'ta, klasik mekaniğin kullanılmasıyla, Urbain Le Verrier tarafından Uranüs'ün yörüngesindeki kuşkular analiz edildi ve henüz saptanmamış bir gezegen olan Neptün'ün konumu tahmin edildi.[25] yüzyıldan sonra yapılan gözlemlerde, Uranüs'ün yörüngeleri üzerindeki kuramlar, Neptün'ün ayrı bir gezegen olarak kabul edilmesi konusunu tartışmaya açtı. 'te, varlıklı bir Bostonlı olan Percival Lowell, Lowell Gözlemevi'ni kurdu, Lowell'in 'te Flagstaff, Arizona'da başladığı astronomik arayışlar sonucunda, Neptün'ün gözlenmesi imkânlı hale geldi ve Neptün Lowell tarafından "X Gezegeni" olarak düşünüldü.[26] Ancak yeni bir X gezegeninin (bilinmeyen gezegen) varlığından daha şüphe ediliyordu. 'da, Lowell ve William H. Pickering böyle bir gezegen için çeşitli gök koordinatları önerdi.[27] Lowell'in 'daki ölümüne dek yapılan çalışmalardan bir sonuç alınamadı. 19 Mart 'te, Lowell Gözlemevi'nde Plüton'un iki fotoğrafının çekilmesine rağmen, bu yeni cisim fark edilemedi.[27][28]
Lowell'in ardından, Constance Lowell'in Percival'le on yıl süren miras hukuku mücadelesi nedeniyle, milyon dolarlık gözlemevi işleyemez duruma geldi. Özetle X Gezegeni 'a kadar aranamadı.[29] Bu tarihten sonra Vesto Melvin Slipher, Clyde Tombaugh'a Plüton'u saptama görevini verdi. Kansas'tan gelen Tombaugh, Lowell Gözlemevi'nde Slipher'in yaptığı çizimlerden etkilendi.[29]
Tombaugh iki hafta arayla çekilmiş fotoğraf çiftlerinde sistematik imajlama yoluyla, fotoğrafları karşılaştırarak, herhangi bir nesne değişikliği olup olmadığını araştırdı. Araştırmalarında pırıldaklı karşılaştırıcı kullanıyordu. Bu sistem levhaları hızla aşağı ve yukarı yönlerde değiştirerek değişiklikleri saptama metoduna göre işliyordu ve böylece fotoğraflar arasında konum ve görünüşü değişmiş olan herhangi bir nesnenin deviniminin sanal görüntüsü yaratılabiliyordu. 18 Şubat 'da Tombaugh, aynı yılın Ocak 23 ve 29'unda çektiği iki imaj arasında önemli bir görüntü devinimi olduğunu fark etti. 21 Ocak'ta çekilen çözünürlüğü iyi olmayan bir fotoğraf da bu yeni cismi onaylıyordu.[30] Daha sonra yapılan dikkatli gözlemler de bu yeni cismi onayladı ve 13 Mart 'da Harvard Üniversitesi Gözlemevi Plüton'un saptandığını duyurdu.[27]
Ad[değiştir
Plüton
Roma mitolojisindeki tanrı için Plüton (mitoloji)&#;sayfasına bakınız.
yılında NASA'nın New Horizons sondası tarafından elde edilen Plüton'un kuzey yarım küresinin gerçek renkli görüntüsü.
Keşif
Keşfeden
Clyde W. Tombaugh
Keşif&#;yeri
Lowell Gözlemevi
Keşif&#;tarihi
18 Şubat
Adlandırmalar
MPC&#;belirtmesi
() Pluto
Adın kaynağı
Plüton
Küçük&#;gezegen kategorisi
Sıfatlar
Plutonian
Yörünge özellikleri[3]
DevirJ
Günöte
♠49,&#;AU
(♠7,&#;milyar km)
Şubat
Günberi
♠29,&#;AU
(♠4,&#;milyar km)[1]
(5 Eylül )[2]
Yarı büyük eksen
♠39,&#;AU
(♠5,&#;milyar km)
Dış merkezlik
♠0,
Yörünge periyodu
Kavuşum dönemi
,73 gün[1]
Ortalama yörünge hızı
4,&#;km/s[1]
Ortalama ayrıklık
♠14,53&#;°
Eğiklik
♠17,16°
(11,88° Güneş ekvatoruna)
Çıkış düğümü boylamı
♠,°
Perihelyon argümanı
♠,°
Bilinen doğal uydusu
5
Fiziksel özellikler
Boyutlar
,6 ± 1,6 km[4]
Ortalama yarıçap
Basıklık
<1%[6]
Yüzey alanı
♠1,×107&#;km2
0, Dünya
Hacim
♠(7,±0,)×109&#;km3
♠0,&#;Dünya
Kütle
♠(1,±0,)×1022&#;kg[6]
♠0,&#;Dünya
0, Ay
Ortalama yoğunluk
♠1,±0,&#;g/cm3[5][6]
Yüzey kütle çekimi
♠0,m/s2
0, g
Kurtulma hızı
♠1,&#;km/s
Sinodal dönme süresi
−6, g
−6 g, 9 sa, 17&#;d, 00 s
[7]
Yıldız dönme süresi
−6, g
−6 g, 9 sa, 17&#;d, 36 s
Ekvatoral dönme hızı
47,18&#;km/sa
Eksen eğikliği
♠,53° (yörüngeye)[1]
Kuzey kutbu sağ açıklık
,°[8]
Kuzey kutbu dik açıklık
−6,°[8]
Albedo
0,52 geometrik[1] 0,72 bond[1]
Görünür büyüklük
13,65[1] - 16,3[9] (ortalama 15,1)[1]
Mutlak parlaklık&#;(H)
−0,44[10]
Açısal çap
0,06″ - 0,11″[1]
Atmosfer
Yüzey basıncı
1,0 Pa ()[6][12]
Bileşimleri
Azot, metan, karbonmonoksit[11]
Plüton (küçük gezegen tanımı: Pluto; sembolleri: [13] veya [14]), Kuiper Kuşağı'nda bulunan bir cüce gezegendir. Güneş Sistemi'nde bilinen en büyük cüce gezegen ve Neptün ötesi cisim[15] ve doğrudan Güneş etrafında dolanan en büyük on altıncı cisimdir. yılına dek gezegen olarak sınıflandırılmaktaydı. Plüton, bünyesinde birçok cisim barındıran Kuiper Kuşağı'nın en belirgin üyelerinden biridir.
