6 Sınıf Görsel Sanatlar Çizimleri

KİŞİSEL BİLGİLER<br />

Adı-Soyadı <br />

Adresi <br />

<br />

Ev Telefonu <br />

Fotoğraf<br />

E-posta<br />

@<br />

Öz geçmiş<br />

KİŞİSEL BİLGİLER<br />

Doğum Yeri <br />

Doğum Tarihi <br />

EĞİTİMİ<br />

Okuduğu Okullar: <br />

Gittiği Kurslar: <br />

Katıldığı Eğitsel Kulüpler<br />

İLGİ ALANLARI VE EĞİTİM - KARİYER HEDEFİ<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;<br />

Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.<br />

O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;<br />

O benimdir, o benim milletimindir ancak.<br />

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal!<br />

Kahraman ırkıma bir gül Ne bu şiddet, bu celal?<br />

Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helal;<br />

Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklal.<br />

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.<br />

Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!<br />

Kükremiş sel gibiyim: Bendimi çiğner, aşarım;<br />

Yırtarım dağları, enginlere sığmam taşarım.<br />

Garb’ın afakını sarmışsa çelik zırhlı duvar;<br />

Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.<br />

Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,<br />

‘’Medeniyet!’’ dediğin tek dişi kalmış canavar?<br />

Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma sakın;<br />

Siper et gövdeni, dursun bu hayasızca akın.<br />

Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın<br />

Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın.<br />

İSTİKLAL MARŞI<br />

Bastığın yerleri ‘’toprak!’’ diyerek geçme, tanı!<br />

Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.<br />

Sen şehid oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:<br />

Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.<br />

Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?<br />

Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda!<br />

Canı, cananı, bütün varımı alsın da Huda,<br />

Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.<br />

Ruhumun senden İlahi şudur ancak emeli:<br />

Değmesin ma’bedimin göğsüne na-mahrem eli;<br />

Bu ezanlar -- ki şehadetleri dinin temeli --<br />

Ebedî, yurdumun üstünde benim inlemeli.<br />

O zaman vecd ile bin secde eder -- varsa -- taşım;<br />

Her cerihamda, İlahi, boşanıp kanlı yaşım,<br />

Fışkırır ruh-i mücerred gibi yerden na’şım!<br />

O zaman yükselerek Arş’a değer, belki, başım.<br />

Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilal!<br />

Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helal.<br />

Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlal:<br />

Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet;<br />

Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklal.<br />

Resimler: Figen ÇETİN, Hikayeler: Ali SAÇIKARA<br />

Mehmet Akif ERSOY<br />

ISBN: <br />

BASKI: Anadolu Ofset - Adres: Matbaacılar Sitesi Muhabir Cad. <strong>6.</strong> Blok No Karatay-KONYA<br />

MATBAA SERTİFİKASI: Konya, Ağustos <br />

GENÇLİK KİTABEVİ: Mimar Muzaffer Cad. Rampalı Çarşı No. 42 Konya - Tel. 00 42<br />

YAYINCI SERTİFİKASI:

Görsel İletişim ve Biçimlendirme<br />

Vincent Van Gogh<br />

Vincent Van Gogh, 30 Mart tarihinde Hollanda’nın güneyindeki<br />

Brabant bölgesinde, Groot-Zundert köyünde dünyaya geldi.<br />

Ailesinde bankacı, büyük tüccar, tablo satıcısı gibi zengin kişilerin<br />

bulunmasına rağmen babası bir köy papazıydı.<br />

Vincent 12 yaşındayken komşu kasabanın okuluna gönderildi.<br />

Ancak her şeyi gayet yavaş kavraması yüzünden eğitimini yarıda<br />

bıraktı. Babası onu 16 yaşındayken önce La Haye’deki sonra Brüksel’deki<br />

“Goupil” galerilerine resim satış memuru olarak yerleştirdi.<br />

’te Goupil Galerisi’nin Londra şubesine atandı. Burada<br />

kiracı olarak kaldığı evin kızı Ursula Loyer ile ’te evlenmek<br />

istedi. Evlilik teklifinin reddedilmesi üzerine ilk ruhi bunalımını<br />

geçirdi. Londra’dan kaçtı, Goupil Galerisi’nin Paris şubesine geçti.<br />

Fakat burada da barınamadı. Müşterilerle ve kurum yöneticileriyle<br />

anlaşmazlıklar yaşıyordu. İşinden ayrılıp evine döndü.<br />

Babası ’te ölünce kardeşi Theo’nun da etkisiyle ’da Paris’e<br />

gitti. Paris’te yaşayan kardeşi Theo, onu evine aldı. Eline her<br />

türlü resim malzemesini verdi. Vincent Van Gogh, Ressam Cormon’un<br />

atölyesine yazıldı. Burada Toulouse – Lautrec ve diğer<br />

empresyonist ressamlarla tanıştı. İçinde bir türlü dile getiremediği<br />

coşkun bir insanlık sevgisi, sonsuz bir merhamet hissi vardı.<br />

Bunları kelimelerin yardımı olmadan boyalarla anlatmak zorundaydı.<br />

Pissarro, Degas, Seurat, Signac ve Gauguin‘le tanıştı. Bir<br />

ara “Noktacı-Pointillist” resim tekniğini benimsedi. Paris’te kaldığı<br />

bir yıl içinde ’den fazla resim yapmıştı. ’de Lautrec‘in aklına<br />

uyarak güney Fransa’ya, daima güneşli ve yazın çok sıcak olan<br />

Arles Kasabası’na gitti. Akdeniz’in laciverdi onu büyüledi.<br />

Van Gogh resmi o kadar seviyordu ki, boyayı tüpten doğruca tuval<br />

üzerine sıkıyor, parmağıyla eziyordu. Bazen hırsını alamıyor,<br />

boya yiyor; yemeklere renk versin diye boya katıyordu!<br />

Sinirleri çok bozulmuştu. ’de bir gece (23 Aralık), küstah tavırlar<br />

takınan Gauguin’le tartıştı.<br />

Gauguin kaçmıştı. Theo Paris’ten geldi. Van Gogh’u iki hafta için<br />

hastaneye yatırdılar. Burada hayaller görmeye başladı. Arles’de<br />

hayatının en güzel tablosunu yapmıştı. Kendi isteği üzerine<br />

Arles yakınlarındaki Saint-Remy akıl hastanesine yattı. Bir süre<br />

sonra başka bir akıl hastanesine yatırıldı.<br />

’da “Mercure de France” Dergisi’nde, hakkında yazılan ilk<br />

yazı yayınlandı. “Kırmızı Üzüm Bağı” adlı tablosu hayatta iken satılan<br />

ilk ve son tablosu oldu. Van Gogh hastaneden çıkıp Paris’e,<br />

Theo’nun evine gitti. Auvers’te 29 Temmuz ’da öldü.<br />

Van Gogh, ölümünden 10 yıl sonra ortaya çıkacak “Fauve” ressamlarına<br />

ilham olmuş, ekspresyonistleri etkilemiştir. Kendinden<br />

önceki dönemlerin çok sağlam sanılan geleneklerini bir hamlede<br />

yıkmıştır. Renkçilikte ve itibari boya kullanmakta resmin sınırlarını<br />

sonuna kadar zorlamıştı. Resimde konunun önemi olmadığını,<br />

herhangi bir konunun sanat gücünü ifadeye neden olabileceğini<br />

ispat etti. Çizgi hâlindeki tuşlar ile çalışması da resim sanatına getirdiği<br />

yeniliklerdendir. Sanat gücü, denge hissinde ve ifadesindeydi.<br />

Ölümünden sonra Paris’te “Bağımsız Sanatçılar” sergisinde<br />

eserleri teşhir edildi ve bir anda meşhur oldu. 37 yıllık ömrünün<br />

son yılında yaptığı tablolar ile resim dünyasının unutulmazları<br />

arasına girdi.

RESİMLE GELEN TEDAVİ<br />

Öğrenciler görsel sanat çalışmalarından oluşan<br />

bir sunum dosyası hazırlar.<br />

Görsel sanat çalışmasını oluştururken farklı<br />

materyalleri ve teknikleri kullanır.<br />

Görsel sanat çalışmasındaki fikirlerini ve<br />

deneyimlerini; yazılı, sözlü, ritmik, drama vb.<br />

yöntemlerle gösterir.<br />

Seçilen tema ve konu doğrultusunda fikirlerini<br />

görsel sanat çalışmasına yansıtır.<br />

Görsel sanat çalışmasında perspektifi kullanır.<br />

Görsel İletişim ve Biçimlendirme<br />

Gözleme dayalı kısa ve uzun süreli çizimler<br />

yapar.<br />

Üç boyutlu çalışmalar oluşturmak için oyma,<br />

asamblaj veya modelleme tekniklerini<br />

kullanır.<br />

Görsel sanat çalışmasında farklı geleneksel<br />

Türk sanatları alanlarını bir arada kullanır.<br />

Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat<br />

elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır.<br />

Genç kadın yana yakıla komşusuyla dertleşiyordu: “Baksana Ayşe abla, koca çocuk…<br />

Seneye okula başlayacak. Çocuğa nazar değdi sanki. İki senedir konuşmuyor.<br />

Tek kelime etmediği gibi dediklerimizi de anlamıyor. Ne yapacağımı bilmiyorum vallahi.”<br />

Ayşe, çenesini avuçlarına koyup televizyona dalan çocuğa dikkatle baktı. Çocuk, televizyonun<br />

içine düşecekti sanki. Görüntülerin değişmesiyle hop oturup hop kalkıyordu. Ayşe, çocuğun televizyonda<br />

gördüklerine tepki gösterdiğini fark etti. Sonra gülerek çocuğun annesine döndü: “Şerife, baksana<br />

kız! Bu çocuk televizyonla anlaşıyor ya!”<br />

Şerife iç çekip sitem etti: “Hiç sorma Ayşe abla, varsa yoksa bir televizyon başka hiçbir şeyle ilgilenmiyor.”<br />

Ayşe abla gülmeye başladı: “Şekerim, doğar doğmaz çocuğu televizyona emanet edersen olacağı bu.”<br />

Şerife suçluluk duygusuyla terslendi: “Ne yapalım abla? Bir türlü durduramadık ki. Ağlarken yeri göğü titretirdi.<br />

Televizyonun karşısına geçti mi de susuverirdi.”<br />

Ayşe, Şerife’nin ne diyeceğini biliyordu sanki. Yeniden gülümsedi: “Bana sorarsınız bu çocuğun bir sıkıntısı yok.<br />

Sıkıntı sizde. Çocuğun dilinden anlamıyorsunuz siz. Sanırım biraz da geç kalmışsınız.”<br />

Şerife, üzülmüştü. Üzüntüsü sesinden belli oluyordu: “Aman Ayşe abla. Bizim neyimiz olacak ki? Aç değil açıkta<br />

değil. Gözümüz gibi baktık yavrumuza. Tamam, suçluyuz, yaptık bir hata… Peki, bunun çözümü yok mu?”<br />

Ayşe her zamanki gibi neşeliydi. Gülümseyerek cevap verdi: “Olmaz olur mu şekerim! Psikologlar, psikiyatrlar<br />

var. Hangi çağda yaşıyoruz? Artık çözülemeyen dert mi kaldı? Çocuğu bir psikoloğa götürün. O size yol<br />

gösterecektir.”<br />

Şerife öfkelenmişti: “Psikolog msikolog olmaz Ayşe abla. Deli mi benim oğlum?”<br />

Ayşe yine güldü ama bakışları oldukça sertti bu kez: “Hadi oradan, cahil! Deliler mi gidiyormuş psikoloğa? Bırak tatlım bu<br />

kafayı. Çocuğunun iyiliğini düşün. Bak, yarından tezi yok götüreceksin çocuğu. Karışmam sonra!”<br />

Şerife çaresizdi, boynunu büktü: “Tamam Ayşe abla. Ben Aziz’e anlatayım, bakalım o ne diyecek?”<br />

Akşam, Aziz gelince Şerife durumu anlattı. Aziz’in aklına yatmıştı bu fikir. Değilse çocuk elden gidecekti. “Tamam.” dedi.<br />

Ertesi günün akşamında elinde bir isim ve adresle geldi Aziz.<br />

Sabah, Aydın’ı da alıp psikoloğun yolunu tuttular. Psikolog güler yüzlü, genç bir adamdı. Aydın’a elini uzattı.<br />

Tokalaştılar. Aydın’ı babasının yanında bırakıp annesiyle özel bir görüşme yaptı psikolog. Daha sonra<br />

annesini bırakıp babasıyla kısa bir süre konuştu. Şimdi sıra Aydın’a gelmişti. Psikolog seslendi: “Gel<br />

bakalım, Aydın Bey.“<br />

Aydın hiçbir tepki vermedi. Bu kez psikolog ellerini kullanarak “gel” işareti yaptı. Aydın gülümseyerek<br />

adamın peşine düştü. Psikolog başını salladı: “Sanırım meseleyi anladım.”<br />

Psikoloğun oldukça geniş ve aydınlık bir görüşme odası vardı. Aydın’ı koltuklardan birine<br />

oturttu. Gözlerini, çocuğun gözlerinin içine dikti. Bu sırada gülümsüyordu. Sonra biraz geri<br />

