Noktalam Işaretleri Konu Anlatımı

Noktalama işaretleri, duygu ve düşüncelerimizi daha açık bir şekilde dile getirmek için Türkçe' de önemli bir konudur. Sınavlarda da çokça çıkan noktalama işaretleri konu anlatımı TDK'nin belirlediği şekilde müfredata girer. Sınava girecek öğrenciler için çıkmış sorular da merak konusudur. Noktalama işaretleri nelerdir ve nerelerde kullanılır, örnek cümlelerle incelemek için sizi yazımızın geri kalanına davet ediyoruz

Noktalama İşaretleri Nedir?

Noktalama işaretleri, duygu ve düşüncelerimizi daha açık bir şekilde dile getirmeye, cümlenin yapısını ve duraklama notalarını belirlemeye, okuma ve anlamayı kolaylaştırmaya, sözün vurgu ve ton gibi özelliklerini belirtmeye yardımcı olur. TDK' ya göre toplam 17 tane noktalama işareti vardır. Nokta, virgül, noktalı virgül, iki nokta, üç nokta, soru işareti, ünlem işareti, tırnak işaretleri, ayraç ve kesme ait oldukları sözcüklere bitişik olarak yazılır ve kesme dışındaki işaretlerden sonra bir harf boşluğu ara verilir.

Nokta (.)

En eski ve en çok bilinen işaret olan nokta, tamamlanmış cümlenin sonuna konulur. Temel görevi bir cümlenin bittiğini gösterir. Nokta ayrıca:

Bazı kısaltmaların sonuna konur ve sayılardan sonra sıra belirtmek için "-ncİ" ekinin yerine kullanılır.

7. (yedinci)

Arka arkaya sıralandıkları için virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncu rakamdan sonra ve bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur.

Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yıl gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.

Kitap, dergi funduszeue.info künyelerinin sonuna konur.

Dört ve dörtten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur.

2. VİRGÜL (,)

Noktadan sonra en çok kullanılan noktalama işareti virgülün temel görevi birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarını ayırmaktır. Yanlış kullanılması durumda yanlış anlam doğurur.

Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.

İyilik et komşuna, iyilik gelsin başına.

Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için konur.

Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur.

Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur.

Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra konur.

Çadırları şu düzlüğe kuralım, dedi.

Noktalı Virgül (;)

Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları ve ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.

Kısır için bulgur, salça, salatalık; makarna salatası için ise bezelye, mayonez, yoğurt lazım.

Cümleleri birbirine bağlayan "ama, fakat, lâkin, çünkü" gibi bağlaçlardan önce konabilir.

İki Nokta (:)

Kendisinden sonra örnek verilecek, açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur.

Aklın ve bilimin üç büyük düşmanı vardır: fenalık, cahillik ve tembellik.

Edebî eserlerdeki karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişinin adından sonra konur.

Doğrudan yapılan aktarmalarda, aktarılan söz ya da yazıdan önce konur.

Genel Ağ (internet) adreslerinde kullanılır.

funduszeue.info

Matematikte bölme işareti olarak kullanılır.

Üç Nokta (…)

Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.

Ah bu evin bende uyandırdığı o hisler…

Kaba sayıldığı için veya bir başka nedenle açıklanmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur.

Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konur.

Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun hayal dünyasına bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç katmak için konur.

Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır.

Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur.

Annesi onu bir bakışta tanıdı:
-Osman…

Soru İşareti (?)

Soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna konur.

Söylediklerimi anladığına emin misin?

Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır.

Ünlem İşareti (!)

Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna konur.

Ne kadar güzel görünüyorsun!

Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.

Tırnak İşareti (" ")

Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır.

Edip Cansever: '' Doğanın bana verdiği bu ödülden çıldırıp yitmemek için iki insan gibi kaldım. Birbiriyle konuşan iki insan.'' der.

Duygu ve düşüncelerimizi daha açık ifade etmek, okumayı ve anlamayı kolaylaştırmak amacıyla kullandığımız işaretlere noktalama işaretleri denir. Türkçemizde kullandığımız noktalama işaretleri ve noktalama işaretlerinin işlevleriyle kullanım alanları şu şekildedir:

1. Nokta (.)

 >  Cümlenin sonuna konur.