Plüton, diğer Kuiper Kuşağı üyelerine benzer biçimde taş ve buzdan oluşmaktadır ancak bu kuşaktaki cüce gezegenlere nispeten oldukça küçüktür. Kütle ve hacim olarak Ay'ın yaklaşık olarak beşte biri kadardır. Plüton, eksenindeki dış merkezli eğim sayesinde yörüngesinin yaklaşık olarak 1/6'lık bir kısmında Güneş'e Neptün'den daha yakındır.
Plüton, 'da keşfedildiğinden yılına kadar, Güneş Sistemi'nin dokuzuncu gezegeni olarak değerlendirilmiştir. 'li yıllardan sonra Güneş Sistemi'nin dışında bir cüce gezegen olan Chiron saptanana kadar küçük bir gezegen olarak düşünülen Plüton'un gezegenlik durumu tartışılmaya başlanmıştır. yüzyılın sonları ve yüzyılın başlarında Güneş Sistemi'nin dışında Plüton'a benzeyen birçok nesne gözlemlenip 'te buna, o sırada Plüton'dan yaklaşık %27 daha büyük olarak değerlendirilen Eris de eklenmiştir.[16] 24 Ağustos 'da, Uluslararası Astronomi Birliği (IAU ya da UAB) Güneş Sistemi'nde bir gezegen olmanın koşullarını tanımlamıştır. Bu tanımlamaya göre Plüton kendi komşu bölgesini gezegenimsilerden temizleyemediği için gezegenlikten çıkartılmış,[14]Eris ve Ceres ile birlikte yeni bir küme olan "Cüce Gezegenler" diğer bir adıyla "Kuiper Kuşağı" sınıfına dahil edilmiştir.[17] Böylece Plüton yeniden sınıflandırılmış, küçük gezegenler dizinine eklenmiş ve astronomik adı yani numarası olarak değiştirilmiştir.[18][19] Plüton, bazı araştırmacılar tarafından hâlâ gezegen olarak onaylanmaktadır.[20]
Plüton'un en büyük uydusu Charon, Plüton'un yarısı büyüklüğündedir ve bazı bilim insanlarınca ikili sistem olarak gösterilir, çünkü yörüngesi başka bir ağırlık merkezinin içinde yer almaz.[21] IAU tarafından Plüton cüce gezegen sınıfına alınana dek geçen sürede, Charon, Plüton'un uydusu olarak kabul edilmiştir.[22] Plüton'un bilinen iki küçük uydusu daha vardır, bunlar Nix ve Hydra'dır. Bu uydular 'te saptanmıştır.[23] Ayrıca New Horizons uzay aracı Plüton'un dağlarının &#;metre olduğunu bulmuştur ve uydunun içinde Plüton'u bulan kişinin (Clyde Tombaugh) külleri vardır. Bunun nedeni ise bu kişinin Plüton'a giden uydunun fırlatılışını görmeden önce ölmesidir.[24]
Keşfi[değiştir
Unutulan gezegen Plüton artık bir gezegen değil. Güneş sistemimizde bir gezegenin gezegen olup olmadığı yeniden tanımlanana kadar dokuz gezegen vardı ve Plüton gezegenlerin birleşiminden çıkmak zorunda kaldı. yılında gezegen kategorisinde 75 yıl çalıştıktan sonra cüce gezegen olarak tanındı. Ancak yörüngesinden geçen gök cismine Plüton adı verildiği için bu gezegenin önemi büyüktür. Birçok insan bilmiyor plüton neden gezegen değil.
Bu nedenle, bu makaleyi size Plüton'un bir gezegen olmamasının ana nedenlerinin neler olduğunu ve özelliklerinin neler olduğunu anlatmaya adayacağız.
