Seferi Olunca Oruç Tutulur Mu

Ramazan ayında aynı şehirde seferi mesafesinde yolculuk yapanların seferi olup olmayacağı merak ediliyor. Diyanet’in açıklamasına göre oruç tutanları yakından ilgilendiren seferi olma şartları belli oldu. Ramazan ayında oruç tutmama mazeretlerinden biri olan seferi olma mevzusu netlik kazandı. Seferi sayılmak için mesafe ve yolculuk zamanı gibi kriterler önem taşıyor. Peki, oruçta seferi olmak için kaç km olmalı? Oruçta seferilik kaç gün?

ORUÇTA SEFERİ OLMAK İÇİN KAÇ KM OLMALI?

Diyanet’in açıklamasına göre Ramazan ayında bir kişinin seferi sayılıp oruç tutmaması için yolculuk yapacağı mesafe en az 90 km olarak belirlendi. Aynı şehirde seferi mesafesinde yolculuk yapanlar, mazeret konusunu araştırıyor. Çünkü İstanbul ve Ankara gibi büyük şehirlerde 90 km’lik mesafe olduğunda aynı il içinde yolculuk yapılıyor. Diyanet’e göre her gün bu kadar uzak mesafeye işe gidip gelenlerin seferi sayılabileceği belirtiliyor.

Diyanet’in açıklamasında kişinin seferi sayılıp sayılmaması için ikamet ettiği ilçenin sınırlarını esas alması gerekiyor. Hesaplama yaparken ilçe sınırı ile gidilecek ilçe sınırı arasındaki mesafe 90 kilometreyi aşıyorsa bu kişiler dinen seferi hükümlerine tabi tutulabilir. Dinen sefer sayılacak mesafede bir yer gitmek için yola çıkan kişi, ikamet ettiği ilçeden çıkınca misafir hükmüne girer.

ORUÇTA SEFERİLİK KAÇ GÜN?

Yolculuğa çıkacak kişinin kullanacağı umumi araçlarla seferi hesaplaması yaparken mesafenin otogar, gar, havalimanı gibi yerler olması gerekiyor. Seferi namazında yolculuk sırasında mesafe durumu sahih olsa bile orada 15 gün konaklama niyetine dikkat edilmelidir. Bir yere giderken 15 gün kalma durumu varsa o halde seferi şekilde namaz kılınması doğru değildir.

SEFERDE OLAN RAMAZAN ORUCU FARZ MI?

Seferdeyken Ramazan orucu tutmak farzdır. Fakat kazaya bırakmak caizdir. 

SEFERDE ORUÇ TUTMANIN SEVABI FAZLA MI?

Seferi olan, Ramazan orucunu tutarsa, farz sevabı alır.

DEVAMLI ŞEHİRLERARASI ŞOFÖRLÜK YAPAN ORUÇ TUTMAZSA GÜNAH MI?

İşi aksatacak zorluk yoksa Ramazan-ı şerifte oruç tutmak çok sevabdır. Özürsüz oruç tutmamak büyük günahtır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

(Ramazanda mazeretsiz bir gün oruç tutmayan, bunun yerine bütün yıl boyu oruç tutsa, Ramazandaki o bir günkü sevaba kavuşamaz.) [Tirmizi]

Şu halde, bir özür olmadan oruç yememeli. Dini bir özrü olanın, orucunu kazaya bırakması caiz olur. Yolculukta sıkıntı olur, iş aksar veya kazaya sebep olacak bir durum olursa, kazaya bırakmak caiz olur. Hadis-i şerifte, (Yolculukta [sıkıntı içinde] oruç tutmak, takva değildir) buyuruldu. (Buhari) [Yolculuk veya sefer demek, km'den uzak yere gitmek üzere yola çıkmaktır. Bunlardan daha kısa yola giden seferi olmaz. Burada takva daha çok sevap kazanmak manasındadır.]

SEFERDE ORUÇ TUTMAMAK CAİZ DEĞİL Mİ?

İmsak vaktinden önce sefere çıkılırsa, oruca niyet etmeyip sefere çıkınca yiyip içilebilir. Hâlbuki kahvaltı yapıldığında, mukim ve niyet etmemiş sayılır. Yemek yiyip içildiği için bu günahtır. Niyet edip oruçlu yola çıkmak gereklidir ve o gün o orucu bozmamak gereklidir. Yani o gün orucu tutmanız gereklidir. Niyet etmeden yiyip içildiğinde sadece kaza gerekir.

UÇAKLA SEYAHAT HALİNDEYKEN ORUÇ TUTULUR MU?