 > Bazı kısaltmaların sonuna konur.

 > Sayılardan sonra, sıra bildirmek için &#;-ıncı, -inci&#; ekinin yerine konur.

 NOT  Arka arkaya sıralandıkları için virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncu rakamdan sonra nokta konur.

 > Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur.

 > Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.

 NOT  Tarihlerde ay adları yazıyla da yazılabilir. Bu durumda ay adlarından önce ve sonra nokta kullanılmaz.

 > Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.

 > Bibliyografik künyelerin sonuna konur.

 > Dört ve dörtten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur.

 > Matematikte çarpma işareti yerine kullanılır.

2. Virgül (,)

 > Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur.

 > Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.

 > Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan ögeleri belirtmek için konur.

 > Cümle içinde ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için kullanılır.

 > Tırnak içinde olmayan aktarma cümlelerinden sonra konur.

 > Konuşma çizgisinden önce konur.

 > Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren &#;hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette&#;&#; gibi kelimelerden sonra konur.

 > Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime gruplarıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadığını göstermek ve anlam karışıklığını önlemek için kullanılır.

 > Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur.

 > Bibliyografik künyelerde yazar, eser, basımevi vb. maddelerden sonra konur.

 UYARI  Metin içinde ve, veya, yahut bağlaçlarından önce de sonra da virgül konmaz.

 UYARI  Metin içinde tekrarlı bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz.

 UYARI  İkilemeler arasına virgül konmaz.

 UYARI  Şart ekinden (-se / -sa) sonra virgül konmaz.

 UYARI  Cümlede pekiştirme ve bağlama görevinde kullanılar &#;de / da&#; bağlacından sonra virgül konmaz.

 UYARI  Metin içinde zarf-fiil ekleri (-ip, -meden, -ince, -ken, -dikçe, -erek, -diğinde, -meksizin &#; ) ile oluşturulmuş kelimelerden sonra virgül konmaz.

3. Noktalı Virgül (;)

 >  Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur.

 >  Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.

 >  Cümleleri birbirine bağlayan &#;ama, fakat, lâkin, çünkü&#; gibi bağlaçlardan önce konabilir.

4. İki Nokta (:)

 >  Kendisinden sonra örnek verilecek cümlenin sonuna konur.

 >  Kendisinden sonra açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur.

 >  Edebî eserlerdeki karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişinin adından sonra konur.

 >  Doğrudan yapılan aktarmalarda, aktarılan söz ya da yazıdan önce konur.

 >  Genel Ağ (internet) adreslerinde kullanılır.

 >  Matematikte bölme işareti olarak kullanılır.

5. Üç Nokta (&#;)

 >  Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.

 >  Kaba sayıldığı için veya bir başka nedenle açıklanmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur.

 >  Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bölümle­rin yerine konur.

 >  Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun hayal dünyasına bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç katmak için konur.

 >  Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevap­larda kullanılır.

 >  Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur.

 UYARI  Üç nokta yerine iki veya daha çok nokta kullanılmaz.

 UYARI  Ünlem ve soru işaretinden sonra üç nokta yerine iki nokta konulması yeterlidir.

6. Soru İşareti (?)

 >  Soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna konur.

 >  Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen cümlelerin sonuna konur.

 >  Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır.

 NOT  Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur.

 UYARI  Metin içinde &#;mı/mi&#; eki, cümleye zaman anlamı katıyorsa cümle sonuna soru işareti konmaz.

7. Ünlem İşareti (!)

 >  Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna konur.

 >  Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.

 NOT  Ünlem işareti, seslenme ve hitap sözlerinden hemen sonra konulabileceği gibi cümlenin sonuna da konabilir.

 NOT  Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır.

8. Tırnak İşareti (&#; &#;)

 >  Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır.

 NOT  Tırnak içindeki alıntının sonunda bulunan işaret (nokta, soru işareti, ünlem işareti vb.) tırnak içinde kalır. Tırnaktan sonra cümle devam ediyorsa tırnak kapatılır ve cümle küçük harfle devam eder.

 >  Özel olarak belirtilmek istenen sözler tırnak içine alınır.

 >  Cümle içerisinde kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tırnak içine alınır.