çekilip eliyle kalk işareti yaptı. Aydın ayağa kalktı. Psikolog “Otur.” dedi ama çocuk oralı bile olmadı.<br />

Sonra çocuğun boyunu ve kilosunu ölçtü. Hasta takip defterini açıp şunları yazdı:<br />

Aydın Güven, 8 yaşında, 29 kilo, santimetre… Sözel iletişime kapalı Nedeni bilinmiyor. Çocuk görsel<br />

iletişime açık… Görüşme Tarihi: 07/14/<br />

Psikolog defterini kapatıp Aydın’ı içerdeki küçük resim odasına götürdü. Çocuğun önüne bir tomar kâğıt bıraktı.<br />

Çocuğun başını okşayarak seslendi: “Hadi Aydın, resim yapalım.”<br />

Aydın bir çırpıda kâğıtları doldurdu. Çizdiklerini psikoloğa gösterdi. Resimlerin hepsinde aynı figürler vardı: Başı gövdesinden<br />

ayrılmış bir köpek ve yüzü belli olmayan büyük bir insan silueti.<br />

Psikolog, Aydın’a bir tomar kâğıt daha verdi. Bu kez kalemin yanında bir de pastel boya takımı vardı. İşaret ederek evde de resim<br />

yapmasını ancak bu kez resimleri boyamasını istedi çocuktan. Aydın gülümsedi. Sonra olmaz anlamında başını salladı. Psikolog<br />

çocuğun saçlarını okşayarak ‘sen bilirsin’ işareti yaptı. Dışarı çıktılar. Şerife ve Aziz meraklıydı. Psikoloğun çıktığını görünce ayağa<br />

kalktılar. Aziz sordu: “Nesi var hocam? Oğlum iyileşecek mi?”<br />

Psikolog onları sakinleştirdi. “Bu uzun bir süreç gerektirir. Şimdiden kesin bir şey söyleyemem ama başaracağımıza<br />

inanıyorum. Lütfen çocuğu pek sıkıştırmayın. Onun resim yapmasını teşvik edin. Üç gün sonra gene görüşelim.”<br />

Ayrıldılar. Aydın her zamankinden daha düşünceliydi. Bir kaleme bir pastel boyalara bakıyor, kafasını sallıyordu. Evde iki gün<br />

boyunca resim yaptı Aydın. Bütün resimleri aynıydı. Nedense resimleri boyamaya yanaşmıyordu çocuk.<br />

Üç gün sonra psikoloğun yanına gittiler. Psikolog Aydın’ın çizdiklerine baktı. Sonra çocuğun geçen gün bıraktığı resimleri<br />

geri verdi. Resimlere baktıkça çocuğun yüzü gülmeye başlamıştı. Psikolog çocuğun çizdiği insan figüründen daha büyük bir<br />

fotoğraf yapıştırmıştı resim kâğıdına; kendi fotoğrafını. Aydın’dan yeni resimler yapmasını istedi. Aydın’ın resimleri yine aynıydı.<br />

Fakat bu sefer insan figürü daha belirgin ve küçüktü. Son resimde öteki figürlerin yanında bir de küçük bir çocuk resmi vardı.<br />

Üç gün sonra yeniden görüşmek üzere ayrıldılar. Aydın’ın resimleri yine psikologda kalmıştı. Psikolog çıkmadan Aydın’ı<br />

kucağına aldı. Sımsıkı sardı çocuğu. Aydın eve gidince resimlerine devam etti. Figürleri değişmeye başlamıştı. Çocuk, resimlerle<br />

bir olay anlatıyordu. Ama ne? Bütün resimleri kırmızı ve siyahla boyamıştı.<br />

Psikoloğun yanına gittiğinde onu bir sürpriz bekliyordu. İçerde küçük beyaz bir köpek vardı. Aydın köpeği görünce önce<br />

gülümsedi ama sonra yüzünü korkuyla buruşturdu. Psikolog, çocuğun başını okşadı. Ve resimlerini yeniden verdi. Aydın sesini<br />

koyuvermiş ağlıyordu şimdi. Psikolog, Aydın’ın yaptığı resimlerdeki çocuğun yüzüne Aydın’ın fotoğrafını yapıştırmıştı.<br />

Psikolog resimdeki figürleri tek tek göstererek figürlerin adını söylüyordu: “Aydın… Köpek… Yabancı…”<br />

Bunu sabırla tekrar etti. Nihayet Aydın da katıldı psikoloğa: “Aydın… Köpek… Yabancı…”<br />

Psikolog derin bir oh çekti. Nihayet çocuğu konuşturabilmişti. Çocuğun hikâyesini de öğrendiler. Aydın izlediği bir film<br />

sahnesinden çok etkilenmiş. Filmde bir köpeğin öldürüldüğünü görmüş, korkmuştu.<br />

Aziz gözyaşlarını tutamayıp oğluna sarıldı. Bir yandan da söyleniyordu: Keşke bana her şeyi anlatsaydın oğlum. Keşke<br />

anlatsaydın… Bu anne babadan saklanır mı?”<br />

4

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL SANATLAR NEDEN ÖNEMLİDİR?<br />

Merhaba arkadaşlar…. Bendeniz Görsel <strong>Sanatlar</strong> <strong>Defteri</strong>… Sizinle samimi bir arkadaşlık kurmak<br />

istiyorum. Söze kendimi anlatmakla başlayayım.<br />

Biliyorum ki çoğunuz görsel sanatlar dersini resim yapmaktan ibaret sanıyorsunuz. Ama yanılıyorsunuz.<br />

Yanılıyorsunuz. Çünkü görsel sanatlar dersi resimle ilgili olmakla beraber sadece resim yapmak<br />

demek değildir. Görsel sanatlar dersinin temel amacı size sanatı tanıtmak, sanat eserlerine<br />

doğru bakmayı öğretmektir. Tabi bu arada sanat eseri üretmek için çalışmalar da yapacaksınız.<br />

Fakat bu, görsel sanatlar dersi alan her öğrencinin bir ressam olacağı<br />

anlamına gelmez.<br />

Hadi hep birlikte “Görsel <strong>Sanatlar</strong> Dersi neden önemlidir?” sorusuna cevap arayalım.<br />

Görsel sanatlar önemlidir. Çünkü bu derste renklerin anlamlarını ve nerde nasıl kullanılacağını<br />

öğreneceksiniz. Bu, baktığınız bir resmi doğru değerlendirmenize katkıda bulunacaktır.<br />

Ama elbiselerinizden tutun da evinizdeki ya da odanızdaki eşyaların renklerini doğru seçmeye<br />

kadar geniş bir alanda faydalanacaksınız görsel sanatlardan.<br />

Görsel sanatlar; Türk kültürünü, Türk kültürünün çeşitli dönemlerinde ortaya konan eserlerin<br />

özelliklerini öğrenmenizi sağlayacaktır. Bu da geçmişinizle aranızda kuvvetli ve estetik bir bağ kurmanıza<br />

yardımcı olur. Örneğin Mimar Sinan’ın bir eserinde eserin güzelliğinin<br />

yanı sıra dönemin kültürel, siyasi ve ekonomik yapısını<br />

da görebilirsiniz. İsterseniz kendinizi bir yoklayın ve daha önce gördüğünüz tarihi eserleri<br />

bir düşünün…<br />

Görsel sanatlar, gördüğünüz her güzel şeyin bir sanat eseri olmadığını öğretir size. Böylelikle<br />

bir üretim faaliyeti olan zanaat ile sanat arasındaki farkı kavramış olursunuz. Yani<br />

el örgüsü güzel bir kazağın zanaat ürünü, aynı motifleri taşıyan bir tablodaki resmin<br />

sanat eseri olduğunu kolaylıkla anlarsınız.<br />

Görsel sanatlar dersinde güzellik kavramının belli bir ölçüsü olduğunu öğrenirsiniz.<br />

“Güzellik kişiden kişiye değişmez mi?” dediğinizi duyar gibi oldum. Haklısınız, değişir<br />

elbette. Ama ortak bir güzellik anlayışı vardır. Değişen şey belki “en” güzel, “daha”<br />

güzel gibi değerlendirmelerdir. Güzelliğin bir ölçütü vardır ve bunu bize görsel sanatlar<br />

öğretir. Görsel sanatlar bize güzelliği öğretirken bilimsel verilerden yararlanır. Yani sanatçılar<br />

az ya da çok bilimsel yanları olan insanlardır. Mesela, ünlü ressam Leonardo Da Vinci<br />

aynı zamanda bir matematikçi ve mimardır. Üstelik büyük bir ressam olmasını matematiği<br />

iyi bilmesine, sayıların dilinden anlamasına borçludur. Sanat insanın ufkunu genişletir.<br />

Güzellik demişken… İnsanlık, tarih boyunca hep ‘daha güzel olanı’ aramıştır. Sanat bu arayışın<br />

ürünüdür. Sözde, mimaride, müzikte, resimde hiç ara vermeden daha güzele doğru bir<br />

ilerleme vardır. Tarihin akışı içinde güzellik anlayışları değişmiş olabilir ama güzellik arayışı hiç kesintiye uğramamıştır. Heykellerdeki<br />

ve mimari yapılarda çağlara göre değişen estetik anlayış bunun en güzel örneği değil midir? İsterseniz bir de trafikteki arabalara bakın.<br />

En güzel bulduğunuz arabalar en yeni modellerdir. Çünkü güzellik anlayışı sürekli değişir.<br />

Sorarım size; aldığınız ayakkabının, giyeceğiniz gömleğin güzel olmasını istemez misiniz? “Elbette isteriz.”<br />

dediğinizi duydum sanki. Haklısınız; hepimiz, her şeyimizin güzel olmasını isteriz. Güzellik insanın<br />

yaratılışında var olan bir özelliktir. Renklerin dilini ve uyumunu bilmeyen birinden güzel<br />

giyinmesini bekleyebilir misiniz? “Ben renk uyumunu önemsemem.” demeyeceksiniz herhalde.<br />

Öyleyse benimle sıkı bir dostluk kurmalısınız.<br />

İnsanoğlu doğal varlıkların güzelliğini inceleyerek onlardaki güzelliğin sırrını keşfetmiştir: “Altın<br />

Oran!” Gerçekten de bütün varlıkların doğal yapısı bu orana göre tasarlanmıştır. İnsanoğlu<br />

“altın oran”ı<br />

kendi eserlerine de yansıtmak istemiştir. Bu çaba sonucunda tasarım,<br />

tasarımın ilke ve elamanları gibi teknik bilgilere ulaşılmıştır. Güzel<br />

olanı üretmenin yollarını bulan insan, bu teknikleri hayatın<br />

bütün aşamasında ve ürettikleri bütün ürünlerde uygulamıştır.<br />

’te ölen Jules Verne’nin, insanoğlunun Ay yüzeyine ayak<br />

basmasından yıl önce Aya Yolculuk adlı bir roman yazmasını<br />

başka türlü nasıl açıklayabilirsiniz?<br />

Görsel <strong>Sanatlar</strong> Dersi size hayata doğru bakmayı ve gördüklerinizi<br />

doğru anlamayı öğretecektir. Neye, nasıl bakacağımızın cevabı, görsel<br />

sanat kurallarının içinde saklıdır. Sayfalarımı karıştırırsanız demek istediklerimi<br />

en somut şekliyle bulabilirsiniz. Bakmanın, gördüklerimizi değerlendirmenin<br />

ölçütleri görsel sanatların ilgileri arasındadır. Çağdaş psikolojide<br />

dikkat dağınıklığı sorununun resim analizleri yöntemiyle ortadan<br />

kaldırılmaya çalışıldığını biliyor muydunuz?<br />

Derslerinizin konusunu gündelik hayatla ilişkilendirirseniz daha başarılı<br />

olacağınızı biliyorum. İnanın bana görsel sanatlar dersinin içeriği<br />

ve konusu size ve günlük hayatınıza hiç de uzak değil. Derste öğrendiklerinizi<br />

günlük hayatınızla karşılaştırırsanız ne demek istediğimi<br />

daha iyi anlayacaksınız. Yani sanatın güzellikten başka hedefleri de<br />

vardır. Bir iki örnek vereyim mi? Eskiden İbni Sina sinir hastalarını sanatın<br />

başka bir dalı olan müzik aracılığıyla tedavi edermiş. Günümüzde<br />

de psikolog ve psikiyatrlar danışmanlığını yaptıkları çocukları daha<br />

iyi anlayabilmek için çocuklara resim çizdiriyorlar. Neden mi? Çocukların<br />

ruhsal durumları çizgileri kullanma biçimlerine, renk seçimlerine<br />

yansıyor da ondan.<br />

Yeri gelmişken şunu söylemeden geçemeyeceğim: Görsel sanatları<br />

iyi anlarsanız bütün derslerde başarılı olabilirsiniz. “Ne alakası var?” mı dediniz? Durun da açıklayayım. Görsel sanatlar teknikleriyle<br />

matematikte şekilleri ve sayıları daha iyi görüp daha doğru okuyabilirsiniz. Türkçede okuduğunuz bir metni zihninizde daha iyi canlandırabilirsiniz.<br />