Ramazan'da uçakla seyahat etmek zorunda kalabilir ve Doğu'dan Batı'ya doğru uçuyor olabilirsiniz. Hal böyle olunca saat Batı'ya doğru gittikçe ilerlemek yerine geriler. Yani iftar saati kişiye göre uzar. Bu durumda da oruç tutabilirse sevab kazanır, açlık ve susuzluğa dayanamayıp orucu bozmak ise günah olmaz. Seferdeyken, orucu özürsüz bozana kefaret gerekmez.

ORUCU SEFERE ÇIKINCA BOZMAK GÜNAH MI?

Niyetli orucu sefere çıkınca bozmak günahtır. Ama günah işlese de, seferde bozduğu için kefaret gerekmez. Eğer mukim iken bozup sefere çıksa, kefaret de gerekir.

DOĞU'DAN BATI'YA UÇAKLA YOLCULUK EDEN KİŞİ ORUCUNU NEREYE GÖRE AÇMALI?

Ramazan ayı gelince, oruç tutmak farz olur. Ancak seferî olanın oruç tutması farz değildir. Kutuplara giden Müslüman, seferî ise oruç tutmaz. Geriye dönünce kaza eder. Gündüzleri 24 saatten daha uzun yerlerde, mesela altı ay gündüz olan yerlerde, oruca saatle başlanır ve saatle bozulur. Gündüzü böyle uzun olmayan, vakitleri normal teşekkül eden, yani gündüzleri 24 saatten az olan bir şehirdeki Müslümanların zamanına uyularak oruç tutulur.  (Dürer ve Gurer)

Muhterem Kardeşlerim….

Seferde olana da Ramazan orucu farzdır. Ama kazaya bırakması caizdir.

Seferi olan, Ramazan orucunu tutarsa, farz sevabı alır.

Özürsüz oruç yememeli

İşi aksatacak zorluk yoksa Ramazan-ı şerifte oruç tutmak çok sevabdır. Özürsüz oruç tutmamak büyük günahtır.

Hadis-i Şerifte buyuruldu ki:

“Ramazanda mazeretsiz bir gün oruç tutmayan, bunun yerine bütün yıl boyu oruç tutsa, Ramazandaki o bir günkü sevaba kavuşamaz. ” [Tirmizi]

Şu halde, bir özür olmadan oruç yememeli. Dini bir özrü olanın, orucunu kazaya bırakması caiz olur. Yolculukta sıkıntı olur, iş aksar veya kazaya sebep olacak bir durum olursa, kazaya bırakmak caiz olur.

Hadis-i Şerifte, “Yolculukta [sıkıntı içinde] oruç tutmak, takva değildir” buyuruldu. (Buhari)

[Yolculuk veya sefer demek, km'den uzak yere gitmek üzere yola çıkmaktır. Bunlardan daha kısa yola giden seferi olmaz. Burada takva daha çok sevap kazanmak manasındadır.]

İmsak vaktinden önce sefere çıksaydınız, oruca niyet etmeyip sefere çıkınca yiyip içebilirdiniz. Hâlbuki kahvaltı yaptığınız zaman, mukimsiniz ve niyet etmiyorsunuz, yiyip içiyorsunuz, bu yüzden günah oluyor. Niyet edip oruçlu yola çıkacaktınız ve o gün o orucu bozmayacaktınız, yani o gün orucu tutmanız gerekirdi. Niyet etmeden yiyip içtiğiniz için sadece kaza gerekir.

Bir kimse, Ramazan orucunu sefere çıkınca sebepsiz bozsa, kefaret gerekmez. Niyetli orucu sefere çıkınca bozmak günahtır. Ama günah işlese de, seferde bozduğu için kefaret gerekmez. Eğer mukim iken bozup sefere çıksa, kefaret de gerekir.

Mezhepsiz olmanın şartı, mezhepsizlerden nakildir.

Ehl-i sünnet olmanın şartı da İslâm âlimlerinden nakildir.

İslam âlimlerinin bildirmediği hiçbir husus yoktur. Din eksik değildir. Bu konu bütün fıkıh kitaplarında açıklanmıştır. Önce mezhepsizlere bir cevap verelim. Sonra bu sorunun cevabını kitaplardan naklen bildirelim.

Günümüzdeki mezhepsizler, genelde, Şevkânî, Mevdûdî, Kardâvî, Elbânî gibi mezhepsizlerin yazılarını yazıp, “Biz şu görüşü tercih ediyoruz” derler. Onlara uymadıklarını, kendilerinin de görüş sahibi olduklarını bildirmeye çalışıyorlar. Halkımız bunlara müctehid taslakları diyor.

