Deneme Süresi Içinde Sigorta Yapılır Mı

Okurumuzun Sorusu:

Merhabalar ben özel bir okulda çalışan bir öğretmenim. Şehir değişikliği sebebiyle tarihinde yeni bir okulda çalışmaya başladım fakat benim sigortamı, tarihinde başlattılar ve ilk maaşımı de aldım. Deneme süreci gerekçesiyle ilk 2 ay paramı alamadım. Çalıştığım kurum tarihi ile kısa çalışma ödeneğine başvurdu. Mart’tan itibaren bir gün bile sigorta primim yok. Fakat uygulama üzerinden evde canlı dersler yaptım. Mayıs ayı dahil olmak üzere maaşımın üstünü aldım fakat haziran ayından itibaren maaşımın üstünü alabilmiş değilim. Çalıştığım kurum zorla istifa ettirmeye çalıştı fakat istifa etmedim. Nikahım olacak, tarihinde işten ayrılmayı düşünüyorum. Kıdem tazminatı hakkım olur mu? Bir de arabulucuya gitsem işe başladığım zamanki 2 aylık maaşım için başvuru yapıp ayrıca ek ders ücreti, kırtasiye masrafı, canlı dersler yapıldığı zaman yarı sigorta şartı olmalı diye biliyorum ama emin değilim. Kısacası haklarımı nasıl alabilirim? Yardımcı olabilir misiniz? 

Öncelikle bir noktayı netleştirelim.

İş Yasası’nın Maddesine göre:

“Taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulduğunda, bunun süresi en çok iki ay olabilir. Ancak deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabilir. Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır”.

İşçi ve işveren arasında bir deneme süresi kararlaştırılmış olsa bile işçinin işbaşı yaptığı gün itibariyle işverenin ücret ödeme ve sigorta primi yatırma yükümlülüğü başlar. Deneme süresi işverenin bu yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. İş Yasası’nın deneme süresini düzenleyen maddesinde açıkça “İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır” denilerek işverenin bu yükümlülüğü vurgulanmıştır.

Dolayısıyla okurumuz deneme süresine ilişkin ücretini ve sigorta primini talep etme hakkına sahiptir.

Öte yandan kısa çalışma sırasında işçinin çalıştırıldığı süre kadar işçiye ücret ödenmesi ve sigorta primi yatırılması da zorunludur. Okurumuza Haziran ayından bu yana çalıştığı süre için ücret ödenmediği gibi Mart ayından bu yana da okurumuzun çalıştırıldığı sürenin primi hiç yatırılmamış. 

Dolayısıyla okurumuz çalıştığı sürelerin karşılığı olan ve ödenmeyen ücretler ile bu sürelerin sigorta primlerini de talep etme hakkına sahiptir.

Okurumuz işverenin istifa baskısına karşı çıkmakla, istifa etmemekle doğrusunu yapmış. Altını çizerek belirtelim. Yukarıda sıraladığım nedenlerle okurumuz için İş Yasası’nın maddesinin 2. fıkrası uyarınca haklı nedenle derhal fesih hakkı doğmuş durumda. Öte yandan okurumuz evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde de işten ayrılma hakkına sahip. Dolayısıyla okurumuz evleneceği tarihe kadar haklı fesih hakkını kullanabileceği gibi evlendiği tarihten sonra da hem haklı fesih hem de evlilik nedeniyle fesih hakkını kullanabilir.

Okurumuz kıdem tazminatını da alabilmek için sigorta girişinden itibaren 1 yıl dolduktan sonra işten ayrılmayı düşünüyor. Oysa okurumuzun işe giriş tarihi sigorta giriş tarihi değil işe başladığı 1 Temmuz tarihi. Okurumuz bu tarihte işe başladığını ispat edebildiği takdirde, sigorta girişi yapılmamış olsa da işe başlangıç tarihi bu tarih olarak kabul edilecektir. Yani hem kıdem tazminatına hak kazanmak için gereken 1 yılın dolması hem de kıdem tazminatına esas hizmet süresinde bu tarihin dikkate alınması gerekir. Bu tarih üzerinden baktığımızda okurumuzun 1 yılı zaten dolmuş durumda. Aynı şekilde yıllık izne hak kazanma bakımından da 1 yıl dolmuş bulunuyor. Ancak okurumuz her ihtimale karşı sigorta girişinden itibaren 1 yıl sayarak 7 Eylül tarihi beklemeyi de tercih edebilir.

Toparlayacak olursak:

1) Okurumuz istediği zaman haklı fesih yapabileceği gibi resmi nikahının ardından evlilik nedeniyle fesih de yapabilir. Haklı fesih ile evlilik nedeniyle fesih arasındaki en büyük fark işsizlik sigortasıdır. Okurumuz haklı fesih yaptığında ve fesih tarihinden geriye doğru 3 yıl içinde gün primi varsa işsizlik sigortası alabilecektir. Ancak evlilik nedeniyle fesih halinde gün prim olsa bile işsizlik sigortası alınamaz.

