Sarıkamış Harekatı Kısa Bilgiler
Sarıkamış şehitleri harekatın 'inci yılında anılacak
Sarıkamış Harekatı, 22 Aralık 'te başlayıp 15 Ocak 'te sona erdi. Allahuekber ve Soğanlı dağları ile yörede dondurucu soğuklarda Mehmetçiğin vatan için fedakarca görev yapıp şehadeti göze aldığı harekatta, dondurucu soğuklar ve çatışmalar nedeniyle binlerce asker şehit düştü.
Kars'ın Sarıkamış ilçesi ve harekatın başladığı nokta olan Erzurum başta olmak üzere yurdun dört bir yanında harekatın 'inci yılında anma etkinlikleri organize edilecek. Sarıkamış'ta her yıl ocak ayının ilk haftası düzenlenen yürüyüş ve etkinlikler, Ocak'ta gerçekleştirilecek.
Kafkas Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selçuk Ural, AA muhabirine, Sarıkamış Harekatı'yla bu coğrafyadaki milli varlığın, Osmanlı Devleti'nin bekası ve devamı için mücadele verdiğini söyledi.
Kafkasya ve Kuzeydoğu Anadolu coğrafyasında o dönemde Ruslarla varlık mücadelesi verildiğini anlatan Ural, "'den itibaren bu süreç bizim aleyhimize gelişti. Önce Güney Kafkasya'daki nüfuzumuzu kaybettik, ardından Ahıska bölgesini ve 'de Kars, Ardahan ve Batum illerini kaybedince ilk defa Çarlık İmparatorluğu Anadolu coğrafyasına adım atmış. 1. Dünya Savaşı'na giden yolda bu cepheyi tutmak adına 3. Ordu, Erzurum'da konuşlandırıldı." dedi.
Ural, Sarıkamış Harekatı'nın daha önce planlandığı gibi yürümediğini anlatarak, "Sarıkamış, Anadolu'nun birliğini temin etmek ve Güney Kafkasya'daki Türk İslam unsurlarını Ruslara karşı ayaklandırmak maksadını taşıyan iki önemli hedefi içinde barındıran önemli bir harekattır." dedi.
"Burada fedakarlık ve azim söz konusudur"
Ural, Sarıkamış Harekatı'nın 22 Aralık 'te başladığını hatırlatarak, şöyle devam etti:
"Harekatın ani ve gizli bir şekilde yapılması planlandı. Buradaki amaç Rus ordusunu geri çekilmeden Sarıkamış önlerinde yok etmekti. Sarıkamış'ta Rus orduları yok edildiğinde gerek demir yolu hattı gerekse Çoruh Vadisi daha emniyetli kullanılarak ordu, iç bölgelere doğru ilerleme imkanı bulacaktı. Burada yük, ordunun iki kolordusuna düşmekteydi. Bunlar 9'uncu ve 10'ncu kolordudur. 9'uncu Kolordu, Bardız istikametinde 10'uncu Kolordu ise Oltu'yu aldıktan sonra Sarıkamış'a inerek Rus ordusunun çekilmesini önemekle görevliydi. 10'uncu Kolordu Komutanı Hafız Hakkı Paşa, harekatı Göle istikametine devam ettirince harekatın gizlilik düşüncesi ortadan kalkmış oldu."
Ordunun, Sarıkamış'a yönelik taarruz girişimleri ve harekatın önemi hakkında bilgi veren Ural, şunları kaydetti:
"Sarıkamış'a yönelik bizim 3 taarruzumuz vardı, birisi 25 Aralık akşamıdır. Enver Paşa, Bardız geçidi açıldıktan sonra orduyu dinlendirmeden düşman üzerine sürmüştü. Gece saatlerine kadar saldırılar devam etmiş ancak istenilen sonuç elde edilememiştir. 26'sında da takviye birlikler gelince taarruz başlatıldı. 29 Aralık'ta son taarruz gerçekleştirilmiş, bu 3 taarruzda düşman savunması delinemediği için Sarıkamış'a girmek mümkün olamamıştır. 30 Aralık'ta Ruslar taarruza geçerek Bardız geçidini ele geçirmişlerdir. Artık Sarıkamış'ı bundan sonra ele geçirmek, ileriye gitme ihtimali kalmamıştır."