 UYARI  Tırnak içine alınan sözlerden sonra kesme işareti kullanılmaz.

9. Kesme İşareti (&#;)

 >  Özel isimlere getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

 UYARI  Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki (-lar, -ler) ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz.

 UYARI  Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz.

 >  Kişi adlarından sonra gelen saygı sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur.

 >  Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur.

 UYARI  Sonunda nokta bulunan kısaltmalarla üs işaretli kısaltmalar kesmeyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek noktadan ve üs işaretinden sonra, kelimenin ve üs işaretinin okunuşuna uygun olarak yazılır.

 >  Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.

 >  Şiirde veya konuşma sırasında seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü göstermek için kesme işareti kullanılır.

 >  Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur.

 NOT  Özel adlar için yay ayraç (parantez) içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan önce kullanılır.

Yay Ayraç (Parantez) ( )

 >  Cümlenin yapısıyla doğrudan doğruya ilgisi olmayan açıklamalar için kullanılır.

 NOT  Yay ayraç içinde bulunan özel isimler ve yargı bildiren anlatımlar büyük harfle başlar ve sonuna uygun noktalama işareti getirilir.

 > Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır.

 >  Alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı göstermek için kullanılır.

 >  Yabancı sözcüklerin okunuşu yay ayraç içerisinde gösterilir.

 >  Cümle içerisinde bir sözcüğün eş anlamlısı verildiğinde kullanılır.

 UYARI  Özel veya cins isme ait ek, ayraçtan önce yazılır.

 >  Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içine alınır.

 >  Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını gös­termek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine alınır.

Kısa Çizgi (-)

 >  Satıra sığmayan sözcükler bölünürken satır sonuna konur.

 >  Ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için kullanılır.

 >  Dil bilgisinde kökleri ve ekleri ayırmak için konur.

 >  Fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır.

 >  Eklerin başına konur.

 >  Heceleri göstermek için kullanılır.

 >  Kelimeler veya sayılar arasında “-den&#;-a, ve, ile, ila, arasında&#; anlamlarını vermek için kullanılır.

 UYARI  Cümle içinde sayı adlarının yinelenmesinde araya kısa çizgi konmaz.

 >  Sıfırdan küçük değerleri göstermek için kullanılır.

 >  Matematikte çıkarma işareti olarak kullanılır.

Uzun Çizgi (—)

 >  Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır. Buna konuşma çizgisi de denir.

 NOT  Oyunlarda uzun çizgi konuşanın adından sonra da konabilir.

 UYARI  Konuşmalar tırnak içinde verildiğinde uzun çizgi kul­lanılmaz.

Eğik Çizgi (/)

 >  Yan yana yazılması gereken durumlarda mısraların arasına konur.

 >  Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur.

 >  Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.

 >  Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır.

 >  Genel Ağ (internet) adreslerinde kullanılır.

 >  Matematikte bölme işareti olarak kullanılır.

Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı,Noktalama İşaretleri Nedir, Noktalama İşaretleri tyt, Noktalama İşaretleri ayt, Noktalama İşaretleri ile ilgili örnek, Sizlere bu yazımızda Noktalama İşaretleri hakkında bilgi vereceğiz.

Duygu ve düşünceleri daha açık anlatmaya yarayan işaretlerdir.

&#; Cümlenin yapısını ve duraklarını belirlemeye yararlar.
&#; Okumayı ve anlamayı kolaylaştırır.
&#; Sözcüğün, sözün ya da kavramın vurgu ve ton gibi  özelliklerini belirtirler.

Nokta(.)

&#; Cümlenin sonuna konur:

Ağızdan çıkan söz yaydan çıkan ok gibidir.
Ne ekersen onu biçersin.

&#; Bazı kısaltmaların sonuna konur:

Dr.(doktor), Mah.(mahalle), vb.(ve benzeri)&#;

&#; Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur:

II. Mehmet, XIV. Louis, XV. yüzyıl; 2. Cadde, 20. Sokak, 4. Levent.

UYARI: Arka arkaya sıralandıkları için virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca
sonuncu rakamdan sonra nokta konur:

5, 7 ve 8. sorular ; II – IV. yüzyıllar arasında.

