1- Sınava girmeden önce ders notlarına 'göz attı'
2- Yaptığı son hareketle 'gözümden düştü.'
1.C Kurallı Birleşik Fiiller:
Kurallı birleşik fiiller kendi içerisinde dörde ayrılır.
1.A. Süreklilik Fiili
Devamlılık, süreklilik bildiren fiillerdir.
Örnekler:
1- Manzaranın güzelliğine ''bakakaldı.''
2- Yorulduğu için koltukta ''uyuyakalmış''
1.B. Tezlik Fiili
Çabukluk ya da kolaylık bildiren fiilerdir.
Örnekler:
1- Evden bir anda ''çıkıverdi.''
2- Çantanı ve bavulunu ''hazırlayıver.''
1.C. Yeterlilik Fiili
İhtimal ya da yeterlilik bildiren fiillerdir.
Örnekler:
1- Bu işin sonu kötü ''olabilir.''
2- Bana yardım ''edebilir'' misiniz?
1.D. Yaklaşma Fiili
Yaklaşma fiili -eyazmak - ayazmak ekleriyle oluşturulur. Cümleye ''neredeyse, az daha'' anlamı katar.
Örnek: Okulun merdivenlerinde düşeyazdım.