Indeks
temel özellikleri
Cüce gezegen, her ,7 yılda bir güneş etrafında döner ve ortalama milyar km mesafe kat eder. Plüton'un kütlesi, Dünya'nın kütlesinin 0, katına eşittir. veya Ay'ın kütlesinin beşte biri. Bu onu bir gezegen olarak kabul edilmek için çok küçük yapar.
Evet, 75 yıldır Uluslararası Astronomi Birliği'nin bir gezegeni. 'da adını yeraltı dünyasının Roma tanrısından aldı.
Bu gezegenin keşfi sayesinde daha sonra Kuiper Kuşağı gibi büyük keşifler keşfedildi. Eris'ten sonra en büyük cüce gezegen olarak kabul edilir. Esas olarak belirli buz türlerinden oluşur. Buzun donmuş metandan yapıldığını, birinin su, birinin de kaya olduğunu bulduk.
Plüton hakkında bilgiler çok sınırlıdırçünkü 'lardan bu yana teknoloji, Dünya'dan o kadar uzaktaki nesnelerin önemli keşiflerini sağlamak için yeterince ilerlemedi. O zamana kadar uzay araçları tarafından ziyaret edilmeyen tek gezegendi.
Temmuz 'te, 'da Dünya'dan ayrılan yeni bir uzay görevi sayesinde cüce gezegene ulaşmayı ve birçok bilgi edinmeyi başardı. Bu bilginin gezegenimize ulaşması bir yıl sürer.
cüce gezegenler hakkında bilgi
Teknolojinin artması ve gelişmesi nedeniyle Plüton hakkında birçok sonuç ve bilgi elde edilmektedir. Yörüngesi oldukça benzersiz, verilen uyduyla olan dönme ilişkisi, dönme ekseni ve ona çarpan ışık miktarındaki değişiklikler. Tüm bu değişkenler, bu cüce gezegeni bilim camiası için büyük bir cazibe merkezi haline getiriyor.
Güneş sistemini oluşturan, dünyanın geri kalanından daha uzak olan şeydir. Ancak yörüngesinin eksantrikliği nedeniyle Neptün'ün yörüngesinden 20 yıl daha yakındır. Plüton, Ocak 'da Neptün'ün yörüngesini geçti ve Mart 'a kadar Güneş'e yaklaşmadı. Bu olay Eylül 'ya kadar bir daha olmayacak. Bir gezegen diğerinin yörüngesine girerken çarpışma olasılığı yoktur. Bunun nedeni yörüngenin ekliptik düzleme göre 17,2 derece olmasıdır. Bu sayede yörüngelerin yolları, gezegenlerin asla buluşmadığı anlamına gelir.
Plüton'un beş uydusu vardır. Büyüklüğü asteroidimizinkiyle karşılaştırılabilir olmasına rağmen, bizden 4 uydusu daha var. Charon adı verilen en büyük uydu, Plüton'un yaklaşık yarısı kadardır.
Atmosfer ve kompozisyon
Plüton'un atmosferi yüzde 98 nitrojen, metan ve eser miktarda karbon monoksitten oluşuyor. Bu gazlar, Dünya'nın deniz seviyesindeki basıncından yaklaşık kat daha az olmasına rağmen, Dünya yüzeyinde belirli bir basınç uygular.
Katı metan da bulundu, bu nedenle cüce gezegenin sıcaklığının 70 Kelvin'in altında olduğu tahmin ediliyor. Yörüngenin özel türü nedeniyle, sıcaklık, üzerinde önemli bir değişkenlik aralığına sahiptir. Plüton güneşe 30 AU kadar yakın ve güneşten 50 AU kadar uzakta olabilir. Güneşten uzaklaştıkça, gezegende donan ve yüzeye düşen ince bir atmosfer gelişir.
Satürn ve Jüpiter gibi diğer gezegenlerin aksine, Plüton diğer gezegenlere kıyasla çok kayalıktır. Yapılan incelemenin ardından cüce gezegendeki kayaların çoğunun düşük sıcaklıktan dolayı buzla karıştığı sonucuna varıldı. Daha önce gördüğümüz gibi, farklı kökenlerden buz. Bazıları metanla, diğerleri suyla vb. karıştırılır.
Bu, gezegen oluşumu sırasında düşük sıcaklık ve basınçlarda meydana gelen kimyasal kombinasyon türleri göz önüne alındığında açıklanabilir. Bazı bilim adamları Plüton'un aslında Neptün'ün kayıp uydusu olduğunu tahmin edin. Çünkü cüce gezegen, güneş sisteminin oluşumu sırasında farklı bir yörüngeye atılmış olabilir. Bu nedenle, Charon, çarpışmadan daha hafif maddenin birikmesiyle oluşur.
Plüton'un dönüşü
Plüton'un bir dönüşü tamamlaması gün sürer çünkü ayların yörüngeleri ile senkronizedir. Bu yüzden Plüton ve Charon her zaman aynı taraftadır. Dünyanın dönme ekseni 23 derece iken bu asteroidin dönme ekseni derecedir. Kutuplar neredeyse yörünge düzlemlerindedir.