&#; Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur:

I.    1.  A.   a.
II.  2.  B.   b.

&#; Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

23.10.   10.X.

* Tarihlerde ay adları yazıyla da yazılabilir. Bu durumda ay adların­dan önce ve sonra nokta kullanılmaz:

19 Mayıs ,  9 Ekim

&#; Saat ve dakika gösteren sayıları ayırmak için konur:

13.30&#;da tren kalkıyor.
20.00 haberler bitiyor.

&#; Kitap, dergi vb nin künyelerinin sonuna konur:

Zülfikar, Prof. Dr. Hamza, Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler TDK Yayınları, Ankara, .

&#; Beş ve beşten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur:

5., ., .&#;.

&#; Matematikte çarpma işareti yerine kullanılır:

3.4= 12, 14.2= 28

Virgül(,)

&#; Birbiri ardınca sıralanan eş görevli sözcük ve sözcük gruplarının arasına konur:

Sözcükleri yaya yaya, uzata uzata, kesik kesik, kopuk kopuk söylememek gerekir.
Sessiz dereler, solgun ağaçlar, sarı güller vardı dünyamda.

&#; Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır:

Okumak hayatımızı şekillendirir, değiştirir.

&#; Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş özneyi belirtmek için kullanılır:

Yaratıcı bir insan, bir şeyleri başarmak arzusu ile motive olur.

&#; Cümle içinde ara sözleri ya da ara cümleleri ayırmak için kullanılır:

Stres, istesek de istemesek de, hayatın her anında insanın karşısına çıkabilecek bir durumdur.

&#; Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına ko­nur:

Hüsran, yine hüsran, yine hüsran.

&#; Tırnak içinde olmayan aktarma cümlelerinden sonra konur:

Uzun uzun nefes almaya çalış, diyordu.

&#; Konuşma çizgisinden sonraki alıntılı cümlenin bittiği yere konur

– Bu akşam sinemaya gidiyor muyuz, diye sordu.

&#; Edebi eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur:

Odanın kapısını açtı.Çocuğa,
– Yemek az sonra hazır olacak, dedi.

&#; Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bil­diren hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur:

Evet, bu konuda o haksız.
Hayhay, memnun oluruz. Haydi, geç kalıyoruz.
Evet, kırk seneden beri Türkçe merhale merhale Türkleşiyor.

&#; Bir sözcüğün kendisinden sonra gelen sözcük veya sözcük öbekleriyle yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadığını göstermek ve anlam karışıklığını önlemek için kullanılır:

Boyacı, çocuğa parasını vermesini söyledi.

&#; Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur:

Sayın Başkan,
Sevgili Kardeşim,
Değerli Arkadaşım,

&#; Sayıların yazılışında, kesirleri ayırmak için konur:

0,13(sıfır tam, yüzde on üç)
36,8(otuz altı tam, onda sekiz)

&#; Metnin içinde art arda gelen zarf-fiil eki almış sözcüklerden sonra kullanılır:

İnsanlara bağırıp, masaya elini vurarak konuşuyordu.

&#; Özne olarak kullandıklarında &#;bu, şu, o&#; zamirlerinden sonra kullanır:

Bu, benim en temel ilkemdir.
O, hayatı anlamak için gerekli.

&#; Kitap, dergi, makale gibi eserlerin künyelerinde kullanılır.

Uyguner Muzaffer, Yapım İyeliği Terimleri Sözlüğü, TDK Yayınları,

ÖNEMLİ BİLGİLER:

&#; Metin içinde ve, veya, yahut, ya … ya bağlaçlarından önce de sonra da virgül konmaz:

Geçen sayımızda uykunun bebeğin zeka ve hafıza gelişimi üzerindeki hayati önemini anlatmıştı.
Her zaman üzülüyor ya da kederleniyorsanız işiniz zor.
Bilgiler hafızada bir raf veya dolap düzeni gibi sabit midir?

&#; Tekrarlı bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz:

Adam hem suçlu hem güçlü.
Ya bu deveyi güdersin ya bu diyardan gidersin.