Fen bilgisinde bir bütünü oluşturan parçaları daha kolay görüp anlayabilirsiniz. Bu örnekleri çoğaltmak mümkündür.<br />

Gelelim sizin ilgi alanınıza… Bilgisayar oyunlarının sadece bir yazılım mühendisliği olduğunu mu sanıyorsunuz? Oyunların tasarımlarındaki<br />

karikatür, animasyon gibi görsel sanat etkilerini fark etmediniz mi?<br />

Sanatsal anlatımlar duyguları harekete geçirmenin en etkili yoludur. Bayrakla ilgili sayfalar dolusu metin mi daha etkileyicidir yoksa<br />

al bayrağın dalgalanan görüntüsü mü? Yeri gelmişken İstiklâl Marşı’mıza da değinelim. Kurtuluş Savaşı’nda Türk’ün ihtiyaç duyduğu<br />

cesaret, ümit, özgüven, birlik beraberlik gibi duyguları sanata başvurmadan kırk bir cümlede anlatmak imkânsızdır. Oysa asıl mesleği<br />

veterinerlik olan Mehmet Akif, bütün bu duyguları kırk bir mısralık şiiriyle Türk milletinin gönlüne ve zihnine nakşetmiştir. Sanatın<br />

gücü ve duygular üzerindeki etkisi tartışılamaz. Herkes sanatçı olmak zorunda değildir. Fakat toplumda saygın bir yer edinebilmek<br />

için sanattan anlamak şarttır.<br />

Unutmayın sakın! Görsel <strong>Sanatlar</strong>ı anladığınızda hayatınız daha güzel olacak.<br />

5x2=10<br />

1+1=2<br />

5

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Öğrenciler görsel sanat çalışmalarından oluşan bir sunum dosyası hazırlar.<br />

Bir sanatçının (mimar, ressam, grafiker, heykeltıraş, müzisyen, şair) düşüncelerini aktarma biçimi önemlidir. Sanat eserinin oluşum<br />

süreci beyin fırtınasıyla başlar. Fikirleri sentezleme, tasarlama, eskiz yapma, detaylandırma ve görsel sanat çalışması oluşturma şeklinde<br />

devam eder. Bu süreç görsel sanatlar uygulama basamakları olarak adlandırılır. Bir sanat eseri oluşturmak için bu basamakları<br />

öğrenmeniz ve uygulamanız gerekir.<br />

Elinizdeki Akıllı Görsel <strong>Sanatlar</strong> <strong>Defteri</strong> uygulama basamaklarına göre hazırlanmış bir sunum dosyası niteliğindedir.<br />

Uygulama basamakları görsel sanatlar alanında yapılan çalışmalarda kullanıldığı gibi farklı alanlarda ürün oluşturmak için de kullanılır.<br />

Uygulama basamaklarını iyi anlamanız ve uygulamanız ortaya çıkacak ürünün ya da eserin etkisini arttıracaktır. Bu yüzden<br />

uygulama basamaklarını tüm alanları içine alacak şekilde birlikte öğrenelim.<br />

Beyin Fırtınası<br />

Düşüncelere engel koymaksızın, önceden belirlenmiş kurallarla yapılan fikir üretme yöntemidir.<br />

Bir ya da birkaç kişinin bir konudaki farklı fikirleri (anlamlı veya anlamsız) değerlendirip tartışarak<br />

farklı çözüm yolları arama, ortaya koyma çabasıdır. Beyin fırtınası, yaratıcı düşünceyi geliştirmenin<br />

etkili bir yöntemidir. Bu sırada ortaya atılan fikirler size ilk başta saçma gelebiilir. Ancak beyin fırtınasının<br />

sonucunda mutlaka etkin bir çözüm bulunacaktır.<br />

Beyin<br />

Fırtınası<br />

1<br />

Fikirleri Sentezleme<br />

Beyin fırtınasıyla ortaya çıkan çözüm önerilerini ya da fikirleri birlikte düşünerek yeni bir çözüm<br />

önerisi, yeni bir fikir üretmek ya da var olan çözüm önerisini güçlendirmektir. İki farklı fikri bir arada<br />

düşünerek yeni bir fikir ortaya atmak ya da var olan bir fikrin olumlu yönlerini daha da güçlendirmektir.<br />

Görsel sanat<br />

Çalışması<br />

Fikirleri<br />

Sentezleme<br />

2<br />

Tasarlama<br />

Bu basamakta birbirinden farklı düşüncelerin güçlü ve zayıf yönleri incelenir. Düşünülen ürün ya<br />

da esere en uygun fikrin uygulanmasına karar verilir. Yapım aşamasının analiz edildiği basamaktır.<br />

Projenin fikir olarak ortaya çıktığı aşamadır.<br />

6<br />

GÖRSEL<br />

SANATLAR<br />

UYGULAMA<br />

BASAMAKLARI<br />

Eskiz Yapma<br />

Projenin soyut hâlden (yani düşünceden) somut hâle dönüştürüldüğü basamaktır. Düşüncelerimizin<br />

kâğıt üzerine ana hatlarıyla aktarıldığı basamaktır. Bu aşama asıl projenin ön hazırlığıdır.<br />

Eskiz, asıl çalışmanın ilk taslağıdır. Eskiz çalışması, projede hata yapma oranını düşürür. Eskiz, geliştirilebilir<br />

bir imajı veya fikri grafik olarak kolayca göstermektir.<br />

Detaylandırma<br />

5<br />

Tasarlama<br />

3<br />

Detaylandırma<br />

Detaylandırma, taslak çizim (eskiz) üzerinde ışık ve gölge gibi ayarlamaların yapıldığı aşamadır.<br />

Ana hatlarıyla hazırlanan taslak çizimlere gerçeklik kazandırma basamağıdır. Bu aşamada hazırlamayı<br />

düşündüğümüz proje ya da resim, taslak olmaktan çıkıp gerçekçi bir görünüm kazanır.<br />

Eskiz<br />

Yapma<br />

4<br />

Görsel Sanat Çalışması<br />

Beyin fırtınasıyla başlayan sürecin en son basamağıdır. Anlatılmak istenen düşüncenin en etkili<br />

biçimde verildiği aşamadır. Projenin görsel ya da biçimsel formunun oluşturulduğu en son basamaktır.<br />

Bu aşamada düşünce ya da fikir olarak başlayan çalışmalar görsel sanat çalışması olarak<br />

biter.<br />

6

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Öğrenciler görsel sanat çalışmalarından oluşan bir sunum dosyası hazırlar.<br />

Aşağıda farklı meslek dalları ile bu meslek dallarını görsel sanatlarla ilişkilendiren görseller birlikte verilmiştir. Bu<br />

görselleri inceleyerek hangi mesleğin görsel sanatlarla nasıl bir ilişkisi olduğunu açıklayın. Uygulama basamaklarının<br />

uygulama şeklini öğretmeniniz ve arkadaşlarınızla tartışıp sonucu defterinize yazın.<br />

Yandaki görsellerden istediğiniz ikisini seçin. Seçtiğiniz görsellerde uygulanan görsel sanatlar uygulama basamaklarının benzerliklerini<br />

ve farklılıklarını açıklayın. Uygulama basamakları hangi alanda nasıl uygulanmıştır? Çalışmalar nasıl geliştirilebilir?<br />

Öğretmeniniz ve arkadaşlarınızla tartışıp sonucu defterinize yazın.<br />

Beyin Fırtınası<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Fikirleri Sentezleme<br />

Bilgisayar Programcısı<br />

Grafik Tasarım<br />

Makine mühendisi<br />

Teknik çizim<br />

Tasarlama<br />

Eskiz Yapma<br />

İnşaat Mühendisi<br />

Mimari Çizim<br />

Mimar<br />

Mimari Çizim<br />

Detaylandırma<br />

Elektronik Mühendisi<br />

Endüstriyel Çizim<br />

Çevre Mühendisi<br />

Çevre Tasarımı<br />

Görsel Sanat Çalışması<br />

7

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır.<br />

Görsel sanatlar uygulama basamaklarını öğrendik. İncelediğimiz örneklerden de anlaşılacağı gibi bunlar sadece görsel sanatlar dersi<br />

ile ilgili değildi. Bu basamakları oluşturmak, üretmek ve geliştirmek istediğimiz her alanda kullanmamız gerekir.<br />

Şimdi düşüncelerimizi kâğıt üzerinde göstermemize yardımcı olan tasarım eleman ve ilkelerini ve bunları kullanmayı öğreneceğiz.<br />

Tasarım elemanları: Çizgi, Renk, Doku, Değer (Valör), Şekil, Biçim (Form) ve Mekândır.<br />

1. Çizgi: Genişliği ve derinliği olmayan geometrik şekildir. Nesnelerin etrafının çevrelenmesinde ve kenarlarının oluşturulmasında<br />

kullanılır. Bir çizgi başka çizgilerle ya da yüzeylerle kombine edilerek çeşitli organizasyonlar oluşturulabilir. Çizgiler; zikzak, nokta,<br />

dalgalı, spiral, dikey, yatay, diyagonal çizgiler olarak adlandırılır.<br />

8

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır.<br />

Aşağıda boş bırakılan alanlara öğrendiğiniz çizgi türleri ile ilgili serbest çalışmalar yapabilirsiniz.<br />

Öğrendiğiniz çizgi türlerini kullanarak aşağıda verilen örnekleri, belirtilen çizgi türüne göre tamamlayınız.<br />

9

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır. Aşağıda boş bırakılan alanlara öğrendiğiniz çizgi türlerini kullanarak serbest çalışmalar yapabilirsiniz.<br />

10

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır.<br />

Birincil<br />

Dersimizin en başından beri görsel sanatların sadece resim dersiyle ilgili olmadığını söylemiştik. Bunun en büyük kanıtı renk çarkının<br />

yılında fizikçi bir bilim adamı olan Newton tarafından bulunmasıdır. Daha da ilginci yılında Alman şair Goethe, “renkler teorisi”<br />

tezinde renklerin insan ve insan psikolojisi üzerindeki etkisinden bahsetmiştir. Bugün kullandığımız renk çarkı bu temel üzerine<br />

oluşturulmuştur. Yapacağımız görsel sanat çalışmalarında en büyük ve önemli detay renklerdir. Duygu ve düşüncelerimizi insanlara<br />

anlatmanın en etkili yolu renklerin dilini kullanmaktır. Şimdi rengin ne olduğunu, nasıl oluştuğunu, renk türlerini, renk paletindeki<br />

yerlerini öğrenelim. Hangi renklerin, hangi duyguları anlattığını inceleyelim. Etkili görsel çalışmalar yapmak için sık kullanılan renk<br />

seçimlerinin nasıl yapıldığını görelim.<br />

Renk: Işığın cisimlere çarpıp yansıyarak görme duyumuzda bıraktığı etkiye renk denir. Renkler ışık sayesinde oluşur ve insanda çeşitli<br />

duygular uyandırır. Renkler ana, ara (ikincil), üçüncül veya sıcak, soğuk, açık ve koyu renkler olarak sınıflandırılır.<br />

Birincil<br />

İkincil<br />

Üçüncül<br />

Üçüncül<br />

Üçüncül<br />

İkincil<br />

Üçüncül<br />

Üçüncül<br />

İkincil<br />

Üçüncül<br />

Birincil<br />

Renk, ışığın yansımasıyla oluşur. Newton, cam prizmadan yansıyan ışığı inceleyerek<br />

renklerin nasıl oluştuğunu keşfetmiş ve renk paletini bulmuştur. Eğer<br />

bir ortamda ışık yoksa renk de yoktur. Siyah da bir renktir. Peki ya beyaz? Beyaz,<br />

renk paletindeki tüm renklerin karışmasıyla oluşur. Yandaki dairenin orta noktası<br />

beyazdır. Hemen altta ise siyah ve siyahın tonları görülmektedir.<br />

Siyah, beyaz ve bu iki rengin karışımından elde edilen gri, nötr renklerdir. Ayrıca<br />

bu iki rengin diğer renkler üzerinde farklı etkileri vardır. Koyulaştırmak istediğimiz<br />

bir renge siyah, açmak istediğimize de beyaz ilave etmemiz gerekir.<br />

ANA RENKLER<br />

BİRİNCİL RENKLER<br />

Mavi<br />

Sarı<br />

Kırmızı<br />

Ana (birincil) renkler doğada saf olarak bulunur. Yandaki<br />

şemada görüldüğü gibi ana renkler SARI, KIRMI-<br />

ZI ve MAVİdir. Doğada ve çevremizde gördüğümüz<br />

tüm renkler bu üç rengin karışımından oluşmuştur.<br />

Ancak ana renkler herhangi bir karışımla elde edilemez.<br />

Peki sıcak ve soğuk renkler nelerdir?<br />

SARI, KIRMIZI, TURUNCU ve bunların karışımından elde edilen renkler (toplam 6<br />

renk) sıcak renklerdir.<br />

Soğuk renkler ise MAVİ, YEŞİL, MOR ve bunların karışımdan elde edilen (toplam<br />