İlk görüldüğünde, güney kutbundan gelen parıltı görüldü. Plüton'a bakışımız değiştikçe, gezegen kararıyor gibi görünüyor. Bugün asteroidin ekvatorunu Dünya'dan görebiliyoruz.
ve yılları arasında gezegenimiz Charon'un yörüngesiyle aynı hizaya geldi. Bu nedenle, her gün bir Plüton güneş tutulması gözlemlenebilir. Bu gerçek sayesinde, bu cüce gezegenin albedo'su hakkında büyük miktarda bilgi toplamak mümkün oldu. Albedo'nun bir gezegenin güneş radyasyonunun yansıtıcılığını tanımlayan faktör olduğunu hatırlıyoruz.
Plüton neden gezegen değil?
'da, özellikle 24 Ağustos'ta Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) çok önemli bir toplantı yaptı: Gezegenin tam olarak ne olduğunu tanımlayın. Bunun nedeni, önceki tanımların bir gezegenin tam olarak ne olduğunu tanımlayamaması ve astronom Mike Brown, Kuiper Kuşağı'nın kendisinde Plüton'dan daha büyük bir Eris nesnesi keşfettiği için tartışmanın merkezinde Plüton'du. O zamanlar bu kısıtlı astronomi, eğer Plüton bir gezegen olarak nitelendiriliyorsa, neden İris değil? Eğer öyleyse, Kuiper kuşağında kaç tane potansiyel gezegen kaldı?
Tartışma, Plüton IAU toplantısında nihayet gezegen unvanını kaybedene kadar derinleşti. Uluslararası Astronomi Birliği, bir gezegeni, bir yıldızın etrafında dönen kabaca küresel bir cisim olarak tanımlar.. Ayrıca, gezegenlerin net yörüngeleri olmalıdır.
Plüton, ikinci gereksinimi karşılamıyor, bu nedenle resmi olarak güneş sisteminde bir gezegen olmaktan çıkarıldı. Ancak bazıları Plüton'un resmi listeye geri dönmesi gerektiğini savunarak tartışma hala açık. yılında NASA'nın Yeni Ufuklar misyonu, "antik" gezegenin gökbilimcilerin düşündüğünden daha büyük olduğunu buldu.
Görev komutanı Alan Stern, Plüton'un güneş sisteminin gezegenleri arasında kalması gerektiğini savunarak, mevcut bir gezegen tanımına katılmayan gökbilimcilerden biriydi.
Umarım bu bilgilerle Plüton'un neden gezegen olmadığını öğrenebilirsiniz.
Plüton, Güneş Sistemi'nin en dış bölgelerindeki asteroid tabakası olan Kuiper Kuşağı'na oldukça yakın bir noktada, Dünya'dan milyar kilometre uzakta bulunan, eskiden 9. gezegen olarak tanınan, günümüzdeyse bir cüce gezegen olarak sınıflandırılan bir gök cismidir. Plüton'un Güneş etrafındaki yörüngesi o kadar geniştir ki, ilk senesinde Clyde W. Tombaugh tarafından Lowell Gözlemevi'nde ilk defa keşfedilmesinden bu yana henüz Güneş etrafında 1 tam turunu tamamlamamıştır!
Astronomlar, 'de Plüton'un en büyük uydusu olan Charon'u keşfedip kütlesini tespit edene kadar (Charon, Dünya'nın %'i kadar kütleye sahiptir) Plüton'un boyutlarını bilemiyorlardı. Bu keşif sayesinde Plüton'un kilometre çapa sahip olduğu hesaplandı. Plüton oldukça küçüktür; ancak Merkür'ün sadece kilometre çapa sahip olduğu düşünülürse, o kadar da küçük değildir. Plüton, Güneş'ten en uzak cüce gezegenlerden birisi olmakla birlikte, Kuiper Kuşağı adı verilen, Güneş Sistemi'nin sınırı olarak bilinen binlerce gök cisminden oluşan kuşağa çok yakındır. Şu anda kuşak içerisinde adet kilometreden büyük çaplı, buzla kaplı gök cismi olduğu düşünülmektedir.
Plüton'un ekvatorundaki çapı kilometredir. Dünya'nın ekvatoral çapı olan kilometreye kıyasla oldukça ufaktır. Kütlesel olarak da Dünya'nın yüzde 'si kadar bir kütleye sahiptir.
Bir gök cisminin, örneğin Plüton'un, büyük bir kütleye sahip olamamasının ana sebebi, milyar yıl önce Güneş Sistemi'miz oluşurken, bu gök cisimlerini oluşturacak materyallerin çok fazla kütlede olmamasıdır. Genellikle bu tip ufak gök cisimlerinin etrafında ondan daha büyük gök cisimleri oluşmuş ve materyalin büyük kısmı onların kütleçekimi sebebiyle onların yapısına katılmıştır.
Plüton, çevresel olarak ise ekvatorda kilometredir. Bu, Dünya'nın ekvatoral çevresinin yüzde 18'ine eşittir. Plüton'un yüzeyi, Rusya'nın yüzölçümünden küçüktür.
X Gezegeni: Plüton Nasıl Keşfedildi?