&#; Cümlede pekiştirme ve bağlama görevinde kullanılan da / de bağlacından sonra virgül konmaz:

İmlamız lisanımız düzelince, lisanımız da kafamız düzelince düzele­cek çünkü o da ancak onlar kadar bozuktur, fazla değil! _{(Yahya Kemal Beyatlı)}
&#; Metin içinde -ınca / -ince anlamıyla zarf-fiil görevinde kulla­nılan mı / mi ekinden sonra virgül konmaz:

Ben aç yattım mı kötü kötü rüyalar görürüm nedense. _{(Orhan Kemal)}
Öyle zekiler vardır, konuştular mı ağızlarından bal akıyor sanırsın. _{(Attila İlhan)}

&#; Şart ekinden sonra virgül konmaz:

Tenha köşelerde ağız ağıza konuşurken yanlarına biri gelecek olursa hemen susuyorlardı._{(Reşat Nuri Güntekin)}
Gör gözlerinle de aklın yatarsa anlatıver millete. _{(Tarık Buğra)}

Noktalı Virgül (;)

&#; Cümle içinde virgülle ayrılmış tür ya da takımları birbirinden ayırmak için kullanılır:

Erkek çocuklara Ali, Mehmet, Mustafa; kız çocuklara Ayşe, Fatma, Hatice isimleri verilir.

&#; Öğeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır:

Adam adamdır, olmasa da pulu; eşek eşektir, olsa da çulu.

&#; İkiden fazla eş değer öğeler arasında virgül bulunan cümlelerde özneden sonra kullanılır:

Ali; eylül, Ahmet, ve Zeynep&#;i  yolda görmüş.

 İki Nokta(:)

&#; Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlelerin sonuna konur:

İnsanoğlu her yerde sorunlarla karşılaşabilir: okulda, evde, işte, trafikte&#;

&#; Kendisiyle ilgili açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur:

Bu yıl başından beri söylediğim bir şey var: Bu yıl diğerlerinde çok daha hızlı geçiyor.

&#; Konuşmalarda, konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra kullanılır:

Kral:
– Elbette! Kaç bacağın var senin ?

&#; Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur:

– Buğdayla arpadan başka ne biter bu topraklarda?

Ziraatçı sayar:

– Yulaf, pancar, zerzevat, tütün… _{(Falih Rıfkı Atay)}

&#; Matematikte bölme işareti olarak kullanılır:

56:8=7, :2=50 vb.

Üç Nokta(&#;)

&#; Eksiltili (kesik) cümlelerin sonuna konur:

Düşünen,üreten, eleştiren beyinlere&#;

&#; Kaba sayıldığı için ya da bir başka sebepten açık yazılmak istenmeyen sözcük, söz ve bölüm yerine kullanılır:

Bu olayların hepsini&#;&#; dan duydum

&#; Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bölümle­rin yerine konur:

… derken şehrin öte başından boğuk boğuk sesler gelmeye başladı… _{(Tarık Buğra)}

&#; Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun hayal dünyasına bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç katmak için konur:

Sana uğurlar olsun… Ayrılıyor yolumuz! _{(Faruk Nafiz Çamlıbel)}
Sana uğurlar olsun &#; Ayrılıyor yolumuz!

&#; Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur:

Gölgeler yaklaştılar. Bir adım kalınca onu kıyafetinden tanıdılar:
— Koca Ali… Koca Ali, be!.._{(Ömer Seyfettin)}

ÖNEMLİ : Ünlem ve soru işaretinden sonra üç nokta yerine iki nokta konulması yeterlidir:

Gök ekini biçer gibi!.. Başaklar daha dolmadan. _{(Tarık Buğra)}
Nasıl da akşam oldu?.. Nasıl da yavrucaklar sustu?.. Nasıl da serçecikler yuvalarına sığındı?.. _{(Necip Fazıl Kısakürek)}

&#; Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevap­larda kullanılır:

— Yabancı yok!
— Kimsin?
— Ali…
— Hangi Ali?
— …
— Sen misin, Ali usta?
— Benim!..

Soru İşareti (?)

&#; Soru eki veya sözü içeren cümle ya da sözlerin sonuna konu:

Sevginin sözünü  edenlerle sevgiyi gerçekten yaşayanlar arasında fark nedir?