Ural, şöyle devam etti:
"Sarıkamış Harekatı, başından sonuna kadar fedakarlık mücadelesidir. 10'uncu Kolordu, Samsun istikametinden bu bölgeye intikal ettirilmişti. Kılık, kıyafet itibarıyla zor şartlarda 80 kilometre derinlikte bir harekat düzenleme zorunda kalmıştır ki bu Türk tarihinde ender görülen mücadelelerden bir tanesidir. Burada fedakarlık ve azim söz konusudur. 3. Ordu'nun elde etmiş olduğu ilerleme ve başarılar kuşkusuz daha sonra Anadolu'nun birliği ve beraberliği açısından da kıymetli bir değere sahiptir."
Anadolu Ajansı web sitesinde, AA Haber Akış Sistemi (HAS) üzerinden abonelere sunulan haberler, özetlenerek yayımlanmaktadır. Abonelik için lütfen iletişime geçiniz.Yenilginin sorumlusu hâlen tartışılmaktadır. Enver Paşa'nın Torunu Osman Mayatepek, Harekâtı şu şekilde değerlenmektedir:
"Şayet komutanlar Enver Paşa'nın emirlerini yerine getirseydi Sarıkamış zaferle biterdi. Kolordu Hafız Hakkı Bey komutasında Bardız'a gitmesi gerekirken, Rus birliklerinin peşine takılıp Koşur istikametine yöneldi ( ve Tümenler). Yalnız Tümen Bardız'a ilerledi. Bu hata Hafız Hakkı'nın, "zafer kazanma" ihtirası ile yolu 75 kilometre uzattığı yetmezmiş gibi, Allahuekber Dağlarını geçmeye mecbur kalmış; fırtına ve tipiye yakalanıp çok büyük zayiat vermiştir ve zamanında Sarıkamış'a intikal etmemiştir. 9. Kolordu ise 3. Ordu ile 24 Aralık'ta Bardız'da birleşir. Cephe arasındaki Rus birliklerine taarruz etmek için Kötek yönüne gidip ve Rus ihtiyat kuvvetleriyle taarruz edip Sarıkamış'a iltihak etmesi gerekiyordu. Maalesef yine evdeki hesap çarşıya uymamıştır. Bu sapmanın başlıca sebebi Hafız Hakkı Paşa'nın ( Kolordu) 25 Aralık tarihinde Sarıkamış'ta olacağı varsayımı tamamen ile Enver Paşa'nın Kolordu yalnız kalmasın diye yönünü Kötek'ten, Sarıkamış'a çevirmesi olmuştur. Netice olarak Kolordu büyük zayiatla bitkin bir şekilde ancak 29 Aralık'ta Sarıkamış'a gelebilmiştir."[53][54]
Daha birçok iddia daha vardır.[55]
Murat Bardakçı'nın "Hafız Hakkı Paşa'nın Sarıkamış Günlüğü" adlı kitabında Hafız Hakkı Paşa'nın kendi yazdığı bir günlükte ise şu yazmaktadır; 'Yarabbi! Bu felâkete ben sebep oldum, yine ben tamir edeceğim.'[54]
Kaynakça[değiştir Sarıkamış Harekatı hangi cephede gerçekleşti? Sarıkamış olayı nedir?
Osmanlı ve Rus orduları arasında geçen Kafkas Cephesi muharebesinin en önemli dönüm noktası olarak bilinen Sarıkamış Harekatı'nda çatışma, hastalık ve dondurucu soğuklar nedeniyle şehit düşen Türk askerleri, Sarıkamış olayının yılında anılıyor. Peki Sarıkamış olayı nedir? Sarıkamış Harekatı hangi cephede gerçekleşti? Sarıkamış Harekatı ile ilgili merak edilenleri haberimizde derledik.
Sarıkamış Harekatı'nın yıl dönümünde şehitler anılıyor. Olumsuz hava şartları ve askeri taktik hataları sebebiyle ağır bir yenilgiyle sonuçlanan harekatta, 60 bini donarak ölmek üzere 78 bin Osmanlı askeri şehit olmuştu.
SARIKAMIŞ OLAYI NEDİR?
