Bartold, W. (çev. Fuat Koprülü) (), İslam Medeniyeti Tarihi, Ankara.
Hitti, Philip H. (çev. Salih Tuğ) (), Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi (IV Cilt), İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
Lewis, Bernard (çev. H.D.Yıldız) (, son bas.: ), Tarihte Araplar, İstanbul: Ağaç Kitabevi. ISBN
Zeydan, Corci (çev. Z. Meganiz) (/), İslam Medeniyeti Tarihi (IV Cilt), İstanbul (Osmanlıca)
Muhammad ibn Jarir al-Tabari (ed. Ehsan Yar-Shater çev. David Stephan Powers) (), The History of al-Ţabarī 40 Cilt, Albany: State University of New York Press ISBN (Cilt 24) (İngilizce)
Dış bağlantılar[değiştir
ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİ
Endülüs yaklaşık yıl Arapların etkisi yönetiminde kalmış. Hala etkisi çok bariz olarak hissediliyor. Burada islamın en aydınlık devrini yaşadığı, hatta rönesansı bile tetiklediği Endülüs yaklaşık yıl Arapların etkisi yönetiminde kalmış. Hala etkisi çok bariz olarak hissediliyor. Burada islamın en aydınlık devrini yaşadığı, hatta rönesansı bile tetiklediği söylenir.
&#;Endülüs, Katolik İspanya&#;nın geri kalanından nasıl ayrılıyor ve neden özerk?&#; derseniz, bunu açıklamak için biraz geriye gitmemiz gerek. Şimdi de bunu yapacağız.
Endülüs Neresi?
Endülüs, İspanya&#;nın güneyinde, bir dönem Arapların etkisi altında kalarak şekillenmiş, sonrasında yeniden Hristiyanların egemenliğine girmiş olan bölgesi.
Malaga, Granada, Cordoba gibi birçok şehirden oluşan, &#;den beri özerklik statüsüne sahip bu bölge, nüfus bakımından da İspanya&#;nın en büyük bölgesi.
Bölgenin dili, Endülüs lehçesiyle İspanyolca. Hatta &#;Yeni Dünya&#; diye adlandırılan Latin Amerika&#;da konuşulan İspanyolca&#;nın, bu bölgeden ve yüzyıllarda göç eden Endülüslülerden geldiğini söylemek mümkün.
Endülüs İsmi Nereden Geliyor
Endülüs yani Andalucía ismini, 5. yüzyılda buraya yerleşen Vandallar&#;dan aldığı düşünülüyor. Ama bugünkü anlamı ile Endülüs, yılları arasında İber Yarımadası&#;nda Arapların etkisi altında bulunan bölgeye verilen isim olarak karşımıza çıkıyor. Bölge yılına kadar Müslümanların elinde kalmış olduğundan, burada yoğun bir Arap-Müslüman etkisi hissediliyor.
Endülüs Emevi Devletinin Kuruluşu
7. yüzyılda Kuzey Afrika&#;nın tümünü eline geçirmiş olan ve başkenti Şam&#;da bulunan Emevi Devleti, 8. yüzyılın başında, Cebelitarık Boğazı&#;nı geçip o zamanlar Vizigotların elinde olan İber Yarımadası&#;na ulaşarak bütün yarımadayı kısa bir süre içinde fethediyor. Endülüs yılına kadar, Emeviler&#;in gönderdiği valiler tarafından yönetiliyor.
Abbasiler&#;in Emevilerden hanedanlığını devirmesi ile Şam Emevi hanedanlığı için tehlikeli bir yer haline geliyor. Tek sağ kalan prens olan Abdurrahman bin Muaviye Şam&#;dan, Endülüs&#;e kaçıyor ve burada kendisini Emevî emiri ilan etmesi ile bambaşka bir dönem başlıyor.