&#; Soru bildiren sancak soru eki, sözcüğü ve sözü içermeyen cümlelerin sonuna konur:

Bankadaki  görevli yüzüne bakarak:
– Memleketiniz?

&#; Bilinmeyen, kesin olmayan ya da şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır:

Süleyman Çelebi (?&#; )&#;
Ankara&#;dan Bolu&#;ya bir saatte (?) gitmiş.

ÖNEMLİ: mı / mi ekini alan yan cümle temel cümlenin zarf tümleci olduğunda cümlenin sonuna soru işareti konmaz: Akşam oldu mu sürüler döner. Hava karardı mı eve gideriz.

Bahar gelip de nehir çağıl çağıl kabarmaya başlamaz mı içimi geri kalmış bir saat huzursuzluğu kaplardı. _{(Haldun Taner)}

ÖNEMLİ: Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur:

Çok yakından mı bu sesler, çok uzaklardan mı?
Üsküdar’dan mı, Hisar’dan mı, Kavaklardan mı?_{(Yahya Kemal Beyatlı)}

_{Ünlem İşareti (!)}

&#; Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşırma gibi duyguları anlatan cümle ve ibarelerin sonuna konur:

Yetişin! Çabuk!
Ne mutlu Türk&#;üm diyene!

&#; Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra kullanılır:

Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz&#;dir, ileri!
Ey Türk gençliği! Birinci vazifen; Türk istiklalini, Türk cumhuriye­tini, ilelebet, muhafaza ve müdafaa etmektir. (Atatürk)
Ak tolgalı beylerbeyi haykırdı: İlerle!_{(Yahya Kemal Beyatlı)}

ÖNEMLİ:Ünlem işareti, seslenme ve hitap sözlerinden hemen sonra konulabi­leceği gibi cümlenin sonuna da konabilir:

Vay, ne güzel bir manzara!

&#; Alay, kinaye ya da küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde kullanılır:

beyim bu ne kibarlık(!) böyle?

Kısa Çizgi (-)

&#; Satıra sığmayan sözcükler bölünürken satırın sonuna konu:

Soğuktan mı titriyordum, yoksa heyecandan, üzüntüden mi bil&#;
mem. Havuzun suyu bulanık. Kapının saatleri 12’yi geçmiş. Kanepe&#;
lerde kimseler yok.

&#; Ara sözleri ya da ara cümleleri ayırmak için ara sözcüklerin  ya da cümlelerin başına ve sonuna konur:

Ali &#;kadim dostum&#; dün her yerde beni aramış.
Küçük bir sürü &#;dört inekle birkaç koyun&#; köye giren geniş yolun ağzında durmuştu. _{(Ömer Seyfettin)}

&#; Kelimelerin kökleri, gövdeleri ve eklerini birbirinden ayırmak için kullanılır:

sev&#;gi&#;li&#;den,  bit&#;ki&#;ler&#;in

&#; Fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır: 

oku&#; , gel&#; , buluş &#;

&#; İsim yapma eklerinin başına, fiil yapma eklerinin başına ve sonuna konur:

&#;gi, &#;li, &#;ci; &#;le&#;, &#;imse&#;, &#;dir&#;

&#; Heceleri göstermek için kullanılır:

a&#;raş&#;tır&#;ma,  bi&#;le&#;zik,  du&#;ruş&#;ma,  ku&#;yum&#;cu&#;luk,  prog&#;ram, ya&#;zar&#;lık vb.

&#;  Arasında, ve, ile, ila, …-den …-e anlamlarını vermek için kelimeler veya sayılar arasında kullanılır:

Dil ve Tarih &#; Coğrafya Fakültesi, , Türkçe Almanca Sözlük

ÖNEMLİ:Cümle içinde sayı adlarının yinelenmesinde araya kısa çizgi konmaz: On on beş yıl. Üç beş kişi geldi.

&#;  Matematikte çıkarma işareti olarak kullanılır:

=60

&#;  Sıfırdan küçük değerleri göstermek için kullanılır:

-5 °C, °C

Uzun  Çizgi (—)

&#; Konuşma çizgisi olarak da bilir. Konuşma cümlelerinin başına konur:

Kulaklarının büyüklüğü ile ünlü Galile&#;ye hasımlarından biri&#;Efendim, kulaklarınız bir insan için biraz büyük değil mi?&#; demiş
Galile şöyle cevap vermiş:
— Doğru, benim kulaklarım bir insan için biraz büyük ama seninkiler de bir eşek için fazla sayılmaz mı?