Plüton, 18 Şubat tarihinde keşfedildi. Görseldeki iki fotoğraf, Plüton'un senesindeki 6 günlük zaman diliminde (23 Ocak Ocak arası) gökyüzündeki hareketini gösteriyor. Plüton'un konumu fotoğraflarda oklarla gösterilmiştir.
NASA Solar System Exploration
Bu fotoğraf, aynı zamanda bize çok önemli bir şeyi gösteriyor: Bilim, oturduğumuz yerden yapabileceğimiz bir şey değil. Herkese açık olsa da, her yiğidin harcı da değil. Bu tür gökyüzünü ve yıldızları sürekli görüyoruz. Elimize onlarca uydu fotoğrafı verilecek olsa bile, pek azımız gördüklerimizden anlamlı bir sonuç çıkarabiliriz.
Reklamsız Deneyim
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %% reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır. Kreosus Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık Daha fazla göster
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, % reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
Kreosus
Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
Patreon
Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTube
YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra saat alabilmektedir.
Diğer Platformlar
Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!
Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Destek Ol
Clyde William Tombaugh için durum farklıydı. Amerikalı astronom, bu fotoğraflara başka bir gözle bakıyordu. Percival Lowell'in fantastik ama matematiksel olarak desteklenen hayali "X Gezegeni"ni bulmak için bu fotoğrafları tarıyor, inceliyor araştırıyordu. Lowell, sıklıkla sahtebilimin sınırlarına girmiş olsa da ve Mars'ta "uzaylı yapımı kanallar" olduğunu iddia ederek halk arasında hatalı spekülasyonların yaratılmasına neden olduysa da, Neptün ve Uranüs üzerinde yaptığı incelemeler, çok önemli bir keşfin önünü açtı. Güneş Sistemi'nin en dışındaki bu iki gezegenin, "X Gezegeni" adını verdiği Neptün-ötesi bir gezegenin varlığı nedeniyle yörüngelerinden bir miktar sapmış olduğunu tespit etti. Daha doğrusu yörüngelerinden sapmış olmaları nedeniyle, X Gezegeni diye bir gezegen olması gerektiğini düşündü.
Bu tezi ileri sürmesinden 14 sene sonra, Clyde Tombaugh yukarıda iki örneği gösterilen fotoğrafları analiz ederek Neptün ötesindeki gezegeni tespit etti. O gezegene, "Plüton" adı verildi.
Lowell'ın matematiksel hesaplamalarından yola çıkan Tombaugh, gerçekten de bir "X Gezegeni" bulmayı başarmıştı. Ancak sorun şu ki, Plüton o kadar ufak bir gök cismidir ki, Neptün ve Uranüs gibi devlerin yörüngesine dikkate değer miktarda hiçbir etkisi olamaz!
Sonradan, yılında Neptün yakınlarından geçen Voyager 2 uydusundan gelen veriler sayesinde anlaşıldı ki, bu yörüngelerdeki hatalar, Neptün'ün kütlesinin hatalı hesaplanmasından kaynaklanmıştır. Artık bu tür yörünge hataları olmadığı, dolayısıyla X Gezegeni diye bir şeyin buna neden olmadığı; ancak yine de hatalı da olsa bir hayalin, bilimsel bir gerçeğin önünü açtığını öğrenmiş olduk.
Plüton'un Gezegenlikten Çıkarılışı
Uzun yıllar boyunca "9. gezegen" olarak bildiğimiz Plüton, senesinde gezegen olma statüsünü kaybetti. Bu, Plüton'un -muhtemelen- hiç umrunda olmamakla birlikte, yeryüzü insanlarının aklına neden böyle bir değişikliğe gidildiği sorusunu getirdi. Bizlerin aklına getirdiği şey ise, insanların kendi akılları sıra koydukları tanımların, doğa için ne kadar önemsiz olduğu idi. Tıpkı bir hayvana "Sen insansı maymunlardansın." diye isim takmamız gibi.
Aslında Plüton "gezegen" ünvanını tamamen yitirmedi. Artık "cüce gezegen" olarak anılıyor. Tanımsal olarak cüce gezegen, bir gezegen kadar büyük kütleli olmayan, ancak bir uydu kadar da küçük kütleli olmayan gök cisimlerine verdiğimiz bir isimdir.
Plüton, Güneş Sistemi içerisinde, Güneş'in etrafında dönen en büyük 2. cüce gezegendir, birincisi ise Eris cüce gezegenidir. Günümüzde bu tip cüce gezegenlere Plüton'un şerefine "plutoid" adı da verilse de, Eris'in yılındaki keşfi, Plüton'u gezegen olmaktan çıkaracak kararlar silsilesinde de önemli bir basamak olmuştur.
Ana Gerekçe: Eris'in Keşfi
Aşağıdaki fotoğrafta gördüğünüz, Amerikalı astronom Michael E. Brown. Brown, yılında Plüton'un gezegen statüsünden çıkarılarak cüce gezegen kategorisine sokulmasına neden olan keşifleri yapan astronomların başında geliyor.
yılında doğan Brown, çocukluğundan beri gözlerini hep Güneş Sistemi'nin sınırlarına diktiğini söylüyor. senesinde, yıllar yılı gözlediği bu sınırlar, sonunda Kuiper Kuşağı adı verilen bölgede bugün UB adı verilen bir gök cisminin tespitini mümkün kıldı. Bu gök cismi, geride bıraktığımız yıldır Güneş Sistemi'nin sınırında keşfedilen en büyük gök cismiydi! Brown, bu cismi Xena adını verdi. Ancak astronomi cemiyeti içerisinde bu gök cisminin adı Eris olarak anıldı ve bu şekilde yerleşti.
