Ayın Sağ Tarafının Aydınlık Olduğu Evre

Ay'ın evreleri fizik ve coğrafya derslerinde soru olarak karşımıza çıkabilen bir konudur. Ayın evrelerinin isimleri nedir merak ediliyor. Peki, Ayın evrelerinin isimleri nelerdir? Yeni ay, Hilal, İlk dördün, Şişkin ay, Dolunay, Son dördün ne demektir? Ay'ın toplam kaç evresi vardır? Ayın ilk evresi hangisi? Sırasıyla ayın evreleri nelerdir? Ayın son evresi hangisidir? Hilal ayın kaçıncı evresidir? Dolunay ayın kaçıncı evresidir? Ayın evreleri konu anlatımı sizlerle...

AYIN EVRELERİ NELERDİR?

Ayın evreleri veya fazları, (genel olarak Dünya'daki) bir gözlemcinin gördüğü Ay'ın aydınlık yüzünün, Ay'ın toplam görünür yüzeyine oranını belirtir. Ay tıpkı Dünya gibi, kendinden ışık vermez. Güneşten aldığı ışığı yansıtır. Bu yüzden, Ay'ın Dünya ve Güneş'e göre konumuna göre belli bir kısmı aydınlık diğer yüzeyi ise karanlık gözükür.

Hilal, yarımay, dolunay gibi şekillerde görünür ki bunlara Ay'ın evreleri (safhaları) denir.

Ay'ı tüm yüzeyinin aydınlık göründüğü dolunay evresi, Ay'ın Dünya'ya dönük yüzü Güneş'in karşısına geldiği zaman görülür. Ay tam olarak Güneş ile Dünya arasındayken aydınlık yüzü Dünya'dan hiç görünmez. Bu evresi yeni ay olarak adlandırılır. Yaklaşık iki hafta sonra dolunay görülür. İlk yeni aydan 29,5 gün sonra Ay tekrar Güneş'in karşısına geçer ve tekrar yeni ay görünür.

Ayın evrelerinin isimleri:

• - Yeni ay
• - Hilal
• - İlk dördün
• - Şişkin ay
• - Dolunay
• - Son dördün

Ayın evreleri

Buna göre ayın toplam 6 evresi vardır. Fakat bazı kaynaklara göre Ayın 4 evresi bulunmaktadır. Bu durum ise ayın kağıt üzerinde gösterilişinden kaynaklanıyor. Yani ayı 2 boyutlu olarak düşünürsek toplam 4 evresi vardır. Ama 3 boyutlu düşündüğümüzde işin içine hilal ve şişkin ay da dahil olmaktadır.

Ayın 4 evresi:

• - Yeni ay
• - İlk dördün
• - Dolunay
• - Son dördün

(Bu evrelerin arasında Hilal ve Şişkin ay da yer almaktadır.)

Ay yüzeyinin aydınlanma şekli ve derecesine göre dört ayrı evrede değerlendirilir. Ayın hiçbir tarafı görülmediği evreye 'yeni ay', aydınlık olan yarı dairesinin batıda görülmesi durumunda 'ilk dördün', her tarafı görüldüğünde 'dolunay', aydınlık olan yarı dairesinin doğuda görülmesi durumunda ise 'son dördün' evresinde olduğu anlaşılır. Ayın evrelerindeki değişikliklerin nedeni dünya, ay ve güneşin konumlarındaki değişikliklerdir. Ay izlediği yörüngeyi dolaşırken kendi ekseni etrafında da bir kere döner. Bu nedenle ayın daima aynı yüzü dünyaya bakar.

AYIN EVRELERİ HANGİLERİDİR?

Ay'ın evreleri sırasıyla isimleri ve tanımları şu şekildedir:

Yeni ay:

Ay'ın aydınlık olmayan tarafı Dünya'ya dönüktür. Ay, Dünya'dan açıkça görülemez. Fakat Güneş tutulması süresince görülebilir.

Hilal:

Ay Güneş'in doğusunda kalmaktadır. Ay - Yer - Güneş arasındaki açı 90°den küçüktür. Hilal evresinin gözlem süresi kısadır. Çünkü Güneş battıktan sonra batı ufkuna yakın gözlenir.

İlk dördün:

Ay'ın yeni ay evresinden bir hafta sonra yarım daire biçiminde (D) göründüğü evre; Güneş'e göre açısal uzaklığı 90° olduğu andaki görünüşüdür.

Şişkin ay:

İlk dördün safhasından sonra Ay'ın uzanım açısının 90° ile 180° arasında olduğu zamanlar oluşan evre şişkin evre olarak bilinir.

Dolunay:

Ay'ın tam bir daire olarak dolgun, parlak görüldüğü evredir.

Son dördün:

Ay'ın Dünya'dan sol yarısının aydınlık gözüktüğü evredir.