Sarıkamış Harekâtı (22 Aralık ), I.Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu arasında Sarıkamış'ta gerçekleşen kara çatışmalarından olup Osmanlı İmparatorluğu'nun askeri taktik hatasıyla büyük bir başarısızlıkla sonuçlanan bir askeri girişimdir.
SARIKAMIŞ HAREKATI HANGİ CEPHEDE GERÇEKLEŞTİ?
Rus kuvvetlerinin Osmanlı sınırını geçmesiyle birlikte Kafkas cephesinde muharebeler başlamıştır.
yılının Aralık tarihleri arasında, Sarıkamış yakınındaki Allahuekber dağlarında, Kars'ı Ruslardan geri almak için harekata katılan 60 bin asker donarak şehit olmuştur.
Kasım 'te Azap ve Köprüköy'e saldıran Rusların, funduszeue.info Komutanı Hasan İzzet Paşa tarafından mağlup edilip dağıtılmıştır. Hasan İzzet Paşa dağılmış Rus ordusunu yakalamak yerine orduyu 15 kilometre geri çekmiştir.
Hali hazırda dağıtılmış olan Rus ordusunu yok edip Bakü Petrollerine ulaşmak ve Alman İmparatorluğu'nun sanayi ihtiyacını karşılamak harekâtın amaçlarından biridir. Ayrıca 'deki 93 Harbi, Osmanlı İmparatorluğu'nun yenilgisi ile sonuçlanınca Batum savaş tazminatı olarak Rusya'ya verilmiş, Sarıkamış, Kars, Ardahan ve Artvin de Berlin Antlaşması ile Rusya'ya bırakılmıştır.
Yurt topraklarını geri almak amacıyla, yılında dönemin Başkomutan Vekili olan Enver Paşa, 19 Aralık tarihinde "Sarıkamış Harekâtı" planlarını kurmaylarına sundu. Osmanlı ve Alman kurmay heyeti planı kabul etmiştir.
KAYIPLAR
Allahuekber dağları, 37 bin şehit verilerek aşıldı ve Sarıkamış kuşatıldı. Sarıkamış kuşatma harekatı aşırı soğuk ve açlık yüzünden, hedef ele geçirilemeden, 5 Ocak 'de sona erdi.
Osmanlı Ordusu bu dağlarda, 60 bini donma sonucu tam 78 bin şehit verdi. Rus birlikleri de bu savaşlarda 32 bin askerini kaybetti.
Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığına göre Osmanlı zayiatları ve Rus zayiatları 'dir. Savaşın en hazin kısmı ise Osmanlı kayıplarının bir çoğunun Ruslar ile yapılan çarpışmalarda değil de ağır soğuk hava koşulları yüzünden Şehit olmasıdır.
Ruslar; Türklerden subay, eri esir, 20 makineli tüfekle 30 topu ganimet olarak almışlardır. kişi civarında esir alınmıştır. Bunlar tahmine göre Kırım'da domuz çiftliğinde çalıştırılarak ve aç bırakılarak ölüme terk edilmiştir.
Tarihçi-yazar Mehmet Niyazi, Sarıkamış Harekâtı'ndaki ölü sayısının tüm belgelerde toplamda olduğunu, rakamının kayıp veren Rusların yalanı olduğunu kaydeder. askerin öldüğü iddiası ilk olarak Sarıkamış Harekâtı'ndan sekiz yıl sonra Binbaşı Şerif Bey'in yazdığı kitapta yer almaktadır. Osman Mayatepek muharip kuvvetin bulunduğu tarafın askerinin ölmesinin matematiksel olarak imkânsız olduğunu ifade etmektedir.
SARIKAMIŞ HAREKATININ SONUÇLARI
Savaştan sonra İstanbul'a dönen Enver Paşa uzun bir süre Sarıkamış hakkında herhangi bir haber, bildiri, veya yayın yapılmasını engelleyerek sansür uygulamış ve Osmanlı halkı savaşta olup bitenleri uzun yıllar sonra öğrenebilmiştir.
Ermeni gönüllü tümenleri Rus kuvvetlerinin başarısında önemli etken olmuştur. Bunlar kritik zamanlarda Osmanlı hareketlerine meydan okudu: "Osmanlı'nın gecikmesi Sarıkamış etrafında yeterli kuvvet konsantre etmesi için Rus Kafkasya Ordusu'na zaman kazandırmıştır."