Bu keşif, büyük değişimleri başlatan ilk kıvılcım oldu. Güneş Sistemi'mizin sınırları, hangi gök cisimlerine "gezegen" diyebileceğimiz gibi birçok konuda tartışmalar başladı. Bu keşfin yarattığı kaostan ötürü, Eris'in keşfedilen ilk uydusuna Dysnomia adı verildi. Dysnomia, Yunan mitolojisinde Eris'in kızıdır ve kuralsızlığın tanrıçası olarak bilinir.
Brown her ne kadar onlarca yeni gök cisminin keşfinde görev almış olsa da, tarihe "Plüton'u Güneş Sistemi gezegenlerinden silen adam" olarak geçecek. Öyle ki, bu yaptığından ötürü TIME dergisi tarafından hazırlanan "En Etkili İnsan" listesinin versiyonuna dahil edildi. Tabii ki, işin bu "popüler" tarafı bir yana, Brown'un bilime katkıları oldukça kıymetlidir. senesinde Dünya'nın en prestijli okullarından Caltech'in en prestijli eğitim ödülü olan Feynman Ödülü'ne layık görüldü. 28 Nisan tarihinde keşfedilen bir asteroidin resmi adı, ona ithafen Mikebrown olarak verildi. yılında ise astrofiziğin en prestijli ödüllerinden biri olan Kavli Madalyası'na layık görüldü.
Brown, yılında "Plüto'yu Nasıl Öldürdüm ve Bunu Neden Hak Etmişti?" başlıklı bir kitap yazdı. Kitabın ne yazık ki Türkçesi bulunmuyor.
Plüton'u Gezegenlikten Çıkarma Gerekçeleri
Plüton'un gezegenlik statüsü, aşırı ufak olmasından ötürü aslında yılından beri sorgulanmaktaydı. Ancak ortada resmi bir "gezegen" tanımı bulunmadığı için, kimse Plüton'u neye dayanarak gezegenlik statüsünden çıkaracağını bilemiyordu. Bu nedenle daha ziyade astronomi çevrelerinde bir espri konusu olarak kalıyordu. Halbuki Plüton'un başına gelecekler, asırlar öncesinden sinyallerini veriyordu:
Mutluluk Paradoksu
Mutlu bir yaşam hayali, Platon’dan beri düşünürleri meşgul etmiştir ve modern zamanlarda bu konu, çağımızın en önemli konularından biri haline gelmiştir. Terapistlerin ve guruların yükselişi, mutluluk arayışının kültürümüzde ne kadar yayıldığını ortaya koymaktadır.
Mutluluk Paradoksu, bu modern saplantının nasıl geliştiğini inceliyor. Ziyad Marar, aradığımız ruh halini bulmanın nasıl son derece zor olduğunu ve mutluluğu aramaya ayrılan enerjinin büyük kısmının boşa harcandığını gösteriyor. Yazar, mutluluğun aldatıcı derecede basit bir fikir olduğunu ama her zaman anlaşılması zor olduğunu, çünkü bir paradoksa dayandığını iddia ediyor. Bu paradoks, kuralları çiğneme, macera veya kendini ifade etme arzusu ile toplumun onayını kazanma ihtiyacı arasındaki çatışma.
Psikoloji, felsefe, tarih, popüler romanlar, televizyon ve filmlerden oluşan geniş bir kaynak yelpazesinden yararlanırken özgürlük, onaylanma ya da meşruiyet gibi kavramları sorgulayan Mutluluk Paradoksu, yaşamında anlam arayan herkese daha cesur bir yol öneren bir başucu kitabı!
Devamını Göster
₺
Satın AlTüm Ürünler
"Gezegen" sözcüğünün İngilizcesi olan "planet", Yunancada "gezgin" anlamına gelen bir sözcükten gelmektedir. Gökyüzünde sabitmiş gibi gözüken (ve aslında olmayan) yıldızların aksine, gezegenler gökyüzünde bir noktadan diğerine gezebilen yapıda gözükürler. Aslına bakılırsa, Güneş ve Ay da böyle gözüktüğü için, ilk başta onlar da "gezegen" olarak değerlendirilmiştir.
Elbette, bu yaklaşım pek uzun sürmedi. Buna rağmen, ilk asteroidler 'lü yıllarda tanımlanmaya başladığında, onlar da "gezici" oldukları için birer gezegen olarak tanımlanmışlardır. Ancak bundan sadece birkaç on yıl sonra, astronomlar o kadar fazla sayıda asteroid keşfettiler ki, kafaları karışmaya başladı. Ceres ve Vesta gibi gök cisimleri, asteroid kuşağındaki en büyük gök cisimleridir. Bunlar, kafa karışıklığını önlemek için "gezegen" yerine "minik gezegen" olarak anılmaya başlandı. Bu, adeta Plüton'un asır sonra başından geçeceklerin bir habercisi gibiydi. Ancak o zamanın astronomları, bu tanımlamayı bilimsel bir temele oturtma ihtiyacı duymadılar.