6 adet) renklerdir.<br />

Renk çemberimizi ikiye ayırdığımızda solda kalan renkler SOĞUK, sağda kalanlar<br />

SICAK renklerdir.<br />

Yandaki renk çemberini incelediğimizde sıcak ve soğuk renkleri daha iyi anlamış<br />

ve kavramış olacağız.<br />

Bir şarkı yazmak için notalara, matematiksel işlem yapmak için formüllere ve rakamlara<br />

ihtiyaç duyduğumuz gibi resim yapmak için de renklere ihtiyaç duyarız.<br />

Renkler belli bir düzen ve denge içinde kullanılmalıdır.<br />

SOĞUK RENKLER<br />

SICAK RENKLER<br />

1<br />

ARA RENKLER<br />

İKİNCİL RENKLER<br />

Yeşil<br />

1<br />

Mavi<br />

3<br />

Sarı<br />

2 2<br />

Turuncu<br />

2<br />

1<br />

Kırmızı<br />

Mor<br />

3<br />

Şemada da görüldüğü gibi iki ana rengin karışımıyla<br />

ara (ikincil) renkler oluşur. SARI ve KIRMIZInın karışımından<br />

TURUNCU; SARI ve MAVİ nin karışımından<br />

YEŞİL; MAVİ ve KIRMIZInın karışımından ise MOR elde<br />

edilir.<br />

Birincil<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

7<br />

5<br />

6<br />

Birincil<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

7<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

7<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

7<br />

7<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

7<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

Birincil<br />

Yandaki renk çemberinde renk tonlarının koyudan (doygundan) açığa doğru sıralanışı<br />

verilmiştir. Her rengin 1’den 7’ye kadar numaralandırılmış aralığı vardır. Bu numaralar<br />

renklerin koyudan açığa doğru sıralanışını göstermektedir. Resimde duygu ve düşünceyi<br />

renk tonlarını kullanarak aktarırız. Gökyüzüne baktığınızda mavinin tek bir ton olduğunu<br />

gördünüz mü hiç? Peki ya parktaki çimenlerin yeşili? Ağaç yapraklarının ya da<br />

dallarının tek tonda olduğunu Göremezsiniz. Yaptığımız çalışmalarda da farklı renk<br />

tonlarını kullanarak insanların zihninde uyanacak gerçeklik hissini arttırmış olacağız.<br />

Renklerin şiddeti konusunda bilmemiz gereken bir diğer konu ise kontrasttır. Kontrast<br />

bir rengin tonunun açılıp koyulaştırılmasıyla ilgilidir. Kontrastı ilerleyen bölümlerde inceleyeceğimiz<br />

resimlerle daha iyi anlayacağız.<br />

ARA RENKLER<br />

ÜÇÜNCÜL RENKLER<br />

3<br />

Yeşil<br />

1<br />

Mavi<br />

3<br />

1<br />

Sarı<br />

2 2<br />

Turuncu<br />

2<br />

1<br />

Kırmızı<br />

3<br />

Mor<br />

3<br />

Renk çemberimizin oluşumunu tamamlayan üçüncül<br />

renkler bir ana renk ile bir ara rengin karışımından<br />

oluşur. Örneğin; MAVİ ile YEŞİL’in karışımından firuze<br />

(camgöbeği) elde edilir. Renk çarkımızı oluşturan 12<br />

(on iki) rengin 6 (altı)’sı üçüncül renklerdir.<br />

Birlikte analiz ederek renk paletinin nasıl oluştuğunu anlamaya çalışalım: Renk paletinde 12 renk bulunmaktadır.<br />

Ana renkler; doğada saf olarak bulunan ve karışımla elde edilemeyen üç renktir. Bunlar kırmızı, sarı ve mavidir. Doğada gördüğümüz<br />

bütün renkler, bu üç ana renkten oluşmuştur.<br />

Ara renkler üç tanedir. Ana renklerin karışımından elde edilir: Mor, (kırmızı+mavi), yeşil (mavi+ sarı) ve turuncu (kırmızı+sarı).<br />

Üçüncül renkler 6 tanedir; bir ana rengin bir ara renkle karışımıyla elde edilir.<br />

Renk paletinde verilen numaralar renklerin tonlarını gösteriyor. Çizeceğiniz resimde uygun tonları kullanarak etkileyici bir<br />

renklendirme yapmış olursunuz. Çünkü resimde duygu ve düşünceyi aktarmanın en iyi yolu renkleri konuşturmaktır. Renkleri<br />

konuşturmak! Her renk, insanda belli duygular uyandırır, yani her renk bizim için bir duygu ifade eder. Bu nedenle renkleri sıcak<br />

ve soğuk renkler olarak ikiye ayırırız.<br />

13

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır.<br />

RENK HARMONİLERİ<br />

TEK RENK HARMONİSİ<br />

Görsel sanat çalışmalarında etkileyici ve başarılı bir çalışma yapabilmek<br />

için doğru renklerin seçimi çok önemlidir. Renk seçimlerinde farklı renk<br />

harmonilerinden yararlanılır. Bunların en başında tek renk harmonisi<br />

gelir. Tek renk harmonisi yandaki renk paletinde de görüldüğü gibi bir<br />

resimde tek bir rengin tonlarının kullanılmasıyla oluşturulur.<br />

Tek Renk Harmonisi<br />

- Sadece 1 renkten oluşur<br />

- Güçlü bir atmosfer oluşturur<br />

- Tek özneden oluşan görsellerde etkilidir.<br />

Açık-Koyu kontrastı<br />

Sıcak-Soğuk kontrastı<br />

BENZER RENK HARMONİSİ<br />

Benzer renk harmonisi renk çarkında yan yana bulunan renklerin birlikte kullanılmasıyla<br />

oluşturulur. Benzer renk harmonisi:<br />

- Genellikle doğada görülür.<br />

- Gözleri yormaz<br />

- Renkler birbirine yakın olduğundan baskın renk belirlenip diğer renkler destekleyici<br />

olarak kullanılır. Her renk aynı oranda kullanılmaz. Yani hâkim renk belirlenir,<br />

diğer iki renk ona yardımcı renkler olarak kullanılır. Bir manzara resmi<br />

yaparken hâkim renk olarak maviyi seçtiğinizi varsayalım. Maviyi ve tonlarını<br />

diğer iki renge göre daha fazla kullanırken diğer renkleri de net tonlarıyla kullanmalısınız.<br />

Açık-Koyu Kontrastı<br />

RENKLERİN ANLAMLARI<br />

Renkler sadece göze mi hitap eder? Renklerin anlamı var mıdır? Elbette renkler sadece göze hitap etmez, duygularımızı ve psikolojimizi<br />

de etkiler. Her rengin taşıdığı bir anlam vardır. Bu anlamlar neredeyse tüm dünyada birbirine yakın olmakla birlikte bazı ülkelerde<br />

bir renge farklı anlamlar yüklenmektedir.<br />

Renklerin anlamları<br />

1- Beyaz: Saflığı, temizliği ve istikrarı ifade eder.<br />

2- Siyah: Çoğu ülkede matemi temsil etmekle birlikte gücü ve tutkuyu da ifade eder.<br />

3- Mavi: Sonsuzluğu ve özgürlüğü, iletişim ve rahatlığı ifade eder.<br />

4- Yeşil: Doğallığın ve huzurun simgesidir.<br />

5- Kırmızı: Canlılık ve dinamizmin rengidir. Ataklık, azim ve kararlılığı ifade eder.<br />

6- Sarı: En parlak ve dikkat çekici renktir. Neşe, zekâ, incelik ve pratikliği ifade eder.<br />

7- Mor: Asalet, lüks ve itibarın simgesidir.<br />

8- Pembe: Neşe, güven ve rahatlığı ifade eder.<br />

9- Turuncu: Sonsuzluk, otorite ve verimliliği ifade eder.<br />

Kahverengi: Toprağın ve doğallığın simgesidir.<br />

Gri: Alçak gönüllülüğü ve dengeyi ifade eder.<br />

Sıcak-Soğuk Kontrastı<br />

Görsel sanatlar çalışmalarında renkleri anlamlarına göre kullanmanız, çalışmalarınızın daha etkileyici ve anlaşılır olmasına büyük<br />

katkı sağlayacaktır.<br />

ÜÇ RENK HARMONİSİ<br />

TAMAMLAYICI, ZIT<br />

RENK HARMONİSİ<br />

Üç renk harmonisi renk çarkında eşit mesafede yer alan renklerin kullanılmayısla<br />

oluşturulur. Üç renk kullanıldığı için diğer renk harmonilerine göre<br />

daha zengindir. Renk çarkında kırmızıyı seçtik diyelim, sonrasında eşit mesafede<br />

olan mavi ve sarıyı kullanarak bir harmoni oluşturabiliriz. Bu renk<br />

harmonisinde de diğer renk harmonilerinde olduğu gibi seçilen bütün<br />

renklerin yoğunluğunu aynı oranda olmaz. 60 - 30 oranlarını kullanmamız<br />

çalışmamızı daha ilgi çekici hâle getirecektir. Çoğunlukla kullanılacak<br />

renk %60, daha az çoğunluktaki renk %30, vurgulamak ve dikkat çekmek<br />

istediğimiz renk ise %10 oranında ve yoğun tonuyla kullanılır. Diğer iki rengin<br />

yoğunluğunu düşük kullandığımız için dikkat çekmek istediğimiz renk<br />

daha belirgin olacak ve kolaylıkla göze çarpacaktır. Bu oranı diğer renk harmonilerinde<br />

kullanmamız çalışmalarımızın başarısı için oldukça etkili olacaktır.<br />

Renk çarkında birbirinin tam karşısına düşen renkler zıt renklerdir. Zıt<br />

renk harmonisi zıt renklerle oluşturulur. İki renk olarak kullanılır. Renk paletinde<br />

seçilen rengin tam karşısında olan renkle birlikte kullanılmasıyla<br />

oluşturulur. Renk harmonilerinden en popüler olanıdır. Uygulanması oldukça<br />

basittir.<br />

Üç renk harmonisinde bahsettiğimiz oranları burada da kullanabiliriz.<br />

Yani çalışmamızda çoğunlukta kullanacağımız rengin yoğunluk değeri<br />

daha düşük, dikkat çekmek istediğimiz kısım ise az miktarda ve yoğun<br />

renkte kullanılır. 60 - 30 - 10 oranı burada şeklinde değişebilir.<br />

14

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır.<br />

Aşağıda bulunan resimlerde öğrenmiş olduğumuz renk harmonilerinin ne kadar başarılı bir şekilde uygulandığını birlikte inceleyecek<br />

öğrenelim.<br />

Buraya kadar öğrendiklerimizi gözden geçirelim. Renk Renklerin değerleri, tonları Renk harmonileri ve bunların nasıl kullanıldıkları<br />