Enver Paşa, Ermeniler'i suçlayıp, bölgede Rusya ile aktif beraberlikte bulunduklarını söylemiştir.
Mart ayında Brest-Litovsk Antlaşması ile Sarıkamış ve Kars geri alınmış, ama aynı yılın Ekim ayında Mondros Mütarekesi uyarınca eski sınırlara dönülmüş ve topraklar elden çıkmıştı.
SARIKAMIŞ HAREKATININ YILI
Osmanlı Ordusu'nun kaybettiği toprakları geri almak için başlatmış olduğu Sarıkamış Harekatı'nda işgal altındaki toprakları kurtarmak için Allahuekber ve Soğanlı dağları başta olmak üzere, Kars'ın Sarıkamış ilçesinde 1. Dünya Savaşı'nda şehit olan askerler için yurdun dört bir yanında etkinlikler düzenleniyor.
Türkiye'nin birçok ilinden ve yurt dışından genç, yaşlı çok sayıda vatandaş, sabahın erken saatlerinde "Şühedanın İzinde" temasıyla düzenlenen anma etkinliğine katılmak üzere, Sarıkamış ilçesinin Soğanlı ve Allahuekber Dağları arasındaki Kızılçubuk Zirvesi'nde bir araya geldi. Eski asker kıyafetleri giyen bir grup da yere serdikleri seccadeler üzerinde namaz kılıp şehitleri yad etti.
Enver Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunun, 1. Dünya Savaşı'nda Rus işgali altındaki toprakları kurtarmak için başlattığı Sarıkamış Harekatı'nın yılı anma etkinlikleri kapsamında düzenlenen şehitleri anma programına, soğuk havaya rağmen vatandaşlar yoğun ilgi gösteriyor.
BİNLERCE KİŞİ DUALARIN ARDINDAN YÜRÜYÜŞE GEÇTİ
Ellerinde Türk bayrakları bulunan binlerce kişi, burada Kur'an-ı Kerim okuyup tekbir ve salavatlar getirerek şehitler için dua ettikten sonra soğuk havada Ay-Yıldızlı Tören Alanı'na doğru yürüyüşe geçti.
Katılımcılar, jandarmanın geniş güvenlik önlemi aldığı 4,5 kilometrelik güzergahtaki yürüyüşün ardından ulaşacakları şehitlikte, Kur'an-ı Kerim tilaveti sonrası şehitler için dua edecek.
kaynağı değiştir]
Sarıkamış Harekatı hangi cephede gerçekleşti? Sarıkamış olayı nedir?
Osmanlı ve Rus orduları arasında geçen Kafkas Cephesi muharebesinin en önemli dönüm noktası olarak bilinen Sarıkamış Harekatı'nda çatışma, hastalık ve dondurucu soğuklar nedeniyle şehit düşen Türk askerleri, Sarıkamış olayının yılında anılıyor. Peki Sarıkamış olayı nedir? Sarıkamış Harekatı hangi cephede gerçekleşti? Sarıkamış Harekatı ile ilgili merak edilenleri haberimizde derledik.
Sarıkamış Harekatı'nın yıl dönümünde şehitler anılıyor. Olumsuz hava şartları ve askeri taktik hataları sebebiyle ağır bir yenilgiyle sonuçlanan harekatta, 60 bini donarak ölmek üzere 78 bin Osmanlı askeri şehit olmuştu.
SARIKAMIŞ OLAYI NEDİR?
Sarıkamış Harekâtı (22 Aralık ), I.Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu arasında Sarıkamış'ta gerçekleşen kara çatışmalarından olup Osmanlı İmparatorluğu'nun askeri taktik hatasıyla büyük bir başarısızlıkla sonuçlanan bir askeri girişimdir.
SARIKAMIŞ HAREKATI HANGİ CEPHEDE GERÇEKLEŞTİ?
Rus kuvvetlerinin Osmanlı sınırını geçmesiyle birlikte Kafkas cephesinde muharebeler başlamıştır.
yılının Aralık tarihleri arasında, Sarıkamış yakınındaki Allahuekber dağlarında, Kars'ı Ruslardan geri almak için harekata katılan 60 bin asker donarak şehit olmuştur.