Córdoba (Kurtuba) kentini kendine başkent yapan Muaviye&#;den sonra Endülüs çok parlak bir döneme giriyor. Özellikle Córdoba şehri, Bağdat ve Konstantinepolis ile birlikte dünyanın üç önemli bilim ve sanat merkezinden biri haline geliyor. Şehircilik ve şehir kültürü çok gelişiyor. Endülüslerin egemenliği altındaki topraklarda yaşamış olan Sefarad Yahudileri o dönemde en parlak zamanlarını yaşıyorlar.
Endülüs Emevi Devleti&#;nin Çöküşü
Endülüs Emevilerinin bölgedeki egemenlikleri yüzyıl başlarına kadar devam ediyor. Zaten yılında halifelik sona eriyor ve Endülüs toprakları çok sayıda bağımsız devletçiklere bölünüyor. Bu devletçikler de kendi aralarında çatışmaya başlıyor. Bu çatışmaları fırsat bilen İspanya&#;nın Hristiyan devletçikleri de saldırılara başlıyor. Bu durum da İspanyolca&#;da &#;yeniden fetih&#; anlamına gelen Reconquista&#;yı hızlandırıyor ve İspanya&#;da İslam etkisi zayıflıyor.
&#;de ise Beni Ahmer Devleti&#;nin yıkılışı ile İspanya&#;daki senelik İslam egemenliği sona eriyor. Sonrasındaki dönemlerde ise bölgedeki Müslümanlar, Mağribiler ve Sefarad Yahudileri bölgeden sürülüyor ve zorunlu göçe tabi tutuluyorlar.
Yeni Dünyanın Keşfi
Yeniden Fetih&#;in bir sonucu da Amerika&#;nın keşfi oluyor. Araplar döneminde İspanya topraklarında bir sürü küçük Hristiyan krallık varken, Arapların son kalesi El Hamra&#;yı düşüren krallık hakim hale geliyor ve ülke onların altında tek bir krallık olarak birleşiyor. Böylece Christopher Columbus&#;un keşif seferlerini fonlayabiliyorlar ve böylece Amerika&#;yı Endülüslüler buluyor. Şu an Latin Amerika&#;da konuşulan İspanyolca da Endülüs&#;ten gitmiş.
Endülüs&#;ten Rönesans&#;a
Kimi tarihçiler, İtalya&#;da &#; yüzyılda başlayan ve tüm dünyaya yayılan Rönesans için aslında Endülüs döneminde İspanya&#;da çoktan başlamıştı diyor. Çünkü Emeviler döneminde, bilimde, sanatta, felsefede ve daha birçok alanda öylesine bir birikim ve gelişim vardı ki Endülüs, tüm dünyanın ilerisindeydi.
İtalya&#;da yüzyıla gelindiğinde antik çağların mimarisi ve bilgi birikimi değere binerken, Endülüs bu değerlere her zaman sahipti. Fakat bugün kullandığımız anlamda Rönesans&#;ın Endülüs şehirlerinde ortaya çıkması elbette Hristiyan monarşiler döneminde oldu. Sevilla, Granada ve Cordoba gibi şehirlerde rönesans, kare, daire ve üçgen gibi sütun ve şekillerin hakim olduğu, mimaride klasik uyum ve orantı idealleri ile kendine yer edindi. Özellikle pek çok Endülüs Rönesans binası, iki katlı, kaplı şık iç avlulara sahip malikaneler ve şehir sarayları şeklinde kendini gösteriyor. Bu tür birçok konak ve saray, şimdilerde müze veya otel olarak hizmet veriyor.
yüzyıl ise Endülüs&#;teki en süslü dönemlerden biri olan Barok dönemin tavan yaptığı dönem. Bu dönemde, süslü cepheler, renkli iç mekanlar görülüyor. Özellikle de Sevilla, muhtemelen kilometrekare başına bir dünyadaki herhangi bir şehirden çok daha fazla barok kiliseye sahip olmasıyla öne çıkıyor. Onu, Granada ve Cordoba takip ediyor.