Fakat yılında Eris'in keşfi, işleri değiştirdi. Kuiper Kuşağı'nda bulunan ve Plüton'dan %27 daha büyük olan Eris, Güneş Sistemi'nde bunun gibi daha birçok gök cismi olabileceğinin farkına varılmasına neden oldu. Bu da, yılında 26'ıncı defa toplanan Uluslararası Astronomi Birliği'nin (UAB), bu toplantı sırasında resmi bir gezegen tanımı yapması kararına neden oldu.
Bunun sebeplerinden en önemlisi pratik gerekçeler: UAB'nin Minik Gezegen Merkezi'nin yardımcı yöneticisi Gareth Williams, Güneş Sistemi'nde keşfedilen her gök cismine "gezegen" diyecek olursak bunun kısa sürede çok kafa karıştırıcı bir hal alacağını söylüyor. Söylediğine göre eğer ki Plüton bir gezegen olarak kalırsa, Güneş Sistemi'ndeki gezegenlerin sayısı 24 veya 25'e kadar çıkabilir! Şöyle vurguluyor:
Önümüzdeki 10 yıl içerisinde bu sayı 50'ye ve hatta 'e kadar çıkabilir. Okullarda çocuklarımızın bu kadar fazla gezegeni ezberlemesini ister miyiz? Hayır! Sayıyı düşük tutmayı tercih etmeliyiz.
Gezegen Olmanın Şartları
Bir gök cisminin gezegen olabilmesi için şu şartlar gerekiyor:
Güneş'in etrafında dönmesi gerekiyor.
En azından kabaca küresel olabilecek kadar iri olması gerekiyor.
Bir gökcisminin gezegen olabilmesi için aynı zamanda kütleçekim kuvveti sayesinde "bulunduğu yörüngeyi temizlemiş olması" gerekiyor. Yani kendi yörüngesini işgal eden hiçbir gök cismi bulunmamalı.
Plüton, ilk iki kuralı sağlasa da, bu kuralı sağlamıyor. En azından yörüngesinin büyük bir kısmında bunu yapamıyor.
Dürüst olalım: Özellikle de üçüncü kural, spesifik olarak Plüton, Eres ve Ceres gibi gök cisimlerini gezegen statüsünden dışarıda bırakmak için koyulmuş vaziyette.
Bu Karardan Herkes Memnun Değil
Herkes bu tanımdan memnun değil. Astrofizik Merkezi iletişim müdürü olan ve münazaranın düzenlenmesinde görev alan David Aguilar şöyle söylüyor:
Bu hiç mantıklı değil. Cüce bir meyve ağacı da, bir meyve ağacı değil midir? Cüce bir tavşan da tavşan değil midir?
Ancak bu tarz bazı itirazlara rağmen, nihayetinde gezegen tanımı ve Plüton'un gezegenlikten çıkarılma kararı UAB üyeleri tarafından onaylandı.
Dolayısıyla Plüton artık resmi bir gezegen değil ve tanımlarda bir değişim yapılmadığı müddetçe de tekrar bir gezegen olamaz.
Agora Bilim Pazarı
Bu sebeple yılında Güneş Sistemi'ndeki gezegen sayısı 9'dan 8'e indi. Hatta Sistem içerisindeki gezegenlere artık "Plüton öncesi" deniyor. Çünkü Plüton, en dış yörüngedeki gök cisimlerinden biri olarak, "gezegenlerin sınırı" olarak görülüyor. Tabii kendisi bu sınıra dahil değil. En azından 'dan beri
Gezegen Tanımı Yapabilecek Konumda mıyız?
Harvard Üniversitesi'nin Gezegen ve Yaşam Girişimi yöneticisi astronom Dimitar Sasselov, "gezegen" sözcüğünün bilimsel bir tanıma ihtiyaç duymadığını ileri sürüyor. Çünkü ona göre, henüz bir cismi "gezegen" olarak tanımlayabilmek için yeterli bilimsel bilgiye sahip değiliz. Sebebi ise şu:
Güneş'ten başka yıldızlar etrafında dönen binlerce gezegen keşfettik. Bunların nasıl oluştuklarını anlayana kadar ve gerçekten neye benzediklerini öğrenene kadar, yapacağımız her tanım zamansız olacaktır. Plüton, bilimsel bir mantığa göre bir gezegen olabilir de, olmayabilir de Şimdilik, bir varsayılan ayar olarak Plüton'u gezegen olarak görmeliyiz.
Saygın Harvard astronomu ve tarihçisi Owen Gingerich, Plüton kararından memnun olmayanlar arasında. Gingerich, senesinde UAB Plüton için oylama yaparken oradaydı. Ancak oylamanın, zaten birçok üye evlerine döndükten sonra yapıldığını söylüyor. Sayı vermek gerekirse, organizasyonun üyesinden sadece 'ünün varlığında oylama yapılmış. Gingerich şöyle söylüyor:
Oylama sorumluları Plüton'un rütbesinin alınmasına yönelik onay kararının tekrar gözden geçirilmesine yönelik bir oylama yapma kararı aldıklarında, birçok kişi bunu tekrar oylamayı reddetti. Çünkü hepsi öğle yemeğine gitmek için sabırsızlanıyordu. Öylece, oldu bitti.