Renklerin anlamları ve psikoloji üzerindeki etkisi Aşağıdaki resimleri ilkini tek renk, ikincisini benzer renk harmonisini<br />

kullanarak boyayın.<br />

Tek renk harmonisi doğada çok fazla bulunur. Yandaki resmi<br />

tek renk harmonisine örnek olarak inceleyelim. Resimde<br />

görülen su damlasında sadece mavinin hâkim olduğu görülüyor.<br />

Tek renk harmonisinde bir renk vardır. O rengin tüm<br />

tonlarını o resimde ya da çalışmada görmek mümkündür.<br />

Çalışmalarınızda dikkat etmeniz gereken bir rengi aynı tonlarıyla<br />

değil de farklı tonlarıyla kullanmaktır. Bu, çalışmanın<br />

canlılığını ve akıcılığını sağlayacaktır.<br />

Benzer renk harmonisine de tek renk harmonisi gibi doğada<br />

sıkça rastlarız. Gün batımı ve gün doğumu benzer renk<br />

harmonisine verilecek örneklerdendir. Yandaki resimde gün<br />

batımı görülüyor. Resimde mor ve turuncu renklerin tonları<br />

oldukça belirgin ve hissedilir bir biçimdedir. Morla turuncu<br />

uyum içinde kullanılmıştır. Aynı zamanda iki rengin tonları<br />

da uyum içindedir. Bu da resmin bize çekici gelmesini sağlar.<br />

Yandaki resimde üç renk harmonisi görülüyor. Üç renk harmonisindeki<br />

renkler, renk çarkında bir üçgen oluşturacak<br />

şekilde karşılıklı olarak bulunur. Yandaki resimde sarı, kırmızı<br />

ve mavinin ağırlıkta olduğu görülüyor. Resimde dikkatimizi<br />

ilk olarak ağaçlar çekiyor. Mavi alan, sararmış yapraklar ve dalların<br />

arasından sızan ışığın etkisiyle oluşmuştur. Çalışmada üç<br />

renk harmonisinin başarıyla kullanılması bu etkiyi yaratmıştır.<br />

Zıt renk harmonisi; çalışmada renk çarkında karşılıklı yer alan<br />

iki rengin kullanmasıyla oluşur. Yandaki resimde zıt renk harmonisi<br />

kullanılmıştır. Yeşil ve kırmızı renkler zıt (tamamlayıcı)<br />

renklerdir. Bu resimde dikkatimizi önce kırmızı kazak sonra<br />

insan çekiyor. Bunun sebebi yeşil alanın kırmızı alana göre<br />

büyük olmasıdır. Zıt rengin (kırmızı) dikkatimizi çekmesini<br />

yeşil zeminin büyük olması sağlar. Zıt renk harmonisinde<br />

renklerden biri daha büyük bir alanda diğeri daha küçük bir<br />

alanda kullanılmalıdır. Bu durum verilmek istenen etkiyi arttıracaktır.<br />

Bu görselde %70 yeşil - %30 kırmızı kullanılmıştır.<br />

15

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır.<br />

Buraya kadar öğrendiklerimizi gözden geçirelim. Renk Renklerin değerleri, tonları Renk harmonileri ve bunların nasıl kullanıldıkları<br />

Renklerin anlamları ve psikoloji üzerindeki etkisi Aşağıdaki resimleri renklerin dilini kullanarak üç renk harmonisine<br />

uygun şekilde boyayın.<br />

Aşağıdaki resimleri renklerin dilini kullanarak tamamlayıcı (zıt) renk harmonisine uygun şekilde boyayın.<br />

16

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır.<br />

Görsel doku örnekleri<br />

Doku nedir?<br />

Doğadaki tüm varlıkların görme, dokunma gibi duyularla algılanabilen; iç yapılarını ve işlevselliklerini dışa vuran yüzeysel etkilerine<br />

doku denir. Her varlığın kendine has bir yapı oluşumu vardır. Bu yapı varlığı diğerlerinden ayırır. Dokuları doğal ve görsel dokular<br />

olarak iki grupta inceleriz.<br />

Doku<br />

Canlı, cansız tüm doğal varlıkların gerçek dış yapılarına doğal doku denir. Doğal doku<br />

doğrudan dokunma duyumuza etki eder. Doğadaki her varlığın kendine özgü bir doğal<br />

dokusu vardır. Ağaçların, çiçeklerin, kozalakların, taşların ve hayvanların dış görünüşlerindeki<br />

yüzey oluşumları doğal dokudur. Doğal dokular; birbirine benzeyen,<br />

birbirlerini tamamlayan birim elemanlarının belli bir düzende art arda tekrarlarıyla<br />

oluşur.<br />

Doku<br />

Görsel dokular, gözle görülür ve algı yoluyla kavranır. İki boyutlu yüzey üzerinde<br />

(nokta-çizgi, açık-koyu ve renkle) oluşturulan dokulara “Görsel Doku” denir. Gerçek<br />

dokular gibi etkileri vardır. Görsel dokuların hacim etkisi, yüzeydeki girinti çıkıntıları<br />

sadece gözle algılanır. Düz yüzey üzerinde görüntü olarak doku etkisi verir. Herhangi<br />

(üç boyutlu) bir cismin, iki boyutlu görüntüsü kâğıda aktarılırken yüzeydeki pürüzler<br />

bir takım taramalar ve noktalar yardımıyla belirtilir. Resimde belirtilen bu doku, sadece<br />

görsel olarak algılanan yapay bir dokudur. Resme el ile dokunulduğunda o cismin<br />

yüzeyinde doku etkisi hissedilmez. Gözle bakıldığında o cismin yüzeyindeki pürüzler<br />

oldukça iyi anlaşılır.<br />

Doğal doku örnekleri<br />

Aşağıdaki görselleri inceleyerek doğal doku mu yoksa görsel doku mu olduklarını belirtin. Bu dokuların sizde uyandırdığı hisleri<br />

defterinize yazın.<br />

19

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır. <strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır.<br />

Değer (valör) nedir?<br />

Değer, Fransızca valeour kelimesinin Tükçe karşılığıdır. Değer, imgenin (nesnenin) renklerinin açıklığı ya da koyuluğudur. Aynı zamanda<br />

imgenin (nesnenin) kendi bölümleri arasındaki renk açıklığı ve koyuluğu olarak da kullanılır.<br />

- Değer renklerin koyuluk derecesidir.<br />

- Değer rengin doygunluk derecesidir.<br />

- Değer koyu ve açık değerlerin dereceleridir.<br />

- Değer renk ve tondaki ışık ve gölge derecesidir.<br />

- Değer siyah ile beyaz arasındaki geçişlerdir.<br />

Değer; frekans, yoğunluk, koyu-açık, ışık-gölge, renksiz değer olmak üzere beş gruba ayrılır. Bu sınıflandırmaların tanımları aşağıda<br />

verilmiştir. Bu tanımları okuyarak örneklerini defterinize not alabilirsiniz.<br />

Değerin görsel fonksiyonları: Değer çalışmalara görsel fonksiyonlar kazandırmak için kullanılır. Bunlar hacim etkisi, üç boyut, zıtlık,<br />

derinlik hissi, tonlar arasındaki şiddet ve renk zenginliğidir. Görsel sanat çalımalarında leke, değere işaret eder. Çalışmanın leke düzenini<br />

değer oluşturur.<br />

Aşağıdaki görsellerde değer (valör) etkisinin hangi türü kullanılmıştır? Kullanılan değerin resme etkisi nedir?<br />

Görselleri inceleyerek soruların cevaplarını defterinize yazın.<br />

Her rengin ya da tonun açıklık koyuluk derecesi vardır. Sarının maviye göre daha açık olması gibi.<br />

Renkli bir resmin siyah beyaz fotokopisini çekersek çıktıda renkler, frekans durumuna göre açık ya<br />

da koyu olarak görünecektir. Mesela mavi yeşile, yeşil sarıya göre daha koyu görünür.<br />

Yoğunluk aynı alanda kullanılan boya miktarıyla ilgilidir. Boya çok kullanılırsa rengin tonu koyulaşır<br />

az kullanılırsa açıklaşır. Örneğin, noktaların daha çok olduğu yerler daha koyu görünür. Noktaların<br />

sayısı az olduğu zaman renk daha açık görünür. Bir damla boyayla çiziminizdeki küçük bir alanı<br />

boyarsanız yoğunluğu yakalamış, boyayı kâğıdın tamamına yayarsanız boyanın yoğunluğunu<br />

azaltmış olursunuz.<br />

Renklerin siyah ve beyazdan etkilenme durumudur. Bir renge siyah katıldıkça koyulaşır. Beyaz katıldıkça<br />

açıklaşır.<br />

Bir rengin ışıktan etkilenme durumudur. Renk ışık alırsa açık olur, ışık almazsa (gölgede kalırsa)<br />

daha koyu görünür. Resimlerde ışık alan bölgeler beyaz boya katılarak açıklaştırılır. Gölgede kalan<br />

bölgeler siyah boya katılarak koyulaştırılır.<br />

Renklerde koyu ile açık arasındaki geçişlere değer denir. Değer sadece renklerde değil rengin olmadığı<br />

siyah ve beyazda da vardır. Siyah ile beyaz arasındaki geçişler saf değer etkisi ortaya çıkarır.<br />

20

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır. <strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır.<br />

Tasarım ilkelerinden çizgi, renk, valör (değer) ve dokuyu öğrendik. Şimdi de diğer tasarım elemanlarını inceleyelim.<br />

Aşağıdaki resimleri inceleyiniz. Verilen resimlerde tasarım elemanlarından hangilerinin kullanıldığını belirleyin. Kullanılan tasarım<br />

elemanının resmi nasıl etkilediğini defterinize yazın.<br />

(Biçim)<br />

(Biç<br />

Form<br />

Form: Tasarım öğelerinin yerleştirilmesiyle elde edilen şekil bütünlüğüne form<br />

denir. Şekiller arasında büyük boşluk bırakmak bütünlüğü bozar, gözü yorar. Çalışmadaki<br />

görsel etki azalır. Bu yüzden çalışma, gözün rahatlıkla kavrayabileceği<br />

formda hazırlanmalıdır. Form negatif, pozitif, iç bükey ve dış bükey form olarak<br />

4 kısıma ayrılır.<br />

ekâ<br />

k<br />

(Espas)<br />

(Esp<br />

Mekân<br />

Mekân: Bir nesnenin ya da formun kapladığı alanı ifade eder. Mekânı anlamlandıran<br />

şey mekân içinde yapılan tasarımlardır. Mekân boşluk (negatif alan) ve<br />

doluluk (pozitif alan) olarak iki grupta incelenir. Bir resim çalışmasında boşluğun<br />

çok olması detayların görünürlüğünü azaltır. Boşluğun az olması nesnelerin ve<br />

detaylarının görünürlüğünü arttıracaktır. Dolu (pozitif) alan, tasarımdaki nesneler<br />

veya elemanların kapladığı alandır. Boş (negatif) alan, tasarıma denge sağlayan<br />

önemli bir görsel unsurdur. Aşağıdaki resimleri inceleyerek mekânda boşluk<br />

ve doluluk kavramlarını daha iyi kavramış olacağız.<br />

Şekil<br />

Şekil: Çizgilerle çevrilerek ya da kenarları tanımlayan renk ve değer değişiklikleriyle<br />

oluşturulur. Şekil, organik veya geometrik olarak ikiye ayrılır. Organik<br />

şekiller doğal varlıkların şekilleridir. Bunların anahatları düzensiz, asimetriktir.<br />

Geometrik şekiller, kareler, dikdörtgenler, daireler, küpler, küreler, koniler vb. dir.<br />

21

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır.<br />

Tasarım elemanlarını ve neler olduğunu öğrendik. Şimdi de tasarım ilkelerini öğrenerek tasarım elemanlarını etkili bir biçimde nasıl<br />

kullanacağımızı öğreneceğiz. Tasarım ilkeleri bütünlük, oran, denge, hareket, zıtlık, örüntü ve vurgudur. Bu ilkelerin kısa tanımlarını<br />

yaparak örnekler üzerinde inceleyelim. Tasarım ilkeleri sadece görsel tasarım alanında kullanılmaz. Uygulama basamaklarında olduğu<br />

gibi tüm yazılı, görsel ya da yapısal çalışmalarda kullanılır. Resim, heykel, mimari, endüstri gibi<br />

Oran-Orantı: Tasarımda nesnelerin boyutlarının karşılaştırılmasıyla elde edilen ilişkidir. Oran-orantı bir şekli oluşturan parçalarda<br />

arandığı gibi farklı şekillerin boyutlarında da aranır. Örneğin cisimlerin kendi parçaları birbiriyle kıyaslanır ya da cisim yakınındaki<br />

diğer cisimlerle kıyaslanır. Böylece oranları (büyüklük-küçüklük) tespit edilir. Oran-orantı tasarımı ön plana çıkarıp görselde hareketlilik,<br />

ritim duygusu yaratır. Doğadaki canlı cansız varlıkların hepsinin yapısında oran-orantı ilişkisine rastlanır. Bu da onların bir düzen<br />

içinde görünmesini sağlar. Tasarımın inandırıcı olması için varlıkların gerçek yapılarındaki oran orantının çalışmalara yansıtılması<br />

gerekir. Oran orantı konusunu incelemeden önce ölçünün nasıl alınacağını öğrenelim.<br />

Bütünlük<br />

Denge<br />

Hareket<br />

Tasarım ilkelerinden bütünlük; çalışmada çizgi, renk, doku gibi elemanların birbirleriyle<br />

uyum içinde kullanılmasıdır. Bütünlük ilkesi çalışmalarımızın bir bütün olarak anlam kazanmasını<br />

sağlar. Bütünlüğü olmayan bir çalışma gözü yorar ve insanlar üzerinde rahatsız<br />

edici bir etki uyandırır. Bütünlük ilkesini benzer öğeleri bir bütün içerisinde vererek görseldeki<br />

farklı objeleri öne çıkarmak için de kullanırız.<br />

Denge; nesnelerin, renklerin, dokuların ve boşlukların görsel ağırlıklarını uyumlu hâle getirmek<br />

ve kompozisyona ahenkli bir görünüm kazandırmaktır. Tasarımda her şey, farklı<br />

