Ünlü Düşmesi Kelimeleri

ünlü düşmesi kelimeleri

&#;nl&#; D&#;şmesi Nedir, Neden Olur? &#;nl&#; D&#;şmesi &#;rnekleri Nelerdir?

Örneğin: ''İlim' kelimesi ek aldığında ''İlmini - İlmine'' şeklinde yazılır.

Ünlü Düşmesi Nedir?

İki ya da üç heceli kelimeler ek aldığında son hecelerindeki dar ünlülerin düşmesine ünlü düşmesi denir.

Ünlü Düşmesi Neden Olur?

Ünlü düşmesi kelimelerin yapısıyla ilgili olan bir ses olayıdır. Bu nedenle sadece ı, i, u ve ü harfi yer alan kelimelerde görülür.

Ünlü Düşmesi Örnekleri

A) U Harfinin Düşmesi

Örnek Cümleler:

1- Bundan sonra kendisinin kimlerle birlikte olduğu ve ne yaptığı umurumda değil.

Umur - Umurumda

2- Küçük kardeşimin burnu kanadığı için onu apar topar hastaneye götürdük.

Burun - Burnu

3- Okul bitince her birimiz ayrı şehirlere savrulduk.

Savur - Savrulmak

4- İki günden beri omzum ağrıyor.

Omuz - Omzum

5- Lütfunu bizden esirgemeyen Allah'a şükürler olsun.

Lütuf - Lütfunu

Not: İkinci hecesinde ''u'' olan her kelimede ünlü düşmesi görülmez.

Örnek Kelime: Sorun

Sorunu - Yanlış Kullanım

Sorunu - Doğru Kullanım

B) İ Harfinin Düşmesi

Örnek Cümleler:

1- Şirket için hazırladığın logonun şeklini çok beğendim.

Şekil - Şeklini

2- Bu şehre gelmeyeli tam on yıl olmuş.

Şehir- Şehre

3- Kavga esnasında ağzına geleni söyledi.

Ağız - Ağzına

4- Söylediği sözler ağrıma gitti.

Ağır - Ağrıma

5- Biz bu devrin cefasını da sefasını da gördük.

Devir - devrin

C) I Harfinin Düşmesi

Örnek Cümleler:

1- Aklıma gelmişken size birkaç soru sormak istiyorum.

Akıl - Aklıma

2- İnsan bazen kendini koca dünyada yalnız hissediyor.

Yalın - Yalnız

3- Masum insanlara iftira atılması sabrımı zorluyor.

Sabır - Sabrımı

D) Ü Harfinin Düşmesi

Örnek Cümle:

''Ömrünü nafile uğraşlarla heba etme.''

Ömür - Ömrünü

Not Aynı cümle içerisinde birden fazla ünlü düşmesi olan kelime bulunabilir.

Örnek:

İnsanın fikri neyse zikri de odur.

Fikir - Fikri

Zikir - Zikri

Not Genellikle Arapça ve Farsça kökenli sözcüklerin ikinci hecesindeki dar ünlü tamlama oluşturmak için kullanılır. Bu tür tamlamalardaki ses olayına da ünlü düşmesi denir.

Örnekler:

Ömr-ü Hayat

Ömür kelimesindeki ''ü'' harfi hayat ile ömür kelimesinin arasına konarak tamlama oluşturulmuş.

Diğer Önekle

Fikr-i Sabit

İlm-i Hulusi

Katl-i Vacip

Devr-i Daim

İsm-i Azam

Türkçede sözcükler çekimlenirken veya türetilirken, sözcükteki seslerden birinin düşmesi olayına ses düşmesi denir.

> Ses düşmesi, ünlü düşmesi veya ünsüz düşmesi şeklinde gerçekleşir.

1. Ünlü Düşmesi

Son hecesinde dar ünlü (ı, i, u, ü) bulunan kelimeler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında son hecedeki dar ünlü düşer. Bu olaya sesli (ünlü) düşmesi denir. Sözcükte bir ünlünün düşmesi bir hecenin eksilmesine neden olduğundan ünlü düşmesi, hece düşmesi olarak da adlandırılır.

