Havanın Kütlesi

kaynağı değiştir]

Oluştuğu alana göre:

• A: Arktik hava kütlesi,
• P: Polar (kutupsal) hava kütlesi,
• T: Tropikal hava kütlesi,
• E: ekvatoral hava kütlesi.

Nemliliğe göre sınıflandırma:

• m: Maritim (denizel) hava kütlesi; Deniz üzerinde oluşmuştur.
• c: Continental (karasal) hava kütlesi; Kara üzerinde oluşmuştur.

Kararlılık durumuna göre isimlendirme:

• w: Sıcak hava kütlesi; geçmekte olduğu yerden daha sıcaktır.
• c: Soğuk hava kütlesi; geçmekte olduğu yerden daha soğuktur.

Oluşma ve değişme bölgelerine göre[değiştir

Atmosferin Ağırlığı Altında Neden Ezilmiyoruz?

detshana/funduszeue.info

“Hava” kelimesini duyduğumuzda aklımıza ne gelir? Yağmur, kar, dolu gibi hava olayları mı yoksa mevsimsel sıcaklıklar mı? Aklımıza ne gelirse gelsin çoğumuz havayı soyut bir kavram gibi düşünürüz. Fakat havanın da bir kütlesi var.

Atmosferi oluşturan gazların yani havanın %78’i azot, %21’i oksijendir. Geriye kalan %1’lik kısım ise argon, hidrojen, helyum, neon, metan, kripton, ksenon, karbondioksit ve ozon gibi gazlardan oluşur. Tüm bu gazların toplam kütlesi yaklaşık 5,1 katrilyon tondur (5,1x10¹⁸ kilogram). Bu da ortalama kilogramlık tane yetişkin Hint filinin kütlesi kadardır.  

Dünya Bu Kadar Ağırlığı Nasıl Taşıyor?

Atmosferin ağırlığı yeryüzüne eşit olarak dağılır. Birim alana etki eden kuvveti ifade etmek için basınç terimi kullanılır. Deniz seviyesinde 0 °C sıcaklık altındaki açık hava basıncı “1 atmosfer” olarak tanımlanır. 

Hava basıncı sebebiyle yeryüzündeki her bir 6,5 cm²lik alana etki eden kuvvet yaklaşık olarak 6,8 kilogram kütleli bir bovling topunun ağırlığına eşittir. Yani omzunuzda sadece 6,5 cm²lik bir alanda 6,8 kg’lık bir bovling topunun durduğunu hayal edebilirsiniz. Eğer hava sadece başımızın üzerinde olsaydı hiç kuşkusuz bu ağırlığın altında ezilirdik.

Ancak hava her yerdedir: başımızın üstünde, ayaklarımızın altında, kollarımızın ve bacaklarımızın etrafında ve hatta nefes aldığımız için vücudumuzun içinde. Bilim insanlarına göre atmosferin ağırlığı altında ezilmememizin sebebi, dışımızdaki hava içe doğru basınç uygularken vücudumuzda akciğer gibi hava dolu olan organlarımızın yanı sıra kan basıncının da dışa doğru bir basınç uygulaması.

Kaynaklar:

---

Bir hava kütlesi, birkaç yüz kilometre yatay uzantıya sahip havanın büyük bir kısmı olarak tanımlanabilir. Aşağı yukarı tekdüze olan sıcaklık, nem içeriği ve dikey sıcaklık gradyanı gibi fiziksel özelliklere sahiptir. Beri hava kütleleri Meteoroloji ve klimatoloji için çok önemlidirler, bu tam makaleyi özelliklerini ve dinamiklerini bilmek için adayacağız.

Hava kütleleri ile ilgili her şeyi bilmek istiyorsanız, bu sizin yazınız.

Indeks

Hava kütlesi türleri

Daha önce bahsettiğimiz gibi, yatay bir uzantıya ve belirli fiziksel özelliklere sahip olan bu büyük hava kısmı, hava kütlesi dediğimiz şeydir. Sahip oldukları fiziksel özelliklere göre, özellikle sıcaklığa göre sınıflandırılırlar. Hava kütlesinin sıcaklığına bağlı olarak kutup ve kutup gibi soğuk veya tropikal hava kütleleri gibi sıcak kütleler buluyoruz. Nemine, yani su buharı içeriğine göre başka sınıflandırma türleri de vardır. Hava kütleleri su buharındaki az içeriğe kıtasal kütleler denir. Öte yandan, nem yüklü gelirlerse denizcidirler, çünkü genellikle denize yakın bölgelerde bulunurlar.

Hava kütlelerini yazın ve kışın bulduğumuz ve kendi türünde çarpıştığı ara konum bölgeleri vardır. Bu bölgeler, sözde hava cepheleri ve Intertropical Convergence bölgesidir.