Ders NotlarıGündemYaşamHaberler

Gökbilimde özellikle dünyamız ile ilgileniyorsak (doğma, batma gibi) önce bilmemiz gereken 360 derecenin 24 saate eşit olduğudur. Neden çünkü ekseni çevresinde bir dönüşü 360 derecedir ve o da 24 saate eşittir. O zaman 90 derece 6 saat, 180 derece 12 saat veya 1 saat 15 derece olduğunu çıkarabiliriz.

Şekilde Ay için içeride bir yörünge çizilmiş, dolanma doğrultusu verilmiş ve merkezdeki dünyadan bakınca güneş ışınları ile aydınlatılmış Ay'ın ne kadar parlak bölgesini görebilirsiniz, o anlatılmaya çalışılmıştır. Onun dışında evreleri gösteren fotoğraflar ise artık şekli bırakıp gökyüzünde dolanan Ay'a baktığınızda onu nasıl göreceksiniz o anlatılmaya çalışılmıştır. Yeniay evresinde Ay bize sadece karanlık yüzünü gösterdiği için değil Güneş ile beraber doğup battığı için biz onu göremeyiz, yani güneş ışınları onu görmemize mani olur.

Şimdi sürekli olarak Ay, Dünya ve Güneş arasındaki açıyı düşünelim. Yeni hilal evresinde bu açı 30-45 (2-3 saat) derece yöresindedir. Akşamları güneş battıktan sonra hemen gözümüze takılır, aslında bütün gün gökyüzündedir ama gökyüzünün ışık içinde olmasından dolayı ona ilgi azdır. Dikkatli olanlar veya teleskobu olanlar görebilir. Akşam yemeğinin yedikten sonra bir daha bakayım dediğinizde hilal Ay batmış olur. Neden güneş battıktan 2-3 saat sonra batacaktır. Ne zaman doğmuştur? Güneş doğduktan 2-3 saat sonra doğmuştur.

Ay da dünyamız gibi yörüngesinde batıdan doğuya doğru yol alır. Peki bir günde ne kadar yol alır? Yanıt gayet basit; 28 günde yer çevresinde bir tur dolanıyorsa (360 derece) bir günde 360/28 yaklaşık 13 derece. Biliyoruz ki 15 drece 1 saate karşılık geliyordu. O zaman hemen şunu söyleyebiliriz AY her gün yaklaşık 1 saat (ortalama 52 dakika) sonra batar.

İlkdördün evresine geldiğimizde Ay, Dünya ve Güneş arasında kalan açı 90 derece yani 6 saat. Bu ne demek Güneş battığında Ay tepemizde ve gece yarısı yöresinde batacak demektir. Ne zaman doğmuştur? Öğle zamanı. Bunları yazarken bir gökcisminin ortalama 12 saat gökyüzünde kaldığını varsayıyoruz ve öğrencilere öğretirken büyük bir hata da değil. Bu evrede Güneş Ay'ın yarısını aydınlatır ama biz aydınlanmış bu yüzeyin yarısını görürüz.

Dolunay evresine geldiğimizde söz konusu açı tam 180 derece yani 12 saattir. Güneş batarken Ay doğar ve tamamen aydınlık yüzünü görürüz, dolayısıyla herkesin ilgisini çeker. Bu evrede artık sabahleyin güneş doğarken o batar, bütün geceyi süsler.

Son dördün evresinde Ay, dünya ve Güneş arasındaki açı 270 derece yani 18 saattir. Akşam 6'da Güneş batar ama ortada Ay yoktur, ne zaman doğacaktır? Gece yarısında. Bu evrede Ay'a baktığımızda artık sağ tarafı değil sol tarafı aydınlıktır. Halbuki hilal ve ilkdördün evrelerinde hep sağ tarafı aydınlıktır.

Uzun oldu ama bir özetleyelim.

1. Her gün güneş battığında Ay'a bakan bir kişi ertesi günü onun 1 saat daha geç batacağını bilir.

2. Dolunay evresine kadar Ay'ın hep sağ tarafı aydınlık iken dolunay evresinden sonra sol tarafı aydınlıktır.

3. Gündüz Ay'ı gözlemek için en uygun zaman ilkdördün ile son dördün arasındaki zamandır. Ay gündüz gözükmez diyenler için.

4. Hilal evrelerinde dikkat ederseniz Ay'ın karanlık bölgeleri de güzel görünür, bunun nedeni o evrelerde dünyamız Ay'da oturan bir kişi için dolun dünya evresindedir. Dünyadan yansıyan güneş ışınları Ay'ın karanlık bölgelerini aydınlatır. Ayda oturan bu kişi dolunay evresinde dünyayı nasıl görür?

5. Daha bir çok kazanım vardır, yorumlarınızda onları da ekleyebilirsiniz. Sevgilerimle...

6,470 görüntülenme