ögeleri kullanarak görsel ve psikolojik dengeye ulaşmakla ilgilidir. Dengenin simetrik, asimetrik<br />

ve dairesel denge olmak üzere üç çeşidi vardır.<br />

İzleyicinin gözü, tasarım yüzeyinde belli bir yönde hareket eder. Bir tasarımda yer alan ögeler<br />

(çizgi, ton, leke, doku gibi) kopukluk yaratmadan geçişler yapabilir. Bu, görsel devamlılığın<br />

sağlanması demektir. Görsel devamlılık, beraberinde görsel ritmi de sağlayacaktır.<br />

Hareket duygusu yaratan görsel ritimler optik devamlılık oluşturur. Tasarımda hareketlilik;<br />

süreklilik, akıcılık, etkileyicilik ya da bilinçli tekrarlar aracılığıyla oluşturulur.<br />

Resimde ölçü nasıl alınır?<br />

1. Otururken ya da ayaktayken dik durmaya<br />

özen gösterilir.<br />

2. Ölçü almak için kalem ya da benzer bir cisim<br />

kullanılır.<br />

3. Kollar vücudumuza dik, yere paralel olacak<br />

şekilde açılır.<br />

4. Kalem, ölçüsünü alacağımız cismin hizasında<br />

ucu yere gelecek şekilde dik tutulur.<br />

5. Ölçüsünü aldığımız cismin eni ya da boyu<br />

üzerinden bir oran belirlenir.<br />

<strong>6.</strong> Ölçüsünü aldığımız cisimden bağımsız olarak kâğıt üzerinde kendimize bir birim belirleriz.<br />

7. Resim çizeceğimiz alana taban noktası çizilir.<br />

8. Cismin gerçek oranları ile kendi belirlediğimiz oranlar göz önüne alınarak cismin tepe noktası çizilir.<br />

Aldığımız ölçü sayesinde resimlerimizi varlığın gerçek boyutuyla orantılı bir şekilde çizeriz.<br />

Aşağıdaki resimlerde ölçü alma işlemi aşamalı olarak anlatılmıştır.<br />

Zıtlık<br />

Örüntü<br />

Vurgu<br />

Herhangi bir ortak yanı ya da benzer niteliği olmayan cisimler arasında ilgi kurmak güçtür.<br />

Bu durumda cisimler birbirine yabancı ve ilgisiz kalır. Cisimler arasında ilgi kurulamayınca<br />

ortaya çıkan uyuşmazlık ve kargaşa göze çarpar. Bu durumlarda ilgi, zıtlık ilkesiyle kurulmaya<br />

çalışılır. Zıtlık; görselde büyüklük küçüklük, kalınlık incelik, açıklık koyuluk gibi zıt<br />

kavramların bir arada kullanılmasıdır. Zıtlık; biçim, renk, doku, değer, ölçü, yön, aralık gibi<br />

tasarım elemanlarıyla verilir.<br />

Bir düzen ve yineleme (tekrar) içindeki iki ya da üç boyutlu nesneler topluluğudur. Örüntü,<br />

tasarım elemanlarının planlı ya da rastgele tekrarlar biçiminde yerleştirilmesiyle oluşturulur.<br />

Yüzeylerin ya da resimlerin kalitesini arttırmak için kullanılır.<br />

Vurgu; renk, doku, ton, çizgi gibi unsurlardan birinin ön plana çıkarılmasıdır. Tasarımda<br />

izleyicinin dikkatini ve ilgisini çekebilmek için vurgudan yararlanmamız gerekir. Eğer tasarımda<br />

vurgu ögesinden yararlanılmak isteniyorsa, tasarımcı bunu iyi bir şekilde planlamalıdır.<br />

Unutmayın! Her şeyin vurgulandığı bir tasarım hiç bir şeyin vurgulanmadığı bir<br />

tasarımdır.<br />

Altın Oran: Doğadaki canlı ve cansız varlıkları incelediğimizde her birinin uyumlu ve kusursuz bir tasarımda olduğunu görürüz.<br />

İnsanlar bu tasarımı incelemiş ve varlıkların belli oranlarda tasarlandığını görmüşlerdir. Tasarımlardaki bu özelliğe altın<br />

oran adını vermişlerdir. Altın oranda bütünün büyük parçaya oranı, büyük parçanın küçük parçaya oranına eşit olmalıdır. Bu<br />

oran 1,’dir. Görsel sanatlar dersinin sadece resim dersinden ibaret olmadığını defalarca söylemiştik. Bir matematik verisi<br />

olan altın oranı eserlerinde kullanan sanatçıların kusursuz resimler yapması bu söylediklerimizi kanıtlar. Her çizimde altın oranı<br />

uygulama zorunluluğu yoktur. Altın oran bu bölümde ek bilgi olarak verilmiştir.<br />

Aşağıdaki dikdörtgende altın oran vardır.<br />

Yandaki dikdörtgenin bütününün, kırmızı kısma (bütünün büyük parçaya<br />

oranı) oranı ile kırmızı kısmın (büyük parçanın küçük parçaya oranı)<br />

mavi kısma oranı altın orandır. Altın oran, altın spiral tekniği olarak<br />

da adlandırılır ve kullanılır.<br />

Altın spiral; yandaki<br />

dikdörtgenin sağ üst<br />

köşesinden çeyrek daireler<br />

çizerek oluşturulan<br />

ve sonsuza kadar giden<br />

bir döngüdür. Bu döngü<br />

içinde çeyrek dairelerin<br />

birleşmesiyle altın spiral<br />

oluşur.<br />

22

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır.<br />

Aşağıdaki görsellerde modellerine uygun oran-orantılarda çizilmiş resimler görülmektedir. Bu çizimler sadece cisim, eşya,<br />

insan resimlerinden ibaret değildir. Doğadaki tüm varlıkları orantılarına uygun olarak çizmek mümkündür. Burada aslolan<br />

çizimin modelin oran-orantısına bağlı kalınarak yapılmasıdır. Bununla birlikte modeli gerçek ölçülerinde çizmek zorunlu<br />

değildir. Çizimin ölçüleri modelin gerçek ölçülerinden (oran-orantıya bağlı kalmak koşuluyla) küçük ya da büyük olabilir. Bu<br />

şekilde yapılan çalışmalarda kullanılan oran-orantı gerçekçi oran-orantı olarak adlandırılır.<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır.<br />

Aşağıda verilen görselleri inceleyin. Hangilerinin gerçekçi hangilerinin deforme edilmiş oran-orantı kullanılarak yapıldığını<br />

öğretmeniniz ve arkadaşlarınızla tartışın. Çıkardığınız sonucu defterinize yazın.<br />

Oran-orantı; model olarak kullandığımız yada çizmeyi düşündüğümüz bir nesnenin gerçek ölçülerine bağlı kalınarak yapılan<br />

çalışmalardır.<br />

Deforme biçimi bozmak demektir. Deforme edilmiş orantı varlıkların gerçek ölçülerine bağlı kalınmadan ya da gerçek ölçülerinden<br />

farklı olarak çizilmesidir. Burada aslolan figürlerin tanınmayacak derecede bozulmadan çizilmesidir. Aşağıdaki<br />

resimlerde deforme edilmiş orantı kullanılarak yapılmış çalışmalar görülmektedir.<br />

Dikkat! Deforme edilmiş orantıyı kullanabilmek için nesnelerin gerçek orantılarını iyi bilmek gerekir.<br />

23

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır. <strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır.<br />

Aşağıda verilen hikâyelerden istediğiniz birini ya da birkaçını seçip zihninizde oluşan görselin resmini defterinize çizin.<br />

GÖKKUŞAĞI AĞACI<br />

Küçük bir kız annesinin yanı başında yürüyordu. Uzun, sarı saçları rüzgârla savruluyordu. Başına küçük bir kuş konmuştu. Elindeki<br />

hasır sepet yıldızlarla dolup taşmıştı. Pembe elbisesi dizlerinin altına kadar uzanıyordu. Gözleri hep kapalıydı. Yüzünde<br />

tatlı bir huzur vardı. Sessiz sedasız yürürken annesine bir soru sordu:“Anne biz buraya nasıl geldik?”<br />

Annesi sırtındaki yıldız sepetini düzelterek cevap verdi: “Biz kendimiz gelmedik, getirildik yavrum.”<br />

Küçük kız dönüp hemen ardındaki yelkenli gemiye gülümseyerek baktı ve tekrar konuşmaya başladı: “ Biliyor musun anne,<br />

rüyada gibiyim. Gözlerimi açınca her şey bitecek diye korkuyorum. Fakat gözlerim kapalıyken de görebiliyorum. Bak, hemen<br />

ardında büyük, beyaz bir martı var. “<br />

Annesi oldukça sakindi: “Biliyorum. Senin gibi ben de görebiliyorum etrafıma bakmadan.”<br />

Küçük kız heyecanla sordu: “Ama nasıl oluyor anne?”<br />

Annesi mavi saçlarını ağaçlardan birinin gövdesine sarıp biraz soluklandıktan sonra konuşmaya başladı: “Burası hayal ülkesi<br />

kızım. Buraya herkesin girmesine izin vermezler. Ancak temiz kalpli ve dürüst insanlar gelebilir buraya. Dünyada imkânsız denen<br />

her şey burada mümkündür. Bak, şimdi bulutlarla denizin kucak kucağa girdiği bir alandayız. Kuşlarla birlikte gökkuşağı<br />

ağaçlarının arasından yürüyoruz.”<br />

Küçük kız duyduklarına inanamamış gibiydi, bir çığlık attı: “Yaşasın! Hayal Ülkesindeyiz!” Sonra sakinleşip konuştu:“Aman Allah’ım<br />

gökkuşağının altında yürüyorum, sepetim yıldızlarla dolu. Bunları anlatsam kimseyi inandıramam.”<br />

Annesi karşılık verdi: “ İnandıramazsın ya! Onun için burada gördüklerini kimseye anlatmayacaksın!”<br />

Kız şaşırmıştı: “Anne aklımdan geçenleri nasıl bildin?” Annesi cevap verdi: “Dedim ya kızım dünyada olmaz denen her şey Hayal<br />

Ülkesinde kolayca gerçekleşebilir.”<br />

Artık konuşmasına gerek yoktu. Düşünmesi yetecekti. Kız annesine hayranlıkla baktı. Düşünmeye başladı: “Canım annem, ne<br />

kadar da güzelsin! Saçların ırmak gibi. Hayal Ülkesinin bir parçasısın sanki. Seni ne kadar çok sevdiğimi bilemezsin anneciğim.”<br />

Annesi tatlı bir sesle karşılık verdi: “Biliyorum yavrum, biliyorum.” Annesi aniden durdu. Sesi biraz endişeliydi şimdi. Kızına dönüp<br />

fısıldadı: “ Etrafına iyice bak. Gördüklerini aklına kazı. Çünkü biraz sonra buradan ayrılmak zorunda kalacağız. Bir daha ya<br />

geliriz ya gelemeyiz. Korkma sakın. Ufka doğru uzanan şu mavi çizgiler bizi yutacak. “ Küçük kız uysalca cevapladı: “Peki anne!”<br />

Biraz sonra mavi şeritler büyüyüp kararmaya başladı. Hafi bir gürültü duyuluyordu. Küçük kız gözlerini açtı. Evlerinde, yatağındaydı.<br />

“Rüya gördüm galiba.” dedi ama elinde bir yıldız vardı. Gülümsedi.<br />

VİCDAN<br />

Bir sabah uyanıyorum. İstediğim hâlde kalkamıyorum yataktan. Bacaklarım sarmaşık gibi dolanmış yatağa. Uzanıp bacaklarımı<br />

çözeyim diyorum ama kollarım parmak kadar bile uzun değil. Oysa gözlerim çanaklarından fırlamış, bir kablonun ucundaymış<br />

gibi bakmak istediğim her yere uzanıyor.<br />

Ne olduğunu anlamaya çalışıyorum bir an. Rüyadayım sanki. Rüya bile olsa korkunç. Uyanmalıyım. Kendim uyanamasam da<br />

biri beni uyandırmalı. Bağırıyorum: “Anne! Anne! Baba!”<br />

Kapı yavaşça açılıyor ve içeri biri giriyor. Uzun boylu, uzun saçlı biri Anlayamıyorum kadın mı erkek mi olduğunu. Çünkü yüzü<br />

yok. Evet, evet içeri gelen her kimse yüzü yok onun. Fakat alnına kadar inen saçlarının altında bir elektrik ampulü gibi sapsarı<br />