Eğik Çizgi

&#; Dizeler yan yana yazıldığında aralarına konur:

Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak / Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak / O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak / O benimdir, o benim milletimindir ancak. _{(Mehmet Akif Ersoy)}

&#; Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur:

Altay Sokağı No.: 21/6 Kurtuluş / ANKARA

&#; Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

18/12/, 10/X/ vb.

&#; Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır:

-a /-e, -an /-en, -lık /-lik, -madan /-meden vb.

Matematikte bölme işareti olarak kullanılır: 70/2=35

&#; Birimlernin arasına konur:

g/sn (gram/saniye)

Tırnak İşareti (“ ”)

&#; Bir  yazıdan ya da kimseden olduğu gibi aktarılan  sözler tırnak içine alınır:

Bir bilgeye sormuşlar: “ Dünyada en çok kimi seversiniz?”

-Özel olarak vurgulanmak istenen sözler tırnak içine alınır:

Türk edebiyatında “ hece ölçüsü ” hemen hemen her dönemde kullanılmıştır.

&#; Cümle içerisinde eserlerin ve yazarların adları tırnak içerisine alınır:

Yazınımızda “ Şinasi ”, “ Şair Evlenmesi ” adlı eseriyle ilk yerli tiyatro örneğini vermiştir.

Tek Tırnak İşareti (‘ ’)

&#; Tırnak içinde verilen cümlenin içinde yeniden tırnağa alınması gereken bir sözü, ibareyi belirtmek için kullanılır:

“Atatürk henüz ‘Gazi Mustafa Kemal Paşa’ idi. Benden ona dair bir kitap için ön söz istemişlerdi.” _{(Falih Rıfkı Atay)}

Denden İşareti (“)

Bir yazıdaki maddelerin sıralanmasında veya bir çizelgede alt alta gelen aynı sözlerin, söz gruplarının ve sayıların tekrar yazılmasını önlemek için kullanılır:

a. Etken         fiil
b. Edilgen       “
c. Dönüşlü      “
ç. İşteş             “

Yay ayraç ()

&#; Cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan ek bilgiler için kullanılır. Yay ayraç içinde bulunan ve yargı bildiren anlatımların sonuna uygun noktalama işareti konur:

Türkiye&#;nin köylerini(köy sözcüğünü de çok kullanılmak istemiyorum.) şehirlerinden ayırmak mümkün değil.

&#; Özel veya cins isme ait ek, ayraçtan önce yazılır:

Şinasi’nin ()…

İmek fiilinin (ek fiil) geniş zamanı şahıs ekleriyle çekilir.

&#; Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıkla­mak ve göstermek için kullanılır:

İhtiyar – (Yavaş yavaş Kaymakam’a yaklaşır.) Ne oluyor beyefendi? Allah rızası için bana da anlatın… _{(Reşat Nuri Güntekin)}

&#; Alıntıların aktarıldığı eseri, yazarı veya künye bilgilerini göstermek için kullanılır:

Delikanlım, işaret aldığın gün atandan
Yürüyeceksin! Millet yürüyecek ardından._{(Arif Nihat ASYA)}

Eşin var, aşiyanın var, baharın var ki beklerdin
Kıyametler koparmak neydi ey bülbül, nedir derdin?_{(Mehmet Akif Ersoy)}

&#; Alıntılarda, alınmayan kelime veya bölümle­rin yerine konulan üç nokta, yay ayraç içine alınabilir:

İş yerinde herkes (&#;) eve gitmeye çalışıyordu.

&#; Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içine alınır:

Ahmet, o kadar cesur (!) ki bir ses duydu mu kaçacak delik arar.

&#; Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını gös­termek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine alınır:

Günde bin soru (?) çözdüğünü söylüyordu.

&#; Bir yazının maddelerini gösteren sayı ve harflerden sonra kapama ayracı konur:

I)      1)     A)     a)

II)    2)    B)      b)

Köşeli Ayraç ([ ])

&#; Ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır:

Kirpi [Refik Halit Kasray ()] Milli edebiyat Dönemi&#; nde başarılı eserler vermiştir..