Kasım 'te Azap ve Köprüköy'e saldıran Rusların, funduszeue.info Komutanı Hasan İzzet Paşa tarafından mağlup edilip dağıtılmıştır. Hasan İzzet Paşa dağılmış Rus ordusunu yakalamak yerine orduyu 15 kilometre geri çekmiştir.
Hali hazırda dağıtılmış olan Rus ordusunu yok edip Bakü Petrollerine ulaşmak ve Alman İmparatorluğu'nun sanayi ihtiyacını karşılamak harekâtın amaçlarından biridir. Ayrıca 'deki 93 Harbi, Osmanlı İmparatorluğu'nun yenilgisi ile sonuçlanınca Batum savaş tazminatı olarak Rusya'ya verilmiş, Sarıkamış, Kars, Ardahan ve Artvin de Berlin Antlaşması ile Rusya'ya bırakılmıştır.
Yurt topraklarını geri almak amacıyla, yılında dönemin Başkomutan Vekili olan Enver Paşa, 19 Aralık tarihinde "Sarıkamış Harekâtı" planlarını kurmaylarına sundu. Osmanlı ve Alman kurmay heyeti planı kabul etmiştir.
KAYIPLAR
Allahuekber dağları, 37 bin şehit verilerek aşıldı ve Sarıkamış kuşatıldı. Sarıkamış kuşatma harekatı aşırı soğuk ve açlık yüzünden, hedef ele geçirilemeden, 5 Ocak 'de sona erdi.
Osmanlı Ordusu bu dağlarda, 60 bini donma sonucu tam 78 bin şehit verdi. Rus birlikleri de bu savaşlarda 32 bin askerini kaybetti.
Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığına göre Osmanlı zayiatları ve Rus zayiatları 'dir. Savaşın en hazin kısmı ise Osmanlı kayıplarının bir çoğunun Ruslar ile yapılan çarpışmalarda değil de ağır soğuk hava koşulları yüzünden Şehit olmasıdır.
Ruslar; Türklerden subay, eri esir, 20 makineli tüfekle 30 topu ganimet olarak almışlardır. kişi civarında esir alınmıştır. Bunlar tahmine göre Kırım'da domuz çiftliğinde çalıştırılarak ve aç bırakılarak ölüme terk edilmiştir.
Tarihçi-yazar Mehmet Niyazi, Sarıkamış Harekâtı'ndaki ölü sayısının tüm belgelerde toplamda olduğunu, rakamının kayıp veren Rusların yalanı olduğunu kaydeder. askerin öldüğü iddiası ilk olarak Sarıkamış Harekâtı'ndan sekiz yıl sonra Binbaşı Şerif Bey'in yazdığı kitapta yer almaktadır. Osman Mayatepek muharip kuvvetin bulunduğu tarafın askerinin ölmesinin matematiksel olarak imkânsız olduğunu ifade etmektedir.
SARIKAMIŞ HAREKATININ SONUÇLARI
Savaştan sonra İstanbul'a dönen Enver Paşa uzun bir süre Sarıkamış hakkında herhangi bir haber, bildiri, veya yayın yapılmasını engelleyerek sansür uygulamış ve Osmanlı halkı savaşta olup bitenleri uzun yıllar sonra öğrenebilmiştir.
Ermeni gönüllü tümenleri Rus kuvvetlerinin başarısında önemli etken olmuştur. Bunlar kritik zamanlarda Osmanlı hareketlerine meydan okudu: "Osmanlı'nın gecikmesi Sarıkamış etrafında yeterli kuvvet konsantre etmesi için Rus Kafkasya Ordusu'na zaman kazandırmıştır."
Enver Paşa, Ermeniler'i suçlayıp, bölgede Rusya ile aktif beraberlikte bulunduklarını söylemiştir.
Mart ayında Brest-Litovsk Antlaşması ile Sarıkamış ve Kars geri alınmış, ama aynı yılın Ekim ayında Mondros Mütarekesi uyarınca eski sınırlara dönülmüş ve topraklar elden çıkmıştı.