ışıklar saçan gözleri var. Dikkatle bakıyorum, adımlarını geri geri atarak yürüyor. Yanıma yaklaşınca sırtını dönüyor. İşte yüzü<br />

görünüyor şimdi. Yine de anlaşılmıyor kadın mı erkek mi olduğu. İncelip kalınlaşan bir sesle kahkaha atıp soruyor: “Ne istemiştin<br />

canım? “<br />

Afallıyorum. Korktum mu? Hayır. Yine de verecek bir cevap bulamıyorum. Peş peşe sorular soruyorum: “Kimsin sen? Benden<br />

ne istiyorsun? Annemle babam neredeler?”<br />

Ardı arkası kesilmeyen sinir bozucu bir kahkaha daha atıyor. Gözleri sulanıyor gülmekten. Sonra sarmaşık dallarına benzeyen<br />

kollarını göğsünde birleştirerek karşımda dikiliyor. Sesi buz gibi: “Soruları ben soracağım canım. Sen, ancak ben izin verdiğimde<br />

soru sorabilirsin. Ha! Benden korkmana gerek yok. Bakma öyle tuhaf göründüğüme, korkulacak biri değilim ben. Hoş senin<br />

görünüşünün de benimkinden kalır yanı yok ya!”<br />

Yeniden bir kahkaha atıyor. Bu kez öyle yüksek sesle gülmüştü ki; bizimkiler bu sesi duyup gelirler diye seviniyorum. Kollarını<br />

sağa sola savurup konuşuyor: “Ben acı çekenlerin gölgesiyim canım. Bir ayna olur, o zavallıların çektikleri acıyı gösteririm. “<br />

Şaşkınlıkla cevaplıyorum: ”Anlayamadım!”<br />

Tuhaf varlık umursamazdı: “İyi düşün bakalım canım. İyi düşün.” Bunları söylerken kedi gibi miyavlıyordu. Bir daha soruyor:<br />

“Hâlâ anlayamadın mı canım? Hatırlamadın mı beni? İyi öyleyse, seni sonsuza kadar bağlayayım da gör gününü…”<br />

Kollarını üstümden geçirerek beni yatağa sımsıkı bağlıyor. Artık gözlerimi bile kımıldatamıyordum.<br />

Kıvranırken annemin sesini duyuyorum: “Kadir! Kadir uyan yavrum. Okula geç kalacaksın.”<br />

O kadar yorulmuştum ki yataktan kalkarken bile zorlandım.<br />

Okula gider gitmez Murat’ı buldum. Gözleri kıpkırmızıydı. Kolundan tutup bir kenara çektim: “Korkunç bir rüya gördüm.”<br />

Yüzüme acıyla bakıp “Ben de…” diye hıçkırmaya başladı.<br />

Konuştuk. Gördüğümüz rüyalar birbirinin aynıydı. Sonunda Murat içini çekerek dedi ki: “Hep eziyet ettiğimiz o kedi yüzünden.<br />

Senin yanında gülüp eğleniyormuş gibi yaptım ama benim vicdanım hiç de rahat değildi.”<br />

Boynumu büküp karşılık verdim: “Valla ben de çok rahatsız oldum yaptıklarımızdan. Demek ki gece bizi ziyarete gelen o korkunç<br />

şey vicdanımızmış.”<br />

O günden sonra hayvanlara eziyet etmiyorum.<br />

24

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır. <strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır.<br />

Yandaki hikâyeyi okuyup zihninizde oluşan görselin resmini defterinize çizin.<br />

DÜĞÜN ELBİSESİ<br />

Okulların kapandığı hafta amcamın düğünü yapılacaktı. Amcam bizde büyümüştü. –Hiç sormayın. Oldukça üzücü ve uzun bir hikâye<br />

Evde görülmeye değer bir telaş kopmuştu. Annemle ablam haftalar öncesinden tutturdular da tutturdular: “Düğünde ne giyeceğiz?”<br />

Özellikle ablam gördüğü her elbiseyi dikkatle inceliyor, sonra koşup anneme anlatıyor. Ardından başlıyor bir elbise muhabbeti: “Yok efendim,<br />

kırmızı can alıcıymış da… Mavi çok parlakmış da… Düğünde giyilecek elbise sır gibi saklanmalıymış da… Herkesin gözü bizim üstümüzde<br />

olmalıymış da…” Bu arada beni kimse görmüyor. Sanki biz düğüne gitmeyeceğiz.<br />

Konu açılınca kaçacak bir köşe buluyorum hemen. Değilse kafayı yiyeceğim. Gına geldi vallahi. Şu düğün bir an evvel bitse de kurtulsak.<br />

Şükürler olsun beklenen gün gelip çattı. Yarın düğün günü…<br />

Annemle ablam durmadan fısıldaşıyorlar. Bazen ablamın söyledikleri kulağıma kadar geliyor: “Kırmızı elbise çok güzel. Göreceksin bak düğündeki<br />

bütün kızlar kıskanacak beni…”<br />

Akşam yedide düğün. Ama biz saat beş buçukta salonda alıyoruz soluğu. Annemle ablam tek tip giyinmişler sanki. Ancak annemin elbisesi<br />

siyah ablamınki kırmızı, alev kırmızısı… Hala birbirlerine bakıp fısıldaşıyorlar: “Çok güzel görünüyorsun kızım.” “Ay, sen de çok güzelsin anne.<br />

Vallahi çok güzelsin.”<br />

Amcam ortalıkta yok. Babamla birbirimize bakıp tebessüm ediyoruz. İkimizin de sabrı taştı. Düşüncelerimiz aynı: “Az kaldı, bugün bitiyor.”<br />

Derken misafirler gelmeye başlıyor. İlk gelenler annemin arkadaşı Meliha teyzeyle kızı Mine abla. O da ne onlar da bizimkiler gibi siyah ve kırmızı<br />

giymişler. Annem canı sıkılsa da zoraki gülümsüyor. Ablamın suratı sirke satıyor. Biraz sonra kalabalık artıyor. Misafirler geldikçe keyfi kaçıyor<br />

bizimkilerin. Bak sen şu işe! Nedense anneler siyah, kızlar kırmızı giymiş.<br />

Düğün başlıyor. Damatla gelin sahnede kaşık havası oynuyorlar. Bizimkiler de sahnede. Hatta oynamayı bilmesem de ben de döktürüyorum.<br />

Bu arada gözüm ablamda. Dayımın kızı geliyor yanımıza, elbisesi ateş kırmızısı. Gelinin kardeşi geliyor, ateş kırmızısı… Sahne dolup taşıyor.<br />

Azıcık uzaklaşıp oynayanların fotoğrafını çekiyorum.<br />

Biraz nefeslenmek lazım değil mi? Bize ayrılan masaya oturuyoruz. Annem başlıyor söylenmeye:<br />

“Sen o kadar uğraş, günlerce kafa yor sonra tut herkesin giydiğini giy… Olacak şey mi Allah aşkına!”<br />

Bu arada ablam birini göstererek soruyor: “Anne, şu yeşilli kızı tanıyor musun?”<br />

Annem öfkeli, bakmadan cevap veriyor: “Ne yapacaksın elin kızını?”<br />

Ablamın sesinde biraz kıskançlık var galiba: “Hiç… Herkes ona bakıyor da ondan.”<br />

Annem yine öfkeyle cevap veriyor: “Aferin ona, akıllı kızmış…”<br />

Telefonla çektiğim fotoğraflara bakıyorum. Gerçekten de fotoğrafların hepsinde onca genç kızın arasından sadece o yeşilli kız fark ediliyor.<br />

GAZİLER<br />

Dört kişilik vagonda altı yolcu vardı. Hiçbirinin ağzını bıçak açmıyor, vagonda tekerlerin sesinden başka ses duyulmuyordu.<br />

Altı kişiydiler. Ama yedi kol, dört bacak vardı vagonda. Bunları gören göz sayısıysa sadece dokuzdu.<br />

Konuşmuyorlardı. Çünkü birbirlerine diyecekleri, daha doğrusu birbirlerinden öğrenecekleri hiçbir şey yoktu. Konuşmuyorlardı, konuşmak için<br />

gücü yoktu hiçbirinin. Üstelik konuşmaya cesaret de edemiyorlardı. Ne var ki; korkak değildi hiçbiri. Hatta hepsi birer kahramandı. Oysa şimdi<br />

konuşmaya cesaret edemiyordu hiçbiri.<br />

Neden mi? Çünkü hepsi biliyordu; bir kere söz açıldı mı ardı arkası gelmeyen soruların başlayacağını. Her soru içlerinden birini alıp yere vuracaktı<br />

yeniden. Bunu da biliyorlardı.<br />

Konuşmuyorlardı, galiba hiçbirinin söyleyecek yeni bir sözü yoktu.<br />

Biri bir kez konuşsa hiç kimse susmayacaktı aslında. Ama hepsi söyleneceklerin ne olduğunu biliyordu.<br />

Ceketlerinin boş kolları konuşuyordu onların yerine. Onlar susarken pantolonların boş paçaları anlatıyordu bütün hikâyeyi. Ve gecenin karanlığında<br />

olmayan gözler görüyordu gerçeği, bütün çıplaklığıyla.<br />

Yutkunuyordu hepsi, acı acı yutkunuyordu. Derken tren sarsıla sarsıla durdu bir istasyonda. Az sonra bir askerin kucağında biri daha geldi<br />

yanlarına. Şimdi yedi kişi olmuşlardı. Ama hala dört bacak, yedi kol vardı içerde.<br />

Önce bakıştılar. Biri konuşmaya niyetlenir gibi oldu ama nedense vazgeçip yutkunmaya devam etti. Yeni gelen de katılmıştı eskilerin suskunluğuna.<br />

Biraz sonra yeni gelen içerdekilere teker teker baktı. Gözü kime takılırsa onu dikkatle inceleyip kafasını sallıyordu. Hoş sallayacak eli kolu<br />

da yoktu ya, neyse Yeni gelen içerdekileri incelemeyi bitirdikten sonra kafasını tekrar sallamaya başladı. Bu sırada bütün gözler ona çevrilmişti.<br />

O, gururla kafasını sallamaya devam ediyordu. Dudakları gerildi, yüzü kasıldı. Gözleri uzak bir noktaya dikildi. Bakışlarını ötekilerden kaçırmaya<br />

çalıştı. Kafa sallaması hızlandı. İçerdeki diğer altı kişi onun ağlamasını bekliyordu. Ama o ağlamadı.<br />

Ansızın “Vay be!” diye bir çığlık duyuldu. Sonra vagonu çınlatan bir kahkaha patladı. Yeni gelen katıla katıla gülüyordu. Öyle içten gülüyordu ki<br />

gözlerinden yaşlar boşandı. Ötekiler de bu anı bekliyorlardı sanki. Emir almış gibi hepsi bir anda katıla katıla gülmeye başladı.<br />

Yeni gelen kesti ilkin gülmeyi. Şimdi hıçkıra hıçkıra ağlıyordu. Biraz sonra sakinleşti. Ötekilerden özür diledi:<br />

- Kusura bakmayın arkadaşlar. Yanınıza geldim ama vagonda ne bacak sayısı arttı maalesef ne de kol…<br />

Yine gülüşmeler oldu ancak bunlar kesik kesik, zoraki gülüşlerdi.<br />

Pencere kenarındakilerden birinin cılız sesi duyuldu:<br />

- Aldırma hemşerim, aldırma. Kol bacak dediğin ne ki? Vatan sağ olsun.<br />

Ötekiler hep birden fısıldadı:<br />

-VATAN SAĞ OLSUN!<br />

Yandaki hikâyeyi okuyup zihninizde oluşan görselin resmini defterinize çizin.<br />

25

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarını oluştururken sanat elemanları ve tasarım ilkelerini kullanır.<br />

<strong>Defteri</strong>nizin bu kısmına öğretmeninizin ya da bir arkadaşınızın sınıfta anlattığı bir hikâye yazın. Yan tarafa<br />

yazdığınız hikâyenin resmini çizin.<br />

26

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanatlar çalışmalarında perspektif kullanır.<br />

Zaman, mekân, büyüklük, küçüklük, yakınlık, uzaklık gibi olguların kullanımını ve bu olguların görsel sanat çalışmalarımıza kattığı<br />

gerçeklik hissini öğrendik. Gerçeklik hissi perspektifle de verilebilir. Şimdi de perspektif konusunu öğrenecek ve örnekler üzerinden<br />

tartışacağız. Üç boyutu kâğıt üzerinde iki boyuta indirme tekniğine perspektif denir. Perspektif, üç boyutlu dünyadaki derinlik ve<br />

uzaklık hissini iki boyuta indirmemizi sağlar. Perspektif mimarlar, mühendisler ve ressamlar tarafından kullanılan bir tekniktir.<br />

Perspektif Kuralları:<br />

- Cisimler uzaklaştıkça gerçekte olduğundan daha küçük görünür.<br />

- Yakındaki cisimler uzaktaki cisimlere göre daha büyük ve daha detaylı görülür.<br />

- Yakındaki cisimlerin renkleri, uzaktaki cisimlerin renklerinden daha berlirgin ve nettir.<br />