2) Okurumuz iş akdini feshettikten sonra tüm yasal haklarını yani a) kıdem tazminatını, b) hak kazandığı ancak kullanmadığı yıllık izinlerinin ücretini, c) deneme süresine ilişkin ücretini, d) kısa çalışma sırasında yaptığı çalışmaların ödenmeyen ücretlerini, e) ek ders ücreti, kırtasiye masrafı ve benzeri diğer tüm alacaklarını önce arabulucuya başvurarak, arabulucuda anlaşma olmazsa da dava yoluyla talep edebilir.

3) Okurumuz sigorta primlerinin ödenmediği süreler için (hem deneme süresi hem kısa çalışma sırasındaki süreler için) tüm belge, bilgi ve delillerle SGK’ya başvuruda bulunabilir. SGK yapacağı inceleme neticesinde işverene idari para cezası uygulayarak ödenmeyen primlerin geçmişe dönük olarak yatırılmasını sağlayabilir. Eğer SGK’dan sonuç alınamazsa, okurumuz dava yoluyla da ödenmeyen primlerinin ödenmesi için yasal süreci başlatabilir. SGK primleri için önce arabulucuya gitme zorunluluğu yok

4) Okurumuz yasal süreci başlatmadan önce hem deneme süresi hem kısa çalışma dönemine ilişkin çalışmalarını ispatlayabilecek tüm bilgi, belge, kayıt ve tanıkları bulmalı; bir avukattan da destek alarak haklı fesih ya da evlilik nedeniyle fesih yapmalıdır. Okurumuzun işten ayrılma dilekçesinde talep ettiği tüm haklar açıkça belirtilmelidir. İşveren bu hakları ödemediği takdirde okurumuz işten ayrılma (fesih) dilekçesini hazırladığı avukatla birlikte yasal süreci başlatabilir.

Ozan BARDAKÇI

Deneme süreli iş sözleşmesi işçi ile işveren arasında işe uyum ve işçiye güven ilkeleri sonucu ihbar tazminatı ödenmeksizin işten ayrılmayı/işten çıkarılmayı mümkün kılan iş sözleşmeleridir. Deneme süresi iş sözleşmelerinde iki ay olarak belirlenebilir. Bu süre toplu iş sözleşmelerinde ise en çok dört aydır ve uzatılamaz.

Sigortalılık ise türü ve niteliği ne olsun hizmet akdine tabi çalışmayı gerektirecek işlerin kural olarak bir gün öncesinden⁽¹⁾Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesidir. Bu nedenle sigortalılık hizmet akdinin deneme süreli olup olmamasından bağımsızdır.

Dolayısıyla iki aylık deneme süresinde işverenlerin sigorta yapması zorunludur. Kurumsal eğitim, işe alıştırma gibi her ne ad altında olursa olsun hizmet akdi kurulan dönemler için de sigorta yapılması gerekmektedir.

Aksi durumda işverenler fiilin niteliği ve tekrarlanmasına göre idari para cezalarıyla karşılaşır ve ödenmiş olan teşvikler borç çıkarılır.

1-İnşaat, tarım ve balıkçılık sektörlerinde aynı gün bildirim yapılabilir. Yeni açılan işyerlerinde ise süre bir aydır.

İş Kanunu deneme süresini tanımlayarak, bu süreyi 2 ay olarak belirlemiş ancak toplu iş sözleşmeleri ile 4 aya kadar uzatılabileceğini söylemiştir. Denem süresi her iki tarafın da birbirini tartarak işe devam etme arzusu içinde olup olmayacaklarını belirledikleri zaman zarfıdır. Peki bu süre içerisinde sigorta zorunlu mudur?

DENEME SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ NEDİR?

Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve karşılıklı olarak tazminatsız, derhal feshedebilir. Onun haricinde işçinin tüm hakları saklıdır.

İş Kanunu deneme süreli iş sözleşmesi için şöyle der: "Taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulduğunda, bunun süresi en çok iki ay olabilir. Ancak deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatıfunduszeue.info süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır."

DENEME SÜRESİNDE SİGORTA ZORUNLU MUDUR?

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ise çalışanların sigortalılığı konusunda;

Sigortalılığın başlangıcı” başlıklı 7 nci maddesinde; Sigorta hak ve yükümlülüklerinin 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için (hizmet akdine istinaden çalışanlar için) çalışmaya, meslekî eğitime veya staja başladıkları tarihten itibaren başlayacağı,

– “Sigortalı bildirimi ve tescili” başlıklı 8 inci maddesinde de; işverenin, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri, (bazı istisnalar hariç) 7 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde (yukarıda) belirtilen sigortalılık başlangıç tarihinden önce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlü olduğu belirtilmektedir.

Yani deneme süresindeki çalışan için sigorta yaptırılması zorunludur. Sigortasız olarak çalıştırılmaları suç teşkil eder.