SARIKAMIŞ HAREKATININ YILI
Osmanlı Ordusu'nun kaybettiği toprakları geri almak için başlatmış olduğu Sarıkamış Harekatı'nda işgal altındaki toprakları kurtarmak için Allahuekber ve Soğanlı dağları başta olmak üzere, Kars'ın Sarıkamış ilçesinde 1. Dünya Savaşı'nda şehit olan askerler için yurdun dört bir yanında etkinlikler düzenleniyor.
Türkiye'nin birçok ilinden ve yurt dışından genç, yaşlı çok sayıda vatandaş, sabahın erken saatlerinde "Şühedanın İzinde" temasıyla düzenlenen anma etkinliğine katılmak üzere, Sarıkamış ilçesinin Soğanlı ve Allahuekber Dağları arasındaki Kızılçubuk Zirvesi'nde bir araya geldi. Eski asker kıyafetleri giyen bir grup da yere serdikleri seccadeler üzerinde namaz kılıp şehitleri yad etti.
Enver Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunun, 1. Dünya Savaşı'nda Rus işgali altındaki toprakları kurtarmak için başlattığı Sarıkamış Harekatı'nın yılı anma etkinlikleri kapsamında düzenlenen şehitleri anma programına, soğuk havaya rağmen vatandaşlar yoğun ilgi gösteriyor.
BİNLERCE KİŞİ DUALARIN ARDINDAN YÜRÜYÜŞE GEÇTİ
Ellerinde Türk bayrakları bulunan binlerce kişi, burada Kur'an-ı Kerim okuyup tekbir ve salavatlar getirerek şehitler için dua ettikten sonra soğuk havada Ay-Yıldızlı Tören Alanı'na doğru yürüyüşe geçti.
Katılımcılar, jandarmanın geniş güvenlik önlemi aldığı 4,5 kilometrelik güzergahtaki yürüyüşün ardından ulaşacakları şehitlikte, Kur'an-ı Kerim tilaveti sonrası şehitler için dua edecek.
Kafkas cephesindeki muharebeler 1 Kasım'da Rus kuvvetlerinin Osmanlı sınırını geçmesiyle başlamıştır. Türklerin Rus sınırına (Sarıkamış'ın 30 kilometre güneybatısından geçerdi) en yakın birlikleri Hasankale'deki Kolordu'ya bağlı ve tümenlerdi ( Kolordu'nun diğer tümeni olan Tümen Tutaktaydı). Hasan İzzet Paşa barış döneminde hazırlanan plana uyarak, Rus kuvvetlerinin büyüklüğünü tespit etmeden, ve Tümenleri erkenden Erzurum'un doğusundaki Höyükler mevziine çekmiştir. Hasan İzzet Paşa keşif amacıyla Yusuf İzzet Bey komutasındaki 2 bin süvariden oluşan 2. Nizamiye Süvari Tümenini Köprüköy'ün doğusuna kadar gelen Rus kuvvetlerinin üzerine yollamıştır. Düşmana karşı başarıyla muharebe eden binbaşı Yusuf İzzet Bey düşmanı 8 bin piyade ve 1 alay süvari olarak tahmin etmiştir. Bu zayıf Rus kuvvetini bozguna uğratarak, yeniden Höyükler mevziine dönmek için Kolordu'yu ve 9. Kolordu'nun Tümenini Hasan İzzet Paşa aceleyle Rus kuvvetlerinin üzerine göndermiştir.[5] 7 Kasım'da 1. Köprüköy muharebesi başlamıştır. Rus kuvvetleri cephe taarruzları geri atılmıştır. 8 Kasım'daki zaferden sonra Hasan İzzet Paşa kurmay başkanı Alman yarbay Guse'nin tavsiyesiyle Türk ordusunu Höyükler'e geri çekilme emrini yazdırdı. Kolordu kumandanı Galip Paşa, geri çekilmek için bir neden olmadığını ve sebepsiz yere vatan toprağını düşmana bırakmanın Türk askerlerinin moralini bozacağını söyleyerek bu emri geri aldırdı. Bundan sonra 21 Kasım'a kadar ufak kesintiler haricinde Türk-Rus muharebeleri şiddetle devam etmiştir. Türkler her tarafta Rus kuvvetlerini geri atarak Ruslardan 30 kilometre kadar araziyi geri almıştır. Fakat Hasan İzzet Paşa cephanenin azalması ve Türk ordusunun kuzeyinde, Narman tarafındaki Rus kuvvetleri hakkında abartılı bilgiler aldığı için 21 Kasım gecesi Türk ordusunu 15 kilometre geri çekilme emri verdi. İstanbul'dan Enver Paşa ve Hasan İzzet Paşa'nın altında bulunan diğer komutanlar geri çekilme kararının yanlış bir karar olduğunu Hasan İzzet Paşa'ya inandırmaya çalışsalar da başarısız oldular.[6][7] 21 Kasım gecesi çıkan korkunç kar fırtınasında Türk ordusu ağır zayiata uğradı. Geri çekilmeden sonra askerlerin morali bozulmuş ve firar vakaları artmıştır. Ruslar Türklerin geri çekileceğini beklemedikleri için Türklere karşı taarruza geçerek, Türklerin düştüğü zor durumdan faydalanamamışlardır. Bu geri çekilmeden sonra muharebeler çatışma şeklinde 22 Aralık Sarıkamış taarruzuna kadar devam etmiştir.