kaynağı değiştir]
O zamanlar Şam'da Suriye valisi olan Muaviye, Ali'nin oğlu olan Hasan ile yaptığı "halifelik babadan oğula geçmeyecek, halifelik saltanata dönüşmeyecek" diye anlaştılar ve Muaviye halife oldu. Hilafet merkezini de Kufe'den Şam'a taşıdı. Muaviye'nin yirmi yıllık hilafet dönemi içindeki olaylar, gelişmeler tarihçiler ve değişik mezhep taraftarları arasında gayet büyük tartışmalara yol açmakta ve birbirine tamamen zıt sonuçlara varmaktadır. Bu gelişmeleri tarafsız incelemeye yeltenmek bile her iki taraftan gayet uygunsuz eleştiri almaktadır[kaynak belirtilmeli].
Muaviye Arap asıllı büyük bir ordu oluşturdu. Bu orduyla Emevî egemenliğini doğuda Hindistan sınırına, batıda Kuzey Afrika'ya, oradan da Güney İspanya'ya kadar yaydı. Yeni kurulan donanmayla arasında Bizans’ın başkenti Konstantinopolis'i (İstanbul) ele geçirmek için seferler düzenlendi, ama bu hedefinde başarılı olamadı. Muaviye'nin 'deki vefatının ardından hilafet Hasan ile yapılan anlaşmaya uymayarak saltanata dönüştürüldü.
Muaviye'nin ölümü ardından I. Yezid Emevi halifesi yapıldı. Yezid, Emevilerin Hicaz valisi aracılığıyla Ali'nin oğlu Hüseyin'den biat istedi. Fakat Hüseyin I. Yezid'e biat etmeyeceğini ve Yezid'in babası Muaviye'nin kendi ağabeyi Hasan'la yaptığı anlaşmaya uyarak halifelik iddiasını bırakması gerektiğini iddia etti. Onu halife tanımadığını ilan etti. Ali'nin eski hilafet merkezi Kufe halkının yoğun çağrısı ve istekleri ile Hüseyin oraya doğru yola çıktı. Yezid Hüseyin'i katledilmesine fetva verdi. Emiri uygulamak için Ömer bin Sad'a bir ordu vererek Hüseyin'in üzerine yolladı. 'de bu ordu 72 kişilik Hüseyin kafilesi ile Kerbela'da karşılaşıp çatışmaya girdi. Hüseyin ve taraftarları Kerbala'da öldürüldü. Bu olay, İslam tarihindeki sünnî ve şiimezhep ayrılığını da kesinleştirdi. Şiiler, Emevileri halife olarak saymamaya ve halifelik makamının Ali ile başlamak üzere Ali’nin soyundan gelen kişilere ait olduğunu yani halifeliğin sırasıyla 12 İmam'a ait olduğunu kabul ettiler.
I. Yezid, yaklaşık üç yıl Emevi halifeliği yaptı. I. Yezid'in ölümünden sonra 'te oğlu II. Muaviye halife oldu. II. Muaviye’nin iktidarı yalnızca bir yıl sürdü. II. Muaviye ve önceki iki hükümdar, Ebu Süfyan’ın soyundan geldikleri için Süfyaniler olarak anılır.
İsim
Doğum
Unvan kaynağı
Halife olma tarihi
Halifeliğin sonu
Ölüm
Olaylar/Notlar
I. Muaviye
Şam valisi iken dördüncü halife İmam Ali ile savaşıp Emevî Hanedanı'nı kurdu.
6 Mayıs
I. Yezid
I. Muaviye'nin oğlu
Kendine biat etmeyen ve halife ilan edilen Hüseyin'in 10 Ekim 'de Kufe'ye giderken Kerbela'da öldürülmesi.
Abdullah bin Zübeyr'in Mekke'de isyan etmesi.