Necip Fazıl’ın Baidullah dediği Mösyö Hamidullah, İslam’a Giriş isimli bozuk kitabında, fıkıh ilmine aykırı olarak, “Selim akıl sahipleri, bu durumda Güneş’in batmasını esas almaz, çıktığı şehrin saatini esas alır” diyor. Bunun yanlış olduğu, bütün fıkıh kitaplarında açıklanıyor.

Mısırlı Desuki isimli bir mezhepsiz ise, “Güneş’in batması esas alınır” diyor. Bunu, muteber bir eserden alıp söylemiyor, kendi görüşü olarak söylüyor. Hüküm doğru, yani fıkıh kitaplarına uygunsa da, kafadan söylediği için dinde muteber olmaz.

Mezhepsiz Kardâvî de, “Nasslara göre, Güneş’in batması esas alınır” diyor. Bu da Desuki gibi Nasslardan kendi anladığını ölçü alıyor. Bir fıkıh kitabından nakletmiyor. Hüküm doğruysa da, nakli esas almadığı için bununki de dinde senet olmaz.

Ezherli başka bir mezhepsiz ise, “Oruca başladığı saatten itibaren 12 saat sonra, Güneş batmasa da, orucunu açar” diyor. Bunun sallaması da, Mösyö’nünki gibi isabetsizdir.

Dikkat edilmişse, hiçbiri “Şu mezhepte şöyledir” demiyor. Hepsi kendisini bir İmam-ı A'zam zannediyor. Birçok hüküm, dört hak mezhepte farklıdır. Hangi mezhebe göre bildirildiği açıklanmıyor. İslam âlimleri, bir hak mezhebe göre cevap verirken, bu mezhepsizler, “Biz İslam’a göre cevap veriyoruz” diyerek, dört mezhebin hak olduğunu inkâr edip, Dört İmam’ın da İslam’a göre cevap vermediğini vurgulamaya çalışıyorlar.

Hanefî mezhebindeki fıkıh kitaplarının en kıymetlilerinden olan Dürer ve Gurer kitabında Molla Husrev hazretleri buyuruyor ki:

Ramazan ayı gelince, oruç tutmak farz olur. Ancak seferî olanın oruç tutması farz değildir. Kutuplara giden Müslüman, seferî ise oruç tutmaz. Geriye dönünce kaza eder. Gündüzleri 24 saatten daha uzun yerlerde, mesela altı ay gündüz olan yerlerde, oruca saatle başlanır ve saatle bozulur. Gündüzü böyle uzun olmayan, vakitleri normal teşekkül eden, yani gündüzleri 24 saatten az olan bir şehirdeki Müslümanların zamanına uyularak oruç tutulur. (Dürer ve Gurer)

Seferde iftar saati

Oruca niyet edip de sonra başka bir memlekete giden kimse, iftarını bulunduğu yerin vaktini esas alarak yapar. Nereye giderse gitsin, bulunduğu yerde güneş batınca, yani akşam vakti olunca orucunu açar. Otobüste, arabada veya gemide gidiyorsa, yine bulunduğu yerde iftar vakti olunca orucunu açar. Ama uçaktaysa üstünden geçtiği şehri esas alamaz, çünkü bir yerin iftar ve diğer namaz vakitlerinin hesaplanmasında, yükseklik de hesaba katılır. Uçakta Güneş’in batması çok daha geç olacağı için, iftar vakti de üstünde bulunduğu şehirden daha sonra olur. Bunun için uçakta olan kimse, Güneş’in battığını, ufukta kaybolduğunu görmeden orucunu açamaz.

Görüldüğü gibi, iftar vaktinde, oruç açılan yerin zamanı, yani Güneş’in batması esas alınır. Saate göre hareket edilmez. Dünyanın hangi şehri olursa olsun, oruçta ve namazda, herkes vardığı şehrin vaktine göre hareket eder. Güneş batmadan oruç açılmaz ve akşam namazı kılınmaz. (Nimet-i İslam, Dürer)

Eğer çok hızlı giden bir uçak, hiç yere inmeden doğudan batıya gidiyorsa ve bu zaman 24 saatten fazla sürmüşse, mesela 33 saat sürse, o zaman gündüzü 24 saatten az olan bir şehrin saatine uyulur. Oruç tutulan gün, 24 saatten azsa, Güneş batana kadar beklemek gerektiği bütün fıkıh kitaplarında yazılıdır. (Nimet-i İslam, Dürer)

Allahü Teâlâ cümlemizi Ramazan-ı şerifte oruç tutmanın çok sevab olduğunu bilen ve orucunu tutan kullarından eylesin. (Amin)