Hava kütlelerinin dinamiği

Şimdi hava kütlelerinin dinamiklerini daha iyi anlamak için analiz edeceğiz. Hava kütlelerinin yatay düzleminde, dünya yüzeyinde var olan atmosferik basınçla koşullandırılan bir hareket vardır. Hava kütlelerinin bu hareketi, basınç gradyanı olarak bilinir. Hava, daha fazla basıncın olduğu alandan daha az olan yere doğru hareket etme eğilimindedir.. Bu sirkülasyon, bir hava akışı veya eğim oluşturan şeydir.

Gradyan, bulabildiğimiz basınç farkı ile tanımlanır. Basınç farkı ne kadar yüksekse, rüzgar o kadar fazla güç dolaşır. Yatay düzlemin basınç değerlerindeki bu farklılıklar, hava kütlelerinin ivmesindeki değişikliklerden sorumludur. Bu ivme, birim kütle başına kuvvet değişikliği olarak ifade edilir ve izobarlara diktir. Bu ivmeye, basınç gradyanının kuvveti denir. Bu kuvvetin değeri, havanın yoğunluğu ile ters orantılıdır ve basınç gradyanı ile doğru orantılıdır.

coriolis etkisi

El coriolis etkisi Dünya'nın dönme hareketinden kaynaklanır. Gezegenin dönme hareketine sahip olmasından dolayı hava kütlelerinde ürettiği bir sapmadır. Gezegenin dönme hareketi nedeniyle hava kütlelerinde oluşturduğu bu sapma, Coriolis etkisi olarak bilinir.

Geometrik bir bakış açısıyla analiz edersek, hava kütlelerinin hareket eden bir koordinat sistemi üzerinde hareket ediyormuş gibi olduğu söylenebilir. Birim kütle başına Coriolis kuvvetinin büyüklüğü, havanın o anda taşıdığı yatay hız ve Dünya'nın açısal dönme hızı ile doğru orantılıdır. Bu kuvvet, içinde bulunduğumuz enleme bağlı olarak da değişir. Örneğin, 0 enleminde Ekvatordayken Coriolis kuvveti tamamen iptal edilir. Ancak kutuplara gidersek, enlem 90 derece olduğu için en yüksek Coriolis değerlerini bulduğumuz yer burasıdır.

Coriolis kuvvetinin her zaman hava hareketinin yönüne dik hareket ettiği söylenebilir. Bu şekilde kuzey yarımkürede olduğumuzda sağa, güney yarımkürede isek sola doğru bir sapma olur.

Jeostrofik rüzgar

Elbette zamanla bunu bazen veya haberlerde duymuşsunuzdur. Jeostrofik rüzgar, metre yükseklikten serbest atmosfer ve basınç gradyanına neredeyse dik esiyor. Jeostrofik rüzgarın yolunu izlerseniz, kuzey yarımkürede sağda yüksek basınç çekirdeklerini ve solda düşük basınç çekirdeklerini bulabilirsiniz.

Bununla, basınç gradyanının kuvvetinin Coriolis kuvveti tarafından tamamen dengelendiğini görebiliriz. Bunun nedeni, aynı yönde, ancak ters yönde hareket etmeleridir. Bu rüzgarın hızı, enlemin sinüsü ile ters orantılıdır. Bu, jeostrofik bir rüzgarla ilişkili aynı basınç gradyanı için, daha yüksek enlemlere doğru ilerledikçe dolaşım hızının nasıl azaldığını göreceğimiz anlamına gelir.

Sürtünme kuvveti ve Ekman spirali

Hava kütlelerinin dinamiklerinde bir başka önemli yönü anlatmaya devam edeceğiz. Hava sürtünmesinin bazen ihmal edilebilir olduğu düşünülse de, olması gerekmez. Bunun nedeni, dünya yüzeyi ile olan sürtünmesinin son yer değiştirme üzerinde oldukça önemli bir etkiye sahip olmasıdır. Yüzeye yakın olduğunda rüzgar hızının jeostrofik rüzgarın altındaki değerlere düşmesine neden olur. Daha ileri, basınç gradyanı yönünde izobarlardan daha eğik geçmesine neden olur.

Sürtünme kuvveti her zaman hava kütleleri ile hareketin tersi yönde etki eder. İzobarlara göre eğiklik derecesi azalırsa, belirli bir yüksekliğe çıktıkça yaklaşık metreye kadar sürtünme etkisi azalır. Bu noktada rüzgarlar jeostrofiktir ve sürtünme kuvveti neredeyse yoktur. Yüzeydeki sürtünme kuvvetinin bir sonucu olarak, rüzgar, Ekman Spirali olarak bilinen spiral bir yoldan geçer.

Gördüğünüz gibi, hava kütlelerinin dinamikleri oldukça karmaşık. Dikkate alınması gereken birçok faktör var. Umarım bu bilgilerle bu konuda daha fazla bilgi edinebilir ve bazı şüpheleri netleştirebilirsiniz.

nest...

93756 93757 93758 93759 93760