&#; Metin aktarmalarında, çevirilerde, alıntılarda çalışmayı yapanın eklediği sözler için kullanılır:

“Eldem, Osmanlıda en önemli fark[ın], mezar taşının şeklinde ortaya çık[tığını] söyledikten sonra…” (Hilmi Yavuz)

&#; Kaynak olarak verilen kitap veya makalelerin künyelerine ilişkin bazı ayrıntıları göstermek için kullanılır:

Reşat Nuri [Güntekin], Çalıkuşu, Dersaadet, Server Bedi [Peyami Safa]

Kesme İşareti (&#;) 

&#; Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır:

 Cebrail’den, Çanakkale Boğazı’nın, Samanyolu’nda, Sait Halim Paşa Yalısı’ndan, Resmî Gazete’de, Millî Eğitim Temel Kanunu’na, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği’ni, Eski Çağ’ın, Yükselme Dönemi’nin, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’na vb.

senesi Mayıs’ının 19’uncu günü Samsun’a çıktım. (Atatürk)

&#; Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğu zaman ekten önce kesme işareti kullanılır:

Hisar’dan, Boğaz’dan vb.

-Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedildiğinde büyük harfle yazılan kanun, tüzük, yönetmelik sözlerinin ek alması durumunda kesme işareti kullanılır:

Bu Kanun’un maddesinin c bendi… Yukarıda adı geçen Yönetmelik’in 2’nci maddesine göre… vb.

&#; Özel adlar için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan önce kullanılır:

Yunus Emre’nin (?), Yakup Kadri’nin (Karaosmanoğlu) vb.

&#; Ek getirildiğinde Avrupa Birliği kesme işareti ile kullanılır:

Avrupa Birliği’ne üye ülkeler…

UYARI: Sonunda 3. teklik kişi iyelik eki olan özel ada, bu ek dışında başka bir iyelik eki getirildiğinde kesme işareti konmaz:

Boğaz Köprümüzün güzelliği, Amik Ovamızın bitki örtüsü, Kuşadamızdaki liman vb.

UYARI: Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:

Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dil Kurumundan, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanlığının; Bakanlar Kurulunun vb.

UYARI: Başbakanlık, Rektörlük vb. sözler ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde Başbakanlığa, Rektörlüğe vb. biçimlerde yazılır.

UYARI:Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz:

Yakup Kadriler, Türklerin, Türklüğün, Türkleşmekte, Türkçenin, Müslümanlıkta, Hollandalıdan, Hristiyanlıktan, Atatürkçülüğün vb.

UYARI:Sonunda p, ç, t, k ünsüzlerinden biri bulunan Ahmet, Çelik, Halit, Şahap; Bosna-Hersek; Kerkük, Sinop, Tokat,Zonguldak gibi özel adlara ünlüyle başlayan ek getirildiğinde kesme işaretine rağmen Ahmedi, Halidi, Şahabı; Bosna-Herseği; Kerküğü, Sinobu, Tokadı, Zonguldağı biçiminde son ses yumuşatılarak söylenir.

UYARI:Özel adlar yerine kullanılan “o” zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz ve kendisinden sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrıl­maz.

&#; Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur:

Nihat Bey’e, Ayşe Hanım’dan, Mahmut Efendi’ye, Enver Paşa’ya; Türk Dil Kurumu Başkanı’na vb.

&#; Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur:

TBMM’nin, TDK’nin, BM’de, ABD’de, TV’ye vb.

&#; Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur:

’te, 8’inci madde, 2’nci kat; 7,65’lik, 9,65’lik, ’yle vb.

&#; Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekleri ayırmak için konur:

Başvurular 17 Aralık’a kadar sürecektir. Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu’nun veri tabanının genel ağda hizmete sunulduğu gün olan 12 Temmuz Pazartesi’nin TDK için önemi büyüktür.

&#; Seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü göstermek için kullanılır:

Güzelliğin on par&#; etmez
Bu bendeki aşk olmasa _{(Aşık Veysel)}

&#; Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur:

a’dan z’ye kadar, Türkçede -lık’la yapılmış sözler.