Bu muharebeler Ekim ayında gerçekleşmiş olsa bile, Doğu Anadolu'ya kış erken geldiği için hem Rus hem de Türk tarafı donma vakaları ve tifüs salgınından dolayı ağır zayiata uğramıştır. Ali İhsan Sabis'e göre bu muharebelerde Osmanlı ordusunun kaybı kadar ölü, kadar yaralı ve kalanları tutsak ve kaçak olmak üzere er subay ve general Yudeniç'e göre Rusların kaybı kadar ölü ve kadar donmuş olarak 'dir. Yudeniç yaralı sayısını vermemektedir.[8]
21 Kasım’da 3. Ordu’nun muzaffer durumdayken geri çekilmesi üzerine Erzurum ve Trabzon valileri, Teşkilatı Mahsusa liderleri tarafından Hasan İzzet Paşa aleyhinde Enver Paşa’ya şikayet telgrafları gelmeye başladı. Bu yüzden 3. Ordu’nun durumu hakkında telaşa kapılan Enver Paşa durumu mahallinde tetkik etmek için Kafkasya’ya hareket etmek istedi. Fakat Kabinedeki diğer nazırlar, Enver Paşa’nın Harbiye Nazırı olarak başkent İstanbul’dan ayrılmaması gerektiğini söylediler. Bu yüzden Enver Paşa 25 Kasım’da kendi yerine Hafız Hakkı Bey’i cepheyi teftiş etmek üzere Kafkasya’ya gönderdi.&#;Hafız Hakkı Bey 26 Aralık akşamı Trabzon’a ve 29 Kasım’da Erzurum’a ulaşmıştır. Buradan çektiği telgraflarla Türk Genelkurmayını Kafkas cephesinde yaptığı incelemeler hakkında bilgilendirdi.[9]
Enver Paşa Gelene Kadar Hafız Hakkı Bey’in Yaptığı İncelemeler hülâsaten şöyleydi:
- Trabzon-Erzurum arasındaki menzil durumu kötüdür. Buraya tayin edilen emekli subaylar görevlerini layıkınca yapmamaktadırlar. Bu yüzden bu duruma acil çare bulunmazsa 3. Ordu’nun yiyecek, giyecek ve cephane eksikliği çekeceği kesindir (bu durum düzeltilemediği için ’e kadar 3. Ordu yiyecek, giyecek ve cephane eksikliği çekmiştir).
- Rusların sağ kanadına doğru Oltu üzerinden kuşatma harekâtı icra etmek mümkündür. 9. ve Kolordu’lar bu iş için görevlendirilmelidir. Kolordu ise cephede Rusları oyalamak için bırakılmalıdır.
- 9. ve Kolordu’ya bu zorlu kuşatma işi için metanet ve cesarete sahip olan bir kumandan tayin edilmesi lazımdır (Hafız Hakkı Bey bu maddede şahsını kastediyor).
- 3. Ordu Kumandanı Hasan İzzet Paşa ve kurmay başkanı Guse mütereddittir. Bu yüzden Guse görevden alınarak, Hasan İzzet Paşa’yı aktif harekete özendirecek başka bir kurmay başkanı getirilmelidir.[10]
Komuta değişiklikleri[değiştir nest...
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası