Bir Şeyi Hayal Etme

Hayal kurmak; birçok insanın gerçekleştirdiği, düşünceleri ve duygusal süreçleri kapsayan karmaşık bir süreçtir. Bireyler gerçekleşmesini istedikleri arzuları ile ilgili hayaller kurabilir, gelecekleri hakkında amaçladıkları durumu veya olayı bu karmaşık süreç dahilinde hayallerinde canlandırabilirler. Zaman zaman bu hayallerde kişiler hangi konuda nasıl davranmaları gerektiğini düşünebilir; hatta bu konuda kendini gerçek yaşama hazırlayabilirler. Bu durum onlara kendi davranışlarını değerlendirebilme, kendine dışarıdan bir gözle bakabilme imkanı tanıyabilmektedir. Bazen de gelecekte olmasını çok istediği olayların hayalini kurarak hedefe ulaşmak için kendilerini motive edebilirler. Hayaller kişinin kendisini cesaretlendirerek arzusuna adım adım yaklaşmasına yardımcı olabilmektedir. Yani hayal kurmak kişinin düşüncelerini, isteklerini ve amaçlarını gerçekleştirmesine hizmet etmektedir. Tüm bunlar değerlendirildiğinde hayal kurmanın birçok açıdan işlevsel özelliklere sahip olduğu bilinmektedir.

Maladaptive Daydreaming Nedir?

Maladaptive daydreaming; kişiler arası iletişimi olumsuz yönde etkileyen, kişinin hayattaki görevlerini ve sorumluluklarını yerine getirmede sorunlar yaşamasına neden olan; işlerine ve akademik yaşamlarına odaklanmalarını engelleyen hayal kurma etkinliğidir. Türkçe’ye, “uyum bozucu hayal kurma” ya da ”uyumsuz hayal kurma” olarak çevrilmektedir. Bu hayaller uyum bozucudur; çünkü kişiler aşırı hayal kurma sebebiyle yapması gereken işleri sürekli olarak erteler ya da gerçekleştiremez. 

Bireyler hayal kurarken kendilerini iyi hissetseler de, gerçek hayattaki birçok durumdan geri kalmalarından ötürü içinde bulundukları halden hoşnut değildirler. Ayrıca bu durum zamanla o kadar yoğunlaşır ki kişi bilinçli olarak uyumsuz hayal kurmaya devam eder ve kendini engelleyemez. Maladaptive daydreamerlar, gerçeklik ile hayalleri arasındaki ayrımı yapmakta zorluk yaşayabilseler de bu durum psikotik bir bozukluk olarak kendini göstermez. Çünkü temelde gerçek ile kurduğu hayalleri ayırt edebilmektedirler.

Uyumsuz hayalperestler olarak da anılan bireylerin hayalleri gelişigüzel değildir. Kendi içerisinde belli bir sıralaması, zamanlaması ve düzeni mevcuttur. Kişi, mekan ve olaylar birbiri ile bağlantılı bir hikaye biçiminde ilerlemektedir. Hatta bir film senaryosu olarak değerlendirmek mümkündür.  Bu sebeple bireyler hayallerine ara verip geri döndükten sonra kaldıkları yerden devam edebilmektedirler. Hayal kurma sırasında fiziksel olarak tepkiler de görülmektedir. Jest ve mimiklerini kullanma, yürüme ve konuşma gibi durumlar eşlik eder. Günlerinin önemli bir kısmını kapsayan bu durum yoğun düşünme nedeniyle yorucu bir eylemdir. Tüm gün işlerini ertelemiş, fiziki bir aktivitede bulunmamış birey maladaptive daydreaming nedeniyle gün sonunda kendini oldukça yorgun hissedebilmektedir.

Maladaptive Daydreaming Belirtileri Nelerdir?

1. Uzun süreli hayal kurma ve hayallerin bir film gibi kurguya sahip olması,
2. Hayallerini sürdürme konusunda karşı konulmaz bir istek duyma,
3. Hayal kurduğu sırada jest ve mimiklerini kullanma,
4. Hayal kurarken konuşma veya fısıldama,
5. Hayal kurmaya çok fazla vakit ayırdığı için günlük sorumluluklarına odaklanamama,
6. Bir müzik, görüntü ve konuşmadan etkilenip hızlıca hayal kurmaya başlama,
7. Hayal kurduğunun farkında olunmasına rağmen gerçek hayata dönme konusunda zorluk,       
8. Gece uyumakta güçlük çekme,
9. Hayallerde geçirilen uzun zamandan sonra gerçek hayatta ertelenen ve kaçırılan durumlara yönelik pişmanlık hissetme (Somer , Bigelsen ve Schupak , Bilgesen ve ark. , Gervasi ve ark. , Ross ve ark. , Schimment ve ark. ).

Maladaptive Daydreaming Kimlerde Görülür?

Uyumsuz hayalperestlerin yaşadıkları yalnızlık hissi ve kişiler arası iletişimdeki problemleri ile başa çıkabilmek adına hayal kurma davranışı sergiledikleri düşünülmüştür. Aynı zamanda duygularını düzenleme ve olumsuz duyguları yönetebilme ile ilgili zorluklar yaşadıkları görülmüştür. Bu bireyler karşılaştıkları yoğun stres ve sıkıntı yaratan olaylar karşısında genellikle duygusal tepkiler vermektedirler. Ayrıca sorunun çözümüne yönelik fayda sağlamayan yani işlevsel olmayan baş etme mekanizmaları kullandıkları bildirilmiştir. Yapılan çalışmalar incelendiğinde, esas olarak hayatlarındaki sorunlardan ve olumsuz duygulardan kurtulabilmek adına hayal kurdukları sonucuna ulaşılabilmesi mümkündür.

Araştırmalar sonucunda en sık eşlik eden rahatsızlıkların; dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, anksiyete bozukluğu, depresyon ve obsesif kompulsif bozukluk olduğu görülmüştür. Ayrıca çocuklukta yaşanan duygusal ihmal veya istismar gibi olumsuz yaşantılar ve sosyal kaygı ile bağlantılı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Maladaptive Daydreaming Tedavisi

Uyum bozucu hayalperestlerin yaşadıkları sorunlar değerlendirilirken aynı zamanda depresyon, obsesif kompulsif bozukluk gibi eşlik eden hastalıklar olup olmadığı göz önünde bulundurulmaktadır. Bu açıdan bakıldığında her bireyin tedavi süreci birbirinden farklı işleyecektir. Ancak genel olarak bilişsel davranışçı terapi ve kişide farkındalık geliştirebilecek tedavilerin faydalı olacağı öngörülmektedir. Dikkat ve odaklanma çalışmaları, zaman yönetimi gibi genellikle zorluk yaşanan unsurlar üzerinde çalışmak önemlidir. Tedavi sürecinde; bireylerin ne gibi sorunlar yaşadıkları, sorunlarını çözmeye çalışırken hangi baş etme mekanizmalarına başvurdukları, bu sorunları nasıl değerlendirdikleri de incelenmelidir. 

İlk kez yılında kapsamlı biçimde araştırılmış ve henüz yeni bir kavram olarak kendini gösteren maladaptive daydreaming için tedavide belli başlı bir yöntem bulunmamaktadır. Özellikle Türkiye’de bu konu üzerinde yapılan araştırmalar ve çalışmalar oldukça kısıtlıdır. Bu alanda yeni araştırmalar yapılmasına ve daha detaylı bilgi edinilmesine ihtiyaç vardır. Maladaptive daydreaming ile ilgili sorun yaşayan bireylerin günlük hayatlarına rahatça devam edebilmek adına bir uzmana başvurarak destek almaları oldukça faydalı olacaktır. Bir psikologla veya psikiyatristle görüşmek hem sorunları doğru biçimde değerlendirmek hem de çözüme yönelik faaliyette bulunmak açısından önemli bir adımdır. 

Sağlıklı günler dilerim.

Ebru Altun
Psikolog

Kaynakça

Bir cevap bulun veya sahip olduğunuz harflerden bir kelime oluşturun. Eksik olan her harf için bir nokta yazın.
Örneğin, "funduszeue.infoü" arama sorgusu 'Olağanüstü' gibi sonuçlar üretir

Daha iyi bir cevap biliyorsanız, Buraya Tıkla