Plüton'a Halk Desteği
Harvard Üniversitesi Smithsonian Astonomi Merkezi'nde yapılan bir münazarada bilim insanları kozlarını paylaştı. Soru açık ve netti: "Plüton, bir gezegen midir?"
Her ne kadar bilim insanları bu konuda çok ciddi bir tavır takınarak bilimsel verileri tartışsalar da, tartışmanın tozu dumanı dindiğinde, salonda bulunan, bilim insanı olmayan halka aynı soru soruldu ve yanıt vermeleri istendi. Cevapları, soru kadar açıktı: "Elbette Plüton bir gezegendir, aptal mısınız?"
yazında Plüton'a ulaşarak en yakın fotoğrafları çekmemizi sağlayan New Horizons (Yeni Ufuklar) uydusunun başındaki gezegen bilimci Alan Stern, ne yazık ki münazarada yoktu. Ancak halk oylaması sonucunu duyduğunda, şöyle söyledi:
Bu konuda ne zaman bir anket yapılsa sonuç aynı oluyor. Uluslararası Astronomi Birliği'nin bu tartışmada artık yeri olmadığını düşünüyorum.
Imgur
Plüton Yeniden Gezegen Olacak mı? Oldu mu?
Halk arasında gezegenlerin rütbeleri konusunda yeni bir akım yayıldığı söylenebilir. Ancak bu "istek", bilimsel gerçekleri veya kabulleri çarpıtmak için de kötüye kullanılıyor.
1 Nisan Uluslararası Astronomi Birliği'nin 1 Nisan Şakası
Birçok sitede, özellikle 1 Nisan 'te Uluslararası Astronomi Birliği'nin yaptığı 1 Nisan şakasından beridir, Plüton'un tekrardan gezegen olacağı söylentileri yayılıyor. Halktan da geniş bir kitle bu söylentilere inanmış/inanıyor gözüküyor. Ancak söylentiler bir yana, gerçekten de Plüton'un yeniden gezegen olması konusunda yoğun bir baskı ve istek var. Peki astronomlar halkın fikirlerine kulak verecek mi?
Plüton senesinde gezegenler kulübünden atıldığında, pek de itiraz etmeksizin "cüce gezegen" unvanını kabul etmek zorunda kaldı. Kimileri için "fare dağa küsmüş" durumu olduğu iddia edilse de, milyonlarca Plüton hayranının yıllar boyu süren desteği bir an olsun eksilmedi. Plüton'un tekrar gezegen olmasını isteyenler sadece öğrenciler değil, aynı zamanda birçok astronom da
The Skeptics' Guide to the Universe
27 Ağustos NASA Açıklaması
Ağustos 'da Colorado Üniversitesi’nde Uzay Mühendisliği Bilimleri binasını ziyareti sırasında konuşan NASA yöneticilerinden Jim Bridenstine şöyle dedi:
Bilginiz olsun, benim görüşüme göre Pluton bir gezegen. ‘NASA yöneticisi Plüton’u bir kez daha gezegen ilan etti’ diye yazabilirsiniz. Ben bu sözün arkasındayım, bu şekilde öğrendim ve bu bilginin doğruluğunun arkasındayım.
Sözün şaka yollu söylenmiş olması bir yana, NASA'nın hiçbir yöneticisinin veya çalışanının tek başına bir gök cismini gezegen statüsüne veya bir başka statüye sokmaya yetkisi veya gücü bulunmamaktadır. Bu, şahsi bir görüşten öteye gidemez ve bilimsel herhangi bir değeri yoktur.
Sonuç
Sosyal medyada iddia edilenin aksine Plüton 11 Ekim itibariyle halen bir "gezegen" değil ve halen bir "cüce gezegen"; çok büyük ihtimalle de hep öyle kalacak.
Ama aceleci olmamak lazım. Bu ufaklığın durumu gelecek dönemde değişebilir, böyle bir ihtimal çok düşük olsa da var. Fakat ne olursa olsun, Plüton hala bir gezegen değil, hala Güneş'in etrafında dönüyor ve hala bizim tanımlarımızı umursamıyor.
Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
Kaynaklar ve İleri Okuma
M. D. Lemonick. The People Have Voted: Pluto Is A Planet!. (26 Eylül ). Alındığı Tarih: 16 Nisan Alındığı Yer: Time
nest...
[13] veya 
[14]), Kuiper Kuşağı'nda bulunan bir cüce gezegendir. Güneş Sistemi'nde bilinen en büyük cüce gezegen ve Neptün ötesi cisim[15] ve doğrudan Güneş etrafında dolanan en büyük on altıncı cisimdir. yılına dek gezegen olarak sınıflandırılmaktaydı. Plüton, bünyesinde birçok cisim barındıran Kuiper Kuşağı'nın en belirgin üyelerinden biridir. 