Perspektif unsurları; ufuk çizgisi, bakış açısı ve kaçış çizgileridir. Yandaki<br />

görseli inceleyelim. Baktığımızda aslında eşit uzaklıktaki koridor<br />

duvarlarının giderek birbirine yaklaştığı görülmektedir. Duvardaki<br />

çizgiler ise paralel değilmiş hissi uyandırmaktadır. Bize yakın<br />

olan duvarların detayları net bir şekilde görünürken uzaklaştıkça<br />

detaylar kaybolmaktadır.<br />

Resimdeki nesneler ufuk çizgisine yaklaştıkça küçülür ve sonunda<br />

kaybolur. Çizgi ve hava (renk) perspektifi olmak üzere iki çeşit<br />

perspektif vardır. Çizgi perspektifi genellikle mimari ve mühendislik<br />

çizimlerinde kullanılır. Hava perspektifi ise genellikle ressamlar tarafından<br />

kullanılır.<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanatlar çalışmalarında perspektif kullanır.<br />

Perspektif Çeşitleri<br />

45 O<br />

30 O 45 O PERSPEKTİF<br />

PARALEL PERSPEKTİF<br />

KONİK PERSPEKTİF<br />

AKSONOMETRİK<br />

PERSPEKTİF<br />

EĞİK<br />

PERSPEKTİF<br />

KAVALİYER KABİNE KUŞBAKIŞI<br />

30O 30 O<br />

42 O<br />

45 O<br />

45 O 30 O<br />

İZOMETRİK DİMETRİK TRİMETRİK<br />

TEK KAÇIŞLI İKİ KAÇIŞLI ÜÇ KAÇIŞLI<br />

K1<br />

K1<br />

K1<br />

K2<br />

7 O<br />

K2<br />

K<br />

Yandaki şemada<br />

perspektif çeşitleri<br />

verilmiştir. Şimdi<br />

perspektif çeşitlerinden<br />

görsel sanatlar<br />

çalışmalarında sıklıkla<br />

kullanılan konik<br />

perspektifin türlerini<br />

anlatarak örneklendireceğiz.<br />

Bu bölümde çizgi perspektifini ve detaylarını öğreneceğiz. Çizgi perspektif tek,<br />

iki ve üç kaçışlı olmak üzere üçe ayrılır.<br />

Ufuk çizgisi: Bulunduğumuz yere göre göz düzeyimizden geçtiğini varsaydığımız<br />

yatay çizgiye ufuk çizgisi denir. Ne tarafa bakarsak bakalım bu çizginin<br />

yeri daima göz seviyemizdedir.<br />

Bakış noktası: Perspektifi çizilecek nesneye bakmak amacı ile durulan sabit<br />

noktaya (gözlemcinin gözünün bulunduğu noktaya) bakış noktası denir. Yerimiz<br />

değiştikçe esas noktanın yeri de değişir.<br />

Kaçış noktası: Bakış noktasından (gözden) uzaklaşarak sonsuza doğru gelen<br />

ve gerçekte birbirlerine paralel oldukları hâlde resim düzleminde paralel olmadıkları<br />

için kapanarak birleşiyormuş gibi görünen doğruların ortak kesişme<br />

noktasına kaçış noktası denir.<br />

Tek Kaçışlı Perspektif<br />

Perspektif esasına uygun bir çizim yapmak için:<br />

1 – Çizime başlarken bakış noktasına göre ufuk çizgisi belirtilir.<br />

2 – Ufuk çizgisinin üzerinde bulunan kaçış noktası tespit edilir.<br />

3 – Çizimlerin ufuk düzleminin altında, üstünde veya hizasında olup<br />

olmadıkları tespit edilir.<br />

4 – Resimde önce büyük yüzeylerin sonra küçük yüzeylerin çizimi<br />

yapılır.<br />

5 – İlk çalışmalarda kaçış noktaları daima resmin içinde yer almalıdır.<br />

Eğer kaçış noktalarından kâğıt üzerinde bulunmayan varsa yanına<br />

tamamlayıcı küçük bir kâğıt eklenir.<br />

AB doğrusunun uçlarından çekilen çizgiler kaçma noktasında birleştirilir (1). Kaçma noktasından ufuk çizgisine dik bir doğru<br />

çizilerek AB uzunluğuna eşit A’B’ doğrusu çizilir (2). A noktası ile B’ noktası birleştirilerek alttaki doğruyu kestiği nokta<br />

belirlenir(3). Bu noktadan AB doğrusuna bir paralel çizilerek ikinci doğru belirlenmiş olur. Devamında ikinci ve sonraki<br />

doğruların tepe noktaları B’ noktası ile birleştirilerek diğer doğruların yerleri belirlenir. Bu yaptığımız işleme de sayıları ve<br />

aralıkları eşit alan bölünmesi denir.<br />

29

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

İki kaçışlı perspektif<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanatlar çalışmalarında perspektif kullanır.<br />

İki kaçışlı perspektifin uygulanması; tek kaçış<br />

noktalı perspektifte ‘sayıları ve aralıkları eşit<br />

alan bölünmesi’nde kullanılan yöntemle aynıdır.<br />

İkinci kaçış noktası belirlendikten sonra<br />

bize yakın olan köşegen üzerinde cetvelle<br />

eşit aralıklar işaretlenir. Bu noktalardan her iki<br />

kaçış noktasına doğrular çizilir. Yan yüzeylerde<br />

köşegenler birleştirilerek yatayda bölmek<br />

için çizdiğimiz doğrularla köşegen çizgisinin<br />

kesişme noktalarını tespit ederiz.<br />

Bu noktalardan evimizin dikey kenarlarına<br />

paralel dikmelerle yan yüzeylerde “alan bölme”<br />

işlemini tamamlarız. Köşegene paralel<br />

çizilen dikmelerle üst yüzeyin kenarlarının<br />

kesiştiği noktalardan her iki kaçış noktasına<br />

çizilen doğrularla da üst yüzeyde “alan bölünmesini”<br />

tamamlarız. Yandaki ev çiziminde<br />

iki pencere, bir kapı bulunmaktadır. Pecerelerin<br />

ve kapının yeri ve boyutları paralel çizgilerle<br />

her iki kaçış noktasına birleştirilir. Pencere<br />

ve kapıların genişlikleri dikey çizgilerle,<br />

boyları da yatay çizgilerle belirlenir.<br />

Üç kaçışlı perspektif<br />

Yandaki örnekler incelendiğinde sağ ve sol kaçış noktalarına<br />

üstten ya da alttan kaçış noktası eklenerek üç kaçışlı perspektifler<br />

elde edilir. Üçüncü kaçış noktası çalışmamızın durumuna<br />

göre belirlenir. Bina görselinde üstten eklenen üçüncü kaçış<br />

noktası, küp görselinde alttan eklenmiştir.<br />

Aşağıda bulunan masaları tek kaçış perspektifi kullanarak çiziniz. Masaları defterinizdeki kaçış noktalarını<br />

birleştirerek çizebilirsiniz. Perspektif uygulamasını böylelikle öğrenebilirsiniz.<br />

Odak noktası<br />

Ufuk Çizgisi<br />

Kaçış noktaları<br />

30

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanatlar çalışmalarında perspektif kullanır. <strong>6.</strong> Görsel sanatlar çalışmalarında perspektif kullanır.<br />

Aşağıda bulunan sandalye ve bina görsellerinden birini iki kaçış perspektifi kullanarak çiziniz. Görseli defterinizdeki<br />

<strong>Defteri</strong>nizin bu kısmına perspektif türlerinden tek kaçışlı perspektifi kullanarak istediğiniz bir resmi çizebilirsiniz.<br />

kaçış noktalarını birleştirerek çizebilirsiniz. İki kaçış perspektif uygulamasını böylelikle<br />

öğrenebilirsiniz.<br />

Aşağıda bulunan görsellerden birini üç kaçış perspektifi kullanarak çiziniz. Görseli defterinizdeki kaçış noktalarını birleştirerek<br />

çizebilirsiniz. Üç kaçış perspektif uygulamasını böylelikle öğrenebilirsiniz.<br />

31

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanatlar çalışmalarında perspektif kullanır. <strong>6.</strong> Görsel sanatlar çalışmalarında perspektif kullanır.<br />

<strong>Defteri</strong>nizin bu kısmına perspektif türlerinden iki kaçışlı perspektifi kullanarak istediğiniz bir resmi çizebilirsiniz.<br />

<strong>Defteri</strong>nizin bu kısmına perspektif türlerinden üç kaçışlı perspektifi kullanarak istediğiniz bir resmi çizebilirsiniz.<br />

32

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

GÖRSEL İLETİŞİM VE BİÇİMLENDİRME<br />

<strong>6.</strong> Görsel sanat çalışmalarında fikirlerini ve deneyimlerini; yazılı, sözlü, ritmik, drama vb. yöntemlerle gösterir.<br />

<strong>6.</strong> Seçilen tema ve konu doğrultusunda fikirlerini görsel sanat çalışmalarına yansıtır.<br />

BAŞÖĞRETMEN<br />

Bakımsız bir fidanın büyüyüp ağaç olduğunu göremezsiniz. Milletlerin geleceği olan çocuklar birer fidandır. Bu fidanları eğitim ve<br />

kültürle sulayıp beslemezseniz millet ormanının yeni nesilleri cılız birer çalı olarak kalacaktır. Eğitim bireysel olabilir ama toplumsal<br />

gelişim ve değişimi ancak ulusal bir hamleyle gerçekleştirebilirsiniz. Çağdaş ve kaliteli bir eğitim anlayışı, bireysel farklılıkları<br />

gözetip kişisel gelişimi ön planda tutmalı, ulusal ve evrensel değerlere saygı duymalıdır. Eğitim kültürel bir üretimdir. Bu üretimin<br />

istenilen kalite ve düzeye çıkması yetkin öğretmenlerle mümkündür.<br />

Tarihin belli dönemlerinde etkili olmuş büyük devlet adamları eğitimin bu yönünü iyi kavramış ve önemsemiş insanların arasından<br />

çıkmıştır. Bunlardan biri de Mustafa Kemal Atatürk’tür.<br />

Asıl adı Mustafa olan Atatürk’e Kemal adını bir öğretmeni vermiş, o da bu adı ömrünün sonuna kadar gururla taşımıştır. Neden mi?<br />

Çünkü o eğitimin önemini anlamıştı. İyi bir eğitimin iyi öğretmenlerle gerçekleşeceğine inanıyordu. Mustafa, aldığı eğitimle önce<br />

Mustafa Kemal sonra da Mustafa Kemal Atatürk olmuştu. Bunu biliyor, öğretmene saygı duyuyordu.<br />

“Milletleri kurtaranlar yalnız ve ancak öğretmenlerdir.” diyen Atatürk, genç cumhuriyetin eğitim yoluyla gelişeceğine inanırdı. Gerçekten<br />

de eğitimsiz kalan toplumların gelişmesi imkânsızdır. Bırakın toplumları eğitimsiz bireyler bile kendilerini geliştiremez.<br />

Milli kalkınma, eğitim hamlesiyle gerçekleşir. Milli kalkınma sadece maddi gelişmeler değil kültürel gelişmeleri de kapsar. Milli<br />

kalkınma sanattan teknolojiye, düşünceden üretime, toplumsal ahlâktan uluslararası ilişkilere kadar geniş bir yelpazeyle ilgilidir.<br />

İyi bir eğitim alan Mustafa Kemal şartlar ne olursa olsun kendini geliştirmeye devam etti. Çok kitap okurdu. Hatta cephede, savaşın<br />

ortasında bile kitap okuduğu söylenir.<br />

Osmanlı Devleti Arap alfabesi kullanıyordu. Halk arasında okuma yazma oranı çok düşüktü. Genç cumhuriyette de okuma yazma<br />

bilenlerin sayısı pek azdı. Bunu bir fırsata çevirip eğitim hamlesiyle gelişim hamlesini birleştirmeyi düşünen Mustafa Kemal, Latin<br />

alfabesine geçmeyi düşündü. Gerekli hazırlıkları yaptırdı.<br />

1 Kasım ’de sayılı “Yeni Türk kabul ve tatbiki hakkındaki kanun” kabul edildi. Artık Türkler; Arap alfabesi değil Latin alfabesi<br />

kullanacaktı. Latin alfabesi millet mekteplerinde öğretilecekti. Atatürk bu işle bizzat kendisi ilgilendi.<br />

Devletin onca işi arasında okullara gidip kara tahtanın başına geçti. Türk bayraklarıyla süslenmiş açık bir alanda askerleri ve sivilleri<br />

başına toplayıp yeni Türk harflerini teker teker tanıtıyordu. El yazısı da oldukça güzeldi. Tahta başındaki vakur duruşu, şıklığı,<br />

kendinden emin tavırlarıyla genç öğretmenlere de örnek oluyordu. Zaten Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Başöğretmen<br />

kabul edilmişti.<br />

Resimde Atatürk’ü kara tahta başında, yeni Türk harflerini tanıtırken görüyorsunuz. Çevredeki insanların öğrenmeye duydukları<br />

ilgiyi ve öğretmene gösterdikleri saygıyı bilmem fark edebildiniz mi?<br />

Footer menu