Örnek(ler)

» karın &#; ı → karnı
» beyin &#; imiz → beynimiz
» oğul &#; u → oğlu
» gönül &#; e → gönle

> Yapım eki alarak türetilen bazı kelimelerde ünlü düşmesi olur.

Örnek(ler)

» oyun &#; a → oyna(mak)
» uyu &#; ku → uyku
» sızı &#; la → sızla(mak)

> Bazı birleşik sözcüklerin oluşumunda ünlü düşmesi olur.

Örnek(ler)

» kayıp etmek → kaybetmek
» kahve altı → kahvaltı
» şükür etmek → şükretmek
» kayın ana → kaynana

Örnek Soru

Aşağıdaki dörtlüğün hangi mısrasında hece düşmesine uğrayan bir kelime vardır?( &#; ML)
A) Ömründe çok acı günler yaşadın.
B) Dilimden düşmedi, o güzel adın.
C) Acılar çekerken, sessiz ağladın.
D) Ne olur gözünü siliver anne.

Çözüm

Seçeneklerdeki mısraları inceleyelim:

Ünlü düşmesine uğramış sözcük, A seçeneğinde vardır. “Ömür” sözcüğünün ikinci hecesindeki dar ünlü düşmüş ve sözcük “ömrü” olmuştur.

Cevap A

2. Ünsüz Düşmesi

Türkçede &#;-k&#; ünsüzüyle biten bazı kelimeler &#;-cık / -cik&#; eklerini aldıklarında sözcüğün sonundaki &#;-k&#; düşer. Bu ses olayına sessiz (ünsüz) düşmesi denir.

Örnek(ler)

» ufak-cık → ufacık
» minik-cik → minicik
» sıcak &#; cık → sıcacık

SES BİLGİSİ KONUSUNUN TÜM BAŞLIKLARI
⇒Harfler Konu Anlatımı
⇒Büyük Ünlü Uyumu Konu Anlatımı
⇒Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşmesi) Konu Anlatımı
⇒ Ünsüz Yumuşaması Konu Anlatımı
⇒ Ses Düşmesi (Ünlü Düşmesi &#; Ünsüz Düşmesi) Konu Anlatımı
⇒ Ses Türemesi (Ünlü Türemesi &#; Ünsüz Türemesi) Konu Anlatımı
⇒ Ünlü Daralması Konu Anlatımı
⇒ Ulama Konu Anlatımı
⇒ Kaynaşma Konu Anlatımı
⇒ Vurgu Konu Anlatımı

Ünsüz Düşmesi Nedir? Özellikleri, Örnekleri

Ünsüz düşmesinin görüldüğü yerler:

1. Türkçede ikiz ünsüz bulunmaz. Bu yüzden Arapçadan dilimize geçmiş olan ve sonunda ikiz ünsüz bulunduran kelimeler yalın durumunda kullanıldığında ünsüzlerden biri düşer.

hakk>hak,
redd>ret,
hiss>his,
zann>zan,
zemm>zem,
hall>hal,
şıkk>şık,
afv>af&#;

2. ksesi ile biten kelimelerde -cik eki getirildiğinde kelime sonundaki k&#;lerin düştüğü görülür:

ufak>ufacık,
alçak>alçacık,
minik>minicik,
küçük>küçücük,
büyük>büyücek&#;

Not: Bu ekin somut isim türettiği durumlarda kelime sonundaki k düşmez:

kulak>kulakçık,
karın>karıncık,
kapak>kapakçık&#;

*Alıntı kelimelerden ft, st ünsüz çiftleriyle bitenlerin bir kısmında t sesi söyleyişte düşme eğilimi gösterse de yazıda korunur.

çift, rast, serbest&#;

*Farsça &#;hane&#; kelimesiyle yapılan birleşik kelimelerde &#;ha&#; hecesi korunmalıdır.

Hastahane, pastahane, postahane, muayenehane, yazıhane, sarphane, dökümhane, yatakhane, yemekhane, dershane, eczahane&#;

*Fransızca&#;dan dilimize girmiş olan sürpriz kelimesindeki r, yazıda da konuşmada da korunur.

nest...

9191 9192 9193 9194 9195