'te gönderilen Suriye ordusunun Harre Muharebesi'ni kazanıp Medine'ye girip talan etmesi.
Suriye ordusunun Mekke'yi kuşatması, şehir ve Kabe'nin zarar görmesi.
'de Ukbe bin Naif'in tekrar İfrıkiyye valiliği ve Cezayir ve Fas'ı zaptı.
Ukbe'nin Biskra Savaşı'nda ölümü ve İfrıkiyye'den Arapların çekilmesi.
'te Şam'ın Hevran köyündeki bir av kasrında beklenmedik ölümü.
II. Muaviye
I. Yezid'in oğlu
Hicaz'da isyancı olan Abdullah bin Zübeyr ile aralarındaki ateşkes uygulaması.
Elçi göndererek Abdullah bin Zübeyir'i varis yapma teklifi ve bunun reddi.
Hayatı garanti edilirse halifelikten feragat etme teklifi ve bunu reddi.
40 günlük saltanattan sonra tahttan feragat etmesi.
Feragatten iki hafta sonra ölümü.
Mervânîler[değiştir kaynağı değiştir]
^Rein Taagepera (September ). "Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia". International Studies Quarterly. 41 (3): doi/ JSTOR&#; 19 Kasım tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz &#;
^abcOchsenwald . s.&#;&#;
^Büyük İslami Fetihler AD –. Bloomsbury Yayıncılık. David Nicolle. s.&#;&#;
^Üç Tanrının Savaşı: Romalılar, Persler ve İslam'ın Yükselişi. s.&#;&#;
^Kennedy a.&#;
^Ayyıldız, Esat. "El-Ahtal'ın Emevilere Methiyeleri." DTCF Dergisi, (), s[1] 2 Haziran tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^Hawting . s.&#; 18 Kasım tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım &#;
^Previte Orton . s.&#;&#;
^Allah'ın halifesi: İslam'ın ilk yüzyıllarında dini otorite. s.&#;&#;
^Hawting . s.&#; 18 Kasım tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım &#;
^Gilbert (PDF). ss.&#; 12 Kasım tarihinde kaynağından arşivlendi(PDF). Erişim tarihi: 18 Kasım &#;
^Hathaway . s.&#; 18 Kasım tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım &#;
^Choueiri, Youssef M. (15 Nisan ). A Companion to the History of the Middle East (İngilizce). John Wiley & Sons. ISBN&#; 18 Ekim tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim &#;
^"World Civilizations Online Chapter 12 -- Chapter 12 Outline". seafoodplus.info. 21 Mayıs 8 Mart tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim &#;
^"Chapter Mu'awiya And The Shi'a Of 'Ali, Peace Be On Him". seafoodplus.info. 20 Ocak 8 Mart tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim &#;
^"Nahj ul Balagha - Peak of Eloquence- Sermons, Letters, Sayings by Immam Ali (a.s)". seafoodplus.info. 19 Ağustos 8 Mart tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim &#;
^Sharon, Moshe (). Black Banners from the East: The Establishment of the ʻAbbāsid State&#;: Incubation of a Revolt (İngilizce). JSAI. ISBN&#; 18 Ekim tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim &#;
^"Bible Gateway passage: Revelation - New King James Version". Bible Gateway (İngilizce). 24 Mayıs tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim &#;
^"Bahá'í Reference Library - Some Answered Questions, Pages ". seafoodplus.info. 4 Kasım tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim &#;
^"Bahá'í Reference Library - Some Answered Questions, Pages ". seafoodplus.info. 16 Ekim tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim &#;
Bu madde kısmen İngilizce Wikipedia Umayyad Caliphate maddesi kaynaklıdır: [2] 16 Aralık tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Erişim tarihi: )
Bu madde kısmen Fransızca Wikipedia Omeyyades maddesi kaynaklıdır: [3] 2 Şubat tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca) (Erişim tarihi: )
